Adam Bodnar Podcast "Nie tylko o prawach człowieka"

Red. Daria Górka przez 8 lat pracowała jako reportażystka dla programu "Czarno na Białym" w TVN24. Za swój reportaż o sprawie B. Chazana i traumie rodziców otrzymała nagrodę im. Dariusza Kmiecika. Jest autorką książki "Aż do śmierci" poświęconej ofiarom przemocy domowej. 8 marca 2023 r. ukazała się jej książka "Piekło Kobiet PL" (Wydawnictwo RM), która mówi o tym jak nieprzestrzegane są prawa kobiet po wyroku TK z 22 października 2020 r. w sprawie legalnej aborcji.

W naszej rozmowie przybliżamy słuchaczom i słuchaczkom wielowymiarowość problemu aborcji w Polsce. Książka "Piekło kobiet PL" to przede wszystkim zbiór wywiadów z rodzicami, lekarzami, położnymi, etykami, ale także politykami i duchownymi. Pytam red. Górkę jaka będzie przyszłość kobiet w przypadku ewentualnej wygranej prawicy w wyborach parlamentarnych? Czy czekają nas kolejne przypadki Justyny Wydrzyńskiej czy raczej przymykanie oczu przez władzę na aborcje dokonywane za granicą oraz dostępność aborcji farmokologicznej? Czy tzw. turystyka aborcyjna wpisze się na stałe do polskiego życia społecznego? Jakie są szanse na to, aby w przypadku wygranych wyborów parlamentarnych przez opozycję demokratyczną nastąpił odwrót od obecnego restrykcyjnego prawa?

Rozmawiamy także o postawie posła Bartłomieja Wróblewskiego, posła na Sejm RP i autora wniosku do TK. Red. Górka przeprowadziła z nim wywiad na potrzeby książki i odpowiada na pytanie jakim byłby RPO, gdyby został wybrany na to stanowisko. Pytam także Panią Redaktor o osobistą motywację do zajęcia się tym trudnym tematem. Analizujemy również praktyki systemowe państwa polskiego w kontekście działalności hospicjów perinatalnych.

Partnerem podcastu jest Wydawnictwo Wolters Kluwer.

Gen. Adam Rapacki to legenda polskiej Policji. Przeszedł wszystkie szczeble służbowe w Policji - od zwyczajnego funkcjonariusza aż po Komendanta Głównego i generała Policji (nadinspektora). Skutecznie zwalczał przestępczość zorganizowaną i dbał o zaufanie do tej formacji. Pełnił także funkcję Podsekretarza Stanu w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych i Administracji, gdzie był odpowiedzialny za reformy systemowe w Policji oraz w innych służbach mundurowych. Obecnie - jako generał w stanie spoczynku - prowadzi kancelarię zajmującą się doradztwem w zakresie bezpieczeństwa. Jako szef Stowarzyszenia Generałów Policji RP wypowiada się na tematy związane ze zmianami w Policji, które nastąpiły po 2015 r.

Rozmawiamy o upolitycznieniu Policji, nadużywaniu władzy i braku odpowiedzialności funkcjonariuszy za różne działania (w kontekście zgromadzeń czy stosowania przemocy), kryzysie etosu służby i problemach z rekrutacją nowych policjantów, o inwigilacji za pomocą billingów, a także o potencjalnej roli Policji w kontekście zbliżających się wyborów parlamentarnych. Gen. Adam Rapacki przedstawia rekomendacje jak można odzyskać zaufanie do Policji.

Partnerem podcastu jest Wydawnictwo Wolters Kluwer.

W 21. odcinku podcastu "Nie tylko o prawach człowieka" rozmawiam z Grażyną Biskupską, młodszym inspektorem Policji w stanie spoczynku. Pani Grażyna Biskupska była przez ponad 20 lat związana z Policją, kierowała Wydziałem ds. Zwalczania Terroru Kryminalnego w Komendzie Stołecznej Policji oraz Wydziałem ds. Terroru w Centralnym Biurze Śledczym Policji. Była zaangażowana w szereg istotnych spraw, jak np. wyjaśnienie śmierci Tomasza Jaworskiego, rozpracowywanie gangu "Mutantów" oraz gangu żoliborskiego. W 2006 r. została oczyszczona z zarzutów w związku z strzelaniną w Magdalence. Obecnie jest wykładowczynią Collegium Civitas.

Grażyna Biskupska jest jedną z kilkudziesięciu byłych funkcjonariuszy (oraz członków ich rodzin), których dotknęła ustawa represyjna z 16 grudnia 2016 r. Ustawa objęła wszystkich funkcjonariuszy, którzy choć przez jeden dzień służyli w formacjach uznanych za „wspierające totalitarne państwo”, niezależnie od tego co robili i jakie są ich zasługi dla Państwa.

