De Tussenruimte
By De Tussenruimte
De TussenruimteFeb 17, 2021
Psychiater Jim van Os over wat psychisch lijden ons leert
De vraag naar psychische hulp groeit al jaren. Het systeem heeft ons aangeleerd dat het daarbij altijd om ziekte gaat. Maar dat hoeft niet zo te zijn, stelt hoogleraar Psychiatrie Jim van Os. De DSM-diagnoses zijn volgens hem vaak beperkend. Hij pleit daarom voor een nieuwe kijk op psychisch lijden, diagnose en behandeling. Niet de hulpverlener of het systeem stelt vast wat het probleem is, maar de waarheid wordt in overleg met de hulpvrager en zijn omgeving gevonden. Autonomie van de patiënt en gelijkwaardigheid zijn hierbij sleutelbegrippen. Hoe zou deze nieuwe kijk op psychisch lijden kunnen helpen om tot een gezondere samenleving te komen. Hoe zou het de ontzielde systeemwereld kunnen herbezielen? Waarover? Wat kan het toenemend psychisch lijden ons leren over onze ontzielde systeemwereld? Met Wie? Jim van Os is hoogleraar psychiatrie en voorzitter van de Divisie Hersenen van het Universitair Medisch Centrum Utrecht. Hij verdiepte zich in transculturele psychiatrie en in beperkende effecten van labelen en diagnostiseren volgens het DSM-systeem. Van Os is mede-initiatiefnemer van de breed gesteunde beweging ‘De Nieuwe GGZ’. Hij is gasthoogleraar aan het Institute of Psychiatry van het King's College te Londen, waar hij in 2016 werd benoemd tot King's College Fellow. En hij is hoofdauteur van de bundel Wij zijn God niet, een pleidooi voor meer gelijkwaardige relaties in de geestelijke gezondheidszorg. Bas Mesters, gespreksleider, journalist en schrijver van het boek Het herstel van Nederland. Mesters is mede-initiator/coördinator van de Tussenruimte.
Hoe het systeem de ziel schaadt, aldus deze predikanten
Wat is de ziel? Die vraag stelde ik nog nooit eerder als journalist. In de aanloop naar de Kerst besloot ik hem toch te stellen aan twee predikanten. In aflevering 3 van de serie Mens-zijn in een ontzielde systeemwereld. Volgens deze predikanten schaadt de systeemwereld onze ziel en ons geweten. Hij schakelt ons gevoel en onze capaciteit om te luisteren uit. Om te voorkomen dat dit tot nog meer crises leidt, is de hoofdopdracht voor de politiek: herbezieling. En dat betekent: ruimte bieden voor medemenselijkheid en herverbinding. Luisteren naar wat de kwetsbaren te zeggen hebben. Want ook de ervaringsdeskundigen hebben veel bij te dragen aan de heling van samenleving. Een praktisch gesprek over een abstract onderwerp.
Serie: Mens-zijn in een ontzielde systeemwereld #3
Gasten: Predikanten Wietske Verkuyl en Jan Eerbeek.
Presentator: Bas Mesters
Thijs Jansen over hoe de filosofie van het geven beroepszeer kan verminderen.
Serie: Mens-zijn in een ontzielde systeemwereld #2
De Tussenruimte
Gast: Thijs Jansen
Presentator: Bas Mesters
Journalist Bas Mesters in gesprek met publicist Thijs Jansen, directeur van de Stichting Beroepseer en (mede-)auteur van boeken als Beroepstrots, Beroepszeer en Het recht op ambtelijk vakmanschap. Een gesprek over morele onverschilligheid aan de top, en over vragen als:
Waarom verleerden we om vertrouwen te geven?
Waarom is de kracht van geven zo onderschat?
En hoe meer mens-zijn in een steeds meer ontzield systeem?
