Belce Örü

Bu hafta TÜİK Şubat ayına ilişkin tüketici ve üretici fiyat endekslerini yayımladı. Aylık enflasyon yüzde 4,53, yıllık enflasyon yüzde 67,07 oldu. Analistlerin beklentisi Şubat’ta TÜFE’nin aylık yüzde 3,8, yıllık olarak yüzde 66 artması yönündeydi. Böylece enflasyon şimdiden Merkez Bankası'nın fiyat artışlarının Mayıs'ta tepe yapmasını beklediği yüzde 70 seviyesine yaklaştı.

Ons altındaki sert yükseliş de yurt içinde gram altın fiyatının rekor üstüne rekor kırmasına yol açıyor. Kripto para ve ons altındaki yükselişin nedenlerinden birinin de ABD’de bankacılık krizinin yeniden hortladığı bir bankanın daha batmak üzere olduğu konuşuluyor.

Çarşamba günü temsilciler meclisinde konuşan Fed Başkanı Jerom Powell ise genel konuşmasını tekrarladı ve bu yıl faiz indirimine başlayacaklarını ama zamanlama için enflasyonu kalıcı olarak düştüğüne dair daha emare görmeleri gerektiğini belirtti.

ECB ise perşembe günü üç temel faiz oranını sabit tuttu. Lagarde, “Ekonomik büyümeye yönelik riskler aşağı yönlü kalmaya devam etti. Jeopolitik gerilimler enflasyona yönelik yukarı yönlü riskler arasında bulunuyor.” dedi.

Bu hafta yurt içi büyüme verilerini ve enflasyon belasını, Çin'deki batık gayrimenkul şirketlerini, ABD GSYH verilerini son olarak Avrupa'daki çiftçi protestolarını anlattım.

Faiz beklentilerinin öne çıktığı bir haftayı geride bıraktık. Çarşamba akşamı Fed Ocak ayı toplantı tutanakları, Perşembe günü ise ECB toplantı tutanakları yayımlandı.

Perşembe günü aynı zamanda Fatih Karahan'ın başkanlık ettiği Merkez Bankası'nın ilk faiz kararı geldi. Merkez Bankası politika faizini beklentilere paralel şekilde %45 oranında sabit tuttu. PKK metnindeki mesajlar ve değişiklikler dikkat çekti.

Öncelikle Erzincan'daki altın madeni faciası için derin üzüntü duyduğumu ifade etmek istiyorum. Daha önceki acı tecrübelerimizden de yola çıkarak geldiğimiz noktada artık bu tür durum ve olayların ülkemizde yaşanmamızı temenni ediyorum.

Türkiye'nin cari işlemler hesabı aralıkta 2 milyar 91 milyon dolar açık verirken, altın ve enerji hariç cari işlemler hesabında 4 milyar 162 milyon dolarlık fazla oluştu. 5,5 milyar dolarlık net hata ve noksan girişinin dikkat çekiyor. Bu ve altının dış ticaret açığındaki etkisiyle ilgili de Mücevher İhracatçıları Birliği Başkanı ve İMMİB Koordinatör Başkanı Burak Yakın’ın açıklamalarını paylaşmak istiyorum.

Yakın, "Altına kota gelmesiyle bavul ticareti hız kazandı. Sınırlarımızdan altın akıyor. Arabasına, bavuluna altını koyan, eşinin boynuna zincirleri, beline altın kemerleri takan soluğu Türkiye’de alıyor. Dünya fiyatlarından, hatta Dubai’de ons’unda 700 USD ucuza alıp, gelip Türkiye’de 3000 dolar karla satıyorlar. Bu veriler kayıt altına alınmadığı için ticaretinin boyutlarını bilemiyoruz. Aslında Türkiye’ye bu yolla çok ciddi döviz girişi de bulunuyor. Şu bir gerçektir, altın ithalatı ülkeye girerken rakamlar milimetrik yazılırken çıkışların da üst üste konması gerekiyor. Dolayısıyla bu hem ihracat hem net hata noksan kalemlerini etkiliyor" dedi.

Merkez Bankası 2024, 2025 ve 2026 enflasyon tahminlerinde değişikliğe gitmedi. 2024 için %36, 2025 için %14 ve 2026 için %9’luk tahmini korudu. Yılın ilk enflasyon raporu sunumuna Merkez Bankası Başkan Yardımcısı Cevdet Akçay'ın "oksomoron" çıkışı damga vurdu. Tecrübeli ekonomist Akçay, toplantının sonunda mikrofonu eline aldı ve şunları söyledi:

• Süreç doğru anlaşılmadığında yüzde 36’lık enflasyon tahmininin yukarı yönlü neden revize edilmediği gibi soruları geliyor. Bizim şu an içinde çalıştığımız sistemde, ağırlıklı ortalama fonlama maliyeti mevduat faizi bağı kopmuş, politika faizi enflasyon bağı kopmuş, faiz kur bağı kopmuş durumdaydı.
• Biz yedi aydır tekrar ihdas ediyoruz. Bu bağlar tekrar ihdas edilecek. Veriler birikecek. Alan verileri kullanacaksınız, modelleme yapacaksınız. Oradan sonra da 36’dan 38’e çıkma ihtiyacı duyacaksınız. Modelleme bilen arkadaşlar beni çok iyi anlayacaktır ki bu çok zor ve hatta imkânsıza yakın.
• 36 hedefini değiştirmekten ziyade o hedefe bizi sürekli yakınsatacak olan önlemleri devreye sokmak çok daha anlamlı. Öbür türlü yaptığınız işe olmayan bir önem atfediyor olursunuz. Bu normalleşme süreci aslında biriken veri ile bağların yeniden kurulması ile modellemede çalışan arkadaşlara uygun ortam sağlayacak. Daha o noktada bile değiliz.
• 36 hedefi iddialı; ama iddiasız hedef koyan merkez bankası bence oksimorondur. İddialı ama erişilebilir bir hedef, enflasyon beklentilerini aşağı indirmekte ve düzeltmekte iddiasız ve rahat ulaşılabilir bir hedeften çok daha iyidir. Dolayısı ile yaptığımız şeyin doğruluğuna fena halde inanıyoruz.

Yeni Başkan Dr. Fatih Karahan ise kameralar önündeki ilk sınavını başarıyla verdi ve Erkan'a göre mesajları çok daha sert ve netti. "Karahan'ın konuşmasında öne çıkan cümleler ise şunlardı: Enflasyon görünümünde bir numaralı risk asgari ücret. Kira fiyatları istediğimiz düzeyde değil. Ek faiz artışı öngörmüyoruz. Likidite strelizasyonu önemli. Kredi kartlarında düzenlemeye ihtiyaç var."

O halde MB'nin yeni dönem yol haritası: Talep enflasyonu, kredi kartı düzenlemeleri, taksitlendirmenin azaltılması ve kredi kısıtlamalarıyla kontrol altına alırken; likidite strelizasyonu ve kuru baskılayarak TL algısını güçlendirilmesi... Aynı zamanda faiz artışı yoluyla değil de parasal sıkılıkla enflasyonu kontrol altında tutmak.

