رادیو دورنما
By Fatemeh Moslehzadeh
در هر قسمت از این پادکست به معرفی و گزارش یک کتاب یا یک مقاله در حوزه مطالعات اسلام می‌پردازیم که عمدتا رهیافتی نواندیشانه و محققانه به اسلام و مسائل اسلامی داشته‌اند. این پژوهش‌ها معمولا یا در حوزه اسلام‌شناسی نواندیشان و اصلاح‌گران جهان اسلام جای می‌گیرند یا به مجموعه مطالعات اسلام‌پژوهی محققان غربی تعلق دارند و عموما دور از فضای فکری ایران و به زبانهای عربی یا انگلیسی تالیف شده‌اند.
doornamaamag.ir
https://t.me/doornamaa
حمایت از رادیو دورنما در «حامی‌باش«.
hamibash.com/doornamaa
راوی، قسمت هفتم: رهبانیت، از روحانیت تا عزوبت
هفتمین شماره از پادکست راوی به روایت مقاله‌ای از عمران البدوی، استاد دانشگاه هیوستن، اختصاص دارد. البدوی در این مقاله می‌کوشد معنای اولیۀ «رهبانیت» در قرآن را بیابد و با ارجاع به متون رسمی مسیحی (ازجمله دیدسکالیا)، تطور معنایی این واژه را در احادیث و متون تفسیری اسلامی نشان دهد. مطابق پژوهش البدوی و البته پژوهشی دیگر از هولگر زلنتین، دو واژۀ رهبانیت و رُهبان در قرآن ـ بر خلاف سنت رایج تفسیر و ترجمه ـ به کشیشان و رهبران مسیحی به‌طورعام دلالت دارد، و معانی دیگری چون زهد و دنیاگریزی و به‌ویژه ترک ازدواج و رابطۀ جنسی در سده‌های بعدی، متأثر از متون مسیحی، به منابع پساقرآنی راه یافته‌اند.
کاور این شماره ترسیمی است از شورای کوینیسِکت در اثری روسی متعلق به قرن شانزدهم. کوینیسکت شورای کلیساییِ پنجم-ششم (قسطنطنیه، ۶۹۲ میلادی) بود که، برخلاف سنت کلیسای لاتین، ترک همسر را برای رسیدن به مرتبهٔ شماسی یا کشیشی لازم نمی‌دانست.
عطف، قسمت صفرم: مروری بر تاریخ مطالعات اسلام در غرب
مجموعهٔ عطف، سری پادکست‌های جدیدی در رادیو دورنماست که بنا دارد به مرور و معرفی آثار کلاسیک غربی در مطالعات اسلام بپردازد؛ کتاب‌هایی که هرکدام به نوعی و به دلیلی نقطه عطفی در مطالعات آکادمیک اسلام رقم زده‌اند.
در قسمت صفرم این مجموعه مروری مختصر کرده‌ایم بر تاریخ مطالعات اسلام در غرب تا پیش از ورود به جزئیات تصویری کلی از داستانداشته باشیم. منابع استفاده‌شده در این قسمت را می توانید در کانال تلگرام دورنما پیدا کنید.
کاور این قسمت تصویر «کتابخانهٔ بابِل» اثر نقاش فرانسوی، اریک دِمَزیه است براساس ایده‌ٔ خورخه لوییس بورخس در داستان کوتاه معروفش به همین نام. استعاره‌ٔ کتابخانهٔ بابل، کتابخانه‌ای بی‌نهایت که در دل آن کتابی پنهان شده که حقیقت جهان را توضیح می‌دهد، به نحوه‌ٔ ادراک انسان از هستی اشاره‌ای خیال‌انگیز دارد.
راوی، قسمت ششم: عیسای قرآن؛ مرده یا زنده؟
مجموعهٔ «راوی»، کاری از ایمان تاجی، به مرور مقالاتی از اسلام‌پژوهان غربی، اغلب با موضوع اسلام آغازین و قرآن، می‌پردازد. ششمین قسمت از مجموعهٔ راوی به مرور مقاله‌ای از گابریل رینولدز با عنوان «عیسای مسلمانان: مرده یا زنده؟» اختصاص دارد.
کاور این قسمت تصویری است از پلاک «راه اندوه» (به‌لاتین: «وِیا دُلوروسا») در بخش باستانی اورشلیم. به باور مسیحیان، مسیر این خیابان همان راهی است که عیسی در روز مصلوب‌شدن صلیب‌بردوش طی کرد.
حمایت مالی از دورنما از طریق حامی‌باش:
https://hamibash.com/doornamaa
دومین نشست دورنما: «تعلیم قرآن»؛ بازخوانی یک مفهوم
دومین نشست حضوری دورنما ۲۱ اسفندماه به میزبانی کانون زبان قرآن برگزار شد. در این نشست حسین مرادی زنجانی از بازخوانی مفهوم «تعلیم قرآن» صحبت کرد و توضیح داد که «تعلیم قرآن» هرگز به معنای آموزش فنون و مهارت‌هایی چون روخوانی و تجوید و صوت‌و‌لحن یا ترجمه و تفسیر نیست. او با نقد رویکرد رایج در محفل‌ها و درس‌نامه‌های آموزش قرآن، تاکید کرد که تعلیم قرآن در مکتب پیامبر و اهل‌بیت آن فرآیندی است که شخص مسلمان را به هر آن‌چه برای مسلمانی لازم است می‌رساند.
راوی، قسمت پنجم: ازدواج‌های سیاسی در اسلام آغازین
مجموعهٔ «راوی»، کاری از ایمان تاجی، به مرور مقالاتی از اسلام‌پژوهان غربی، اغلب با موضوع اسلام آغازین و قرآن، می‌پردازد. پنجمین قسمت از مجموعهٔ راوی به مرور مقاله‌ای از کریستین سانر با عنوان «پیوندهای خانوادگی بین مردان مسلمان و زنان بلندمرتبهٔ غیرمسلمان» اختصاص دارد.