Erik Pool over Mens-zijn als (rijks)ambtenaar
Mens-zijn in een ontzielde systeemwereld #1 De Tussenruimte
Gast: Erik Pool
Presentator: Bas Mesters
De druk in politiek Den Haag neemt met de dag toe. Crisis rolt over crisis. Hoe houd je als rijksambtenaar stand in dit krachtenveld? Journalist Bas Mesters in gesprek met rijksambtenaar Erik Pool, schrijver van het boek Macht en Moed en programmadirecteur Dialoog en Ethiek van de rijksoverheid. Een gesprek over het taboe op ethiek, en over vragen als:
Hoe kun je waarheid spreken in een organisatie die onder vuur ligt? Hoe meer mens-zijn in een steeds meer ontzield systeem? Hoe de ethiek terug te brengen binnen de overheidsburelen?
Dirk Bezemer (econoom prof. dr.): ‘We sparen veel te veel in Nederland.’
Nederland is verslaafd aan sparen en vermogensopbouw, stelt econoom Dirk Bezemer. Dat moet anders, want deze doorgeschoten honger naar geld maakt de woning- en arbeidsmarkt onveilig. Journalist Bas Mesters spreekt Bezemer over zijn analyse en verbeterplannen. Een gesprek over de relatieve waardeloosheid van financieel kapitaal en de waarde van reëel kapitaal, zoals zorg, onderwijs, een goede infrastructuur en prettige en betaalbare woningen.
Wil je ook leesinspiratie? Check het boek Het Herstel van Nederland dat Bas Mesters maakte op basis van drie jaar interviewen in De Tussenruimte.
Cobie Groenendijk (psychiater): 'We moeten samen bouwen aan een cultuur van het genoeg'
Nederlanders vertonen steeds meer psychische klachten: depressies, angsten, stress, tot aan zelfbeschadiging aan toe. Het lijkt erop dat die stressklachten steeds vaker veroorzaakt worden door de onthechtende samenleving waarin zij leven.’ Nederland is ziek, vindt Groenendijk in gesprek met journalist Bas Mesters.
Wij moeten daarom volgens Groenendijk een ambacht maken van “de cultuur van het genoeg” en leren leven met onze imperfecties. ‘Er schuilt schoonheid in om daar met elkaar nieuwe vormen voor te vinden, samen te bouwen aan een samenleving waarin we leven met de beperkingen van onze natuur en ons ecosysteem. Je eigen imperfectie is geen tekort. Imperfecties zijn inherent aan het bestaan.’
Wil je meer lezen over het herstel van Nederland, zie https://www.uitgeverijbalans.nl/boeken/het-herstel-van-nederland/
Bernard Smits (bestuurder Woningbouwvereniging Gelderland): 'Verbied de bouw van eengezinswoningen'
De wachttijden voor huurwoningen zijn lang en koopwoningen worden onbetaalbaar. Bijbouwen dan maar? In deze aflevering gaat journalist Bas Mesters hierover in gesprek met bestuurder van Woningbouwvereniging Gelderland Bernard Smits. Volgens hem hebben we geen miljoen extra woningen nodig, maar moeten we slimmer omgaan met de woonoppervlakte in Nederland. Een van de oplossingen: investeren in collectieve woonvormen.
Wil je ook leesinspiratie? Check het boek Het Herstel van Nederland dat Bas Mesters maakte op basis van drie jaar interviewen in De Tussenruimte.
Ton van Haperen (docent): 'Stuur alle schoolbesturen naar huis.'
Economiedocent en columnist Ton van Haperen pleit voor een reset in het basis- en voortgezet onderwijs. ‘Iedereen wil het beste voor onze jeugd, maar het niveau op de scholen daalt al decennia en het tij is maar niet te keren.’ Er is volgens hem maar één oplossing: stuur alle schoolbesturen naar huis, schaf de lumpsum af die scholen feitelijk privatiseerde, en breng het onderwijs weer direct onder beheer van Den Haag’. Journalist Bas Mesters in gesprek met een revolutionair in het onderwijs.
Wil je ook leesinspiratie? Check het boek Het Herstel van Nederland dat Bas Mesters maakte op basis van drie jaar interviewen in De Tussenruimte.