Haftayı önemli bir gelişmeyle kapattık. Cuma günü 22 sularında Hafize Gaye Erkan Merkez Bankası başkanlığı görevinden affını istedi ve çok hızlı şekilde yerine Dr. Fatih Karahan getirildi. Yurt dışı basında sert bir şekilde ele alınmayan değişiklik, yurt içi piyasalara haftanın ilk işlem gününde bakalım nasıl etki edecek?

İki önemli fakat sürpriz olmayan faiz kararının açıklandığı bir haftayı geride bıraktık. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası yılın ilk faiz kararını açıkladı ve beklentiler doğrultusunda politika faizini yüzde 45 seviyesine yükseltti. Para Politikası Kurulu metninde "Gerekli parasal sıkılık düzeyine ulaşıldı" ifadesi yer aldı.

Avrupa Merkez Bankası, beklentilere paralel olarak mevduat faizini yüzde 4,00 seviyesinde korudu. Karar metninde, bilançonun küçültülmesi konusunda ECB'nin Aralık 2023'te açıkladığı plana sadık kalacağı vurgulandı. ECB Başkanı Lagarde her ne kadar faiz indirim tartışmaları için erken açıklamasında bulunsa da Euro Bölgesi için özellikle de Almanya ekonomisi için tehlike çanları çalışıyor.

Dünyanın en büyük ekonomisinde ise resesyon korkusu ve söylentilerine rağmen işler her aman olduğu gibi tıkırında gidiyor. Pandemi dönemi bir parçada ekonomide işleri sekteye uğratsa da üstelik yüksek faiz oranlarına rağmen ABD ekonomisi güçlü duruş sergiliyor. Ülke ekonomisinin geçen yılın son çeyreğinde yıllık bazda yüzde 3,3 büyüdüğü açıklandı. Büyümenin motoru hane halkı ve hükümet harcamaları oldu. Önceki çeyrekte yüzde 4,9 büyüyen dünyanın en büyük ekonomisinin, son çeyrekte yüzde 2 büyümesi bekleniyordu.

Derecelendirme kuruluşu Fitch’ten de ABD ekonomisi ile ilgili olumlu yönde bir açıklama geldi “Bu verileri nasıl incelerseniz inceleyin mükemmel bir büyüme görüyorsunuz. ABD'nin 2024’ye girerken ekonomik büyüme ivmesi epey iyi ifadesi" kullanıldı.

2023 yılının son faiz kararında, FED politika faizini beklentiler dahilinde değiştirmeyerek 22 yılın en yüksek seviyesi olan yüzde 5,25-5,50 aralığında sabit tutmuştu. FED faiz kararı toplantısı 31 Ocak yani çarşamba günü yapılacak ve akşam saat 22.00'da faiz kararı açıklanacak. Faiz oranında bir değişikliğe gidilmeyecek olsa da Başkan Powell'ın vereceği mesajlar önem arz ediyor.

Türkiye'nin uzaya ilk kez insan gönderme projesi kapsamında pilot Alper Gezeravcı'nın içinde yer aldığı Dragon uzay aracı, ABD'deki Kennedy Uzay Merkezi'nden başarıyla fırlatıldı. Gezeravcı, 14 gün kalacağı Uluslararası Uzay İstasyonu’nda 13 farklı bilimsel deneye imza atacak. Kendisinin ilk sözleri ise ulu önder Mustafa Kemal Atatürk'ü andığı "İstikbal göklerdedir" oldu.

Haftanın merakla beklenen gelişmesi Türkiye notunun değişip değişmeyeceğine dair Moody'sin vereceği karardı. Moody's daha önce bu kararı pas geçmişti. Cuma günü ise Türkiye’nin kredi notunu b3 olarak teyit ederken not görünümünü durağandan pozitife çevirdi.

Bir diğer önemli gelişme Merkez Bankası'nın ABD’de düzenlendiği yatırımcı günleriydi. İlki 11 Ocak'ta gerçekleşti. Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet şimşeğin video konferansla katıldığı etkinlikte Merkez Bankası Başkanı Hafize Gaye Erkan enflasyonu düşürmeye yönelik hedeflerini vurguladı.

Hem yurt içinde hem de küreselde kripto varlıklar hafta içinde çokça konuşuldu. Bakan Şimşek, "Kripto varlık alım satım platformlarına SPK tarafından lisans verilecek. Kripto varlıklara ilişkin yasal düzenlemede son aşamaya gelindi. Hedefimiz bu alanı daha güvenli hale getirmek" dedi.

Öte yandan ABD Menkul Kıymetler ve Borsa Komisyonu (SEC), kripto para yatırım araçları için önemli bir adım atarak spot bitcoin borsa yatırım fonlarına (ETF'ler) onay verdi.

ABD ve İngiltere'nin Yemen'deki Husilere hava ve deniz saldırıları düzenlemesinin ardından petrol fiyatları yüzde 2,5'in üzerinde yükseldi. İran destekli grubun, Kızıldeniz'de 'gemi taşımacılığına yönelik saldırılarına yanıt' olarak düzenlenen operasyon, Hürmüz Boğazı'ndan geçen petrol kaynakları üzerinde yaratabileceği potansiyel etkiye ilişkin piyasa endişelerini artırdı.

Haftanın en önemli ya da merak edilen gelişmesi yeni asgari ücretti. 2024 için belirlenen net asgari ücret %49 zamla 17 bin 2 TL oldu. Yeni yıldan beklentiler ortaktır diye tahmin ediyorum: Bir parça huzur ve daha çok para...

ABD Merkez Bankası (Fed) yılın son toplantısında beklentilere paralel olarak politika faizini değiştirmeyerek 22 yılın zirve seviyesinde tuttu. Politika faizi yüzde 5,25-5,50 aralığında tuttu. Fed 2024’te 75 baz puan faiz indirimi öngördü. Fed Başkanı Jerome Powell ek faiz artış ihtimalinin tamamen masadan kalkmadığını belirtirken faiz indiriminin zamanlamasının tartışıldığını ifade etti.

Fed’in arkasından ECB de faiz kararını açıkladı. ECB Başkanı Christane Lagarde, ECB Yönetim Konseyi'nin üç temel politika faizini sabit tuttuğunu ve bunun enflasyonu orta vadeli hedef olan yüzde 2'ye indirmeyi hedeflediğini söyledi. Kısıtlayıcı para politikasının reel ekonomi üzerinde kapsamlı bir etki oluşturmaya devam ettiğini anlattı.

Türkiye cumhuriyet merkez bankası Para Politikası Kurulu faiz kararını 21 Aralık Perşembe günü açıklayacak. Banka bir önceki toplantıda politika faizini yüzde 40 seviyesine yükseltmişti. Ekonomistlerin politika faizindeki değişikliğe ilişkin beklentilerinin medyanı 250 baz puan artırım yönünde gerçekleşti.

Merkez Bankası Başkanı Hafize Gaye Erkan'ın bankacılarla gerçekleştiği toplantıda KKM’deki çözülmenin yavaşlamasından memnun olmadığı için mevduat faizini daha yukarıya çekilmesini istediği belirtiliyor. Bu yeni bir resmi faiz oranı artışıyla desteklenecek mi perşembe günü öğreneceğiz.

Şu anda bile üç aya kadar vadeli ortalama TL mevduat faizleri yüzde 50'yi aştı. İhtiyaç kredisi faizleri ise yüzde 60'larda seyrediyor, vergiler ve komisyon eklendiğinde faiz oranı yüzde 80'lere çıkıyor.

