Gerrit, Een Drent uit Hoogeveen

Opgespoten bagger uit het kanaal, ons speelterrein, de bulte. Nu een woonwijk.
We bouwden hutten. Materiaal daardoor was ruim voorhanden, zoals plaggen, riet en takken. We waren cowboy of indiaan met hoofdtooi. Jaarlijks bouwden wij daar de Paasbult.

Dat kinderen dol zijn op iets lekkers is algemeen bekend. Victor Mids gebruikte dat gegeven in één van zijn tv-programma's. Het bracht mij in gedachten terug naar toen ik zo'n jaar of 10 was. Onderweg naar opa en opoe zag ik kikkervisjes. Snoepgoed om uit te delen? Maar ik vond het zelf zo lekker. Dat ging dus niet goed.

In de jaren 50 en 60 liep nog geen vrouw in een lange broek, maar in jurk of rok. Zij werd handelingsonbekwaam geacht op veel gebieden. Ging ze trouwen, dan was ze gehoorzaamheid verschuldigd aan haar man. Was ze in dienst van de overheid, dan kreeg ze ontslag. Maar de remmen gingen los in de jaren 70 en daarna.

Steeds minder familieberichten in de krant. Vroeger veel gelezen en becommentarieerd. Soms zeer vrome teksten.
Enkele grafteksten.

Anekdote over mijn broertje als baby. Vervolgens diverse beroepen na de oorlog. Geneeskrachtige handen van de pieterölieboer, de melkboer, de turfschipper, de bakker die brood aan huis bracht,enzovoort.

Mijn opa had 2 zusters. Nooit over gehoord. Hoe kon dat? Reden voor mij om dit nader te onderzoeken. Hoe waren de contacten? De afstanden waren lang en de wegen slecht. Bij de familie Kuik was het niet anders. Mijn oom Hendrik ging 1 keer op bezoek bij zijn opa in een plaggenhut in Bargercompascuum.

Het gezin, waarin hij opgroeide. Geen sprake van voortgezet onderwijs. Net als zijn broers direct aan het werk. Voor een extra zakcentje konijnen fokken. Doe-het-zelver in alles. Bouwde een houten schuur aan het huurhuis.

Aan het Zwarte Dijkje in Noordscheschut. Daarna naar de Hoofdstraatkerk in Hoogeveen. Vaste organist Martin Groenewold. Een paar mooie anekdotes van koster Roel Smit.

Fotograveren kwam in de zestiger jaren binnen bereik van de amateur. Het was wel duur, maar leuk voor later. Foto, film, audio, de mogelijkheden leken eindeloos. Maar wanneer begon 'later' eigenlijk?

Twee pipercups kwamen even een tussenlanding maken. Daarna via Lahat terug naar Palembang. Maar één vloog zich te pletter. Het verblijf in Zuid-Sumatra komt ten einde. Via Batavia terug naar Nederland. Maar abrupt, midden in een zin, eindigt deze autobiografie.

Soms ging Dinus mee op een verkenningsvlucht boven het oerwoud. Vond hij fantastisch. Handgranaten onder de vleugels was effectief, maar ging ook wel eens goed fout. Douchen tijdens een onweersbui kon gevaarlijk zijn. Hoe ga je met slangen om?

Sergeant Nijland sneuvelde tijdens een patrouille. Drie gewonden. Ze maakten soms lange dagen. Een patrouille van de Charley-compagnie kreeg een trekbom te verwerken met vijf gewonden tot gevolg. Er was een wapenstilstand bereikt. Dinus werd overgeplaatst naar het vliegveld Lahat, dat onder zijn commando kwam.

Op weg naar Lahat werden ze ondergebracht in een kazerne. Dinus kreeg een eigen verblijf met een djongos. Onderweg naar een waterput met twee inlanders kreeg Dinus het benauwd. Nog twee verhalen te gaan.

Een explosie bij de brug, dus actie. Parade op 30 april. Een patrouille naar Seleman. Onderweg beschoten. Het werd bijna sleur. Overplaatsing.

Patrouillelopen was niet zonder gevaar. Een klap met een klewang over het gezicht bijvoorbeeld of, nog erger, Eddy ten Hulzen sneuvelde. Even Koninginnedag vieren in 1949 en naar een onrustige kampong. Een ontploffende trekbom en een gewonde.

