Biblioteka Sopocka

„Urban” to jedna z najbardziej demaskatorskich biografii ostatnich lat. Setki godzin rozmów, tysiące stron archiwaliów w Polsce, Izraelu i USA, niepublikowane wspomnienia – Dorota Karaś i Marek Sterlingow kilka lat pracowali nad opowieścią o Jerzym Urbanie. Byli ostatnimi dziennikarzami, z którymi rozmawiał. Stworzyli wielowymiarowy portret najmroczniejszej postaci powojennej Polski i pokazali polityczne gry w szeregach oficjeli PRL aż po narodziny III RP, jej układy i podejrzane interesy.

Od objętego zakazem druku bezkompromisowego dziennikarza „Polityki” przez bezpartyjnego rzecznika brutalnego rządu, prezesa telewizji, redaktora naczelnego szargającego wszystkie świętości tygodnika „Nie” po milionera i „śmiesznego dziadka z uszami” z internetowych memów – to jedna z najbardziej wyboistych i spektakularnych karier w historii. „Urban” zdumiewa swoim rozmachem, dbałością o historyczny detal i nieustępliwością w poszukiwaniu prawdy. Bez znajomości tej biografii trudno zrozumieć współczesną Polskę.

Z autorami – Dorotą Karaś i Markiem Sterlingowem – rozmawiała Dagny Kurdwanowska.

Polacy, niczym kiedyś Wikingowie, dotarli do brzegów Islandii w poszukiwaniu lepszego życia. Dziś są tam najliczniejszą mniejszością narodową.

O blaskach i cieniach życia na Islandii z Aleksandrą Kozłowską i Mirellą Wąsiewicz, autorkami książki „Islandia i Polacy. Historie tych, którzy nie bali się zaryzykować” rozmawiał Tomasz Kot.

Zapraszamy do wysłuchania rozmowy z prof. Michałem Rusinkiem, która jest podróżą przez różne obszary naszego języka: od literackiego po potoczny, od młodzieżowych słów po boomerskie zwroty, od tego w wymiarze bardzo osobistym po publiczny, używany przez media i polityków. Rozmowę z pisarzem poprowadziła Ewa Lewandowska.

23 listopada w Sopotece odbyło się spotkanie autorskie z Martą Abramowicz wokół jej najnowszego reportażu „Irlandia wstaje z kolan”.

Rozmowę z autorką poprowadziła Ewa Lewandowska.

8 listopada w Sopotece odbyło się spotkanie z prof. Antonim Dudkiem – profesorem nauk humanistycznych, od 2014 r. związanym z UKSW, wcześniej pracował na Uniwersytecie Jagiellońskim. W latach 2011–16 był członkiem Rady Instytutu Pamięci Narodowej i jej ostatni przewodniczącym. Jest publicystą i komentatorem politycznym, autor kanału youtubowego „Dudek o Historii”. Prowadził w Programie II Polskiego Radia cykliczną audycję „Rzeczypospolite”, a w TVP Historia program „Ex libris”. Autor i współautor kilkunastu książek z zakresu historii Polski w XX. Najważniejsze prace w jego dorobku dotyczą dziejów Polski pod rządami komunistycznymi (Państwo i Kościół w Polsce 1945-1970, Kraków 1995; PRL bez makijażu, Kraków 2008), transformacji ustrojowej (Reglamentowana rewolucja. Rozkład dyktatury komunistycznej w Polsce 1988-1990, Kraków 2014; Od Mazowieckiego do Suchockiej. Pierwsze rządy wolnej Polski, Kraków 2019) oraz przemian systemu politycznego współczesnej Polski (Historia polityczna Polski 1989-2015, Kraków 2016).

Temat spotkania brzmiał „Polaryzacja po polsku”. Rozmowę poprowadził Marcin Wiktor.

10 października gościliśmy w Sopotece Małgorzatę Niezabitowską, a tematem rozmowy była powieść „Światłość i mrok”, w której na tle najważniejszych historycznych wydarzeń rozgrywa się opowieść o miłości, oddaniu i odwadze. Autorka przenosi na papier atmosferę końca lat 30. XX wieku oraz przedstawia zawiłości ówczesnych relacji polsko-żydowskich. W fabule zetkniemy się również z szeroką panoramą stosunków polsko-ukraińskich i będziemy mieli okazję wkroczyć w świat, w którym zaczęła wyłaniać się narodowa tożsamość naszych wschodnich sąsiadów. Głównymi bohaterami „Światłości i mroku” są Chana oraz Jan. On – Polak, syna majętnego dziedzica; ona – chasydka z bardzo ortodoksyjnej rodziny. Złączy ich nagłe, gorące uczucie, ale przeszkodą w realizacji ich marzeń okaże się nie tylko ich najbliższe otoczenie, ale również zderzenie z uprzedzeniami i ostracyzmem.

Spotkanie poprowadziła Daria Szopa.

21 września gościliśmy w Sopotece Katarzynę Nowicką, autorkę książki „Poetyzowanie zwyczajności PRL-u w studenckich teatrach Wybrzeża: Co To, Bim-Bom, Cyrk Rodziny Afanasjeff”.

Książka łączy walory pracy naukowej z barwną opowieścią o zapomnianym już fenomenie teatrzyków studenckich i związanych z nimi gronem wybitnych aktorów, reżyserów, scenografów czy malarzy, takich jak: Zbigniew Cybulski, Bogumił Kobiela, Jerzy Fedorowicz, Jerzy Afanasjew, Ryszard Ronczewski, Wowo Bielicki czy Janusz Hajdun. Podczas spotkania uczestnicy będą mogli udać się z autorką w niezwykłą podróż w przeszłość, śledząc historię każdego z trzech gdańskich teatrów studenckich powstałych w latach pięćdziesiątych dwudziestego wieku, dowiedzieć się, jak wygląda moment narodzin i model funkcjonowania kultury studenckiej w okresie politycznej odwilży oraz odkryć mniej znane epizody z życia plejady legend polskiej sceny i kultury.

Spotkanie poprowadziła dr hab. Małgorzata Jarmułowicz, prof. UG

Wydarzenie jest zorganizowane w ramach projektu „Tajemnice Sopotu” dofinansowanego ze środków miasta Sopotu.