TÜİK Kasım ayı enflasyon verilerini açıkladı. Buna göre, kasım ayında tüfe yüzde 3.28 artarken, yıllık bazda tüfe yüzde 61.98 artış gösterdi. Kasım'da ihracat yüzde 5,2 oranında artarak 23 milyar dolar oldu. İthalat ise yüzde 5,6 azalarak 28,9 milyar dolar seviyesinde gerçekleşti. Dış ticaret açığı bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 32,6 azaldı 5,9 milyar dolar seviyesinde gerçekleşti.

MB rezervleri, mayıs sonundan bu yana 41,7 milyar dolar artarak 140,1 milyar dolar ile tüm zamanların en yüksek seviyesine çıktı.

Türkiye’nin 5 yıllık CDS'lerine baktığımızda da 330 seviyesinin altına indiğini görüyoruz.

Öte yandan KKM'de çözülmenin gelen son verilere baktığımızda istenen düzeyde olmadığı anlaşılıyor. Çözülme devam etse de miktarsal bağlamda bir yavaşlama görülüyor. Mevduat faizleri ise yüzde 50’lere dayanmış durumda.

Yurt dışında yerleşik kişiler, geçen hafta 376,4 milyon dolarla 23 Haziran haftasından bu yana en güçlü hisse senedi alımını gerçekleştirdi.

Dünya Bankası Türkiye Ülke Direktörü Humberto Lopez, yeni ekonomi yönetiminin doğru adımlar attığını ve bu konuda Dünya Bankası'nın yanı sıra kredi derecelendirme kuruluşlarından bazılarının da Türkiye'nin görünümünü olumlu yönde revize ettiğini vurguladı. Lopez, gelecek yıl Türkiye tahvil piyasasının oldukça aktif olacağına dair yatırım bankalarının beklentilerini paylaştı.

Deutsche Bank analistleri, enflasyon görünümü, potansiyel portföy girişleri ve ortodoks politikaya bağlılığın bir sonucu olarak 2024’te “iyi performans” sergilemesi için Türk lirasında alan görüyor.

ABD'de tarım dışı istihdam kasım ayında 199 bin artışla 180 binlik beklentiyi aştı. Kasım döneminde ülkede işsizlik yüzde 3,9'dan yüzde 3,7'ye geriledi. işsizlik maaşı başvuruları da 220 bin ile beklentilerin altında gerçekleşti.
ABD'de enflasyon yüzde 3’ün üzerinde. Avrupa’da ise yüzde 2,4. beklentileri aşan veriler neticesinde FED’in faiz indirimi süreci piyasaların fiyatlaması açısından yeniden ertelendi. Böylece dolar endeksi güçlenirken altında zayıflama görüldü.

ECB üyelerinden gelen açıklamalarda enflasyonun dikkate değer yavaşlama gösterdiği ve faizlerde başka bir artışın ihtimal dahilinde olmadığı yönünde. bu doğrultuda piyasalar tersine döndü ve FED yerine ECB’nin faiz indirimini öne çekmeye başladı.

Emtia piyasalarında ise brent petrol OPEC üyelerinin arz kısıntısına gidecek olmasına rağmen düşüş serisi sürüyor. Küreselde özellikle de Çin'de petrole yönelik talebin azalacak olması petrol fiyatlarını 7 haftalık düşüş serisine soktu.

Fed faiz kararını 13 Aralık’ta ECB ise 14 Aralık’ta açıklayacak. TCMB ise 21 Aralık’ta faiz kararını açıklayacak.

Gündemde öne çıkan ekonomi verilerinin büyük kısmı aslında perşembe günü açıklandı.

MB verilerine göre, 24 Kasım haftası itibariyle brüt rezervler 136,5 milyar dolarla tarihi seviyeye çıktı.

Bankacılık sektörünün kredi hacmi, geçen hafta 121 milyar 163 milyon lira artarak 11 trilyon 228 milyar 402 milyon liraya yükseldi.

TÜİK, Ekim ayına ilişkin dış ticaret verilerini açıkladı. İhracat geçen yılın aynı dönemine göre %7,4 artarak 22 milyar 871 milyon dolar oldu. İthalat ise %0,6 artarak 29 milyar 390 milyon dolar olarak gerçekleşti.

Türkiye ekonomisi yılın üçüncü çeyreğinde beklentilerin üzerinde %5,9 büyüme kaydetti. Büyümeye en çok katkı sağlayan sektör ise %8,1 ile inşaat sektörü oldu. Onu %5,7 ile sanayi, %5,1 ile finans ve sigorta faaliyetleri ve %4,3 ile hizmetler sektörü izledi. Ekonomi çeyreklik bazda ise %0,3 büyüdü. Yani aslında daha yakın dönemli veriye bakacak olursa büyümenin yavaşladığını anlıyoruz.

S&P'den Türkiye için takvim dışı bir değerlendirme geldi. S&P, Türkiye’nin kredi not görünümünü “durağan”dan “pozitif”e çevirdi. Kurum tarafından yapılan açıklamada Türkiye'de aşırı ısınan ekonomiyi soğutma yönünde olumlu adımlar atıldığından ve MB rezervlerinin yeniden güçlenmeye başladığından bahsedildi. Bütçe açığı ve dış ticaret açığının düşürülmesine yönelik olumlu bir tablo olduğu vurgulandı. Bu gelişmeyle ilgili Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek'ten "Attığımız adımlar karşılık buluyor" açıklaması geldi.

Küresele bakacak olursak; Avrupa İstatistik Ofisi verilerine göre, Euro Bölgesi'nde TÜFE Kasım’da beklentilerin üzerinde yıllık bazda %2,4 arttı. Böylelikle bölgede enflasyon 2 yılın en düşük seviyesine geriledi.

ABD’de 3. çeyrek büyüme verisi %4,9'dan %5,2'ye revize edildi. Bu, 2021 yılının son çeyreğinden beri görülen en yüksek büyüme rakamı oldu. Fed’in 29 Kasım'da yayımlanan Bej Kitap raporu, ekonomik faaliyetin bir önceki raporun yayımlandığı Ekim ayından bu yana yavaşladığına dikkat çekti.

Bu veriler ışığında Fed'in gelecek iki toplantıda politika faizini sabit tutmasına kesin gözüyle bakılırken, bankanın haziranda faiz indirimine başlayacağına yönelik tahminler mayıs ayına taşındı.

OPEC+ ülkeleri günlük 1 milyon varil ek arz kesintisinde prensipte anlaştı. Petrol fiyatlarının Eylülde gördüğü zirve seviyeden beri yüzde 10’dan fazla düşmesiyle Suudi Arabistan, OPEC üyesi ülkelere üretimi daha fazla kısma konusunda baskı yapıyordu.

Bu haftanın en önemli gündem başlığı elbette Merkez Bankası'nın faiz kararı ve Para Politikası Kurulu (PPK) metniydi. Ekonomistlerin tahmini, kurumun faizi 250 baz puan artıracağı yönündeydi. Fakat MB politika faizini, piyasa beklentilerinin üzerinde 500 baz puanlık bir artışla yüzde 40 seviyesine çıkardı.

