BioCAST

W ostatnich tygodniach rozbudził się w nas zimnowojenny lęk związany z bronią masowego rażenia i awariami reaktorów atomowych. Promieniowanie towarzyszy nam przez cały czas, ale jego podniesione poziomy mogą być groźne dla zdrowia. Wraz z koszmarami przeszłości, na wierzch wypłynęły też dawne recepty na zagrożenie. Jeśli zastanawiacie się, czy Płyn Lugola ochroni nas przed promieniowaniem, czy jest bezpieczny i przede wszystkim - czy warto go kupić na zapas - ten odcinek jest właśnie dla Was.

Ostatnie lata okazały się trudne dla wszystkich. Bezustanne lockdowny, co raz nowe, ciągle zmieniające się informacje naukowe, chaos organizacyjny w każdej dziedzinie życia. Z konieczności, każdy musiał zaznajomić się chociaż powierzchownie z pracą naukowców. Z jednej strony informacje o śmiertelnym zagrożeniu epidemicznym, z drugiej o bezobjawowym przebiegu choroby. Jak to jest, że nie wszyscy chorują? Od czego to zależy? Czy zagrożenie jest powszechne? Zapraszamy w kolejną podróż po ścieżkach nauki, wokół której wyrastają mity.

Trzeci sezon podcastu popularnonaukowego BioCAST to debaty Jaśka Malinowskiego i Mikołaja Cupa na temat przyczyn powstawania i efektów, które niosą za sobą różne pseudonaukowe mity. W każdym odcinku tej serii wezmą na warsztat inny rozpowszechniony mit, rozbiorą go na czynniki pierwsze, a następnie porozmawiają o tym, jak jest naprawdę

Zdrowie i choroba toczą ze sobą bezustanną walkę. Nasza niedoskonała ludzka natura sprawia, że ostatecznie każdy pada jej ofiarą. W obliczu tego tragicznego losu, sięgamy po każdy oręż mogący przechylić szalę zwycięstwa na naszą stronę. Dziś rozmawiamy o tym w jaki sposób robić to równie skutecznie co bezpiecznie i unikać kuszącej wiary w wielkie obietnice. Jak ma się ziołolecznictwo do szkodliwej pseudonaukowej mitologii? Czy zioła są kluczem do sukcesu? Ile korzyści i ile szkody może przynieść ich stosowanie. Zaczynamy trzecią serię BioCASTu!

Niektóre schorzenia, które w dzisiejszych czasach mogą nam towarzyszyć wiele dekad i stanowić jedynie niewielką niedogodność w codziennych sytuacjach, były w niedawnej przeszłości nieuleczalne i śmiertelne. W dzisiejszym odcinku wypływamy w podróż na wyspy Langerhansa, które - chociaż niewidoczne dla gołego oka - utrzymują nas przy życiu przez cały okres jego trwania. 

Lata 1960 - 1980 były w medycynie okresem obiecującym ostateczny koniec chorób zakaźnych. Powstawało wiele nowych szczepionek, antybiotyków i innych leków, dzięki którym choroby zakaźne jedna po drugiej przestawały być zabójcze. Lekarze i naukowcy uważali, że ostateczne obalenie władzy mikrobów jest tylko kwestią czasu, a nauka ostatecznie zatriumfuje nad zaraźliwą śmiercią. Wszystko zmieniło się w 1983 roku, kiedy dwójka francuskich badaczy odkryła nowy, dotychczas nieznany patogen...

W nauce często jest tak, że najbardziej oczywiste fakty, które wszyscy znają i rozumieją, były przez wieki spowite mrokiem niewiedzy. Dzisiejsza historia dotyczy jednego z renesansowych przyrodników, Williama Harveya, który jako jeden z pierwszych podjął trud eksperymentalnego zweryfikowania poglądów starożytnych lekarzy i udowodnił ponad wszelką wątpliwość, że krew krąży w żyłach i tętnicach, napędzana wysiłkiem serca.