19 września w Sopotece odbyło się spotkanie autorskie z Jarosławem Kurskim wokół nominowanej do Literackiej Nagrody Nike książki „Dziady i dybuki”.

Rozmowę poprowadziła Dagny Kurdwanowska.

2 sierpnia gościliśmy w Sopotece Ewę Popławską – miłośniczkę literatury i języka węgierskiego. Uwielbia niebanalne poczucie humoru. Na swoim koncie ma książki, takie jak: „Pod złą gwiazdą”, „Ogniste serca” oraz „Kolce dzikiej róży”. Jako realistka twardo stąpa po ziemi, ale równocześnie uwielbia grzebać w historii.

W „Bezdrożach”, łącząc swoje pasje z miłością do pisania, autorka odwiedza powojenny świat i skupia się na losach Anny oraz Kazimierza Warszawskich. Towarzysząc im w przeprowadzce do Gdańska, Ewa Popławska opisuje złożone losy ludzi próbujących odnaleźć się w nowej rzeczywistości, równocześnie gnębionych przez wspomnienia z przeszłości i oddalających się od siebie nawzajem z każdym kolejnym dniem.

Spotkanie poprowadziła Daria Szopa.

W sobotę 29 lipca w Klubie Atelier odbyło się ostatnie spotkanie zorganizowane w ramach Letniego Pleneru Czytelniczego. Tym razem naszym gościem był Tomasz Kot, autor „Spacerownika sopockiego”, którego nowe wydanie ukazało się w lipcu nakładem Wydawnictwa Smak Słowa.  

Tomasz Kot, który tego samego dnia poprowadził również spacer śladami Tajemnic Przylesia, opowiedział między innymi o tym, w jaki sposób Sopot odwdzięczył mu się za poznanie jego nieoczywistych miejsc oraz jak wyglądał proces gromadzenia źródeł, którego jednym z kluczowych elementów były rozmowy z Sopocianami. Marcin Wiktor, który prowadził spotkanie, zaproponował również stworzenie antyspacerownika sopockiego – spacerownika dla sopocian, który byłby podpowiedzią, jakich tras w sezonie najlepiej unikać, jeśli cenimy sobie spokój i chcemy odpocząć od tłumów. 

Zapraszamy do wysłuchania rozmowy z Tomaszem Stawiszyńskim, autorem książki „Reguły na czas chaosu”.

Rzeczywistość, w której przyszło nam żyć, to era nadmiaru i przebodźcowania. Zachowanie wewnętrznego spokoju oraz równowagi życiowej wydaje się szczególnie trudnym zadaniem, gdy na wyciągnięcie ręki możemy zetknąć się ze wszelkimi nieszczęściami i radościami współczesności. W tym celu wystarczy odpalić dowolną wyszukiwarkę internetową lub włączyć telewizor. Tomasz Stawiszyński w książce „Reguły na czas chaosu” próbuje odszukać odpowiedź na to, jak znaleźć swoje miejsce w rzeczywistości, która zalewa nas emocjami, na pozór nie daje chwili na wytchnienie i nieustannie pędzi do przodu.  

Rozmowę poprowadziła Dagny Kurdwanowska.  

Zapraszamy do wysłuchania rozmowy z Dionise Sturisem, autorem książki „Kalá, kalá. Grecja dla dociekliwych”, która była tematem spotkania otwierającego cykl spotkań „Letni Plener Czytelniczy”.

O książce: Skąd się wzięło słowo „alfabet”? Kim były Bubulina i Melina? Jak odczynić złe spojrzenie? Dlaczego greccy dziadkowie bawią się koralikami? Czy łzy wyspy można jeść? Grecja to nie tylko antyk, mitologia, filozofia i słoneczne wakacje. Dajcie się zaprosić na podróż inną niż wszystkie. Z tą książką odnajdziecie w Grecji różowe plaże i bezludne skały, obejrzycie starożytne ruiny i współczesne graffiti, wejdziecie na górę bogów, odwiedzicie szkołę poławiaczy gąbek, i wioskę, w której wciąż używa się pradawnego języka gwizdanego.

Rozmowę poprowadziła Dagny Kurdwanowska.

Tomasz Słomczyński w swojej książce „Sopoty” zabiera nas na osobisty spacer po kurorcie i jego historii. To opowieść o niełatwych relacjach z miastem, fascynacjach i rozczarowaniach, odejściach i powrotach.
Kształt i charakter miasta przez stulecia tworzyli kolejni mieszkańcy: polscy, niemieccy, kaszubscy, żydowscy. Wszyscy zostawili w nim swoje ślady, podobnie jak kolejne władze, które kształtują miejski krajobraz. Każdy, kto mieszkał lub mieszka w kurorcie, widzi go inaczej. Narracja ta tworzy wielobarwną mozaikę, z której zbudowane jest miasto.

Wydarzenie odbyło się 15 czerwca w cyklu „Tajemnice Sopotu” dofinansowanym przez miasto Sopot. 

Choć mieszkał w Sopocie przez kilka lat, nie ma tu ani pomnika, ani ulicy. Choć wiele zrobił dla miasta i mieszkających w nim przed wojną Polaków, tylko wtajemniczeni wiedzą, gdzie stoi dom, w którym mieszkał. Stanisław Przybyszewski, gdy sprowadzał się do Sopotu w 1920 roku, był opromieniony sławą wielkiego pisarza, skandalisty i bon vivanta. Nad morzem, gdzie pracował jako urzędnik kolei w Gdańsku, skupiał się raczej na działalności publicystycznej. Jaki był „sopocki” Przybyszewski?

Tę fascynującą postać odkryli przed nami podczas rozmowy w Sopotece prof. Gabriela Matuszek-Stec, autorka wydanej właśnie Edycji Krytycznej Dzieł Przybyszewskieg oraz znawca biografii Stanisława Przybyszewskiego, de Adam Grzybowski, dziennikarz i autor książek.

29 maja gościliśmy w Sopotece dr. Janusza Mosakowskiego, doktora nauk humanistycznych w zakresie literaturoznawstwa („Dzieje Gdańska w niemieckiej powieści historycznej XIX wieku”, 2007), adiunkta w Instytucie Filologii Polskiej UG, gedanista i tłumacz z języka niemieckiego. Tematem rozmowy, którą poprowadziła Magdalena Izabella Sacha, było pytanie „Jak przełożyć Sopot (z języka niemieckiego)?”.