Panią Grażynę Biskupską zapytałem m.in. o to:

- Jak trafiła do policji i dlaczego zdecydowała się na pracę w strukturach Ministerstwa Spraw Wewnętrznych PRL?

- Na na czym polegała praca Komisji Weryfikacyjnej i czy weryfikacja rzeczywiście została dobrze przeprowadzona?

- Co czuła gdy uchwalana była ustawa represyjna i kiedy zdecydowała się na walkę o swoje prawa?

- Czy czuje, że państwo zdradziło swoich funkcjonariuszy, którzy po weryfikacji budowali nowoczesne, demokratyczne państwo?

- Czym jest służba i czego młodzi funkcjonariusze mogą nauczyć się od starszych pokoleń?

- Czy przyznaje się do tego, że była policjantką i czy czuje dumę ze swojej formacji.

W 20. odcinku podcastu "Nie tylko o prawach człowieka" rozmawiam z Renatą Durdą o Konwencji Rady Europy o zapobieganiu i zwalczaniu przemocy wobec kobiet i przemocy domowej (tzw. Konwencji Stambulskiej). Moja rozmówczyni - Renata Durda - jest kierowniczką Ogólnopolskiego Pogotowia dla ofiar Przemocy w Rodzinie "Niebieska Linia" Instytutu Psychologii Zdrowia PTP, certyfikowaną superwizorką i specjalistką ds. przeciwdziałania przemocy w rodzinie, autorką wielu publikacji z zakresu tworzenia interdyscyplinarnych rozwiązań na rzecz zapobiegania temu zjawisku. Była także społeczną doradczynią Rzecznika Praw Dziecka Marka Michalaka.

Konwencja Stambulska została 11 maja 2011 r. - 10 lat temu - otwarta do podpisu. Niniejszy podcast jest zatem dla mnie częścią świętowania 10-lecia Konwencji.

Rozmawiamy o czasach, kiedy powstawała Konwencja Stambulska, a następnie była ratyfikowana przez Polskę - jeszcze za czasów Prezydenta Bronisława Komorowskiego. Pytam Renatę Durdę co robiła, kiedy nastąpiło uroczyste podpisanie Konwencji Stambulskiej w siedzibie Centrum Praw Kobiet. Ale dopytuję ją również co sądzi o postawach takich organizacji jak Ordo Iuris oraz znanych prawników, przeciwników Konwencji Stambulskiej jeszcze w 2015 r., którzy niedawno zmienili swój pogląd (prof. Andrzej Zoll, prof. Michał Królikowski).

Po 6 latach od ratyfikacji Konwencji zastanowimy się jakie zmiany zaszły w polskim prawie, a także co jeszcze musimy zmienić, aby w pełni respektować jej postanowienia. Rozważamy również jak wygląda system funkcjonowania państwa z perspektywy organizacji pozarządowych i co należałoby w nim poprawić? Wskazujemy na trzy najważniejsze priorytety dla władz Polski w zakresie przeciwdziałania przemocy wobec kobiet oraz przemocy domowej.

Zadaję także pytanie: Co z tym „gender”? Jak odwoływanie się do pewnego symbolu może stać się sposobem na prowadzenie polityki oraz czy  istnieje rzeczywiste niebezpieczeństwo wypowiedzenia Konwencji Stambulskiej?

Renata Durda wskazuje także co każdy z nas mógłby zrobić, aby bronić idei wiążących się z Konwencją Stambulską. Być może dużo od nas zależy, tylko nie zawsze wiemy w jaki sposób możemy walczyć o wartości, które są nam bliskie. 

W 19. odcinku podcastu "Nie tylko o prawach człowieka" rozmawiam z Oskarem Sobolewskim o naszych przyszłych emeryturach w kontekście czekających Polskę wyzwań demograficznych. Pan Oskar Sobolewski jest absolwentem Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego, a obecnie doktorantem na tej uczelni. Napisał pracę magisterską nt. pracowniczych planów kapitałowych, a jego promotorką była Prof. Małgorzata Gersdorf. Współpracuje z kancelarią Wojewódka i Wspólnicy, jest ekspertem Instytutu Emerytalnego, a przez 2 lata pracował w ZUS-ie, gdzie zajmował się zagadnieniami związanymi z III filarem. 