تصویر کاور این قسمت نگاره‌ای از هنرمند ناشناس در قرن سیزدهم میلادی متعلق به «مقامات حریری» نوشتهٔ قاسم بن‌علی حریری، محل نگه‌داری کتابخانهٔ ملی فرانسه
حمایت مالی از دورنما از طریق حامی‌باش:
https://hamibash.com/doornamaa
نخستین نشست دورنما: الاهیات داستانی قرآن
نخستین نشست حضوری دورنما، پنجم آذر ماه هم‌زمان با پنجمین زادروز این مجموعه برگزار شد.سخنران اصلی این نشست، امیر مازیار گفتاری دربارهٔ الاهیات داستانی قرآن ارائه کرد با تمرکز بر این مدعا که الاهیات قرآن واقع‌نماست اما واقع‌نمایی آن، مطابق الگوی فرهنگی‌ـ‌تاریخیِ پیشافلسفی، از سنخ «الاهیات داستانی» یا «الاهیات محاکاتی» است.
راوی، قسمت چهارم: فتح بهشت
مجموعهٔ تازهٔ «راوی»، کاری از ایمان تاجی، قرار است به مرور مقالاتی از اسلام‌پژوهان غربی، اغلب با موضوع اسلام آغازین و قرآن، بپردازد. چهارمین قسمت از مجموعهٔ راوی به مرور مقاله‌ای از شان آنتونی با عنوان «محمد، کلیدهای بهشت، و آموزه‌های یعقوب: معمایی از دوران باستان متأخر» اختصاص دارد.
تصویر کاور این قسمت نگارگری «هفت طبقهٔ آسمان/بهشت» اثر هنرمند ناشناس کشمیری، برگی از حملهٔ حیدری (اثر باذل مشهدی)، ۱۸۰۸.
حمایت مالی از دورنما از طریق حامی‌باش:
https://hamibash.com/doornamaa
فصل پنجم، قسمت نهم: در جست‌وجوی تعریفی فراگیر از اسلام
در این قسمت کتاب «اسلام چیست؟ معنای اسلامی‌بودن» اثر شهاب احمد را مرور خواهیم کرد. متن این قسمت را فاطمه مصلح‌زاده نوشته است.
متن این قسمت در تارنمای دورنما:
https://doornamaamag.ir/blog/مطالعات-اجتماعی-اسلام/p1131-در-جست-وجوی-تعریفی-فراگیر-از-اسلام.html
حمایت مالی از دورنما از طریق حامی‌باش:
https://hamibash.com/doornamaa
راوی، قسمت سوم: ابلیس و خاستگاه شر
مجموعهٔ تازهٔ «راوی»، کاری از ایمان تاجی، قرار است به مرور مقالاتی از اسلام‌پژوهان غربی، اغلب با موضوع اسلام آغازین و قرآن، بپردازد. سومین قسمت از مجموعهٔ راوی به مرور مقاله‌ای از آنگلیکا نویورت و دیرک هارتویگ با عنوان «فراتر از تاریخ پذیرش: هم‌افزایی قرآن در گفتمان باستان متأخر در باب خاستگاه‌های شر» اختصاص دارد.
تصویر کاور این قسمت نگارگری «اخراج آدم و حوا از بهشت» اثر هنرمند ناشناس، برگی از فالنامهٔ طهماسبی متعلق به دورهٔ صفوی، ایران.
حمایت مالی از دورنما از طریق حامی‌باش:
https://hamibash.com/doornamaa
فصل پنجم، قسمت هشتم: فمینیسم غربی و نجات زن مسلمان
در این قسمت کتاب «آیا زنان مسلمان به نجات نیازمندند؟» اثر لیلا ابولغد را مرور خواهیم کرد. متن این قسمت را فاطمه توفیقی نوشته است.
متن این قسمت در تارنمای دورنما:
https://doornamaamag.ir/blog/مطالعات-زنان/P1129P1130-فمینیسم-غربی-و-نجات-زن-مسلمان.html
حمایت مالی از دورنما از طریق حامی‌باش:
https://hamibash.com/doornamaa
خیلی دور، خیلی نزدیک (۱۰)؛ بازخوانی روایت‌های گسترش اسلام
مجموعهٔ «خیلی دور، خیلی نزدیک» سلسله نشست‌های زندهٔ اینستاگرامی دورنماست با دین‌پژوهان و اسلام‌پژوهان ایرانی ساکن خارج مرزها. در دهمین نشست از این مجموعه که به میزبانی زهیر میرکریمی برگزار شد، خداداد رضاخانی دربارۀ وضعیت دین‌داری ایرانیان در دوره تاریخی باستان_متأخر یا پساباستان توضیح داد و ضمن بررسی و نقد روایت‌های غالب دربارۀ فتوحات عربی-اسلامی، به ارائۀ دیدگاهی بدیل دربارۀ سقوط ساسانیان و تسلط مسلمانان بر قلمرو ایرانِ ساسانی پرداخت. بخش کوتاه پایانی نشست نیز به طرح پرسش‌های حاضران اختصاص یافت.
نسخهٔ تصویریِ این گفت‌وگو در کانال یوتوب و آپارات دورنما:
https://youtu.be/wpHAEw8gkUc?si=XxwEjAY5mVMSQgSh
https://www.aparat.com/v/jkv1m69
فصل پنجم، قسمت هفتم: شریعت قرآنی و سنت‌‌های دینی باستان متأخر
در این قسمت کتاب «شریعت پس از اسرائیل: از بایبل تا قرآن» اثر هولگر زلنتین را مرور خواهیم کرد. متن این قسمت را ایمان تاجی نوشته است.