PPK metninde şu ifade dikkat çekti: "Kurul, dezenflasyonun tesisi için gerekli parasal sıkılık düzeyine önemli ölçüde yaklaşıldığını değerlendirmiştir. Bu çerçevede, parasal sıkılaştırma hızı yavaşlatılacak ve sıkılaştırma adımları kısa bir zaman diliminde tamamlanacaktır. Kurul, faiz kararlarının yanı sıra, parasal sıkılaştırma sürecini destekleyecek miktarsal sıkılaştırma kararları almayı sürdürecektir. enflasyonun ana eğilimini geriletecek ve orta vadede yüzde 5 hedefine ulaştıracak parasal ve finansal koşulları sağlayacak şekilde belirlemeye devam edecektir."

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’dan MB'nin faiz kararı öncesinde enflasyondaki düşüş, TL'deki olası reel değer artışı ve yabancı yatırımcının Türkiye’ye olan ilgisiyle alakalı bir açıklama gelmişti. Erdoğan, "Dezenflasyon programımız çok büyük ihtimalle TL'de reel bir değerlemeye sebep olabilir, TL'nin reel olarak değer kaybettiği süreç sona gelmiştir. Önümüzdeki dönemde sağlıklı politikalar ve yapısal reformlarla yatırımcı güvenini kazanacağız, halen de kazanıyoruz. Bu güven fon akışını tetikleyecek." değerlendirmesinde bulunmuştu.

Aslında MB beklenin üstünde gerçekleşen faiz artışı ile yabancı sermayeye çok daha net ve keskin bir mesaj vermek böylece ülkeye döviz akışının hızlanmasıyla kurdaki dengeyi devam ettirmek hem de zorlu geçecek kış ayları öncesinde piyasaya enflasyon hedeflerinde kararlılık sinyali vermek istedi. Fakat yıl sonu ücret zamları enflasyondaki dengeleri bir kez daha zora sokabilir. Aynı zamanda jeopolitik risk faktörü şimdilik masadan kalksa da bahardaki seçim hala ve şimdiden yurtiçi piyasalarda fiyatlanıyor.

Öte yandan enflasyon aylık bazda düşüş eğilimini sürdürüyor ama henüz tepe noktasına ulaşmış değil. Merkez Bankası'nın sıkılaşma adımları ise sanayide ve bazı iş kollarında derinden hissedilmeye başlandı. Tüm bu değerlendirmelere rağmen yeni ekonomi yönetiminin istikrarlı ve rasyonel politikaları hem yurtiçinde hem de küresel arenada güven ve kredibilite doğuruyor.

Küresel tarafta ise Euro Bölge'sinde işler halen pek de iyi gitmiyor. Euro Bölgesi'nde bileşik PMI Kasım'da 47,1'e yükselse de üst üste altıncı ayda da 50 eşik seviyesinin altında gerçekleşti. Ekonomik gerilemenin yılın son çeyreğinde de devam etmesi nedeniyle Euro Bölgesi'nde bir resesyonun giderek daha olası görünüyor.

Emtia tarafında ise özellikle 2024'te Fed faiz indirim beklentisiyle doların zayıfladığını ve altının değer kazandığını görme ihtimalimiz çok yüksek. Petrole bakacak olursak OPEC+’nın 26 Kasım'da yapılması planlanan toplantısı 30 Kasım'a ertelendi. Arz kısıntısı konusundaki belirsizlik aynı zamanda Çin'de talebin düşmesi petrol fiyatlarının 1 günde %4 değer kaybetmesine neden oldu.

Bu hafta ekonomi cephesinde öne çıkan gündem başlıkları Türk tahvil piyasası ve yabancı kurumların Türkiye ile ilgili verdiği olumlu mesajlardı.

Evet, Türkiye ekonomisi nihayet ve yeniden yabancı yatırımcının radarında. Ortodoks politikalara dönüş, ekonomi yönetiminin güven veren açıklamaları attıkları doğru adımlar ve yürüttükleri yabancı yatırımcı trafiği uluslararası arenada gözlerin yeniden Türkiye'ye çevrilmesine neden oldu.

Türkiye'nin 5 yıllık kredi risk primi 3 yılın ardından ilk kez 350 baz puanın altına inerek 348,2 seviyesine geldi. Bu Türkiye ekonomisine duyulan güvenin çok açık bir ispatı. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu'nun haftalık bülteninde açıklanan bilgilere göre, kur korumalı TL mevduat ve katılma hesapları 2 trilyon 921,7 milyar TL'den 2 trilyon 838,8 milyar TL'ye düştü. Yine aynı dönemde MB brüt rezervleri 700 milyon dolar, net rezervleri ise 707 milyon dolar arttı. Böylece Merkez Bankası'nın brüt döviz rezervleri 84 milyar 644 milyon dolara çıktı. Bu arada politika faizinin yanı sıra bankaların TL mevduat için uyguladıkları faiz oranı da artıyor. 10 Kasım haftasında bir önceki haftaya göre bankaların TL mevduat faizi 50 baz puan artışla %40,58 oldu.

BNP Paribas’a göre Türk lirası cinsi tahviller şu anda “cazip değer” sunuyor. Deutsche Bank analistlerine göre de bu yıl gelişmekte olan ülkelerdeki en kötü performansa sahip Türk lirası cinsi tahviller 2024’te en iyi performansa sahip tahviller haline gelecek. Türk tahvillerinde merkez bankasının attığı sadeleşme adımları sonrasında tahvil faizlerinde yukarı yönlü seyir devam ediyor. Haziran ayından bu yana, Türkiye’nin 10 yıllık gösterge tahvil faizleri yüzde 20’den fazla arttı. Uzmanlar ekonominin yönetiminin enflasyonla mücadeledeki istikrarlı tavrının devam etmesiyle yabancı yatırımcıların 2024’te hem Borsa İstanbul’a hem TL tahvillere hem de doğrudan yatırımlara ağırlık vereceğini söylüyor.

Uluslararası Para Fonu (IMF) Avrupa Bölgesel Ekonomik Görünümü raporunu yayımladı. IMF, Euro Bölgesi'nde enflasyonun daha uzun süre yüksek kalabileceğini, Avrupa Merkez Bankası'nın (ECB) fiyat baskılarını ortadan kaldırmak için gelecek yıl boyunca faiz oranlarını yüksek seviyelerde tutması gerektiğini bildirdi.

Raporda, "Avrupa'nın görünümü, enflasyonun kademeli olarak düşmesiyle birlikte yumuşak bir iniş yönünde... Bölge genelindeki büyümenin geçen yıl yüzde 2,7'den 2023'te yüzde 1,3'e yavaşlaması ve 2024'te yüzde 1,5'e yükselmesi bekleniyor" ifadeleri yer aldı.

Avrupa Merkez Bankası Başkanı (AMB) Christine Lagarde, mevduat faizini yüzde 4'te tutmanın enflasyonu dizginlemek için yeterli olacağını, ancak yetkililerin ihtiyaç duymaları halinde borçlanma maliyetlerini yeniden yükseltmeyi düşüneceklerini söyledi.

