De wet als kunstwerk

Rondje Rechtsstaat - de rechtsstaat staat volop in de aandacht, maar ook onder druk. Wat betekenen grondrechten als privacy eigenlijk? En wat is hun belang? Waarom hebben we ons politieke systeem ingericht met een tweeledig parlement? En wat is daar eigenlijk het nut van? Deze en andere vragen komen aan bod in de speciale serie “rondje rechtsstaat” van De Wet als Kunstwerk. Deze serie wordt gemaakt in het kader van de Week voor de Rechtstaat. 

Te gast in deze aflevering is prof. dr. Ingrid Leijten. Zij studeerde rechten en politicologie aan de Universiteit Leiden en Columbia Law School in New York. Na het behalen van het New York Bar Exam, deed zij promotieonderzoek in Leiden en werkte als universitair docent aldaar. Leijten is onder meer lid van de redactie van het Nederlands Tijdschrift voor de Mensenrechten. Sinds 1 januari 2022 is zij hoogleraar Nederlands en Europees Constitutioneel Recht aan de Universiteit van Tilburg.

Rondje Rechtsstaat - de rechtsstaat staat volop in de aandacht, maar ook onder druk. Wat betekenen grondrechten als privacy eigenlijk? En wat is hun belang? Waarom hebben we ons politieke systeem ingericht met een tweeledig parlement? En wat is daar eigenlijk het nut van? Deze en andere vragen komen aan bod in de speciale serie “rondje rechtsstaat” van De Wet als Kunstwerk. Deze speciale serie wordt gemaakt in het kader van de Week voor de Rechtstaat.  De stellingen die we prof. dr. Wim Voermans, hoogleraar Staats- en bestuursrecht aan de Faculteit der Rechtsgeleerdheid van de Universiteit Leiden voorlegden zijn als volgt:

1. De Nederlandse Grondwet leeft niet onder de Nederlandse bevolking en dat is prima.
   
2. Het is tijd voor een Grondwet in eenvoudig Nederlands.
   
3. Het ongeschreven constitutionele recht is belangrijker dan de geschreven grondwet.
   
4. De balans in de Nederlandse Trias Politica is zoek.

Alex Corra is senior Beleidsadviseur Recht en Ethiek bij de Sociale Verzekeringsbank, het uitvoeringsinstituut dat onder andere verantwoordelijk is voor het verstrekken van de AOW-uitkering, kinderbijslag en het persoonsgebonden budget. Voor hij in overheidsdienst trad, promoveerde Alex aan de Rijksuniversiteit Groningen op een proefschrift rondom de vraag: “hoe borgen gemeenten publieke belangen bij het uitbesteden van re-integratie?” en studeerde rechten in Amsterdam en Bologna. Volgens mijn eigen studenten, die Alex toevallig onlangs ook geïnterviewd hebben, “geeft hij advies aan mensen met ethische vragen bij de SVB, heeft hij zijn positie zelf bedacht en hebben veel mensen tunnelvisie en helpt Alex hen een nieuw inzicht te geven.” 

De stellingen

1. Uitvoeringsinstanties als het SVB moeten er naar streven hun werk zo efficiënt mogelijk te doen. 
2. Overheidsjuristen stellen alleen fundamentele vragen over hun werk wanneer je ze daartoe dwingt. 
3. Besluiten van overheidsinstellingen worden rechtvaardiger wanneer je ze door een robot laat maken.
4. In een juridisch geschil tegen de overheid delven burgers altijd het onderspit.
5. Je kunt ambtenaren nooit verantwoordelijk houden voor politiek beleid.

overige informatie

Rondje Rechtsstaat - de rechtsstaat staat volop in de aandacht, maar ook onder druk. Wat betekenen grondrechten als privacy eigenlijk? En wat is hun belang? Waarom hebben we ons politieke systeem ingericht met een tweeledig parlement? En wat is daar eigenlijk het nut van? Deze en andere vragen komen aan bod in de speciale serie “rondje rechtsstaat” van De Wet als Kunstwerk. Deze speciale serie wordt gemaakt in het kader van de Week voor de Rechtstaat. 

Geert Corstens is te gast in aflevering #24 van de Wet als Kunstwerk, wederom een bijzondere aflevering in het kader van de Week van de Rechtstaat. Corstens was tot 2014 president van de Hoge Raad der Nederland, de hoogste rechter in Nederland voor civiele zaken, strafzaken en belastingzaken. Daarvoor werkte hij o.a. als officier van justitie, hoogleraar strafrecht en raadsheer bij de Hoge Raad. Na zijn tijd bij de Hoge Raad sloeg hij aan het schrijven over de rechtsstaat en de rol van de rechter in de samenleving. Met boeken als “de rechtsstaat moet je leren” en “de rechter grijpt de macht” verschafte hij inzicht in de werking en het belang van de rechtsstaat. En onlangs publiceerde hij zijn nieuwste boek: “onze rechtsstaat, strijdbaarder en weerbaarder” En over die rechtsstaat gaan we met hem in gesprek.

Rondje Rechtsstaat - de rechtsstaat staat volop in de aandacht, maar ook onder druk. Wat betekenen grondrechten als privacy eigenlijk? En wat is hun belang? Waarom hebben we ons politieke systeem ingericht met een tweeledig parlement? En wat is daar eigenlijk het nut van? Deze en andere vragen komen aan bod in de speciale serie “rondje rechtsstaat” van De Wet als Kunstwerk. Deze speciale serie wordt gemaakt in het kader van de Week voor de Rechtstaat. 