متن این قسمت در تارنمای دورنما:
https://doornamaamag.ir/blog/مطالعات-تاریخی-قرآن/P1129-شریعت-قرآنی-و-سنت-های-دینی-باستان-متأخر.html
حمایت مالی از دورنما از طریق حامی‌باش:
https://hamibash.com/doornamaa
گفت‌وگو با اسلام‌پژوهان (۱۱): با آمنه ودود
In this episode, we will have a conversation with amina Wadud, professor of Islamic studies, the author of the book "Qur’an and Woman: Rereading the Sacred Text from a Woman’s Perspective," and one of the founders of the first major pro-faith pro-feminist organization Sister in Islam. We will talk about her books, her long-life efforts to promote a progressive, egalitarian reading of the Quran, and the results of her recent project on Queer Islamic theology.
This episode on YouTube:
https://www.youtube.com/watch?v=qTmh6ykYlgs
در یازدهمین شماره از گفت‌وگوهای دورنما با دکتر آمنه ودود، استاد مطالعات اسلام، پژوهشگر و مفسر قرآن، فعال حقوق زنان و نویسندهٔ کتاب «قرآن و زن» گفت‌وگو خواهیم کرد. محوریت این گفت‌وگو تلاش‌های او برای ارائهٔ خوانشی زنانه‌نگر از قرآن و به‌طور کلی بازخوانی مسالهٔ جنسیت در اسلام با تاکید بر قرآن است. در کنار این ها با او دربارهٔ تجربهٔ طولانی‌اش از کنشگری در جوامع اسلامی، چه در کشورهای مسلمان و چه در غرب، صحبت خواهیم کرد.
این گفت‌وگو به زبان انگلیسی انجام شده اما متن ترجمه‌شدهٔ آن را می‌توانید در وبسایت دورنما در این نشانی بخوانید:
https://doornamaamag.ir/blog/گفت-وگوها/P1128-یک-عمر-تلاش-برای-خوانش-برابری-طلبانه-از-اسلام.html
نسخهٔ تصویری این گفت‌وگو با زیرنویس فارسی در کانال دورنما در یوتوب و آپارات:
https://www.youtube.com/watch?v=qTmh6ykYlgs
https://www.aparat.com/v/yxtkG
فصل پنجم، قسمت ششم: اسلام: گویشی بومی یا زبانی جهانی؟
در این قسمت کتاب «اسلام زیسته: دینی عامیانه در سنتی جهان‌وطنی» اثر کوین راینهارت را مرور خواهیم کرد. متن این قسمت را محسن فیض‌بخش نوشته است.
متن این قسمت در تارنمای دورنما:
https://doornamaamag.ir/blog/مطالعات-اجتماعی-اسلام/P1127-اسلام-گویشی-بومی-یا-زبانی-جهانی.html
حمایت مالی از دورنما از طریق حامی‌باش:
https://hamibash.com/doornamaa
راوی، قسمت دوم: مؤمنان یا مسلمانان؟ نخستین پیروان محمد
مجموعهٔ تازهٔ «راوی»، کاری از ایمان تاجی، قرار است به مرور مقالاتی از اسلام‌پژوهان غربی، اغلب با موضوع اسلام آغازین و قرآن، بپردازد. دومین قسمت از مجموعهٔ راوی به مرور مقاله‌ای از ایلکا لینستِت با عنوان «خودی‌ها و غیرخودی‌ها: هویت مسلمانان اولیه با استفاده از کتیبه‌شناسی و بررسی‌های نظری» اختصاص دارد. لینستت در این مقاله، در پی یافتن شواهدی بر تأیید نظریۀ فرد دانر، با استفاده از سنگ‌نوشته‌های معاصر با ظهور اسلام نشان می‌دهد دعوت اولیۀ محمد به دین مشخص و مرزبندی‌شده‌ای نبوده و هویت نخستین پیروان محمد در بستری سیال شکل گرفته است.
منابع این قسمت:
- Ilkka Lindstedt, "Who Is In، Who Is Out? Early Muslim Identity through Epigraphy and Theory," Jerusalem Studies in Arabic and Islam, 46 (2019), pp. 147-246.
- Fred Donner, "From Believers to Muslims: Confessional Self-Identity in the Early Islamic Community, Al-Abhath, Vol. 50-51 (2002-2003), pp. 9-53.
- Wadad al-Qadi, "Non-Muslims in the Muslim Conquest Army in Early Islam," Christians and Others in the Umayyad State, Chicago: Oriental Institute of the University of Chicago, 2016, pp. 83-123.
تصویر کاور این شماره گرافیتی یا سنگ‌نوشته‌ای است که در ۱۹۸۸ در کاوش‌های باستان‌شناختی در صحرایی در جنوب اردن کشف شده و شامل دعایی است به خط کوفی که در رمضان ۱۰۹ هجری نوشته شده است. کاتب نوشتۀ خود را با «بسم الله الرحمن الرحیم» آغاز کرده و از خداوند می‌خواهد نماز و روزۀ او را قبول کند. متن کامل این کتیبه به شمارۀ ۶۵ در ضمیمۀ مقالۀ لینستت آمده است.
فصل پنجم، قسمت پنجم: خشم مقدس یا چالش دین‌داری و خشونت
در این قسمت کتاب «کشتزارهای خون: دین و تاریخ خشونت» اثر کارن آرمسترانگ را مرور خواهیم کرد. متن این قسمت را سپیده نصرتی نوشته است.