Meino Smit (boer & onderzoeker): 'Minder beesten, meer boeren'
Boer en onderzoeker Meino Smit vindt het tijd voor drastische verandering in de Nederlandse landbouw. Er moeten vijf keer zoveel boeren komen, en veel minder dieren. Boeren moeten alleen voedsel produceren voor onze eigen consumptie. Hun land wordt een mix van landbouw en natuur, met vruchtbomen, kippen, notenbomen en graan. Journalist Bas Mesters in gesprek met Meino Smit over een nieuwe landbouw die duurzamer is en minder stikstof en CO2 uitstoot.
Wil je ook leesinspiratie? Check het boek Het Herstel van Nederland dat Bas Mesters maakte op basis van drie jaar interviewen in De Tussenruimte.
Annelien de Dijn (hoogleraar politieke geschiedenis): 'Onze bezitsverslaving schaadt onze vrijheid'
Begrijpen we nog wel wat het begrip vrijheid betekent? In deze aflevering gaat journalist Bas Mesters hierover in gesprek met hoogleraar politieke geschiedenis Annelien de Dijn. Volgens haar heeft het neoliberalisme het begrip vrijheid gekaapt en gebruiken rechtse politici deze term om eigen bezit te beschermen. Echte vrijheid is onmogelijk zonder je te committeren aan een doorleefde democratie en medeverantwoordelijkheid te dragen als burger.
Wil je ook leesinspiratie? Check Het herstel van Nederland. Twaalf oplossingen voor een land in crisis. Het boek dat Bas Mesters maakte op basis van drie jaar interviewen in De Tussenruimte
David van Reybrouck (schrijver & cultuurhistoricus): 'Ik heb een bloedhekel aan geweld'
In weerstand tegen de coronamaatregelen vonden gevoelens van woede, onderdrukking en opstand een weg naar buiten. Hoe moet een overheid daar op reageren? Is er een remedie voor? In deze aflevering gaat journalist Bas Mesters hierover in gesprek met schrijver, cultuurhistoricus en documentairemaker David van Reybrouck. Woede negeren, miskennen en wegdrukken maakt het alleen maar erger, stelt hij. Verzoening, geweldloze communicatie en burgerparticipatie kunnen een uitweg bieden.
Wil je ook leesinspiratie? Check Het herstel van Nederland. Twaalf oplossingen voor een land in crisis. Het boek dat Bas Mesters maakte op basis van drie jaar interviewen in De Tussenruimte.
Nick Meynen (klimaatactivist) en Jaap Tielbeke (journalist) over het virus als klimaatkantelpunt
Het coronavirus laat zien dat de overheid weldegelijk ingrijpende maatregelen kan nemen wanneer geconfronteerd met een crisis. Maar is de politiek bereid net zulke maatregelen te nemen voor de klimaatcrisis? In deze aflevering gaat journalist Bas Mesters hierover in gesprek met klimaatactivist en lobbyist Nick Meynen en klimaatjournalist Jaap Tielbeke. Volgens hen hangt veel af van de vraag of we na Corona kiezen voor een nieuwe economie of terugverlangen naar de economie van ervoor.
Wil je ook leesinspiratie? Check Het herstel van Nederland. Twaalf oplossingen voor een land in crisis. Het boek dat Bas Mesters maakte op basis van drie jaar interviewen in De Tussenruimte.
Sinan Çankaya (antropoloog & schrijver) - Is de polarisatie omkeerbaar?
Is polarisatie een noodzakelijk onderdeel van een democratie? En is het nog omkeerbaar als het eenmaal in gang is gezet? In deze aflevering gaat journalist Bas Mesters hierover in gesprek met antropoloog en schrijver Sinan Çankaya. Hij stelt dat polarisatie helpt om standpunten duidelijk te krijgen. Schuring, spanning en wrijving horen bij een volwassen democratie en dat moeten we omarmen.
Meer leesinspiratie? Check Het herstel van Nederland. Twaalf oplossingen voor een land in crisis. Het boek dat Bas Mesters maakte op basis van drie jaar interviewen in De Tussenruimte.
Gabriël van den Brink (filosoof & bestuurskundige) - Een coöperatieve toekomst? Hoe dan?