W naszej rozmowie zastanawiamy się dlaczego funkcjonowanie systemu emerytalnego powinno być ważne dla młodego pokolenia oraz czy w wieku 20-30 lat należy już się zastanawiać nad własną przyszłością "emerytalną". Rozważamy czy słuszna była decyzja rządu o podwyższeniu (za czasów Premiera Donalda Tuska), a następnie obniżeniu wieku emerytalnego (za czasów Premiera Beaty Szydło), a także kto jest obecnie bardziej pokrzywdzony przez system - kobiety czy mężczyzny. Dyskutujemy o znaczeniu OFE oraz pracowniczych planów kapitałowych. Przedstawiamy zmiany dotyczące podwyższenia wieku emerytalnego wprowadzane w innych państwach, motywowane wyzwaniami demograficznymi oraz starzeniem się społeczeństw. 

Stawiamy pytanie czy obecne elity polityczne nie stały się zakładnikami utrwalania obowiązującego systemu, co tak naprawdę może wprowadzić Polaków w kłopoty, gdyż emerytury będą coraz niższe, a w systemie będzie niedługo więcej osób w wieku postprodukcyjnym niż produkcyjnym. Czy to może stać się podstawą do rewolucji młodych? Czy migracje międzynarodowe mogą zniwelować nadchodzący kryzys?

W 18. odcinku podcastu rozmawiam z prof. Piotrem Hofmańskim, Prezydentem Międzynarodowego Trybunału Karnego w Hadze, o sprawiedliwości  dla zbrodniarzy wojennych. Prof. Piotr Hofmańskim jest jednym z najwybitniejszych ekspertów z zakresu procedury karnej. Był przez wiele lat sędzią Izby Karnej Sądu Najwyższego, członkiem i przewodniczącym Komisji Kodyfikacyjnej Prawa Karnego. Przed objęciem funkcji sędziego MTK w Hadze (w 2014 r.) pracował na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Jagiellońskiego. W marcu 2021 r. został mianowany Prezydentem Międzynarodowego Trybunału Karnego. 

Rozmawiamy o roli MTK w zakresie zapewnienia sprawiedliwości dla sprawców, ale także i dla ofiar zbrodni wojennych oraz zbrodni przeciwko ludzkości. Omawiamy niektóre sprawy (głównie dotyczące liderów państw afrykańskich), w które zaangażowany był Pan Sędzia. Zastanawiamy się nad specyfiką postępowania przed MTK, rolą sędziów i prokuratorów oraz pełnomocników stron. Pytam Pana Sędziego jak zmieniła się jego rola odkąd został Prezydentem MTK oraz czy jest szansa, aby Statut Rzymski MTK stał się instrumentem w pełni globalnym (obecnie 123 państwa uczestniczą w systemie MTK).

Zadaję Panu Sędziemu pytania jak wyglądała kampania zmierzająca do tego, aby został sędzią MTK oraz dlaczego taka nominacja ma znaczenie dla pozycji międzynarodowej państwa, z którego pochodzi sędzia. Pan Sędzia przedstawia także znaczenie polskiej historii dla zrozumienia znaczenia międzynarodowych systemów odpowiedzialności karnej dla zbrodniarzy wojennych. 

Gościem 17. odcinka podcastu „Nie tylko o prawach człowieka” jest red. Ewelina Karpacz-Oboładze. Rozmawiamy o misji publicznej Polskiego Radia, znaczeniu reportażu radiowego oraz o cenzurze – w PRL oraz we współczesnej Polsce. Red. Karpacz-Oboładze przez wiele lat była związana ze Studiem Reportażu i Dokumentu Polskiego Radia, przygotowała ponad 200 reportaży radiowych. Była laureatką licznych nagród dziennikarskich (w tym "Srebrnego Melchiora", "Złotego Mikrofonu" oraz nominacji do Prix Italia). Prowadzi zajęcia "Dokument radiowy i sztuka realizacji dźwięku" na Wydziale Dziennikarstwa, Informacji i Bibliologii UW. Współpracuje z Radiem 357. 

Rozmawiamy o drodze zawodowej Pani Redaktor oraz o realizacji własnych pasji w Studiu Reportażu i Dokumentu Polskiego Radia. Zastanawiamy się nad misją publiczną wypełnianą przez reportaż radiowy oraz dlaczego tego typu działalność tylko w sposób szczątkowy może być realizowana przez media komercyjne (czy podcasty). Pani Redaktor opowiada jak Studio Reportażu i Dokumentu stało się instytucją kultury, jak kolejne pokolenia mogły budować nowy dorobek na ramionach gigantów. Wspominamy mistrzów - Adama Wielowieyskiego, Eugeniusza Rudnika, Annę Semkowicz, Janinę Jankowską oraz Irenę Piłatowską-Mądry. 