Lagarde "Şu anda bulunduğumuz seviye, eğer yeterince uzun süre devam ettirebilirsek enflasyonu yüzde 2'lik hedefimize geri getirmeye önemli bir katkı sağlayacaktır. Büyük şoklar ortaya çıkarsa, şokların niteliğine bağlı olarak, bunu yeniden gözden geçirmemiz gerekecek" dedi.

Buna rağmen tüketiciler enflasyonun yüksek seyretmeye devam edeceğini düşünüyor. Zira Avrupa Merkez Bankasının Tüketici Beklentileri Anketi'ne göre, tüketicilerin gelecek 12 ay için enflasyon beklentisi yüzde 3,5'ten yüzde 4'e çıktı.

Küresel piyasaların genelinde Fed yetkililerinin enflasyonla mücadelenin henüz bitmediğine ilişkin vurguları öne çıktı. Fed Başkanı Jerome Powell da IMF panelinde yaptığı konuşmada Fed yetkililerinin enflasyondaki yavaşlamadan memnun olduğunu ancak yeterince kısıtlayıcı politika uyguladıklarından emin olmadıklarını söyledi. Powell Fed’in gerektiğinde daha fazla sıkılaştırma yapmaktan çekinmeyeceğini belirtti.

Fed Yönetim Kurulu Üyesi Christopher Waller ise tahvil faizlerinde son haftalarda görülen artışın, tahvil piyasası için "depremden" başka bir şey olmadığını aktardı. Waller, ABD ekonomisinin üçüncü çeyrekteki yüzde 4,9'luk büyümesinin ise Fed'in bir sonraki politika hamlesini değerlendirirken izlenmesi gereken bir performans olduğunu dile getirdi. Zira ABD'nin 30 yıllık tahvil faizi, yaklaşık 7 baz puan yükselerek yüzde 4,76'ya çıktı. 10 yıllık tahvil faizi de yaklaşık 9 baz puan yükselerek yüzde 4,60'a çıktı.

Bu arada kripto paralarda da yeniden bir hareketlenme mevcut. Uzun süre dipte seyretmişti ama şimdi yeniden kullanıcıları nezdinde bir yatırım aracı olarak öne çıkıyor gibi görünüyor. Zira Kripto para birimi Bitcoin, 37 bin 972 dolarla son 18 ayın zirvesini test etti.

ABD enflasyonla mücadele ederken ekonomide olası risklere karşı Çin ile de ilişkileri sıkı tutmaya çalışıyor. ABD Hazine Bakanı Janet Yellen, Çin'in ekonomik ilişkilerden sorumlu Başbakan Yardımcısı ile "iletişimi yoğunlaştırma" konusunda anlaştıklarını belirterek, borç sorunlarından iklim değişikliğiyle ilgili ekonomik konulara kadar küresel zorluklar üzerinde birlikte çalışmaya kararlı olduklarını ifade etti. Yellen, ayrışmanın hem ABD'ye hem de Çin'e zarar vereceğini ve dünya için istikrarı bozacağını vurguladı. Aynı zamanda ABD Başkanı Joe Biden Çin Devlet Başkanı Şi Jinping ile 15 Kasım'da gerçekleşecek Asya Pasifik Ekonomik İşbirliği (APEC) Zirvesi'nde bir araya gelecek.

Şimdi gözler haftaya açıklanacak ABD enflasyon verilerinde olacak. Dünya genelinde enflasyonla mücadelede gerektiği kadar adım atılıp atılmadığı sorgulanmaya daha uzun süre devam edecek gibi görünüyor.

Bu haftanın ekonomi gündemi şüphesiz Merkez Bankası Başkanı Hafize Gaye Erkan’ın yılın son enflasyon raporu bilgilendirme toplantısıydı. Enflasyon tahmini 2023 için yüzde 65, 2024 yıl sonu için yüzde 36 ve 2025 yıl sonu için ise yüzde 14 olarak açıklandı. TÜİK verilerine baktığımızda Tüketici Fiyat Endeksi ekimde aylık bazda yüzde 3,43, Yurt İçi Üretici Fiyat Endeksi yüzde 1,94 artış gösterdi. Yıllık enflasyon TÜFE'de yüzde 61,36, ÜFE'de yüzde 39,39 oldu.

Dünya genelinde de merkez bankaları enflasyon hedeflerini düşük tutuyor ve bu doğrultuda bir süredir sıkılaştırıcı adımlar atıyor. Fakat artık küreselde bu trendin sonuna geldiğimizin sinyallerini alıyoruz. Çünkü hem Avrupa Merkez Bankası (ECB) hem Amerika Merkez Bankası (Fed) hem de İngiltere Merkez Bankası (BoE) faiz artışına gitmedi. BoE faizi yüzde 5,25'te sabit bıraktı. Fed de politika faizini beklentiler dahilinde yüzde 5,25-5,50 seviyesinde sabit tuttu. ECB de politika faizini ekim ayında yüzde 4,5'ta bırakmıştı.

ABD’de imalat sanayi Satınalma Yöneticileri Endeksi (PMI), Ekim’de 2,3 puan düşüşle 46,7 olarak piyasa beklentilerinin altında gerçekleşti. Bu, bir yıldan uzun sürenin en büyük aylık düşüşü olarak kayda geçti. ABD'de tarım dışı istihdam ekim ayında 150 binle 180 binlik beklentinin altında artış gösterdi. İşsizlik oranı neredeyse iki yılın en yüksek seviyesine çıktı.

Japonya Merkez Bankası da faiz kararını değiştirmemişti. Banka’dan yapılan açıklamada 10 yıllık tahvil getirisi kontrolünde daha esnek bir yaklaşım benimseneceği belirtilirdi. Japon hükümeti de öngörülerden daha güçlü bir ekonomik destek paketi açıkladı. Yani aslında Japonya hem para hem de maliye politikasını gevşetti.

Çin'de batık gayrimenkul şirketi Evergrande'nin borç yapılandırmasına ilişkin duruşma aralık ayına ertelendi. Bu karar olumlu görüldü ve Asya piyasalarını rahatlattı. Öte yandan Çin'de açıklanan verilere göre, imalat sanayi PMI’yı eşik değer olan 49,5'e, hizmet sektörü PMI ise 50,6 seviyesine indi.

Küresel gıda fiyatları ekim ayında, Mart 2021'den bu yana en düşük seviyeye geriledi. Dünya genelinde ekim ayında şeker, tahıl, bitkisel yağlar ve et fiyatlarında düşüş yaşandı. Süt Ürünleri Fiyat Endeksi ise zıt bir eğilim göstererek ekim ayında yüzde 2,2 arttı ve dokuz aylık düşüşe son verdi.

Cumhuriyetimizin 100. yılı kutlu olsun. Gazi Mustafa Kemal Atatürk ve arkadaşlarının cephede kazandıkları zaferlerin yanı sıra bir ulus inşa etme konusunda gösterdikleri gayret, iktisadi alanda gösterdikleri çaba ve Türkiye'yi muasır medeniyet seviyesine ulaştırma konusundaki kararlılıklarına müteşekkiriz.