Ze sztuką kulinarną jest trochę jak z piłką nożną. W Polsce znają się na niej wszyscy, choć niewielu naprawdę potrafi grać. Bo umiejętność kopnięcia piłki to jeszcze nie mistrzostwo świata. Podobnie, gdy przygotowujemy potrawy, widzimy tylko skrawek kulinarnej rzeczywistości, którą okrywa tajemnica. Zatem oczywistym jest, że w naszym cyklu „Tajemnice Sopotu” musiał pojawić się specjalista od kulinariów, współautor książki „Gastrobanda” i „K5 Domowa gastrobanda” oraz szef Akademii Kulinarnej K5 – Kamil Sadkowski.

Projekt „Tajemnice Sopotu” jest dofinansowany ze środków miasta Sopotu. 

23 marca gościliśmy w Sopotece Elżbietę Cherezińską, z którą rozmawialiśmy o jej najnowszej powieści historycznej „Sydonia. Słowo się rzekło”.

O książce:

Na przełomie XVI i XVII stulecia Księstwo Pomorskie przeżywało swój złoty wiek, a przez Europę przetaczała się fala polowań na czarownice. Dotarła do Szczecina. Tam, w 1620 roku stracono Sydonię von Bork. Jej procesem żyło całe Księstwo, bo oskarżona należała do najstarszego szlacheckiego rodu Pomorza, a wśród stawianych jej zarzutów znalazł się jeden szczególny: uśmiercenie panującego księcia. Broniła się niemal rok. Odwoływała zeznania złożone podczas tortur. W końcu przyznała się i została stracona. Tyle, że po jej śmierci książęta z panującego rodu Gryfitów zaczęli umierać jeden po drugim. Na oczach przerażonych Pomorzan wymarła ich rodzima dynastia, a księstwo zniknęło z map, rozszarpane pomiędzy Szwecję i Brandenburgię. Legenda o klątwie rzuconej przez Sydonię von Bork na ród Gryfitów na trwałe zagościła w umysłach mieszkańców. Mówiono, że to zemsta za niedotrzymaną obietnicę.Akta procesowe Sydonii von Bork przetrwały zawieruchę dziejową. Elżbieta Cherezińska rekonstruuje historię tej wyjątkowej kobiety sięgając do starych dokumentów. Dlaczego oskarżono starą szlachciankę? Czy była ofiarą mordu sądowego, czy awanturnicą, która sama naraziła się na kłopoty? Kim była najsłynniejsza pomorska czarownica? I dlaczego o jej rodzie mówiono: „to jest stare jak Bork i diabeł”.

Rozmowę poprowadziły Dagny Kurdwanowska i Anna Juozulinas.

Z okazji Światowego Dnia Poezji w Sopotece odbyło się spotkanie autorskie z Małgorzatą Wątor – pochodzącą ze Słupska poetką o góralskim nazwisku. Do tej pory publikowała między innymi w miesięczniku Pegaz Lubuski czy Gazecie Kulturalnej, a jej wiersze stanowiły część antologii takich, jak „Almanach Poetów Gminy Kobylnica” oraz „Bytów Literacki”. Jest laureatką licznych wyróżnień, w tym konkursu poetyckiego „Wolnogdynianka” oraz „Biesiady Literackiej z Turniejem Jednego Wiersza”. Autorka aktywnie działa na rzecz promocji języka kaszubskiego oraz lokalnej literatury. Jest założycielką Kaszëbsczé Karno Ksążczi – Kaszubskiej Grupy Książki, działającej w Sopocie inicjatywy, która ma zadanie propagowanie czytelnictwa.

Rozmowę poprowadziła Dagny Kurdwanowska.

8 marca w Sopotece odbyła się debata „Głos kobiet. Jak rozmawiać o wyzwaniach, by budować różnorodność i tworzyć zmiany?”.

Podczas spotkania rozmówczynie Dagny Kurdwanowskiej –  dr Alicja Urbanik-Kopeć, dr Natasza Kosakowska i Justyna Mazur-Dziadkiewicz przypomniały,
skąd się wziął Dzień Kobiet i jakie idee za nim stały. Gościnie rozmawiały także o wyzwaniach współczesnych kobiet, o tym jak o prawa kobiet walczyły nasze przodkinie – pierwsze kobiety pracujące, o tym jak przemoc ekonomiczna wpływała i wpływa na nasze życie, ale i o tym, czym właściwie jest różnorodność, równość i jak przekonać mężczyzn, że równość to także ich sprawa.

21 lutego, w Międzynarodowy Dzień Języka Ojczystego w Sopotece odbyło się V Dyktando Sopockie oraz spotkanie autorskie z Grzegorzem Kasdepkem.

Grzegorz Kasdepke to jeden z najpopularniejszych autorów książek dla dzieci i młodzieży, stojący między innymi za postacią Detektywa Pozytywki, właściciela agencji detektywistycznej Różowe Okulary. Wspólnie z nim najmłodsi rozwiązują wszelkiego rodzaju tajemnice i zagadki „kryminalne”.

Rozmowę poprowadziła Ewa Lewandowska.

15 lutego w Sopotece odbyło się spotkanie autorskie z dr Dobromiłą Rzyską-Laube wokół książki Zapraszamy na spotkanie wokół książki „Zbiory artystyczne polskich ziemian na Pomorzu Nadwiślańskim od końca XVIII wieku po czasy dzisiejsze”.

Ze wstępu Autorki:

„Analiza zbiorów artystycznych polskich ziemian regionu Pomorza Nadwiślańskiego, dokonana w niniejszej pracy, poszerza ogólną wiedzę dotyczącą polskiego kolekcjonerstwa, a szczególnie ukazuje znaczenie terenów dotychczas pomijanych w historiografii. Wpisuje się w szersze badania zachowań kulturotwórczych, zwłaszcza stosunku do sztuki, ówczesnej postawy wobec przeszłości, a tym samym określenia własnej tożsamości. Ukazanie cech charakterystycznych owych postaw na obszarze o słabszej pozycji żywiołu polskiego jednocześnie wzbogaca skromny stan badań nad dziejami ziemiaństwa Pomorza Nadwiślańskiego.

Wydarzenie było współorganizowane z Muzeum Narodowym w Gdańsku. Rozmowę z autorką poprowadziła Dagny Kurdwanowska. 