Pytam się o cenzurę w Polskim Radio. Czy słowa jej koleżanki redakcyjnej Olgi Mickiewicz-Adamowicz są prawdziwe: "Postępuje cenzura, tematy niewygodne dla władzy są zdejmowane z anteny albo nie dopuszcza się do ich realizacji. Nie zaprasza się gości, którzy są krytyczni wobec władz radia, wobec władzy. Ogranicza się obecność słuchaczy na antenie ze strachu przed tym, że powiedzą oni coś niewygodnego. Reportaż w Polskim Radiu traci na znaczeniu. Przerwane zostały pewne tradycje, zniszczony dorobek, na który ciężko pracowaliśmy latami. Zniszczona została Trójka. Niszczeje też Studio Reportażu, które funkcjonuje w szczątkowy, okaleczony sposób." Rozważamy na ile współczesna cenzura jest podobna do tej z czasów ul. Mysiej. 

Pani Redaktor tłumaczy co robiła 15 maja 2020 r. - w czasie ostatniego notowania Listy Przebojów Programu Trzeciego, a także jak wyglądało jej rozstanie z Polskim Radio. Pytam się także dlaczego odejście z mediów publicznych nastąpiło tak późno, skoro przemiany i upolitycznienie Polskiego Radia były oczywiste już od 2016 r. 

Czy Studio Reportażu i Dokumentu przetrwa? Czy też została przerwana nić kontynuacji i nie będzie już powrotu do przeszłości? Odpowiedzią na te pytania (a także niezwykle ciekawą anegdotą z udziałem Leonarda Cohena) kończy się rozmowa. 

W 13. odcinku podcastu "Nie tylko o prawach człowieka" rozmawiam z dr Katarzyną Grzybowską-Walecką o tym jak niektóre państwa poradziły sobie z pandemią oraz czy pandemia wpłynęła na wymiar polityki krajowej i europejskiej. Dr Grzybowska-Walecka jest politolożką, wykładowczynią Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie, Jean Monnet Fellow w Centrum Roberta Schumana European University Institute we Florencji, byłą radną m.st. Warszawy, autorką licznych publikacji na temat funkcjonowania partii politycznych oraz wpływu mediów społecznościowych na działania polityczne. Jest także współtwórczynią Uniwersytetu Młodego Badacza na UKSW. 

Minął już ponad rok od początku pandemii w Polsce. Ten okres staje się powoli przedmiotem analizy ze strony politologów oraz instytutów badawczych. Rozmawiamy o raportach Blavatnik School of Governance, V-Dem Institute oraz International IDEA. Zastanawiamy się na ile pandemia przyczyniła się do wzmocnienia tendencji autorytarnych w niektórych państwach, a także stwarzała okazję do ograniczania praw obywatelskich (w tym wolności zgromadzeń, wolności przemieszczania się oraz prawa do prywatności). 

Rozważamy także dlaczego niektóre państwa zdecydowały się na wprowadzenie stanu nadzwyczajnego - czy była to skuteczna strategia z punktu widzenia realizacji interesu w postaci walki z pandemią. Jak zmieniało się oblicze krajowych polityk w związku z pandemią (także z powodów technologicznych i innych metod podejmowania decyzji)? Czy obywatele potrzebowali poczucia, że ktoś przeprowadzi ich w sposób stabilny i przewidywalny przez ten trudny okres. W tym kontekście skupiamy się zwłaszcza na przykładzie Włoch. 

Dr Grzybowska-Walecka odpowiada także na pytania dotyczące przyszłości integracji europejskiej. Istnieje bowiem możliwość, że wspólne historyczne doświadczenie pandemii, a także wykorzystanie środków z Funduszu Odbudowy przyczyni się do federalizacji Unii Europejskiej oraz nadania realnej wartości obywatelstwu UE. Wreszcie stawiam pytanie jak może wyglądać Europa w 2040 r. - czy np. będziemy mieli powszechne prawo do ochrony zdrowotnej, realizowane na takim samym poziomie we wszystkich państwach członkowskich UE? 

Gościem 12-go odcinka podcastu „Nie tylko o prawach człowieka” jest prof. dr hab. Wojciech Sadurski. Profesor Sadurski prawie 20 lat temu opublikował zbiór felietonów pt. „Liberałów nikt nie kocha”. Czy obecnie liberałów faktycznie wciąż nikt nie kocha?

Prof. Wojciech Sadurski jest profesorem prawa konstytucyjnego oraz filozofii prawa na University of Sydney. Prowadzi także zajęcia w Centrum Europejskim Uniwersytetu Warszawskiego. Opublikował wiele książek w renomowanych wydawnictwach. Wykładał jako visiting professor m.in. na Yale University oraz New York University. Był dziekanem wydziału prawa European University Institute we Florencji. Jest członkiem władz licznych stowarzyszeń naukowych. Zasiada w radzie programowej Archiwum im. Wiktora Osiatyńskiego. Niedawno nakładem Wydawnictwa Liberte ukazało się tłumaczenie (tłum. Anna Wójcik) jego książki o kryzysie konstytucyjnym („Polski kryzys konstytucyjny”), wydanej wcześniej przez Oxford University Press.