متن این قسمت در تارنمای دورنما:
https://doornamaamag.ir/blog/مطالعات-اجتماعی-اسلام/P1126-خشم-مقدس-یا-چالش-دین-داری-و-خشونت.html
حمایت مالی از دورنما از طریق حامی‌باش:
https://hamibash.com/doornamaa
گفت‌وگو با اسلام‌پژوهان (۱۰): با زیبا میرحسینی
در دهمین شماره از گفت‌وگوهای دورنما با زیبا میرحسینی، جامعه‌شناس و انسان‌شناس ایرانی و نویسندهٔ کتاب «سفرهایی به سوی برابری جنسیتی در اسلام»، دربارۀ فمینیسم اسلامی و کارکرد آن در جوامع مسلمان، جایگاه پژوهشگری و کنشگری در پی‌گیری مسائل زنان، برابری جنسیتی در اسلام و جوامع اسلامی، و همچنین تجربه‌های زیسته‌اش در این مسیر طولانی حرف زده‌ایم. به‌علاوه، او به برخی انتقادها از فمینیسم اسلامی و وضعیت جامعۀ ایران در مواجهه با مسائل زنان نیز اشاره کرده است.
نسخهٔ تصویری این گفت‌وگو را می‌توانید در کانال دورنما در یوتوب یا آپارات تماشا کنید:
https://www.youtube.com/watch?v=L6tdwi6booY
https://www.aparat.com/v/MJ032
نسخهٔ متنی این گفت‌وگو در وبسایت دورنما:
https://doornamaamag.ir/blog/گفت-وگوها/P1125-در-جست-وجوی-عدالت-جنسیتی-با-فمینیسم-اسلامی.html
اطلاعات بیشتر دربارهٔ پژوهش‌های میرحسینی در کانال تلگرام دورنما:
https://t.me/doornamaa/947
https://t.me/doornamaa/943
https://t.me/doornamaa/941
فصل پنجم، قسمت چهارم: زیست مسلمانانه در جهان پسامدرن
در این قسمت کتاب «مسلمانان پیشرو: در باب عدالت، جنسیت و کثرت‌گرایی» ویراستهٔ امید صفی را مرور خواهیم کرد. متن این قسمت را حمید مازیار نوشته است.
متن این قسمت در تارنمای دورنما:
https://doornamaamag.ir/blog/مطالعات-اجتماعی-اسلام/P1124-زیست-مسلمانانه-در-جهان-پسامدرن.html
حمایت مالی از دورنما از طریق حامی‌باش:
https://hamibash.com/doornamaa
خیلی دور، خیلی نزدیک (۹)؛ سلف‌گرایی شیعی در ایران
مجموعهٔ «خیلی دور، خیلی نزدیک» سلسله نشست‌های زندهٔ اینستاگرامی دورنماست با دین‌پژوهان و اسلام‌پژوهان ایرانی ساکن خارج مرزها. در نهمین نشست از این مجموعه که به میزبانی زهیر میرکریمی برگزار شد، محمد فضل‌هاشمی دربارۀ رویکرد الهیاتی و دانشگاهی در سوئد، آخرین اثرش با عنوان «ایران میان سه انقلاب»، سلف‌گرایی سنی و تفاوت آن با سلف‌گرایی_شیعی، و زندگی و اندیشۀ شریعت سنگلجی توضیحاتی داد. او همچنین به ارزیابی برخی آثار تألیف‌شده دربارۀ سنگلجی پرداخت و از ارتباط سلف‌گرایی شیعی با مبانی انقلاب پنجاه‌وهفت سخن گفت.
نسخهٔ تصویریِ این گفت‌وگو در کانال یوتوب و آپارات دورنما:
https://youtu.be/QyrWZgT12zU?si=ovnuuHMMwLPvIm9n
https://www.aparat.com/v/T8oLX
راوی، قسمت یکم: کریسمس در قرآن
مجموعهٔ تازهٔ «راوی»، کاری از ایمان تاجی، قرار است به مرور مقالاتی از اسلام‌پژوهان غربی، اغلب با موضوع اسلام آغازین و قرآن، بپردازد. اولین قسمت از مجموعهٔ راوی به مرور مقاله‌ای از استیون شومیکر با عنوان «کریسمس در قرآن» اختصاص دارد.
منابع این قسمت:
- Stephen J. Shoemaker, "Christmas in the Qur'an. The Qur'anic Account of Jesus' Nativity and Palistinian Local Tradition," Jerusalem Studies in Arabic and Islam, 28 (2003), pp. 11-39.
- Walter D. Ray, August 15 and the Development of the Jerusalem Calendar, PhD diss., University of Notre Dame, 2000.
- Rina Avner, "The Dome of the Rock in Light of the Development of Concentric Martyria in Jerusalem: Architecture and Architectural Iconography," Muqarnas, 27 (2011), pp. 31-50.
دسترسی به منابع از طریق کانال تلگرام دورنما:
https://t.me/doornamaa/911
تصویر استفاده شده در پوستر:
«گریز مریم و یوسف به مصر»، بخشی کوچک از موزایبک سقف «تعمیدگاه فلورانس» در ایتالیا؛ اثر گروهی از هنرمندان ناشناس، قرن ۱۳ و ۱۴ میلادی.
فصل پنجم، قسمت سوم: سفر «جنسیت» به خاورمیانه
در این قسمت کتاب «فمینیسم در اسلام: هم‌گرایی‌های دینی و سکولار» نوشتهٔ مارگو بدران را مرور خواهیم کرد. متن این قسمت را مریم نصر اصفهانی نوشته است.