Przez pierwsze dekady współczesnej astronomii uważano, że skład wszystkich ciał niebieskich jest zbliżony do Ziemi. Badania nad promieniowaniem ciała doskonale czarnego pokazały, że ziemskie skały podgrzane do odpowiedniej temperatury będą produkować światło podobne do słonecznego. Dopiero na początku XX-go wieku wysiłkami Cecilii Payne Gaposkin i jej naśladowców udało się ostatecznie udowodnić, że gwiazdy nie są wielkimi gorącymi Ziemiami, tylko gazowymi reaktorami atomowymi. 

Rozwój chemii analitycznej w XIX wieku otworzył przed lekarzami nowe możliwości badania organizmów ich pacjentów. Wielu wybitnych innowatorów nauczyło się za pomocą wymyślnych i często skomplikowanych technicznie metod oznaczać skład ludzkiej surowicy i na jego podstawie wcześnie diagnozować rozmaite choroby, trudne lub niemożliwe do wykrycia innymi metodami. Jednym z z nich był nasz rodak - Edmund Biernacki, który w trakcie studiów medycznych zafascynował się metodami badania krwi i opracował nazwaną jego nazwiskiem technikę diagnostyczną, stosowaną w niektórych sytuacjach do dziś.

W dzisiejszym odcinku BioCASTu rozmawiamy z doktorem Krzysztofem Drabikowskim o tym, jak zmieniło się społeczeństwo dzięki rozwojowi bakteriologii i jak zmieni się, jeśli jej osiągnięcia zostaną zaniedbane.

W dzisiejszym odcinku pojawi się gość specjalny - dr Krzysztof Drabikowski z  Instytutu Biochemii i Biofizyki Polskiej Akademii Nauk, z którym porozmawiamy o niezwykłych zastępach Podziemnych Potworów. Tym razem to my zadawaliśmy pytania, a odpowiadał na nie nasz gość! Nie chcemy zdradzić Wam zbyt wiele, ale dziś dowiecie się między innymi czym - a może kim - są Podziemne Potwory, jak badania z nimi związane wpływają na nasze codzienne życie i jak to się stało, że praca z tajemniczymi Caenorhabditis elegans przyniosła aż 3 Nagrody Nobla w ciągu ośmiu lat.

Dziś rozmawiamy o okolicznościach powstania immunologii - dziedziny badającej reakcje odpornościowe, oraz jej ojcu Ilii Miecznikowie, którego badania nad sposobem odżywiania się koralowców i rozgwiazd doprowadziły do otrzymania Nagrody Nobla z fizjologii lub medycyny w 1908 roku.

W dzisiejszym odcinku specjalnym rozmawiamy z Jankiem Święcickim i Pauliną Czyż, którzy są popularyzatorami nauki w zespole BioCEN i opowiadają o swoim najnowszym projekcie - pierwszym w Polsce karciano - naukowym escape roomie "Wejdź w Re-Akcję!".

W pierwszym odcinku drugiego sezonu BioCASTU podróżujemy do Paryża, w którym 7 kwietnia 1864 pewien sławny chemik postanowił obalić jeden z podstawowych mitów tamtych czasów, funkcjonujący od dwóch tysięcy lat. 

To druga część finałowego odcinka pierwszego sezonu BioCASTu. W  przeciągu ostatnich 500 milionów lat na Ziemi wyłonił się jeden  dominujący typ zwierząt - strunowce. W ostatnim, dwuczęściowym odcinku  pierwszego sezonu rozmawiamy o ich dziejach i głównych przemianach,  które ostatecznie przekształciły te - początkowo prymitywne - zwierzęta w  ssaki naczelne i ostatecznie w ludzi. Jasiek Malinowski i Mikołaj Cup  dyskutują, jak do tego doszło, że ciało rozumiem się stało.