In aflevering #23 van de Wet als Kunstwerk gaat het over privacy als grondrecht. Dat thema gaan we - zoals bekend voor de trouwe luisteraars van deze podcast - verkennen via een aantal stellingen, maar net even wat anders dan gebruikelijk. Want ik interview Aleid Wolfsen niet alleen, dat doe ik samen met Universitair Docent constitutioneel recht Niels Graaf. Uiteraard komen we te spreken over de afweging tussen privacy en veiligheid, maar ook de opkomst van AI en het mogelijke gevaar daarvan voor de privacy van Nederlanders komt aan bod. 

Deze aflevering van de Wet als Kunstwerk gaat over recht en bio-ethiek. Technologie stelt ons in staat in te grijpen op alle gebieden van het leven. Dat gaat nu zelfs zo ver, dat het mogelijk is geworden met zogenaamde kiembaanmodificatie het menselijk genoom te bewerken. Voor het eerst in de menselijke geschiedenis krijgen we de mogelijkheid genetische defecten te repareren nog voor een mens geboren is. Sterker nog; dit is in China - tegen alle internationale afspraken in - al gebeurd. Wat zijn de juridische grenzen van deze modificatie? Wat mag wel en wat mag niet? En welke ethische bezwaren zijn er te maken tegen het sleutelen aan menselijke genen? Daarover praat ik met mr. Laura Jacobs. Laura studeerde rechtsgeleerdheid in Utrecht en Amsterdam en volgde een tweede master aan de VU: International Technology Law. Daar kwam ze in aanraking met het onderwerp bio-ethiek.

We hebben in Nederland al snel het idee dat het wel goed zit met de emancipatie van vrouwen in de maatschappij. Maar als we kijken naar de feiten, dan blijft de komst van kinderen in een gezin vooral een kantelpunt in de loopbaan van de vrouw. Vrouwen rapporteren 6x vaker dan mannen ongewenste seksuele aandacht op de werkvloer en vrouwen worden vaker onevenredig economisch getroffen door een echtscheiding. in het licht van deze feiten is in september 2021 de eerste Vrouwenrechtswinkel van Amsterdam opgericht. Over de vrouwenrechtswinkel ga ik in gesprek met jurist Rajae Azaroual. Ze studeerde Sociaal Juridische Dienstverlening en daarna Rechten in Utrecht en is gespecialiseerd in gelijke-behandelings-wetgeving, vrouwenrechten en gendergelijkheid en werkzaam voor Bureau Clara Wichmann en als zelfstandig consultant. 

René van Hoogmoed is te gast in deze aflevering. Hij leerde het vak van van onteigeningsdeskundige van zijn vader: die begon Hoogstate taxateurs o/z en rentmeesters in de jaren ’50; het bedrijf waar René van Hoogmoed nu nog steeds actief in is en waar ook zijn oudste zoon in de voetstappen van vader en grootvader volgt. René studeerde rechten in Utrecht en treedt zeer regelmatig op als rechtbankdeskundige in onteigeningskwesties. Daarnaast adviseren hij en zijn collega’s klanten op het gebied van grondverwerving, planschade, taxaties van onroerend goed en andere zaken. We spreken met elkaar over planschade, t axeren als wetenschap of ambacht en het proces van onteigenen in de praktijk.

In deze aflevering praat Nick Schoemaker met Legal Tech expert Mark Zijlstra. Zij hebben het over de mogelijkheden en impact van Chat GPT, ontwikkelingen op het gebied van AI in het algemeen en de implicaties daarvan voor het juridische werkveld. Mark Zijlstra studeerde bedrijfskunde en Nederlands Recht te Amsterdam. Hij werkte als legal en general counsel en leidt nu de legal tech afdeling bij ICT Recht, een commerciële dienstverlener op het snijvlak van recht, informatieveiligheid en technologie.

Jasmijn de Bree is senior onderzoeksjurist bij het Expertisecentrum Medische Zaken van het Openbaar Ministerie. Jasmijn studeerde rechten en deed een legal research master. Voor ze bij het OM aan de slag ging, werkte ze als jurist gezondheidsrecht bij de VVAA. Nick Schoemaker sprak met Jasmijn de Bree over medische fouten en of die altijd vermijdbaar en ook verwijtbaar zijn. Daarnaast gaat het interview dieper in op de vraag hoe je een strafrechtelijk onderzoek naar een medisch professional precies aanpak. Wil je meer lezen over de uitspraken die relevant zijn in het rechtsgebied waar Jasmijn actief is? Zie dan onderstaande links. 

Ellen Boleij is te gast in deze aflevering van de Wet als Kunstwerk. Ze studeerde rechten en religiewetenschappen en promoveerde in 2018 met een proefschrift over de uitvoering van overheidsbeleid, geïnspireerd op het gedachtegoed van Hannah Arendt. Dit proefschrift leidde tot het boek “een draad in in weefsel: overheidsbeleid maken met Hannah Arendt.” Dit beok behandelt het grote vraagstuk van de groeiende kloof tussen burger en overheid vanuit het perspectief van de overheidsjurist. Beter gezegd: het boek richt zich direct tot de uitvoerder van beleid en hoe hij of zij aan de hand van de ideeën van Hannah Arendt beleid zo goed mogelijk kan uitvoeren.