Bu bölümün ana konusu konut gayrimenkul piyasası olsa da ilk olarak merkez bankalarının faiz kararlarına bakalım. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Para Politikası Kurulu, politika faizi olan bir hafta vadeli repo ihale faiz oranını 500 baz puan artırarak yüzde 35'e çıkardı. Avrupa Merkez Bankası ise, politika faizini beklentilere paralel şekilde değiştirmedi ve yüzde 4,5'ta bıraktı. ABD Merkez Bankası ise faiz kararını 1 Kasım'da açıklayacak. 2 Kasım’da da TCMB, 26 Ekim tarihli Para Politikası Kurulu(PPK) toplantı özetini yayınlayacak.

TÜİK Eylül ayı verilerine göre ülke genelinde konut satışları eylülde bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 9,5 azaldı ve 102 bin 656'ya geriledi. Kredili satışlarda ise eylülde yıllık bazda yüzde 50,2 ile sert düşüş yaşandı. Yabancıya satışlar da aynı dönemde yüzde 42 azaldı.

Enflasyon artışıyla birlikte inşaat maliyetleri artıyor. Öte yandan şu anda piyasada markalı konut projelerinin ağrılık kazandığını ve bu projelerin de butik veya kentsel dönüşüme yönelik projeler olduğunu biliyoruz. Dolayısıyla arz tarafında bir artış mevcut değil. Talep de canlı değil çünkü kamu bankaları yüksek meblağlar da kredi vermiyorlar. Ayrıca kredi faiz oranları oldukça yüksek. Zaten kredili satışlardaki yüzde 50'lik düşüşten bunu çok net anlıyoruz. Yatırımcı olan yabancı konut alıcısının da azaldığını rakamlar bize söylüyor.

BDDK Ağustos ayında ikinci konutunu alacaklara kredi kısıtı getirmişti. Buna göre tüketiciler, ikinci ev alımında yüzde 75 daha az kredi kullanacak. Orta vadeli programda ise ilk kez konut sahibi olacaklar için uzun vade ve düşük faiz oranlı sosyal konutlara yönelik düzenlemeler yer alıyor. Şu anda konut kredisi faiz oranı yüzde 3 seviyelerinde bunun yarı oranında ya da çok daha düşük olacaktır. Vadenin ise 10 yıl üzeri olması olası. 1 Kasım’da uygulamaya konacak yeni bir başka düzenlemede konut ilanı yayınlayan siteleri ilgilendiriyor. Yeni dönemde ilanı veren aracı kişi ya da kurum kimlik doğrulaması yapacak. İlandaki konut ya da taşınmazla ilgili satış veya kiralama konusunda yetkili olduğunu kanıtlaması gerekecek. Bu doğrulamalar yapılırken e-devlet sisteminden de yararlanılabilecek. Böylece sektördeki spekülatif ilanların ve sahteciliğin azalması bekleniyor. Aynı durum araba satışları için de uygulanmış düzenlemeye uymayanlara yüksek cezalar kesilmişti.

Yabancılara konut satışıyla ilgili de önemli bir karara imza atıldı. Göç İdaresi yabancıların kısa süreli ikamet izninde alt sınırı değiştirdi. 16 Ekim 2023 tarihinden itibaren yabancıların ikamet izni alabilmek için alacakları taşınmazlara ödemesi gereken altı sınır 75 bin dolardan 200 bin dolara yükseltildi.

Son olarak turizm amaçlı konut kiralamaya yönelik de yeni bir karar alındı. Yeni düzenlemeye göre konutların turizm amaçlı kiralanabilmesi için izin belgesi alınması gerekiyor ve bu belge ilgili konutun girişine asılmak zorunda. Bu konuda yükümlülük kirayı verene ait olacak ve izin belgesi bulunmadan kiralanan her konut için 100 bin TL idari para cezası uygulanacak. Bu düzenlemenin de 1 Ocak 2024’te yürürlüğe girmesi bekleniyor.

9 - 13 Ekim haftasına dair çektiğim podcast'te istihdam sorununu ele aldım. Sıkı para ve maliye politikası uygulandığı dönemlerde amaç enflasyonu aşağıya çekmektir fakat böyle dönemlerde istihdamdan feragat edilir. Çünkü ikisi ters orantılı değişkenler. Ama biz biliyoruz ki şu anda büyüme ve sıkılaştırıcı önlemler bir arada yürütülmeye çalışılıyor. Buna rağmen önümüzdeki aylarda istihdamda daralma bekleniyor. Bir süredir zaten tekstil sektörü daha ağırlıklı olmak üzere iş dünyasından istihdam kaybına yönelik haberler alıyoruz.

Öte yandan, sanayide kalifiye ara eleman, teknoloji firmalarında bilgisayar mühendisi ve hayvancılık sektöründe yerli çoban bulunamıyor. Yükseköğretim mezunları arasında işsizlik oranı ise genel işsizlik oranının üstünde.

2024’te doğru iş için doğru eleman eşleşmesinde yaşanan sorunların alevlenmesi muhtemel. 10 yıl sonra yapay zekanın iş hayatındaki etkisini daha da artıracağını ve Z kuşağının istihdamın büyük kısmını oluşturacağını düşündüğümüzde çalışma koşullarının şimdikinden çok farklı olacağını ön görmek zor değil. Peki istihdam piyasaları ve çalışma koşulları gelecekte nasıl değişecek?

2023 Nobel Ekonomi Ödülü'nü, kadınlar ve erkekler arasındaki maaş eşitsizliğini inceleyen ekonomi tarihçisi Claudia Goldin kazandı. Goldin'in araştırmaları aslında kadınların iş hayatında dönemsel bazı kazanımlar elde ettiğini gösterse de geniş bir zaman dilimi içerisinde bakıldığında daireler çizdiğini ortaya koyuyor. Yani aslında bizim düşündüğümüz kadar büyük bir yol kat edilmedi. Goldin'in çalışmaları kadınların çocuk sahibi olması ve evlilik hayatlarının bu durumda büyük rol oynadığını gösteriyor.

Kadınlar günümüzde Avrupa'da da eşit işe eşit ücret alamıyor. Eğitim hayatında daha başarılı olmalarına rağmen kariyer basamaklarını erkeklere kıyasla daha zor tırmanıyor. Ve bir kriz ya da savaş anında iş hayatından daha kolay çekilen kesim oluyor. Pandemideki pek çok araştırma, gelir dağılımındaki bozulmalardan kadınların daha çok etkilendiğini gösteriyor. Türkiye'de de kadınlar total işsizlik rakamları içerisinde en yüksek yüzdeleri oluşturuyor.

Yapay zekanın bu dengeleri hangi kesimden yana ve nasıl değiştireceğini henüz bilmiyoruz. Ama popüler robotlarının çoğunun kadın olması ilginç bir durum. Ayrıca yapay zekanın algoritmalarını topladığı verilerin cinsiyetçi olduğunu düşünürsek sonuçların da bu yaklaşımda olma ihtimali akla daha çok yatıyor.

2-6 Ekim haftasının ekonomide öne çıkan gündem maddesi Merkez Bankası Başkanı Hafize Gaye Erkan'ın yeni yasama yılına giren TBMM'deki enflasyon sunumuydu.

TÜİK eylül ayı enflasyon rakamlarına göre tüfe aylık bazda yüzde 4,75, yıllık bazda ise yüzde 61,53 arttı. Erkan, 2024'ün dezenflasyon, 2025'in istikrar, 2026'nın ise tek haneli enflasyon dönemleri olduğunu ifade etti.