20 lutego w Sopotece odbyła się druga część debaty organizowanej w ramach projektu Miasto seniora pt. „Wysłuchaj opiekuna”. Wraz z Domem Pomocy Społecznej w Sopocie zaprosiliśmy do Sopoteki psychologa oraz opiekunów rodzinnych, by porozmawiać o tym, jak ważna w opiece nad chorym bliskim jest dobra komunikacja.

Projekt jest dofinansowany ze środków Miasta Sopotu. 

6 lutego wspólnie z Domem Pomocy Społecznej w Sopocie zaprosiliśmy do Sopoteki psychologa oraz opiekunów rodzinnych, by porozmawiać o tym, jak ważna w opiece nad chorym bliskim jest dobra komunikacja. Debata nosi tytuł „Wysłuchaj chorego” i odbyła się podczas inauguracji projektu „Miasto seniora” dofinansowanego ze środków Miasta Sopotu. 

19 stycznia w Sopotece odbyło się spotkanie z Jakubem Orzeszkiem i Stanisławem Rośkiem  – redaktorami tomu „Nekroprzemoc. Polityka, kultura i umarli”, który ukazał się nakładem wydawnictwa słowo/obraz terytoria.

O książce:

Najbardziej bezpośrednie formy nekroprzemocy wymierzone są w martwe ciała. Zbyt często umarli stają się obiektem nekropolityki, która decyduje o ich istnieniu w sferze publicznej albo nadaje im status politycznego odpadu. Jednak nekroprzemoc to także – mniej uchwytne, choć nie mniej powszechne – nadużycia symboliczne. Literatura i sztuka dostarczają niezliczonych tego przykładów.

Rozmowę poprowadził Szymon Ropel. 

2 grudnia gościliśmy w Sopotece Tomasza Książka – poetę, reportera, kulturoznawcę, inżyniera leśnika i ornitologa.

Spotkanie dotyczyło języka, jakim rozmawiamy o lesie. Zastanawialiśmy się nad tym, jak opowiadać o pięknie lasu, w jaki sposób tworzyć narracje o związkach między lasem a naszą tożsamością i dobrostanem, a także jak mówić o lesie w taki sposób, żeby go chronić.

Wydarzenie zorganizowała Fundacja Lasy i Obywatele.

1 grudnia w Sopotece odbyło się ostatnie spotkanie w ramach projektu „Czarne fakty”, w którym mieliśmy przyjemność gościć reporterki i reporterów, których książki ukazały się nakładem Wydawnictwa Czarne. Projekt zamknęła rozmowa z Anetą Pawłowską-Krać, autorką książki „Głośnik w głowie. O leczeniu psychiatrym w Polsce”, którą przeprowadziła Paulina Prońko.

O książce:

Co czwarty Polak w jakimś momencie życia miał kłopoty ze zdrowiem psychicznym – wynika z badania dotyczącego kondycji psychicznej mieszkańców Polski. To znaczy, że ponad osiem milionów osób w naszym kraju doświadczało lub doświadcza zaburzeń psychicznych. Ale z powodu słabej dostępności pomocy – i uprzedzeń wobec ludzi chorych – do psychologa lub psychiatry trafiło zaledwie kilkanaście procent z nich.

Problem chorób i zaburzeń psychicznych dotyka osób w każdym wieku, od dzieci po ludzi starszych. Cierpią między innymi na schizofrenię, depresję, uzależnienia, zaburzenia odżywiania czy zaburzenia rozwojowe. Często kłopoty sprawia już postawienie diagnozy, leczenie jest jeszcze większym wyzwaniem. To proces, który może trwać latami, wymaga cierpliwości, elastyczności, wytrwałości – tak pacjenta, jak i lekarzy. Wymaga też dobrego planu – i pieniędzy.

Jak to wygląda w Polsce? Aneta Pawłowska-Krać rozmawia z pacjentami i ich rodzinami, z psychiatrami, pielęgniarzami i pielęgniarkami i kreśli obraz polskiej psychiatrii, niestety w ciemnych barwach. Pacjenci są hospitalizowani za późno, zostają w szpitalach za długo, nie mają tam odpowiedniego wsparcia i opieki, są faszerowani lekami i wypuszczani z oddziałów bez wskazówek, jak radzić sobie dalej. Trudno jednak całą winą obarczać personel szpitali i poradni – jest tak nieliczny i przeciążony, że zwyczajnie nie może poświęcić pacjentom tyle uwagi, ile potrzebują.

Źródło opisu: Wydawnictwo Czarne.

Projekt jest dofinansowany ze środków Miasta Sopotu. 

Rozmowa Dagny Kurdwanowskiej, pomysłodawczyni projektu „Przejęzyczeni. Klasyka: reaktywacja” z tłumaczami literatury: Tomaszem Gałązką i Zofią Szachnowską-Olesiejuk, którzy wzięli w nim udział, o ich pracy translatorskiej w roku 2022, aktualnie realizowanych projektach i planach na rok nadchodzący.

Jaki rok 2022 był dla tłumaczy literatury w Polsce? Czy coś zmieniło się w ich sytuacji? Czy trudne czasy naznaczone inflacją rozjaśniły jakieś dobre nowiny i zmiany na lepsze? Polecamy słuchać z notatnikiem, żeby zapisywać pomysły na książkowe prezenty i wydarzenia kulturalne, których należy wypatrywać!

Projekt jest dofinansowany ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

15 listopada odbyło się kolejne spotkanie w ramach projektu „Czarne fakty”, w którym gościmy reporterki i reporterów Wydawnictwa Czarnego.

Z Ewą Stusińską, autorką reportażu „Miła robótka. Polskie świerszczyki, harlekiny i porno z satelity” rozmawiała Ewa Lewandowska.

O książce:

Gdy z początkiem lat dziewięćdziesiątych szeroko otwarły się w Polsce wrota kapitalizmu, do szarej rzeczywistości wdarła się zachodnia frywolność i kolorowa obietnica seksualnego spełnienia. Zniknęła cenzura, lecz nikt nie wyjaśnił, co wolno, a czego nie wypada, ani gdzie przebiega granica między erotyką a pornografią.