Is de mens een ‘homo economicus’ of zijn we toch meer sociale wezens die samenwerken en deel uitmaken van een gemeenschap? Kunnen coöperatieve werkwijzen de weg wijzen uit de crisis die in veel sectoren wordt gevoeld? In deze aflevering gaat journalist Bas Mesters hierover in gesprek met filosoof Gabriël van den Brink. Volgens Van den Brink hebben politiek en overheid in Nederland het neoliberale gedachtengoed opgelegd aan de samenleving, maar moeten we van de homo economicus terug naar de samenwerkende mens.
Wil je ook leesinspiratie? Check Het herstel van Nederland. Twaalf oplossingen voor een land in crisis. Het boek dat Bas Mesters maakte op basis van drie jaar interviewen in De Tussenruimte.
Nieuwe democratie #4 - De commons als (democratische) graal? | Hoogleraar geschiedenis Tine de Moor
Dat de commons hip zijn, is voor Tine De Moor geen nieuws. De Moor, hoogleraar aan de Universiteit Utrecht, doet al jaren onderzoek naar burgercollectieven, van Middeleeuwse gilden tot hedendaagse zorgcoöperaties. Ze ziet de aandacht voor ‘haar’ vakgebied groeien. Ook vanavond zit het vol in De Tussenruimte, bij de vierde bijeenkomst in de serie Nieuwe Democratie. Maar zijn de commons inderdaad de democratische graal?
Nieuwe democratie #3: Als gelote burgers vaker mogen meepraten | Politicoloog Yves DeJaeghere
Ons huidige politieke systeem is ‘iets tussen zand en beton in’ en moet versterkt worden. Met deze woorden opent de Belgische politicoloog Yves DeJaeghere de derde aflevering van de serie Nieuwe Democratie in De Tussenruimte onder leiding van journalist Bas Mesters. DeJaeghere’s oplossing? Een model zoals het ‘burgerparlement’ in Oost-België. Met Groene Amsterdammer-redacteur Aukje van Roessel, G1000-initiatiefnemer Harm van Dijk en chef Nieuws van NH Media Jacky de Vries discussieert hij over loting, ruimte en tijd voor dialoog, en bouwvakkers die over het zorgstelsel nadenken. ‘Politiek mag best wat saaier.’
Nieuwe democratie #2 - Wat drijft en wat breekt burgerinitiatieven? | Hoogleraar Burgerschap Evelien Tonkens
Hoogleraar Burgerschap Evelien Tonkens in gesprek met journalist Bas Mesters over spontane burgerinitiatieven. Tonkens deed jarenlang onderzoek naar burgerinitiatieven en de manier waarop de overheid daar mee om zou kunnen gaan. Wat zorgt er voor dat een burgerinitiatief succesvol is én blijft? En hoe voorkom je ongelijkheid?
Nieuwe democratie #1 - Wat is politiek? | Denker des vaderlands Daan Roovers
Denker des Vaderlands Daan Roovers in gesprek met journalist Bas Mesters. Over wat mensen nodig hebben om in een democratie te functioneren en erin te geloven. Hoe kunnen we burgers er wel echt bij betrekken? Hoe kunnen we publieke opinievorming volwassen maken? En wat is politiek?
Wie is wij? #6 - Wie is wij in Europa? | Politicoloog Paul Dekker, lector Mendeltje van Keulen
Europa is van niemand, zo lijkt het. Met de macht op afstand, de markt die dicteert en de bureaucratie die compliceert, drijven velen weg van de EU. In de zesde aflevering van de debatserie Wie is wij? onderzoekt de Tussenruimte bij EMMA wat ons nog zou kunnen binden in Europa. Met prof. dr. Paul Dekker van het Sociaal en Cultureel Planbureau, lector Changing Role of Europe Mendeltje van Keulen en Stefanie Schuddebeurs van Buro-EU.