Od lat aktywnie uczestniczy w życiu publicznym w Polsce – jako analityk, komentator oraz publicysta. W ostatnim czasie Prawo i Sprawiedliwość oraz TVP SA skierowały przeciwko niemu pozwy o ochronę dóbr osobistych oraz prywatne akty oskarżenia. Jak do tej pory wszystkie sprawy sądowe prof. Sadurski wygrał.

W naszej rozmowie poruszamy kwestie dotyczące stanu demokracji w Polsce. Zadaję Panu Profesorowi między innymi pytania:

- Czy przez pandemię lepiej zrozumieliśmy na czym polega ograniczenie naszej wolności i zaczęliśmy bardziej doceniać wartości demokracji liberalnej?

- Jak wyglądały jego zmagania z licznymi pozwami i prywatnymi aktami oskarżenia ze strony TVP oraz partii rządzącej?

- Jakie to uczucie otrzymywać olbrzymie wsparcie od naukowców z całego świata?

- Które wspomnienie z ostatnich 6 lat znajduje się głęboko w jego sercu i pamięci?

- Czy uznaje siebie za patriotę i co ten patriotyzm dla niego oznacza – szczególnie kiedy nie musiałby uczestniczyć w życiu publicznym, a skupić się na rozwoju kariery naukowej na świecie?

- Czy można pogodzić odważne mówienie o polskiej historii z patriotyzmem, a także czy można odbudować konsekwencje tzw. polityki historycznej ostatnich lat.

W kolejnym odcinku podcastu wystąpi będę rozmawiał z dr Katarzyną Grzybowską-Walecką z European University Institute. Będziemy dyskutowali o prawnych i politycznych mechanizmach radzenia sobie przez państwa europejskie z pandemią.

W 11. odcinku podcastu "Nie tylko o prawach człowieka" opowiadam o sprawie Jan Grzęda przeciwko Polsce, która jest właśnie rozpatrywana przez Europejski Trybunał Praw Człowieka w Strasburgu. 

Sędzia Jan Grzęda poskarżył się na przedwczesne skrócenie jego kadencji członka Krajowej Rady Sądownictwa. Jako sędzia NSA został wybrany do KRS na 4 lata, a kadencja została skrócona po niecałych 2 latach, w grudniu 2017 r. Zdaniem sędziego zostało naruszone jego prawa do sądu oraz prawo do skutecznego środka odwoławczego. Sprawa sędziego Grzędy ma znaczenie symboliczne dla całej reformy wymiaru sprawiedliwości w Polsce. Jest przy tym jedną z 17 spraw dotyczących praworządności, które zostały zakomunikowane Rządowi RP w ostatnich kilku latach.

Trybunał w Strasburgu postanowił przekazać sprawę Jana Grzędy do rozpoznania Wielkiej Izbie (17 sędziom). Co więcej w sprawie odbędzie się rozprawa - 19 maja 2021 r. (ostatnia rozprawa strasburska w sprawie polskiej została zorganizowana ponad 7 lat temu, w sprawie więzień CIA). To oznacza, że będzie ona budziła wielkie zainteresowanie na arenie międzynarodowej. Istnieje szansa, że dzięki tej sprawie Trybunał w Strasburgu dołączy do Trybunału Sprawiedliwości UE w zakresie powstrzymywania dalszego procesu ograniczania niezależności sądownictwa. 

Komentarz podcastowy opiera się na tekście opublikowanym 9 marca 2021 r. w dzienniku "Rzeczpospolita". 

10. odcinek podcastu to rozmowa o służbie państwu i obywatelom z prokuratorem Mariuszem Krasoniem, prokuratorem Prokuratury Regionalnej w Krakowie, członkiem zarządu Stowarzyszenia Lex Super Omnia.

„Wielokrotnie mieliśmy okazję spotkać się z Panem Prokuratorem Mariuszem Krasoniem na sali rozpraw. Wielokrotnie prowadziliśmy z nim spory proceduralne i materialnoprawne. Polemiki procesowe, rozbieżne stanowiska, czy gorąca wymiana argumentów, a w końcu porażki - nigdy nie wywoływały w nas żądzy zemsty. Na tym właśnie polega praca prawnika – na konfrontacji, w której dochodzimy do prawdy"  - tak o prok. Krasoniu pisali jego przeciwnicy procesowi, adwokaci (mec. Czajkowska-Burda i mec. Maciej Burda) broniący Brunona Kwietnia, po tym jak został on przeniesiony z Krakowa do Wrocławia mocą decyzji Prokuratora Krajowego.