Bu yıl yüksek enflasyon ile birlikte rezerv eksikliği ve KKM bizi zorladı. 2024'ün ise ekonomi cephesinde kritik başlıkları neler olacak? İpucu vermek gerekirse globali zorlayan petrol fiyatları bir gösterge olabilir.

25-29 Eylül haftasının ekonomi cephesinde öne çıkan gelişmeleri;

• C Level düzeyindeki istifalar ve görev değişiklikleri haftanın dikkat çeken gelişmeleri arasında.

• Türkiye'nin en büyük şirketlerinin sıralandığı İSO 500 listesi açıklandı. Listenin ilk 10'u emtia ve otomotiv şirketlerinden oluşurken zirvedeki isim değişmedi. İSO'nun 2022 Araştırması'na göre, TÜPRAŞ, 418,4 milyar lira üretimden satışla en büyük sanayi kuruluşu olma unvanını korudu.

• Anayasa Mahkemesi ek MTV iptal başvurusuna ret verdi. Ek MTV'nin ilk taksitini yatırmayanlar faiziyle ödeme yapacak.

• Ekonomi Koordinasyon Kurulu, Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz başkanlığında toplandı. KKM'den doğabilecek bir boşluk ihtimaline karşı yeni tasarruf enstrümanları ve TL'yi özendirecek hamleler devreye girebilir. Para politikası tarafında ise 125 milyar doları aşan Merkez Bankası rezervleri 15 hafta üst üste artmış oldu.

• Dünyada Ons Altın ve Euro gerilirken dolar güçlenmeye devam ediyor. İçeride ise gram altın konumunu koruyor. Pek çok ülkede olduğu gibi ABD'de istihdam piyasalarında sıkıntı yaşanıyor. Otomotiv sektörü bir süredir grevde. Uluslar arası yatırım ve derecelendirme kuruluşları da karamsar açıklamalar yapıyor.

• Yabancı yatırım arayışımız devam ediyor. Haftaya Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek haftaya Londra merkezli olmak üzere yeni yatırımlar için yurt dışı seyahat programına çıkacak.

Merkez Bankaları'nın faiz kararları haftanın ana ekonomi gündemiydi. Fed ve Boe aylar sonra faizi sabit tutarken, T.C. Merkez Bankası politika faiz oranını 500 baz puan artırdı ve yüzde 30'a yükseltti.

Daha önce açıklamıştım ama faiz artarken borsanın yükselmesinin nedenlerinden tekrar kısaca bahsedeyim. Normal şartlar altında faiz artışı borsa üzerinde olumsuz, enflasyon ise olumlu etki yapar. Şu anda enflasyon faiz oranının üzerinde ve 2024'te dahil olmak üzere enflasyon yükseleceğine dair projeksiyon olduğunu biliyoruz. Dolayısıyla enflasyonun borsa üzerindeki olumlu etkisi, faizin olumsuz etkisini dışlıyor. İkinci neden ise kararın beklentiler ve rasyonel politikalar yönünde gerçekleşmesi ekonomiye aynı zamanda finansal araçlara duyulan güvenin artmasına neden oluyor.

Şimdi gelelim haftanın diğer önemli gündem maddesine... BM Genel Kurulu ABD'de toplandı. 5 daimi üyeden sadece ev sahibi ABD başkanı Joe Biden'ın katıldığı toplantıda BM'nin reforma ihtiyaç duyduğu mesajı tekrarlandı.

Bu haftanın en önemli ekonomi gündemi Hindistan’da gerçekleşen G-20 zirvesiydi. G20 ülkeleri, küresel ekonomik üretimin yüzde 85'ini ve dünya ticaretinin yüzde 75'ini temsil ediyor. Dünya nüfusunun da üçte ikisini bu ülkeler kapsıyor. Tek Dünya, Tek Aile, Tek Gelecek temasıyla gerçekleşen zirvenin en ilginç çıktısı yeni bir ekonomi koridoru konusunda anlaşma imzalanmasıydı.

Hükümetin ekonomi için üç yıllık yol haritası yani Orta Vadeli Program (OVP) açıklandı. Buna göre;

Enflasyon Tahmini

2023: Yüzde 65

2024: Yüzde 33

2025: Yüzde 15.2

2026: Yüzde  8.5

Bütçe Açığı (Kayıtta açık yerine denge ifadesini kullanmışım)

2023: 1,6 trilyon lira

2024: 2,65 trilyon lira

2025: 1,82 trilyon lira

2026: 1,82 trilyon lira

Cari İşlemler Açığı

2023: 42,5 milyar dolar
2024: 34,7 milyar dolar
2025: 31,7 milyar dolar
2026: 30 milyar dolar

İşsizlik Hedefi

2023: Yüzde 10,1

2024: Yüzde 10,3

2025: Yüzde 9,9

2026: Yüzde 9,3

Büyüme

2023: Yüzde  4,4

2024: Yüzde 4

2025: Yüzde 4,5

2026: Yüzde 5

Dolar Tahmini (Ortalama) 2023: 23,9
2024: 36,8
2025: 43,9
2026: 47,8

A24, 20 Ağustos 2012'de Daniel Katz, David Fenkel ve John Hodges tarafından kurulmuş, film ve televizyon prodüksiyonunun yanı sıra film dağıtımında uzmanlaşmış bir Amerikan bağımsız eğlence şirketi. Sinema için belki de bundan daha fazlasıdır.

ABD'den gelen istihdam verileri enflasyonun gerileme trendini koruduğunu ve ekonominin yavaşladığını gösteriyor. FED bu verileri dikkate alarak bu ay faiz artışına son verebilir.

Türkiye 2'nci çeyrek verileri ise yüzde 2,6 küçülen imalat sanayii için alarm zillerinin çaldığını gösteriyor. Muhtemelen bir sonraki çeyrekte sanayii de küçülme artarak devam edecektir. Öte yandan Türkiye İhracatçılar Meclisi ile toplam 11 banka arasında yeni bir kredi paketi devreye alındı. Pakette ihracatçı firmalar azami 5 milyon dolar veya 100 milyon TL’ye kadar uygun maliyetli ihracat kredisinden yararlanabilecek.

Cumhurbaşkanı Erdoğan Rus devlet Başkanı Putin ile Rusya’da 4 eylülde bir araya gelecek. Görüşmede tahıl koridoru anlaşmasının tekrar uygulanması ve Ukrayna'daki savaş konuları ele alınacak.

Ve son olarak borsaya giren Ayşe Teyze'nin ne suçu var?

Merkez Bankası perşembe günü faizi yüzde 25'e yükseltti. 750 baz puanlık faiz artırımı, yüzde 20 seviyesindeki piyasa beklentilerinin üzerinde gerçekleşti ve herkesi şaşırttı. Ters köşe sayılabilecek bu kararın nedenlerini ve olası etkilerini anlattım.

Dünya ekonomileri bize ne söylüyor? Çin, Rusya, ABD, Avrupa ve Güney Amerika için yolun sonunda ne var? Bir tarafta hiperenflasyon, diğer tarafta durgunluk mu?

Bu hafta konut piyasasına dair önemli veriler açıklandı. TÜİK konut satış istatistikleri, Merkez Bankası'nın açıkladığı konut fiyatları ve CK Boğaziçi Elektrik'in Gayrimenkulün Enerjisi Raporu... Sonuç: Yerimizden kıpırdayamıyoruz!