Op verzoek van de luitenant Reichenbach ging Dinus met zijn sectie naar Moeara Pinang om de dood van korporaal Koopmans te onderzoeken. Bij een brug over de kali Moessi vuurcontact. Op de bestemming was het hoofd van de kampong ziek.

Plotselinge wegversperringen kwamen vaak op hun pad met soms heftige beschietingen. Op 8 april 1949 een gewonde mitrailleurschutter. Bij de Alfa-compagnie was korporaal Koopmans gesneuveld. Nee, dit had niets te maken met vakantie vieren.

Vanuit Pagas Alam werden met de Alfa-compagnie zuiveringsacties uitgevoerd. Soldaat Bussink raakte gewond. Er was geregeld vuurcontact bij Moearapinang. Je raakte nooit gewend aan wegversperringen, want vaak werd je dan ook beschoten.

Een hevig vuurgevecht in de Endicat-kloof. Kort intermezzo over vuurvliegjes. Een geliefd voormalig theeplanter Verboom liet nog één keer z'n gezicht zien. De post was tijdelijk een groot probleem.

Er waren vier jongens gesneuveld en twee zwaar gewond geraakt. De Alfa-compagnie had dringend ondersteuning nodig. Helaas was de brug over een ravijn opgeblazen. Toch moesten ze naar de andere kant. Voor ontspanning voor de militairen werd gezorgd.

Mit mien va naor de 15e wieke. Margie Rump zag ons loop'n. Ikke mit grote stapp'n net as mien va. D'ôlde Jan Vos was um 'n proatie verleeg'n.

De dader van de moord op sergeant Bijlsma cs stond geboeid onder bewaking. Na ondervraging was bekend wat er was gebeurd. Gruwelijk. De dader ontsnapte maar werd neergeschoten.

Deels door een bergstroompje wadend terug naar het kampement. Een hinderlaag opzetten bij een holle weg werd even overwogen. Hoe ver was het opsporen van de moordenaar? Ze hebben hem.

De stille tropennacht werd verstoord door krekels en de suggestie van beweging in het donker. Daar ging dreiging van uit. De luit wilde voor het licht werd vertrekken. Hij vreesde een hinderlaag.

Op het moment, dat ze wilden opbreken, kwamen de TNI' ers, waarop ze hadden gewacht en meteen brak de hel los. Na dit incident vonden ze op de terugweg een plopper in een greppel water. Hij was dood.

Onderwijzer A.J. van der Veen gaf les aan de Lagere School aan het Noord in Hoogeveen.
Hij kon prachtig verhalen vertellen. Of het nou ging bijbelse geschiedenis of een legende, het was adembenemend mooi. Ook Ellert en Brammert kwamen langs.

Een krijgsgevangene moest meelopen in de patrouille, nam een sprong in een diep ravijn onder de kreet: "merdeka". Voor een tweedaagse patrouille op weg naar een kampong. Na lang wachten stond er op het allerlaatste moment iets te gebeuren.

Begin vijftiger jaren was er het jaarlijkse kinderkerstfeest in De Open Poort. Veel bekende kerstliedjes zingen, een tranentrekkend kerstverhaal en de kinderen, die een tekstje voordroegen. In de pauze chocolademelk en na afloop een boekje.

Patrouilles gingen nooit over eenzelfde route. Soms een eind door een kali om geen sporen achter te laten. Een nacht in hinderlaag liggen en plotseling schrikken van een karbouw. Later schrok Dinus zich kapot, toen hij afgeleid was en zijn maat achter hem begon te schieten. Net op tijd.

Na een eerdere podcast over de treinkaping bij Wijster, nu een vervolg over de acties bij De Punt , de gijzeling van schoolkinderen in Bovensmilde en de aanval op het Provinciehuis van Drenthe. Het waren verwarrende tijden.

Deze missie was bedoeld om de verdwijning van drie soldaten op te lossen.
Wat was er gebeurd? Het dorpshoofd wist van niks. Onderweg 's nachts geheimzinnige geluiden. Waar zat de tegenstander?