VHS-y, sekstelefony, erotyczne anonse. Pornoimperia i pierwsze sex-shopy. Choć nowych form przeżywania seksualności pojawiło się wiele, doświadczenie całego pokolenia nie wystarczyło, by filmy, zdjęcia i literatura porno stały się jawną częścią polskiej kultury. Zabrakło odwagi, byśmy jako społeczeństwo przyznali, że pornografia jest elementem naszego życia. A jednak bawiliśmy się dobrze.

Miła robótka Ewy Stusińskiej to nietuzinkowa kronika czasów przełomu. Czasów, gdy pod ladą każdej wypożyczalni ukrywano segregator pełen wytartych okładek filmów porno, w słuchawce po wykręceniu 0-700 kusiły ponętne głosy, w domach kultury przy ptysiu i paluszkach organizowano pokazy erotyków, a pozornie niewinne „pani pozna pana” wyczytane w dziale ogłoszeń było zaproszeniem do eksploracji nowych obszarów seksualnej wolności

Projekt „Czarne fakty” jest dofinansowany ze środków Miasta Sopotu.

10 listopada w Sopotece odbyło się spotkanie z Wiktorią Bieżuńską, autorką książki „Przechodząc przez próg, zagwiżdżę”. 

Książka „Przechodząc przez próg, zagwiżdżę” to debiut literacki autorki, który ukazał się nakładem wydawnictwa Cyranka. Akcja toczy się w latach dziewięćdziesiątych. Dziewczynka uwikłana w problemy dorosłych, starająca się przetrwać w nieprzyjaznym dla niej świecie, opowiada o tym, z czym musi zmagać się w codziennym życiu. Jej doświadczenia nie mają wiele wspólnego z wyidealizowanym obrazem dzieciństwa, jednak to właśnie dzięki prowadzonej narracji bohaterka odzyskuje swój własny głos.

Spotkanie poprowadziła Ewa Lewandowska. 

Zapraszamy do odsłuchania kolejnej rozmowy w ramach cyklu „Czarne fakty”: z Marcinem Kąckim, autorem książki „Maestro. Historia milczenia”.

O książce:
Jeden z najsławniejszych chórów chłopięcych w kraju – Polskie Słowiki– był oknem na świat dla wielu młodych ludzi. Podróże na Zachód, duże pieniądze, kariera. Przywileje rozdawał on. Wojciech Krolopp. Przez pół wieku maestro podporządkował sobie urzędników, nauczycieli, artystów, rodziców i przy ich wsparciu zbudował kościół koniunkturalizmu, na którego ołtarzu złożono dzieci. Dlaczego świadomie oddawali je pedofilowi? W zamian za jaką nagrodę można poświęcić zdrowie dziecka?
Marcin Kącki w swoim dziennikarskim śledztwie opowiedział o sprawie, która wstrząsnęła Poznaniem i całą Polską. Rozmawiał z ofiarami, ich rodzinami, z władzami miasta i samym Kroloppem. Pokazał, jak samookłamywanie się, strach przed utratą pracy, zysków czy przywilejów pozwalały przez lata skrywać w tajemnicy tragedię ofiar maestra.
Spotkanie poprowadził Tomasz Kot.
Cykl „Czarne fakty” jest dofinansowany ze środków Miasta Sopotu. 

30 września – w Międzynarodowy Dzień Tłumacza – w Sopotece odbyło się spotkanie autorskie z Martyną Lemańczyk wokół przekładu „Małego Księcia” jej autorstwa.
Martyna Lemańczyk – z wykształcenia polonistka i dziennikarka (UAM Poznań), doktor nauk humanistycznych, naukowo zajmuje się kubizmem literackim oraz porównaniem polskiej, czeskiej i francuskiej wczesnej awangardy w literaturze i sztuce. Studiowała podyplomowo historię sztuki. Tłumaczka, literaturoznawczyni, redaktorka, recenzentka, kuratorka. Teksty i przekłady publikowała m.in. w Czasie Kultury, Muzyce w Mieście, Porównaniach, Slavii Occidentalis. Od 2009 współpracuje z Przeglądem Filmowym Kino na Granicy (Cieszyn/Český Těšín). Pochodzi z Kaszub, mieszkała w Paryżu i w Pradze. Fotografka, pasjonatka fotografii tradycyjnej. Kocha morze.
Spotkanie poprowadziła Ewa Lewandowska. 

W ramach projektu „Przejęzyczeni. Klasyka: Reaktywacja” gościliśmy autora nowego przekładu „Boskiej Komedii” Dantego.
Jarosław Mikołajewski to poeta, pisarz i tłumacz z języka włoskiego; także autor książek dla dzieci, eseista i publicysta. W latach 19831998 był wykładowcą w Katedrze Italianistyki Uniwersytetu Warszawskiego. Od 1998 pracuje w Gazecie Wyborczej. W latach 2006–2012 pełnił funkcję dyrektora Instytutu Polskiego w Rzymie.
Dante zdaniem tłumacza nigdzie nie napisał, że świat, o którym opowiada, był snem, czy przestrzenią wyobraźni. Autor Boskiej Komedii w niemal każdym wersie zaświadcza, że nie jest fantastą, lecz świadkiem, obserwatorem, reporterem. I jeśli wierzyć tej perspektywie, w 1321, roku śmierci Dantego, w którym ukończył dzieło, ludzie żyjący na ziemi dostali od niego jedyne w historii świadectwo wędrówki przez całe zaświaty, od początku do końca. Jedyny taki przekład Boskiej Komedii, w którym nie są ważne piękne gładkie rymy, lecz sensy i szczegóły znaczące dla reporterskiej wędrówki Dantego. Wydanie wzbogacone jest fotografiami Jacka Poremby.
Spotkanie poprowadziła Dagny Kurdwanowska, a fragmenty dzieła przeczytał Krzysztof Gordon.
Wydarzenie odbędzie się w ramach projektu Przejęzyczeni. Klasyka: Reaktywacja dofinansowanego ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury.