Rozmawiamy o wyzwaniach stojących współcześnie przed zawodem prokuratora w Polsce. Prok. Mariusz Krasoń został wbrew własnej woli delegowany do Prokuratury Rejonowej we Wrocławiu. Zastanawiamy się co znaczy przymusowa delegacja dla prokuratora, jaki los spotkał jego kolegów i koleżanki z Lex Super Omnia, a także jakie są inne współczesne formy szykanowania prokuratorów.

Dyskutujemy także nad reformą prokuratury, która nastąpiła w 2016 r. Wtedy wszyscy stawali w obronie niezależności Trybunału Konstytucyjnego. Dlaczego ludzie nie protestowali przeciwko reformie prokuratury? Zabrakło wyobraźni czy też być może prokuratura zasłużyła sobie na gorszą renomę? Pytam się o kondycję prokuratury także w kontekście reformy oddzielenia urzędu Ministra Sprawiedliwości i Prokuratora Generalnego z 2010 r. i innych systemowych problemów występujących w prokuraturze. Przypominam raporty przygotowywane w tym czasie przez Helsińską Fundację Praw Człowieka i Forum Obywatelskiego Rozwoju.

Prok. Mariusz Krasoń przedstawia także wizję prokuratury przyszłości, w tym jak powinien brzmieć przepis Konstytucji RP regulujący niezależność prokuratorów. 

Gościem 9. odcinku podcastu pt. „W obronie sędziów” jest adw. Sylwią Gregorczyk-Abram, jedna z założycielek Inicjatywy Wolne Sądy, a także działaczka Komitetu Obrony Sprawiedliwości i Stowarzyszenia im. Prof. Zbigniewa Hołdy. Pani Mecenas koordynuje program pomocy prawnej pro bono w kancelarii Clifford Chance.  Za swoją działalność była wielokrotnie nagradzana i doceniana, w tym nagrodą Prawnika Pro Bono oraz Nagrodą im. Teresy Torańskiej (jako członkini Wolnych Sądów). 

Z Panią Mecenas rozmawiam o początkach pracy w zawodzie i zaangażowaniu prawników pro bono, uczuciach towarzyszących wyborom parlamentarnym w 2015 roku i kulisach organizowania protestów w obronie sądów oraz powstawania nowych inicjatyw obywatelskich. Zastanawiamy się nad znaczeniem edukacji obywatelskiej. Wspominamy przesłanie Piotra Szczęsnego. 

Dyskutujemy także nad kwestiami związanymi z przystąpieniem do Unii Europejskiej. Czy Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej to jest nasz sąd? Czy Pani Mecenas reprezentując sędziów przed TSUE czuła, że walczy o własną tożsamość - czy to była walka przeciwko Polexitowi? Jednocześnie trzech sędziów zostało już zawieszonych przez Izbę Dyscyplinarną. Czy zatem mamy wciąż prawo wierzyć w sens integracji europejskiej oraz w UE jako wspólnotę polityczną opierającą się na wartościach demokracji i rządów prawa?

Kolejnym gościem mojego podcastu będzie niezależny prokurator. Premiera 4 marca, godz. 20.00.

W szóstym odcinku podcastu "Nie tylko o prawach człowieka" rozmawiam z sędzią Sądu Okręgowego w Krakowie Waldemarem Żurkiem. Sędzia Waldemar Żurek orzeka od 1997 r., był przez prawie dwie kadencje członkiem Krajowej Rady Sądownictwa, a także jej rzecznikiem prasowym. Aż do czasu powołania tzw. neoKRS w 2018 r. Jest znany ze swojej bezkompromisowej i odważnej obrony niezależności sądownictwa. Za swoją walkę płaci każdego dnia cenę. 

W naszej rozmowie poruszamy kwestię zmian niedemokratycznych w Polsce dotyczących sądownictwa, ale także ich wpływ na życie sędziego Żurka. Pytam między innymi:

1. Na ile działalność w Konfederacji Polski Niepodległej (organizacja Strzelec) w czasach PRL wpłynęła na wybory życiowe? 

2. Dlaczego tzw. stara Iustitia nie była w stanie się przebić do środowiska sędziowskiego z postulatami reform? Czy środowisko nie było zbyt zamknięte na społeczeństwo i za bardzo nie skupiało się na swoim statusie, a nie na służbie?

3. Jakie znaczenie ma działalność komunikacyjna sądów? Czy to była jedna z przyczyn zmian, które nastąpiły w sądownictwie - kryzysy komunikacyjne ułatwiły atakowanie sędziów?