متن این قسمت در تارنمای دورنما:
https://doornamaamag.ir/blog/مطالعات-زنان/P1123-سفر-جنسیت-به-خاورمیانه.html
حمایت مالی از دورنما از طریق حامی‌باش:
https://hamibash.com/doornamaa
گفت‌وگو با اسلام‌پژوهان (۹): با دیوید تورفیل
در نهمین شماره از گفت‌وگوهای دورنما با دیوید تورفیل، استاد مطالعات اسلام در دانشگاه سودرتورن سوئد و نویسندهٔ کتاب «زیست شیعی»، گفت‌وگو خواهیم کرد. با او دربارهٔ تجربهٔ کار میدانی‌اش در ایران به‌عنوان پژوهشگری غیربومی و همین‌طور وضعیت عمومی مطالعات اسلام و مطالعات شیعه صحبت خواهیم کرد و از مفهوم «اسلام زیسته» سخن خواهیم گفت.
این گفت‌وگو به زبان انگلیسی انجام شده اما متن ترجمه‌شدهٔ آن را می‌توانید در وبسایت دورنما در این نشانی بخوانید:
https://doornamaamag.ir/blog/گفت-وگوها/P1122-انسان-شناسی-دین-در-جامعه-شیعی-ایران.html
همین‌طور نسخهٔ تصویری این گفت‌وگو با زیرنویس فارسی را می‌توانید در کانال دورنما در یوتوب یا آپارات تماشا کنید:
https://www.youtube.com/watch?v=ZHB-FRUQyaI
https://www.aparat.com/v/q478s
In this episode, we will have a conversation with David Thurfjell, professor of Islamic studies at the Södertörn University in Sweden and the author of the book "Living Shiism." We will talk with him about his fieldwork experience in Iran as a non-native researcher, as well as the general situation of Islamic studies and Shia studies. We will also discuss the concept of "lived Islam" and the role of rituals.
This episode on YouTube:
https://www.youtube.com/watch?v=ZHB-FRUQyaI
فصل پنجم، قسمت دوم: مفهوم آخرالزمان در نخستین سال‌های برآمدن اسلام
در این قسمت کتاب «آخرالزمانِ حکومتی: فرجام‌شناسیِ حکومتی در دوران باستان متأخر و اسلام آغازین» نوشتهٔ استیون شومیکر را مرور خواهیم کرد. متن این قسمت را ایمان تاجی نوشته است.
متن این قسمت در تارنمای دورنما:
https://doornamaamag.ir/blog/مطالعات-تاریخی-قرآن/P1121-مفهوم-آخرالزمان-در-نخستین-سال-های-برآمدن-اسلام.html
خیلی دور، خیلی نزدیک (۸)؛ ادبیات سریانی و زیرمتن‌های قرآن
مجموعهٔ «خیلی دور، خیلی نزدیک» سلسله نشست‌های زندهٔ اینستاگرامی دورنماست با دین‌پژوهان و اسلام‌پژوهان ایرانی ساکن خارج مرزها. در هشتمين نشست از این مجموعه که به میزبانی زهیر میرکریمی برگزار شد، سجاد امیری باوندپور دربارۀ زبان وادبیات سریانی و مسیحیت سریانی‌زبان در دورۀ باستان متأخر توضیح داد و از ترجمه‌های سریانی عهد عتیق و جدید و رواج آنها در شبه‌جزیرۀ عربستان سخن گفت. در پایان نشست به ارتباط بینامتنی قرآن و متون سریانی اشاره کرد و از برخی پژوهش‌های جدید قرآن‌پژوهان و اسلام‌پژوهان غربی در این باب نام برد.
نسخهٔ تصویری این گفت‌وگو در کانال یوتوب و آپارات دورنما:
https://www.youtube.com/watch?v=Zxaf2qQbUhg
https://www.aparat.com/v/9WKIe
فصل پنجم، قسمت اول: از مطالعه اسلام به مشاهده مسلمانان
متن این قسمت در تارنمای دورنما:
https://doornamaamag.ir/blog/مطالعات-اجتماعی-اسلام/P1120-از-مطالعه-اسلام-به-مشاهده-مسلمانان.html
فصل چهارم، قسمت دوازدهم: تحول رویکردهای فقهی و تفسیری به مسائل زنان در گفت وگو با یاسر میردامادی
در هشتمین شماره از مجموعه گفت‌وگوهای دورنما با یاسر میردامادی، دانش‌آموختهٔ مطالعات اسلام از دانشگاه ادینبرا در اسکاتلند و مدرس و پژوهشگر اخلاق زیستی-پزشکی در مؤسسهٔ مطالعات اسماعیلی لندن گفت‌وگو خواهیم کرد. دربارهٔ اقتدارگرایی در فقه معاصر و تأثیر آن بر تعامل فقیهان با جامعهٔ امروز، ظرفیت فقه شیعی برای سازگاری با شرایط زنان مدرن و برخی دیدگاه‌های فقهی و تفسیری متفاوت و کمتر شنیده‌شده در حوزهٔ زنان حرف خواهیم زد.
نسخهٔ تصویری این گفت‌وگو در کانال یوتوب و آپارات دورنما:
https://www.youtube.com/watch?v=iRfjp12WHX0
https://www.aparat.com/v/jhcEe?playlist=1045257
متن گفت‌وگو در تارنمای دورنما:
فصل چهارم، قسمت یازدهم: نظریهٔ تشریع تدریجی و حقوق زنان در اسلام
در این قسمت کتاب «زنان ما در شریعت و جامعه» نوشتهٔ طاهر حداد را مرور خواهیم کرد. متن این قسمت را ریحانه علیرضائی نوشته است.
متن این قسمت در تارنمای دورنما:
https://doornamaamag.ir/blog/مطالعات-زنان/P1118-نظریه-تشریع-تدریجی-و-حقوق-زنان-در-اسلام.html
خیلی دور، خیلی نزدیک (۷): نهضت ترجمه: از ایران به اسلام
مجموعهٔ «خیلی دور، خیلی نزدیک» سلسله نشست‌های زندهٔ اینستاگرامی دورنماست با دین‌پژوهان و اسلام‌پژوهان ایرانی ساکن خارج مرزها. در هفتمین نشست از این مجموعه، محسن ذاکری، پژوهشگر مطالعات ایران-اسلام در دانشگاه بوخوم آلمان، به پرسش‌های زهیر میرکریمی دربارۀ نهضت ترجمه و چگونگی انتقال دانش و ادب از ایران ساسانی به جامعۀ اسلامی پاسخ می‌دهد.