W kraju, w którym ludzie gnieździli się z maleńkich mieszkaniach, a z roku na rok półki sklepowe robiły się coraz bardziej puste, słowo „luksus” nabrało specyficznego znaczenia. Ale nawet ten luksus nie był dla wszystkich. Bo był to także kraj równych i równiejszych. Sprytnych i sprytniejszych.
Aleksandra Boćkowska tropiła niczym detektyw, podążała śladem tego, co w PRL-u uchodziło za luksusowe. Szukała kontaktów. „Luksus w PRL to jest bardzo smutna opowieść” – mówili jedni, a drudzy dorzucali: „Luksus w PRL? To brzmi jak ironia”.
Bo z luksusem w PRL jest trochę jak z przynależnością do partii: wszyscy kogoś znali, ale sami nie mieli nic wspólnego.
Dziesiątki rozmów – z marynarzami i ich rodzinami, dyrektorami i bywalcami hoteli, prywaciarzami, sekretarzami partii, słowem, ludźmi, którzy jeśli nie mieli, to przynajmniej mogli więcej – pozwoliły przybliżyć definicję ówczesnego luksusu. Nie tylko materialnego. Luksusem mogła być polędwica, szwedzkie gwoździe albo dżinsy – kupowane w peweksie za dolary zdobywane na czarnym rynku. Albo telefon – na doprowadzenie linii czekało się latami. Zegarki, wille, zachodnie samochody – oczywiście. Ale także wolność i poczucie bezpieczeństwa.
Z rozmów, lektur i podróży po całej Polsce powstał pasjonujący reportaż o tym, o czym kiedyś większość Polaków mogła tylko pomarzyć. I fascynująca historia bardzo ważnej części życia Polaków przed ’89 rokiem.

(źródło opisu: Wydawnictwo Czarne).

Spotkanie z autorką reportażu, Aleksandrą Boćkowską, odbyło się w Sopotece 15 września w ramach cyklu „Czarne fakty” dofinansowanego ze środków Miasta Sopotu.

12 września o godz. 18:00 w Sopotece odbyło się spotkanie autorów nowych przekładów dzieł Ernesta Hemingwaya: Kaja Gucio i Tomasz Gałązka.

O kulisach pracy nad tłumaczeniami hemingwayowskiej prozy z gośćmi rozmawiała Martyna Tomczak – tłumaczka z języka angielskiego, absolwentka filologii angielskiej na Uniwersytecie Gdańskim oraz Studium Przekładu Literackiego w Katedrze UNESCO. Zawodowo tłumaczy od 2008 roku. Laureatka Nagrody im. Ryszarda Kapuścińskiego za przekład książki Jessiki Bruder Nomadland.

Spotkanie odbyło się w ramach projektu „Przejęzyczeni. Klasyka: Reaktywacja” dofinansowanego ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury.

8 września w Sopotece odbyło się spotkanie autorskie z Jerzym Jarniewiczem – poetą, krytykiem literackim i tłumaczem (przede wszystkim literatury anglojęzycznej, m.in. Jamesa Joyce'a, Philipa Rotha, Craiga Raine'a, Ursuli K. Le Guin), jednym z najważniejszych teoretyków translatoryki w Polsce.

Rozmowę poprowadziła Karolina Osowska.

Spotkanie odbyło się w ramach projektu „Przejęzyczeni. Klasyka: Reaktywacja” dofinansowanego ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury.

Zapraszamy na rozmowę z Martą Wroniszewską, autorką reportażu „Tu jest teraz twój dom. Adopcja dzieci w Polsce”, które odbyło się w Sopotece 26 sierpnia w ramach cyklu „Czarne fakty”.
Spotkanie poprowadziła Anna Juozulinas.


Ponad siedemdziesiąt tysięcy polskich dzieci objętych jest pieczą zastępczą. Mieszkają w domach dziecka i rodzinach zastępczych. Większość nie ma szans na znalezienie prawdziwego domu – są za duże, mają zbyt wiele problemów zdrowotnych, ich biologiczni rodzice nie zostali pozbawieni praw rodzicielskich. A nawet jeśli dojdzie do adopcji, nie zawsze jest to historia z happy endem. Rodzina adopcyjna mierzy się z wyzwaniami, które osobom z zewnątrz trudno sobie wyobrazić. Nie wszystkim udaje się ten ciężar udźwignąć.
Marta Wroniszewska słucha historii adoptowanych dzieci – dziś już dorosłych – oraz rodziców adopcyjnych, rodzin zastępczych i dawnych wychowanków domów dziecka, zmagających się z codziennością, do której nikt ich nie przygotował. Rozmawia z osobami poszukującymi swoich biologicznych rodziców, matkami, które utraciły prawa rodzicielskie, wreszcie pracownikami instytucji i działaczami społecznymi. Osobiste dramaty przeplatają się problemami niewydolnego systemu. I choć w tej historii jest wiele głosów, najdonośniej wybrzmiewa ten, którego zwykle nie słychać – głos dzieci.

Cykl „Czarne fakty” jest dofinansowany ze środków Miasta Sopotu. 

Opieka nad ciężko chorym bliskim to wyzwanie, przed którym staje coraz więcej osób w Polsce. Wraz ze starzeniem się społeczeństwa pytania o to, jak powinna wyglądać taka opieka i jakie wsparcie powinien otrzymywać opiekun, stają się coraz bardziej palące.

Opiekunowie rodzinni, którzy już pełnią tę rolę i opiekują się ciężko chorymi bliskimi w domach, mierzą się często z samotnością i ogromnym zmęczeniem. Czy musi tak być?

O tym, w jaki sposób wygląda opieka w domach, jakie wsparcie zapewniają instytucje takie jak Domy Pomocy Społecznej, Hospicja oraz czym jest Centrum Opieki Wytchnieniowej rozmawialiśmy z zaproszonymi gościniami:

Agnieszką Cysewską, dyrektorką Domu Pomocy Społecznej w Sopocie

Dr Anną Janowicz, prezeską Fundacji Hospicyjnej prowadzącej Hospicjum dla Dzieci i Dorosłych im. Ks. E. Dutkiewicza SAC w Gdańsku oraz budującej Centrum Opieki Wytchnieniowej w Gdańsku, a także badaczką tematu opiekunów rodzinnych w Polsce

Anną Marlęgą-Woźniak, psycholożką pracująca na co dzień z osobami ciężko chorymi i opiekunami rodzinnymi.

Wirginią Pestką, specjalistką z Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w Sopocie, która zajmuje się organizacją opieki wytchnieniowej.

Zapraszamy od odsłuchania rozmowy.

Debata odbyła się w ramach projektu Miasto Seniora dofinansowanego ze środków Miasta Sopotu. 