Hep ekonomiden bahsediyoruz, istatistiklerden konuşuyoruz ama kentsel dönüşüm ve deprem ülkenin aslında ekonomik, siyasi ve daha pek çok faktörle birlikte en öncelikli gündem başlığı olmalı.

Bu hafta turizm verileri açıklandı. Türkiye'nin turizm geliri ilk 6 aylık dönemde yüzde 27 artışla 21 milyar 734 milyon dolara yükseldi. Toplam turist sayısı 2. çeyrekte 14 milyona ulaştı. Ayrıca turizmle ilgili hafta içinde çarpıcı bir karar geldi. BDDK, kredi kartıyla taksitli harcamalara yönelik yeni kararlar aldı. Alınan karara göre, havayolu, seyahat acenteleri ve konaklama ile ilgili yurt dışı harcamalara taksit yapılmayacak.

Bu bölümde sizlere şu anda ortalığı kasıp kavuran iki filmden kısacası Barbienheimer çılgınlığından bahsedeceğim. Bu filmler, Christopher Nolan’ın özel bir IMAX formatında çektiği Oppenheirmer’ı ve son dönemde senarist ve yönetmen olarak öne çıkan Greta Gerwig’in hayat arkadaşı Noah Baumbach ile birlikte yazıp yönettiği ve devasa reklam kampanyalarıyla her yeri pembeye boyadığı Barbie yapımı. Baştan belirteyim ben iki filmi de sevemedim.

Hava sıcak. Ekonomi gündemi sıcak. Dünya piyasalarından veri akışı yoğun. 24-28 Temmuz haftasının önemli ekonomi başlıkları; Fed faiz kararı, Merkez Bankası Enflasyon Raporu açıklaması ve ECB’nin faiz kararıydı. Merkez Bankası Başkanı Hafize Gaye Erkan kamuoyu önündeki ilk büyük sınavını özgüvenli ve sakin tavrı, gerçekçi hedefleriyle başarıyla geçti.

Bu haftanın en önemli gündem başlıkları; akaryakıta gelen zamlar, merkez bankasının faiz kararıydı. Çok tartışılan konu ise konut fiyatlarındaki değişim oldu. Merkez Bankası yüzde 15 seviyesinde olan politika faizini 250 baz puan artışla yüzde 17,5'e yükseltti. Para politikası kurulu metnindeki açıklamada enflasyonun yükseliş eğiminde olduğu, vergi düzenlemeleri ve fiyatlama davranışındaki bozulmaların enflasyonu olumsuz etkilediği paylaşıldı. Ayrıca Merkez Bankası, ihracatçının reeskont kredisi için bankaların günlük limitini 5 kat artışla 1,5 milyar TL'ye çıkardı. Fakat ihracata dayalı yatırım yapan şirketler haricinde pek çok kredi miktarında azalmaya gidildi. Bankalar da konut ve araç kredisi vermeye istekli değil. Yüksek faizlerden dolayı talep daralması da var. Para daha ziyade döviz ve borsaya kayıyor gibi gözüküyor.

Merkez Bankası'nın 20 Temmuz'da açıklayacağı faiz kararı öncesinde uluslararası arenadaki gelişmelere (NATO zirvesi, kuraklık, Avrupa'daki protestolar), bütçe açıklarına, ABD ekonomik verilerine ve döviz piyasalarına bakalım.

3-7 Temmuz haftasında öne çıkan gelişmeler; vergiler, enflasyon ve ihracat rakamları ile devam eden maaş artışları oldu.

Sağlık Bakanlığı verilerine göre Türkiye'de antidepresan kullanımı 2010'da yüzde 33 iken 2021'de yüzde 53'e ulaştı. Pandemi, ekonomik kriz, savaşlar derken çoğumuz zorlu süreçlerden geçiyoruz. Her zaman bir profesyonelden destek almak, uzman kişilere başvurmak faydalı olsa da ufak motivasyon kayıplarında böylesi filmlerin (Dr. Phill Stutz) ve beleş terapi hizmetinin faydalı olacağını umut ediyorum.

26-30 Haziran haftasının en önemli gelişmeleri; TCMB'nin sadeleşme adımları ve döviz bulma çabasıydı. Haftaya Rusya'daki darbe kalkışması gölge düşürdü. Altın ve Euro canlılığını korurken; doların akıbeti belirsiz. Sıkı para politikasının etkileri ise ufaktan hissedilmeye başlandı.

Haftanın ekonomik gelişmelerini anlattığım yeni podcast serimde 19-23 Haziran haftasının öne çıkan başlıkları; asgari ücret zammı, Merkez Bankası'nın faiz artırımı ve en fazla yüzde 25 kira artış oranına devam kararı oldu.

Bu bölümde 6. sezonu Netflix'te yayınlanan Black Mirror dizisine ve yönetmenliğini Emin Alper'in yaptığı Kurak Günler filmine dadandım. Kurak günlerin Black Mirror'dan daha Black Mirror olduğunu iddia ediyorum. Hem de sapına kadar yerli Black Mirror...

Etki Altında Bir Kadın'ın bu bölümünün konusu; ülkemizde 22 Martta vizyona giren ve gişede büyük başarı kazanan John Wick serisinin 4'üncü ve belki de son filmi...

Bir Oscar törenini daha geride bırakırken yargı dağıtıyor ve The Banshees of Inisherin'e torpil geçiyorum.

Bu bölümde The Founder filmini odağımıza alarak McDonald's ve kapitalizmin izdüşümüne bakıyoruz.

Bu podcastte sizlere komedi ve dram türündeki iki farklı diziden bahsettim. İlki Exxen'de yayınlanan Feyyaz Yiğit ve Aziz Kedi'nin yazdığı Gibi, diğeri ise başrolünde Birce Akalay'ın yer aldığı, yönetmenliğini Abdullah Oğuz'un yaptığı Netflix yapımı Mezarlık...

Tüm dünyada milyonlarca kişi tarafından izlendi, adına kripto para bile çıkartıldı. Hatta Dr. Brain diye bir rakibi şimdiden peydah oldu. Hangi yapımdan bahsediyorum? Elbette çocuk oyunlarının masumiyetini kaybettiği Squid Game’den...

Etki Altında Bir Kadın'ın bu bölümü, Rus yazar Fyodor Dostoyevski'nin 1826 tarihli Öteki romanı ve bu eserin 2013'te sinemaya uyarlanmış hali The Double üzerine...

Etki Altında Bir Kadın'ın bu bölümünün konusu 2013 yapımı The Secret Life of Walter Mitty ve Hollywood klişeleri... Çünkü belki de motivasyon ve umuda en çok ihtiyaç duyduğumuz günlerdeyiz...

Kendinden vazgeçmeden büyüyebilmenin yollarını arayan Frances Ha!'dan girdim; Wes Anderson ve Woody Allen'dan çıktım. Bile isteye yaşamak diye de bir şey uydurdum arada. Nihayetinde de 'O zaman dans' dedim!

Bu bölümde Tim Burton'un yönetmenlik kariyerinden, filmlerinde yarattığı evrenden ve azıcık da özel hayatından bahsettim.