فصل چهارم، قسمت دهم: خوانشی نو از قرآن با گذار از تفاسیر سنتی
در این قسمت کتاب «قرآن: از تفسیر سنتی به تحلیل گفتمان دینی » نوشتهٔ محمد ارکون را مرور خواهیم کرد. متن این قسمت را محمد شهریاری‌مقدم نوشته است.
متن این قسمت در تارنمای دورنما:
https://doornamaamag.ir/blog/مطالعات-تفسیری-قرآن/P1117-خوانشی-نو-از-قرآن-با-گذار-از-تفاسیر-سنتی
به‌اضافهٔ پادکست، نقد و بررسی «بازمانده‌هایی از فرهنگ جاهلی در تمدن اسلامی» در گفت‌وگو با دکتر امین مهربانی
در هفتمین شماره از «به‌اضافهٔ پادکست» دورنما با دکتر امین مهربانی، عضو هیئت‌علمی بنیاد دائرة‌المعارف اسلامی، به نقد و تحلیل مباحث کتاب «بازمانده‌هایی از فرهنگ جاهلی در تمدن اسلامی» اثر ادوارد وسترمارک پرداخته‌ایم و بحث‌هایی فراتر ازمحتوای کتاب را مطرح کرده‌ایم. پیشنهاد می‌کنیم پیش از شنیدن این قسمت، اپیزود نهم همین فصل را بشنوید که محتوای کلی این کتاب را توصیف می‌کند.
فصل چهارم، قسمت نهم: آیین‌ها و باورهای پاگانی در گذار به اسلام
در این قسمت کتاب «بازمانده‌هایی از فرهنگ دوران جاهلی در تمدن اسلامی» نوشتهٔ ادوارد وسترمارک را مرور خواهیم کرد. متن این قسمت را سمیه صفاری نوشته است.
متن این قسمت در تارنمای دورنما:
https://doornamaamag.ir/blog/مطالعات-تاریخی-قرآن/P1116-آیین-ها-و-باورهای-پاگانی-در-گذار-به-اسلام.html
فصل چهارم، قسمت هشتم: از فقه کثرت‌گرا تا فقه اقتدارگرا
در این قسمت کتاب «سخن‌گفتن به نام خدا: فقه، اقتدار و زنان» نوشتهٔ خالد ابوالفضل را مرور خواهیم کرد. متن این قسمت را ساجده گودرزی نوشته است.
متن این قسمت در تارنمای دورنما:
https://doornamaamag.ir/blog/مطالعات-حدیث/P1115-از-فقه-کثرت-گرا-تا-فقه-اقتدارگرا.html
فصل چهارم، قسمت هفتم: مطالعات اجتماعی دین در بافت شیعی در گفت وگو با محسن‌حسام مظاهری
در هفتمین شماره از مجموعه گفت‌وگوهای دورنما با محس‌حسام مظاهری، دانش‌آموختهٔ جامعه‌شناسی، پژوهشگر مطالعات اجتماعی دین و نویسندهٔ کتاب «رسانهٔ شیعه»، دربارهٔ مطالعات اجتماعی شیعی گفت‌وگو خواهیم کرد. دربارهٔ معنا و محدودهٔ پژوهش‌های اجتماعی دین، روش‌ها، وضعیت فعلی و محدودیت‌های آن حرف خواهیم زد.
نسخهٔ تصویری این گفت‌وگو در کانال یوتوب و آپارات دورنما:
https://www.youtube.com/watch?v=dg8UODTjb4w&list=PLMYVXHw2HBSeA3S4XfPuI4dSIRDNsdIDs&index=7&t=390s
https://www.aparat.com/v/Pbd8A
متن گفت‌وگو در تارنمای دورنما:
https://doornamaamag.ir/blog/مطالعات-تاریخی-قرآن/P1113-مطالعات-اجتماعی-دین-در-بافت-شیعی.html
فصل چهارم، قسمت ششم: دیالکتیک دین و قدرت
در این قسمت کتاب «دین و قدرت: خوانشی نو از حاکمیت» نوشتهٔ محمد شحرور را مرور خواهیم کرد. متن این قسمت را شیرین رجب‌زاده نوشته است.
متن این قسمت در تارنمای دورنما:
https://doornamaamag.ir/blog/مطالعات-تاریخی-قرآن/P1111-دیالکتیک-دین-و-قدرت.html
به اضافهٔ پادکست، نقد و بررسی «نقاط تلاقی با اسلام» در گفت‌وگو با دکتر سپیده نصرتی
در ششمین شماره از «به‌اضافهٔ پادکست» دورنما با دکتر سپیده نصرتی، عضو هیئت‌علمی بنیاد دائرة‌المعارف اسلامی، به نقد و تحلیل مباحث کتاب «نقاط تلاقی با اسلام: خاستگاه دین و دولت عرب» اثر مشترک یهودا نوو و جودیت کورن پرداخته‌ایم و بحث‌هایی فراتر ازمحتوای کتاب را مطرح کرده‌ایم. پیشنهاد می‌کنیم پیش از شنیدن این قسمت، اپیزود پنجم همین فصل را بشنوید که محتوای کلی این کتاب را توصیف می‌کند.
فصل چهارم، قسمت پنجم: کاوشی تجدیدنظرطلبانه در خاستگاه اسلام
در این قسمت کتاب «نقاط تلاقی با اسلام: خاستگاه دین و دولت عرب» اثر مشترک یهودا نوو و جویت کورن را مرور خواهیم کرد. متن این قسمت را سپیده نصرتی نوشته است.