Zapraszamy do odsłuchania rozmowy z Magdaleną Sachą, tłumaczką z języka niemieckiego, autorką publikacji Edukacja kobiet na Pomorzu Gdańskim w początkach XIX wieku. Działalność Louise von Krockow".

Spotkanie poprowadziła Joanna Borowik-Hołubowicz

Projekt „Przejęzyczeni. Klasyka: Reaktywacja”, w ramach którego odbyło się spotkanie, został dofinansowany ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury.

27 czerwca odbyło się kolejne wydarzenie w ramach projektu „Przejęzyczeni”: Drugie życie klasyki. Debata z tłumaczkami Anną Bańkowską i Anną Wasilewską (autorki przekładów „Anne z Zielonych Szczytów” L. M. Montgomery i „Rękopis znaleziony w Saragossie” J. Potockiego).

Jest przynajmniej kilkanaście poważnych powodów, dla których powinniśmy czytać klasykę literatury. Jednym z nim, który w projekcie „Przejęzyczeni” dopisują bibliotekarze, są nowe, świeże, znakomite tłumaczenia tych dzieł.

Podczas debaty w Sopotece z autorkami przekładów książek Montgomery i Potockiego – Anną Bańkowską i Anną Wasilewską – odkryjemy na nowo Anne z Avonlea i szkatułkowego Potockiego.

O nowym tłumaczeniu „Rękopisu”:

Całe pokolenia polskich czytelników (z Wojciechem Jerzym Hasem, autorem kultowej ekranizacji, włącznie) znają „Rękopis...” w przekładzie Edmunda Chojeckiego z 1847 roku. Szkopuł jednak w tym, że – jak się okazuje – wersja Chojeckiego została przezeń spreparowana: jest kompilacją dwóch wariantów powieści, do których tłumacz dopisał własne fragmenty tam, gdzie połączenie obu wersji było niepełne lub absurdalne. François Rosset i Dominique Triaire, francuscy badacze literatury i biografowie Potockiego, zidentyfikowali i przeanalizowali wszystkie dostępne manuskrypty i druki dotyczące „Rękopisu znalezionego w Saragossie”. Dzięki temu czytelnicy po raz pierwszy mają okazję poznać kultową powieść w takiej formie, w jakiej pozostawił ją po sobie autor, i w nowym znakomitym przekładzie Anny Wasilewskiej.

O nowym tłumaczeniu „Anne z Zielonych Szczytów”:

Nowe tłumaczenie kultowej powieści pióra kanadyjskiej pisarki budzi wiele skrajnych emocji. Część czytelników cieszy się, że będzie mogła sięgnąć po nowy, bliższy oryginałowi przekład i tym samym znowu czytać historię rudowłosej bohaterki niejako „po raz pierwszy”. Inni drwią z tytułowych szczytów czy nawet zarzucają tłumaczce szukanie „taniego poklasku”, „profanację” i „zniszczenie dzieciństwa”.

Krytykom nowego przekładu nie podobają się zmiany np. w imionach głównych bohaterów, jednak najwięcej kontrowersji wzbudził sam tytuł powieści. W rozmowie z „Wysokimi Obcasami” Anna Bańkowska przyznała, że podjęła taką, a nie inną decyzję, gdyż „Montgomery była ogromnie przywiązana do słowa »gable« – nawet dwa wiersze o tym napisała – i dla mnie to przesądziło sprawę. Ale zanim zmianę wprowadziłam w życie, skonsultowałam to z wydawnictwem, bo wiem, że to jest zmiana poważna”.

Jak wyjaśniła Bańkowska „Gables” to „szczyty”, a samo pojęcie jest ściśle związane z architekturą i charakterystycznymi dla stron, w których rozgrywała się akcja powieści „szczytowymi” dachami.

Projekt „Przejęzyczeni. Klasyka: Reaktywacja” jest dofinansowany ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury. 

Wit Szostak – a właściwie Dobrosław Kot – doktor nauk humanistycznych, filozof, pisarz. Współzałożyciel Instytutu Myśli Józefa Tischnera, współpracuje chociażby z miesięcznikiem „Znak”. Jest laureatem nagrody literackiej imienia Jerzego Żuławskiego (powieść „Chochoły”), był też nominowany do Literackiej Nagrody Nike (powieść „Fuga”). W maju 2022, nakładem wydawnictwa Powergraph, ukaże się jego najnowsza książka – „Szczelinami” i to właśnie jej będzie dotyczyło spotkanie, które poprowadziła Dagny Kurdwanowska.

23 czerwca w Sopotece gościliśmy właścicielkę jednego z najpiękniejszych głosów w Polsce – Agnieszkę Kunikowską. 

Agnieszka Kunikowska jest aktorką dubbingową i telewizyjną, lektorką telewizyjną i dziennikarką Polskiego Radia, w którym prowadzi audycje dla dzieci. Od 23 czerwca 2019 jest gospodarzem „Lata z radiem”. Użyczyła swojego głosu m.in. księżniczce Fionie (seria filmów animowanych „Shrek”), rezolutnemu żółwiowi Franklinowi (serial animowany „Witaj, Franklin”) czy czarodziejce Triss Merigold (gra komputerowa „Wiedźmin”). W 2021 roku została wyróżniona tytułem Mistrz Mowy Polskiej.

Rozmowę przeprowadził Tomasz Kot. 

Wydarzenie odbyło się w ramach projektu „Poczytaj mi” dofinansowanego ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. 

23 czerwca w Sopotece odbyło się spotkanie autorskie z Sylwią Górą, które poprowadziła Ewa Lewandowska – dyrektor Biblioteki Sopockiej. 

Sylwia Góra – kulturoznawczyni, literaturoznawczyni, doktorka nauk humanistycznych, absolwentka Polskiej Szkoły Reportażu, autorka książki „Ewa Kierska. Malarka melancholii" [Universitas 2020], animatorka kultury, współorganizatorka Festiwalu Dekonstrukcji Słowa Czytaj!, miłośniczka literatury pisanej przez kobiety oraz biografii nieznanych i zapomnianych artystek. Stale współpracuje z Kulturą Liberalną.