Wie is wij? #5 - Omgaan met conflicten in een democratie | Cultureel antroploog Jitske Kramer
Cultureel antropoloog Jitske Kramer reist de hele wereld over om te bestuderen hoe mensen die elkaar niet zo leuk vinden toch samenleven. Hoe je in zo’n context een wij-gevoel kunt creëren. Tot nu toe paste ze haar kennis en methodieken voornamelijk toe binnen bedrijven. Op uitnodiging van De Tussenruimte onderzoekt ze hoe haar technieken kunnen helpen de democratie te revitaliseren in buurten en wijken, en wie weet ook in volksvertegenwoordigingen.
Wie is wij? #4.2 - Verbinden door vergroenen | Godsdienstwetenschapper Willem Jansen
Willem Jansen leidt Geloven in Groen. Hij is godsdienstwetenschapper, predikant en arabist. In onder meer Pakistan en Kenia ontdekte hij hoe je verschillende geloofsgroepen – veelal moslims en christenen – harmonieus kunt laten samenleven en -werken. Niet door de zogeheten interreligieuze dialoog, waarbij men elkaar theologisch vliegen afvangt. Maar door diapraxis. Kortweg: een gedeeld, praktisch belang bij de kop pakken en dat behartigen.
Wie is wij? #4.1 - Verbinden door vergroenen | Pitches
Vol vuur pitchen zes pioniers projecten waarmee ze op buurtniveau vergroenen en tegelijk mensen verbinden. Van groene wijkstroom, tot geloven in groen, tot circulair koken. ‘Klein en meeslepend’, roept iemand enthousiast tijdens de vierde aflevering van Wie is wij? in De Tussenruimte. Dat het op kleine schaal werkt, blijkt. De uitdaging is: kunnen we ook opschalen?
Wie is wij? #3 - De angst in de (ambtelijke) torens | Hoogleraar bestuurskunde Paul 't Hart
‘De samenleving dienen’ en ‘de minister (be)dienen’ – voor de rijksambtenaar zijn dat soms tegenstrijdige belangen. Dat, maakte De Tussenruimte op uit voorgesprekken, kan leiden tot stress, verkrampt beleid en angst. Angst in de torens. Maar twee topambtenaren vinden dat veel te grote woorden. Zij spreken liever van: ‘geïnstitutionaliseerde behoedzaamheid’. Met Prof. dr. Paul ’t Hart (Hoogleraar bestuurskunde Universiteit Utrecht), schrijver van het boek Dienen en Beïnvloeden.
Wie is wij? #2.2 - Tribalisering van de samenleving | Debat schrijver Babah Tarawally & socioloog Godfried Engbersen
Tribaliseert de samenleving? Vanuit wetenschappelijk oogpunt is daar geen sprake van, zei WRR-onderzoeker Godfried Engbersen in De Tussenruimte. Maar de tendensen die schrijver en ervaringsdeskundige Babah Tarawally beschreef, deden vermoeden dat het wel die kant op gaat. ‘Rechtsstaat? Gelijke behandeling? Dat is iets voor witte mensen, zeggen ze dan.’
Wie is wij #2.1 - Tribalisering van de samenleving | Presentatie socioloog Godfried Engbersen
We roepen om meer inclusiviteit, maar doen dat door ons te verschansen achter onze identiteit. In de Tussenruimte bij EMMA gaan we in gesprek met socioloog Godfried Engbersen. Engbersen is een van de opstellers van het rapport De Nieuwe Verscheidenheid van de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR). Meer diversiteit betekent volgens de WRR minder sociale cohesie. Gaan we daardoor naar een stammensamenleving? Is er nog ruimte voor een nieuwe gezamenlijkheid? Ofwel: Wie is wij? Ben ik wij? Ben jij wij? Is de buurman wij? Is de staat wij?
Wie is wij? #1 - De overspannen democratie | filosoof Gijs van Oenen
De oplossing voor klachten over de democratie lijkt telkens weer meer democratie. Maar kan het wel altijd beter? Is meer beter? Of mag je ook zeggen: het is voldoende zo. In de eerste aflevering van de Tussenruimte-serie 'Wie is wij? De paradoxale samenleving' gaat journalist Bas Mesters hierover in gesprek met politicoloog en filosoof Gijs van Oenen, schrijver van het boek ‘Overspannen Democratie’. Wat minder democratie zou de samenleving ontspannener maken, stelde hij.