متن این قسمت در تارنمای دورنما:
https://doornamaamag.ir/blog/مطالعات-تاریخی-قرآن/P1110-کاوشی-تجدیدنظرطلبانه-در-خاستگاه-اسلام.html
به‌اضافهٔ پادکست، نقد و بررسی «ستیز و سازش» در گفت‌وگو با دکتر فیروزه صادق‌زاده
در پنجمین شماره از «به‌اضافهٔ پادکست» دورنما با دکتر فیروزه صادق‌زاده، عضو هیئت‌علمی بنیاد دائرة‌المعارف اسلامی، به نقد و تحلیل مباحث کتاب «ستیز و سازش» نوشتهٔ جمشید چوکسی پرداخته‌ایم و بحث‌هایی فراتر ازمحتوای کتاب را مطرح کرده‌ایم. پیشنهاد می‌کنیم پیش از شنیدن این قسمت، اپیزود چهارم همین فصل را بشنوید که محتوای کلی این کتاب را توصیف می‌کند.
فصل چهارم، قسمت چهارم: زردشتیان و مسلمانان در سده‌های نخست اسلامی
در این قسمت کتاب «ستیز و سازش» اثر جمشید چوکسی را مرور خواهیم کرد. متن این قسمت را فاطمه عباسی نوشته است.
متن این قسمت در تارنمای دورنما:
https://doornamaamag.ir/blog/مطالعات-تطبیقی-قرآن/P1109-زردشتیان-و-مسلمانان-در-سده-های-نخست-اسلامی.html
فصل چهارم، قسمت سوم: زمینه و زمانهٔ متن قرآن
در این قسمت کتاب «قرآن: درآمدی تاریخی-انتقادی» اثر نیکلای ساینای را مرور خواهیم کرد. متن این قسمت را فاطمه مصلح‌زاده نوشته است.
متن این قسمت در تارنمای دورنما:
https://doornamaamag.ir/blog/مطالعات-تاریخی-قرآن/P1108-زمینه-و-زمانه-متن-قرآن.html
فصل چهارم، قسمت دوم: جدال دین و سیاست در دوران فتنه
در این قسمت کتاب «فتنه: دیالکتیک دین و سیاست در اسلام آغازین» اثر هشام جعیط را مرور خواهیم کرد. متن این قسمت را زینب ایزدی نوشته است.
متن این قسمت در تارنمای دورنما:
https://doornamaamag.ir/blog/اسلام-و-سیاست/P1107-جدال-دین-و-سیاست-در-دوران-فتنه.html
فصل چهارم، قسمت یکم: از جنبش مؤمنان تا جامعهٔ مسلمانان
در این قسمت کتاب «محمد و مؤمنان: در باب خاستگاه‌های اسلام» نوشتهٔ فرد دانر را مرور خواهیم کرد. متن این قسمت را ایمان تاجی نوشته است.
متن این قسمت در تارنمای دورنما:
https://doornamaamag.ir/blog/مطالعات-تاریخی-قرآن/P1106-از-جنبش-مؤمنان-تا-جامعه-مسلمانان.html
خیلی دور، خیلی نزدیک (۶)؛ ایزوتسو: اسلام‌پژوهی و فلسفهٔ شرقی
مجموعهٔ «خیلی دور، خیلی نزدیک» سلسله نشست‌های زندهٔ اینستاگرامی دورنماست با دین‌پژوهان و اسلام‌پژوهان ایرانی ساکن خارج مرزها. در ششمین نشست از این مجموعه، بهمن ذکی‌پور، پژوهشگر فلسفه و ادیان تطبیقی در دانشگاه میجی ژاپن، به پرسش‌های زهیر میرکریمی دربارۀ توشی‌هیکو ایزوتسو و آثار و افکار او در حوزهٔ دین‌پژوهی، اسلام‌پژوهی و قرآن‌پژوهی و ارتباط آنها با فلسفهٔ شرقی پاسخ می‌دهد.
نسخهٔ تصویری این گفت‌وگو در کانال یوتوب و آپارات دورنما:
https://www.youtube.com/watch?v=vzuQg-9YbrM
https://www.aparat.com/v/fGFdC
رمضانیات، قسمت چهارم: معراج پیامبر در قرآن
پیش از شروع فصل چهارم و مصادف با ماه رمضان چهار قسمت ویژه داریم که در هرکدام یکی از مقاله‌های «دايرة‌المعارف قرآن» بریل را که محتوایی مرتبط با این ماه دارد بررسی خواهیم کرد.
در این قسمت، مدخل «معراج» نوشتهٔ مایکل سلز و ترجمهٔ حسن رضایی هفتادر را مرور می‌کنیم که در جلد پنجم دائرة‌المعارف قرآن صفحات۲۳۱ تا ۲۳۶ آمده است.
متن مقاله از نسخهٔ فارسی دائرة‌المعارف قرآن را در کانال تلگرام دورنما ببینید:
رمضانیات، قسمت سوم: اسباب نزول و تفسیر قرآن
پیش از شروع فصل چهارم و مصادف با ماه رمضان چهار قسمت ویژه داریم که در هرکدام یکی از مقاله‌های «دايرة‌المعارف قرآن» بریل را که محتوایی مرتبط با این ماه دارد بررسی خواهیم کرد.
در این قسمت، مدخل «اسباب نزول» نوشتهٔ اندرو ریپین و ترجمهٔ سید علی آقایی را مرور می‌کنیم که در جلد اول دائرة‌المعارف صفحات۲۳۶ تا ۲۴۰ آمده است.