W kwietniu 2022 ukazała się jej książka, „Kobiety, których nie ma. Bezdomność kobiet w Polsce”, dotycząca Polek bezpośrednio dotkniętych przez kryzys. Autorka porusza kwestie często omijane przez mainstreamowe media, gdy mowa o bezdomności, takie jak menstruacja czy ciąża. Kim są kobiety, których społeczeństwo wolałoby nie widzieć? Sylwia Góra oddaje im głos na kartach swojej książki.

3 czerwca gościliśmy w Sopotece Olgę Kozierowską – autorkę książki „Miłość to czasownik. Jak być ze sobą czulej, bliżej, dłużej. I na większym luzie”.

Olga Kozierowska to dziennikarka, mentorka i działaczka społeczna, która skupia się między innymi na promowaniu działalności kobiet w biznesie. Jest fundatorką organizacji Sukces Pisany Szminką. Tworzy podcasty oraz jest twórczynią kilku publikacji, w tym „Power Podręcznik” (2015) oraz „Mój przyjaciel kryzys” (2017). Jej najnowsza książka, „Miłość to czasownik. Jak być ze sobą czulej, bliżej, dłużej i na większym luzie” to poradnik o związkach i relacjach, stworzony w oparciu o własne doświadczenia autorki oraz wiedzę psychologiczną.

Zapraszamy do wysłuchania rozmowy z Maciejem Siembiedą, którego mieliśmy przyjemność gościć w Sopotece 4 czerwca.

Maciej Siembieda – pisarz, dziennikarz i reportażysta. Jest laureatem Nagrody Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich w kategorii reportaż. Publikował między innymi w „Polityce” oraz „Tygodniku Kulturalnym”. Autor w swoim literackim dorobku ma chociażby cykl o Jakubie Kani. Jego najnowsza książka – „Katharsis” (data premiery: 18 maja 2022) – łączy w sobie akcję, tajemnicę i najważniejsze wydarzenia historyczne.

Spotkanie poprowadziła Joanna Borowik-Hołubowicz.

11 maja w Sopotece odbyło się spotkanie autorskie z Janem Danilukiem wokół książki „Dwudziestolecie pomiędzy. Miniatury o Wolnym Mieście Gdańsku (1920-1939)”.

Wolne Miasto Gdańsk rysuje się w zbiorowej pamięci jako miejsce wyjątkowe na kartach historii, zapisane w świadomości jako centrum wydarzeń znaczących i niezwykłych. Krótki, ale intensywny okres funkcjonowania miasta, zaważył na późniejszych losach Polski i jej sąsiadów. W swych badaniach, Jan Daniluk skupia się na tym, jak wyglądało życie mieszkańców, jak funkcjonowało Wolne Miasto Gdańsk oraz jaki wpływ miało jego istnienie na stosunki polsko-niemieckie.

W dniach 20–22 maja w Bibliotece Sopockiej odbył się Festiwal Historii Fantastycznych WIELOŚWIATY.

Ostatnią autorką, którą gościliśmy w Sopotece, była Anna Kańtoch. 

Anna Kańtoch (ur. 1976) z wykształcenia orientalistka, autorka książek fantasy dla dorosłych i młodzieży. Pięciokrotna laureatka Nagrody im. Janusza A. Zajdla, w 2013 roku wyróżniona także Nagrodą Literacką im. Jerzego Żuławskiego. Łaska (2016), jej pierwsza książka pozbawiona elementów fantastycznych, została nominowana do Nagrody Wielkiego Kalibru oraz zdobyła nagrodę Kryminalna Piła. Wiara (2017) otrzymała podczas Międzynarodowego Festiwalu Kryminału 2018 Nagrodę Specjalną im. Janiny Paradowskiej.

W dniach 20–22 maja w Bibliotece Sopockiej odbył się Festiwal Historii Fantastycznych WIELOŚWIATY.

Ostatniego dnia Festiwalu naszym gościem był Radek Rak –  pisarz fantastyki oraz lekarz weterynarii. Zdobywca Nagrody Literackiej „Nike” w roku 2020 za książkę „Baśń o wężowym sercu”. Rozmowa dotyczyła jego najnowszej książki „Agla. Alef”, która miała premierę 18 maja. Jest to brawurowa historia przygodowa, ale też wnikliwa i wzruszająca powieść psychologiczna o dojrzewaniu i przemianie, o miłości i odkrywaniu swej cielesności, o zawiedzionych przyjaźniach, wykluczeniu i samotności, o odnajdywaniu siebie i stawaniu się człowiekiem w pełni znaczenia tego słowa (wyd. Powergraph).

W dniach 20–22 maja w Bibliotece Sopockiej odbył się Festiwal Historii Fantastycznych WIELOŚWIATY.

Jednym z zaproszonych gości był Robert M. Wegner – pisarz fantasy, autor cyklu Opowieści z meekhańskiego pogranicza. Debiutował w 2002 r. opowiadaniem Ostatni lot Nocnego Kowboja opublikowanym w 19. numerze miesięcznika „Science Fiction”. Jego debiutem książkowym był wydany w 2009 zbiór Opowieści z meekhańskiego pogranicza.

W dniach 20–22 maja w Bibliotece Sopockiej odbył się Festiwal Historii Fantastycznych WIELOŚWIATY.

Naszym trzecim gościem był Michał Gołkowski – pisarz fantastyki, science-fiction i powieści historycznych. Autor felietonów oraz esejów. Z wykształcenia lingwista, pracuje m.in. jako tłumacz symultaniczny (konferencyjny kabinowy i telewizyjny) oraz literacki. Polski pisarz z tzw. „nowego pokolenia”.

W dniach 20–22 maja w Bibliotece Sopockiej odbył się Festiwal Historii Fantastycznych WIELOŚWIATY.

21 maja gościliśmy w Sopotece Paulinę Hendel – pisarkę, autorkę postapokaliptycznej trylogii dla młodzieży „Zapomniana księga". Od najwcześniejszych lat ma słabość do literatury fantastycznej. Pasjonuje się wierzeniami ludowymi oraz słowiańską demonologią, co znajduje odzwierciedlenie w jej twórczości. Owocem tej pasji jest jej nowy cykl „Żniwiarz". Godzinami potrafi opowiadać o dawnych wierzeniach, zabobonach oraz metodach leczenia najróżniejszych dolegliwości. Miłośniczka dzikiej przyrody i zwierząt. Entuzjastka podróży, zwłaszcza bez przewodnika.