W przeciągu ostatnich 500 milionów lat na Ziemi wyłonił się jeden dominujący typ zwierząt - strunowce. W ostatnim, dwuczęściowym odcinku pierwszego sezonu rozmawiamy o ich dziejach i głównych przemianach, które ostatecznie przekształciły te - początkowo prymitywne - zwierzęta w ssaki naczelne i ostatecznie w ludzi. 

Bardzo krótko po tym, kiedy pierwsze zwierzęta zaczęły polować na mniejsze stworzenia, doszło do ogromnego i niezwykle szybkiego wzrostu ich różnorodności. Zjawisko to miało miejsce 500 mln lat temu i stanowiło granicę między eonem "bez zwierząt" - Proterozoikiem i trwającym do dzisiaj eonem, w którym zwierzęta opanowały Ziemię - Fanerozoikiem. O tym, co działo się w tych odległych czasach i o konsekwencjach tych zdarzeń rozmawiamy w dzisiejszym odcinku BioCASTu.

Gdy 2 mld lat temu powstały eukarionty, bardzo szybko zaczęły specjalizować się w zajmowaniu różnych przestrzeni w środowisku. Jedne były drapieżne, inne czerpały życiodajną energię z ciepłych promieni Słońca. Po upływie kolejnego miliarda lat, na naszym niebieskim globie, obok jednokomórkowych, samodzielnych stworzeń, pojawiły się pierwsze organizmy składające się z wielu komórek tworzących większą całość. Były to pierwsze zwierzęta - nasi najdawniejsi wielokomórkowi przodkowie. W dzisiejszym odcinku odbywamy podróż do świata, w którym zwierzęta były zupełnie nowymi mieszkańcami. Rozmawiamy o tym w jaki sposób doszło do ich powstania, jak możemy badać ich genealogię i na ile ich dziedzictwo żyje w nas do dziś.

W dzisiejszym odcinku po raz kolejny wracamy myślami do wczesnego proterozoliku, czyli cofamy się o około 2 miliardy lat. Rozmawiamy o historii niezwykłej, romantycznej przygody dwóch prymitywnych komórek oraz o wielkim wyzwaniu Życia, polegającym na bezustannym wzroście złożoności biologicznej. 

Wielka oksydacja Ziemi była największą katastrofą ekologiczną na naszej planecie. Spowodowała ona największe wymieranie w dziejach życia, zabijając do 98% wszystkich organizmów. Życie jednak niczym feniks, odrodziło się z popiołów, a uwolnione nisze ekologiczne i nowe warunki środowiskowe umożliwiły rozwój gatunków o niespotykanej wcześniej złożoności. Zapraszamy Was w podróż na Ziemię sprzed dwóch miliardów lat - do świata pierwszych eukariontów. 

Czy błękitna planeta naprawdę jest błękitna? Czy zawsze taka była? Dziś Jasiek Malinowski i Mikołaj Cup porozmawiają o równowadze tlenowej naszej atmosfery. Jak kształtowała się na przestrzeni miliardów lat i jakie niosło to ze sobą skutki.

Tradycyjny podział na biologię, chemię i fizykę w nauce zaczyna dziś tracić rację bytu. Właściwszym podejściem wydaje się interdyscyplinarne traktowanie problemów. O wyzwaniach, metodach i poszukiwaniu biofizycznego Graala rozmawiają Mikołaj Cup i Gość BioCASTu - biofizyk Mikołaj Kuska.

Krety Lamarcka, żółwie Darwina i motyle Wallace’a, czyli o ewolucji myśli ewolucyjnej. Podróżując po Archipelagu Malajskim i Wyspach Galapagos, Jasiek Malinowski i Mikołaj Cup opowiadają o historii teorii ewolucji.

W pierwszym odcinku czeka Was szybka podróż w czasie przez historię nauki. W kolejnych nie zabraknie fascynujących tematów dotyczących współczesnej biologii, w tym także związanych z obecną pandemią COVID-19.