متن مقاله از نسخهٔ فارسی دائرة‌المعارف قرآن را در کانال تلگرام دورنما ببینید:
https://t.me/doornamaa/641
رمضانیات، قسمت دوم: حروف اسرارآمیز قرآن
پیش از شروع فصل چهارم و مصادف با ماه رمضان چهار قسمت ویژه داریم که در هرکدام یکی از مقاله‌های «دايرة‌المعارف قرآن» بریل را که محتوایی مرتبط با این ماه دارد بررسی خواهیم کرد.
در این قسمت، مدخل «حروف مقطعه» نوشتهٔ کیت مسی و ترجمهٔ جلیل پروین را مرور می‌کنیم که درجلد دوم داسرة المعارف قرآن صفحات۴۷۹ تا ۴۸۴ آمده است.
متن مقاله از نسخهٔ فارسی دائرة‌المعارف قرآن را در کانال تلگرام دورنما ببینید:
https://t.me/doornamaa/638
رمضانیات، قسمت اول: روزه در قرآن
پیش از شروع فصل چهارم و مصادف با ماه رمضان چهار قسمت ویژه داریم که در هرکدام یکی از مقاله‌های «دايرة‌المعارف قرآن» بریل را که محتوایی مرتبط با این ماه دارد بررسی خواهیم کرد.
در این قسمت، مدخل «روزه» نوشتهٔ کیس واختندونک و ترجمهٔ سعید عدالت‌نژاد را مرور می‌کنیم که در جلد سوم دائرة‌المعارف صفحات ۱۶۶ تا ۱۷۰ آمده است.
متن مقاله از نسخهٔ فارسی دائرة‌المعارف قرآن را در کانال تلگرام دورنما ببینید:
https://t.me/doornamaa/634
خیلی دور، خیلی نزدیک (۵)؛ نسخه‌پژوهی از مکه تا ملبورن
مجموعهٔ «خیلی دور، خیلی نزدیک» سلسله نشست‌های زندهٔ اینستاگرامی دورنماست با دین‌پژوهان و اسلام‌پژوهان ایرانی ساکن خارج مرزها. در پنجمین نشست از این مجموعه، لیلا الحق، پژوهشگر دانشگاه موناش استرالیا، به پرسش‌های زهیر میرکریمی دربارۀ نسخهٔ خطی «فتوح‌الحرمین» از مجموعهٔ دانشگاه ملبورن پاسخ می‌دهد.
نسخهٔ تصویری این گفت‌وگو در کانال یوتوب و آپارات دورنما:
https://www.youtube.com/watch?v=ek6NAuJ7H9c
https://www.aparat.com/v/aRvkt
خیلی دور، خیلی نزدیک (۴)؛ تعامل زردشتیان و مسلمانان در بغداد در سدهٔ سوم هجری
مجموعهٔ «خیلی دور، خیلی نزدیک» سلسله نشست‌های زندهٔ اینستاگرامی دورنماست با دین‌پژوهان و اسلام‌پژوهان ایرانی ساکن خارج مرزها. در چهارمین نشست از این مجموعه، کیانوش رضانیا، استاد تاریخ ادیان در دانشگاه بوخوم آلمان، به پرسش‌های زهیر میرکریمی دربارۀ تعامل زردشتیان و مسلمانان به‌ویژه در بغداد پایتخت عباسیان در سدهٔ سوم هجری پاسخ می‌دهد.
نسخهٔ تصویری این گفت‌وگو در کانال یوتوب و آپارات دورنما:
https://www.youtube.com/watch?v=Q0GplnrZxVE
https://www.aparat.com/v/TzQdE
خیلی دور، خیلی نزدیک (۳)؛ عربستان در دوران باستان متأخر
مجموعهٔ «خیلی دور، خیلی نزدیک» سلسله نشست‌های زندهٔ اینستاگرامی دورنماست با دین‌پژوهان و اسلام‌پژوهان ایرانی ساکن خارج مرزها. در سومین نشست از این مجموعه، مجید منتظرمهدی، پژوهشگر ساکن آکسفورد، به پرسش‌های زهیر میرکریمی دربارۀ ویژگی‌های عربستان در دوران باستان متأخر و اهمیت توجه به این مقولهٔ تاریخی-جغرافیایی در اسلام پژوهی دانشگاهی پاسخ می‌دهد و به برخی تصورات نادرست از عربستان پیش از اسلام اشاره می‌کند.
نسخهٔ تصویری این گفت‌وگو در کانال یوتوب و آپارات دورنما:
https://youtu.be/8deJ4zm8VxY
https://www.aparat.com/v/vMSWa/
خیلی دور، خیلی نزدیک (۲)؛ مدافعه‌جویی‌های آشکار و پنهان در اسلام‌پژوهی
مجموعهٔ «خیلی دور، خیلی نزدیک» سلسله نشست‌های زندهٔ اینستاگرامی دورنماست با دین‌پژوهان و اسلام‌پژوهان ایرانی ساکن خارج مرزها. در دومین نشست از این مجموعه، مجید دانشگر، عضو هیئت علمی و پژوهشگر موسسهٔ شرق‌شناسی دانشگاه فرایبورگ آلمان، به پرسش‌های زهیر میرکریمی دربارۀ وضعیت کنونی اسلام‌پژوهی دانشگاهی در شرق و غرب پاسخ می‌دهد و با ذکر نمونه‌هایی عینی از این پژوهش‌ها به بیان پاره‌ای از کاستی‌ها، کژفهمی‌ها، سوگیری‌هاو به تعبیری «مدافعه‌جویی‌ها» در عرصهٔ اسلام پژوهی درمیان محققان مسلمان و غیرمسلمان می‌پردازد.
نسخهٔ تصویری این گفت‌وگو در کانال یوتوب و آپارات دورنما:
https://youtu.be/zT8gyP5I9CI
https://www.aparat.com/v/NAWFt