4. Czy w latach 2015-2016 jako rzecznik Krajowej Rady Sądownictwa nie czuł się osamotniony w walce o praworządność? 

5. Jakie formy represji najbardziej potrafią zaboleć? Czy można sobie z nimi poradzić i normalnie orzekać, pracować, żyć?

6. Czy od 2017 r. sędziowie zaczęli faktycznie stosować bezpośrednio Konstytucję?

7. Jak wyobraża sobie Polskę w 2030 r.? Czy będzie wtedy służył Rzeczpospolitej?

Zachęcam Państwa do wysłuchania tej trudnej i odważnej rozmowy. 

Za tydzień, 11 lutego 2021 r., moim gościem będzie Agnieszka Sikora, prezes Fundacji "Po Drugie". Będziemy rozmawiali o prawie niedostrzegalnym problemie w naszym życiu społecznym - bezdomności młodzieży.

Kolejny, czwarty odcinek mojego podcastu "Nie tylko o prawach człowieka" poświęcony jest współczesnym obliczom antysemityzmu. Moją gościnią jest dr Aleksandra Gliszczyńska-Grabias z Poznańskiego Centrum Praw Człowieka PAN. Pani Doktor od wielu lat zajmuje się prawnymi aspektami przeciwdziałania mowie nienawiści. Jest także uznaną ekspertką międzynarodową od tzw. praw pamięci (memory laws). Przez rok przebywała na pobycie badawczym w Yale University. Obecnie, oprócz pracy naukowej, kieruje również programem litygacji strategicznej w kancelarii Dentons.

Choć wydawałoby się, że ze względu na wyjątkowe dziedzictwo i traumę historyczną, Polacy powinni być narodem szczególnie wrażliwym na zjawisko antysemityzmu, od pewnego czasu coraz częściej obserwujemy odradzające się demony. Antysemickie wypowiedzi pojawiają się w wypowiedziach osób publicznych i przekazach medialnych. Jak pokazują badania naukowców z UW (pod kierownictwem prof. M. Bilewicza) momentem wzmożenia tego negatywnego zjawiska w debacie publicznej był czas dyskusji wokół ustawy o IPN z 2018 roku. Co więcej podejście prokuratury do spraw mowy antysemickiej nie zawsze jest konsekwentne. Konieczne byłyby także różne działania edukacyjne. 

O tym właśnie rozmawiam z Panią Doktor. Zastanawiamy się nad przyczynami zjawiska, podejściem organów władzy publicznej do antysemityzmu, ale także nad tym co każdy z nas mógłby zrobić, aby ograniczyć to zjawisko. 

Kolejny podcast zostanie wyemitowany za tydzień w czwartek, 28 stycznia 2021 r., godz. 20.00. Moją gościnią będzie Dr Katarzyna Wiśniewska z Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka. Porozmawiamy o odszkodowaniach wypłacanych na rzecz osób bezprawnie lub niesłusznie pozbawionych wolności. Czy można wycenić jeden dzień pozbawienia wolności? A może miesiąc lub rok? Czy sądy właściwie wypełniają swoją rolę? Czy procedury nie są zbyt czasochłonne? 

W odcinku nr 3 podcastu "Nie tylko o prawach człowieka" rozmawiam z Bartoszem Staszewskim, którego uważam za współczesnego obrońcę praw człowieka. 

Bartosz Staszewski jest reżyserem filmów dokumentalnych (m.in. "Tableciarze", "Artykuł 18"). Jednak od kilku lat jest znany przede wszystkim jako aktywista na rzecz praw osób LGBT. Zorganizował pierwszy Marsz Równości w Lublinie, doprowadził do zablokowania akcji dystrybuowania nalepek "Strefa Wolna od LGBT", jak również przeprowadził happening artystyczny w kontekście uchwał przyjmowanych przez samorządy lokalne "przeciwko ideologii LGBT". 

Jego działalność budzi sporo emocji. Jest także skuteczny w swoich działaniach. Rozmawiamy nie tylko o blaskach, ale i cieniach jego aktywizmu, w szczególności cenie jaką się płaci w życiu prywatnym i zawodowym za zaangażowanie obywatelskie. Zastanawiamy się także nad trudnym ubiegłym rokiem dla społeczności LGBT (kampania prezydencka, zatrzymanie Margot i protesty, polskie Stonewall), ale także nad przyszłością ochrony praw osób nieheteronormatywnych w Polsce. 

Bart Staszewski został uznany za jedną ze 100 najbardziej wpływowych osób na świecie nowego pokolenia w rankingu magazynu "Time" 100 Next.

Zachęcam Państwa do wysłuchania rozmowy. 

----

Gościem kolejnego odcinka mojego podcastu będzie dr Aleksandra Gliszczyńska-Grabias z Poznańskiego Centrum Praw Człowieka PAN. Porozmawiamy o współczesnych obliczach antysemityzmu oraz prawnych mechanizmach przeciwdziałania zjawisku. Premiera nowego odcinka - 21 stycznia 2020 r. (czwartek), godz. 20.00.

W Odcinku nr 2 podcastu "Nie tylko o prawach człowieka" przedstawiam subiektywny wybór orzeczeń wydanych przez sądy w 2020 r. Są to orzeczenia, które wzmacniają ochronę praw człowieka. Powinniśmy docenić sędziów, którzy pomimo różnych trudności stoją na straży praw i wolności człowieka i obywatela.

Mój podcast opiera się na artykule opublikowanym w dzienniku "Rzeczpospolita" (dodatek prawny) pod koniec zeszłego roku. Dla osób poszukujących dokładnych namiarów na orzeczenia (w tym sygnatur) podaję je poniżej:

1. Uchwała trzech połączonych Izb Sądu Najwyższego: Izby Cywilnej, Izby Karnej oraz Izby Pracy i Ubezpieczeń Społecznych Sądu Najwyższego z 23 stycznia 2020 r. (sygn.  BSA I-4110-1/20) [niezależność sądownictwa]

2. Wyrok Wojewódzkiego Sąd Administracyjnego w Gliwicach z 14 lipca 2020 r. (sygn. III SA Gl 15/20) [uchwały samorządowe przeciwko "ideologii LGBT"]

3. Wyrok Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w sprawie M.K. i inni przeciwko Polsce z 23 lipca 2020 r. (skargi nr 40503/17, 42902/17 i 43643/17) [sytuacja na przejściu granicznym Brześć-Terespol i prawa uchodźców]

4. Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z  15 września 2020 r. (sygn. VII SA/Wa 992/20) [wybory korespondencyjne]

5. Uchwała Izby Pracy i Ubezpieczeń Społecznych Sądu Najwyższego z 16 września 2020 r.  (sygn. III UZP 1/20) [tzw. ustawa dezubekizacyjna]

6. Wyrok Sądu Okręgowego w Warszawie z 29 września 2020 r.  (sygn. V Ca 2686/19) [osoby transpłciowe w zatrudnieniu niepracowniczym]

7. Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 6 października 2020 r. (sygn. I OSK 371/20) [świadczenie pielęgnacyjne a wykonywanie innych zajęć]

8. Uchwała Izby Pracy i Ubezpieczeń Społecznych Sądu Najwyższego z 15 października 2020 r. (sygn. III PZP 4/20) [skarga nadzwyczajna a skarga na niezgodność z prawem prawomocnego orzeczenia]

9. Wyrok Sądu Najwyższego z 22 października 2020 r. (sygn. III KK 69/20) [wolność artystyczna, pamięć historyczna]

10. Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Opolu z 27 października 2020 r. (sygn. II SA/Op 219/20) [działalność gospodarcza w czasach pandemii]

Dziękuję serdecznie za Państwa uwagę i zainteresowanie. Kolejny odcinek zostanie opublikowany 14 stycznia 2020 r. Będzie to rozmowa ze znanym aktywistą działającym na rzecz ochrony praw człowieka.

W pierwszym odcinku podcastu przedstawiam najważniejsze wydarzenia z zakresu praw człowieka w 2020 r. Pod koniec zeszłego roku opublikowałem na ten temat tekst pt. "Pandemia jak cień wielkiej góry" w Onet.pl - dlatego też do wysłuchania podcastu zachęcam szczególnie tych, którzy nie mieli szansy zapoznać się z artykułem.

Moim zdaniem najważniejsze wydarzenia (chronologicznie) to:

1. Marsz Tysiąca Tóg

2. Przemówienie Mariana Turskiego w Auschwitz

3. Pandemia

4. Wybory prezydenckie z 10 maja 2020 r.

5. Obchody 40-lecia Porozumień Sierpniowych

6. Polskie Stonewall

7. Białoruś

8. Wyrok TK z 22 października 2020 r. i Ogólnopolski Strajk Kobiet

9. Wybory prezydenckie w USA

10. Nowy budżet UE i praworządność

Kolejny odcinek (który zostanie opublikowany w najbliższy czwartek, 7 stycznia br.) dotyczył będzie 10 najważniejszych orzeczeń sądowych z 2020 r.  A następnie, w każdy czwartek, rozmowy z moimi gośćmi. 

Dziękuję serdecznie za zainteresowanie i uwagę.