Na een patrouille, bijna terug in de kampong, ging sergeant Bijlsma met twee soldaten nog even 'een straatje om' , maar kwam nooit meer terug. Wat was er gebeurd? Luitenant Sprockel moest dit uitzoeken en Dinus was daarbij.

Overwegingen over Sicco Mansholt, Ulrum, Hendrik de Cock en andere brengen mij bij het Oldambt in Oost-Groningen, de herenboeren en tenslotte Rost van Tonningen. Uitmondende in het gedicht van Willem Wilmink: Ben Ali Libi, goochelaar.

In een luxe auto op pad ter bewaking van een bestuursambtenaar. Dinus werd genezen verklaard en gaat met luitenant Sprockel op missie naar een onrustig gebied. Er zijn ongeregeldheden gemeld. Een ernstig incident moet worden onderzocht.

Naast het voetbalveld van Noordscheschut woonden mijn oom Daniël en tante Lies. Mijn zes jaar oudere neef Roelof zag eens een hermelijntje de weg oversteken en dacht hem te vangen. Op school werd hij gepest tot hij van zich af sloeg. Bij boer Fieten bonen plukken.

Rusten, heel veel slapen en extra voeding. Vervolgens naar een kuuroord in Tandjoeng Enim. Onvoldoende vooruitgang en dus opname in het Benteng-hospitaal. Na ontslag nog een paar weken kuuroord en terug naar zijn maten.

Dinus voelt zich niet erg lekker, maar werkt gewoon door.
Tot hij hoge koorts krijgt en niet meer kan. Vermoed wordt een malaria-aanval. De dokter constateert tropenkolder.

Begin jaren vijftig leerde je zwemmen in de wijkmond van de 12e wijk van het Noord. Nou ja, zwemmen?? Op z'n hondjes krabbelen. Smerig en stinkend water. De Bottertippe in het Krakeel was schoner. Zwemmen in je blootje? Geen denken aan. Hoe dan?

Vanuit Batoeradja werd een meerdaagse patrouille uitgevoerd naar een kampong in kolonisatiegebied, waar de bewoners veel last hadden van rampokkers. Wachtlopen hoorde erbij ,maar één man gaf problemen.

Even een brief wegbrengen. In dit geval spannend, want naar de tegenstander. Ongewapend. Het was stil in het bos en waar zat de eventuele vijand?

De opening van de nieuwe kantine werd een dronkemansfeestje. Dansen kon Dinus niet, maar met een rieten stoel ging het prima. De volgende dag een ernstig gesprek over de bedreiging.

Verspreid in en rond Martapoera waren de diverse legeronderdelen ondergebracht. Zij misten daar een kantine. Zetten die toen zelf op poten. Voorafgaand aan de opening ging er iets goed mis. Er werd met een revolver gezwaaid.

Mijn vader was een tijdje boerenknecht bij Jan Stukje. Op zoek naar wat meer achtergrond vond ik een verhaal over zijn vader Geert. Hij was actief in de ondergrondse, werd gearresteerd en afgevoerd naar Neuengamme. Aan de Middenraai 48 werd een Stolpersteen geplaatst.

Regel was om vòòr het ontbijt te douchen. Één langslaper deed dat nooit en stonk. Even koppie-onder in de waterton en probleem opgelost. Vluchtelingen over de demarkatielijn, soms met ernstig zieken zoals cholera.

In dit dorp hadden ze het niet druk. Wacht- en patrouillelopen als dagelijkse bezigheden. Voor eigen vermaak deden ze veel aan sport en waren fanatiek. Er was een mandiehok. Op die manier douchen was heerlijk.

Ik ging naar Bommel om de brug te zien. De laatste regels voeren mij mee terug in de tijd. Ik hoor míjn moeder zingen. Dan de vierde klas lagere school. Een paar keer een aubade. En jaren later 4 mei bij het Goudse Stadhuis. Het lied van de achttien doden.

Dorp bij Martapoera. Een tinnetje katjangs voor onderweg. Langs de kali een stukje niemandsland. Goena goena? Nogal geheimzinnig.

't Is in twijjduuster, iederiene zit binn'n mit de laamp'n an. Iniens geschrouw buut'n, bijj 't Dreijjvonder ligt'er iene in 't kanaal.

Westergaard,Deens cartoonist, Salman Rushdie met een fatwa aan z'n broek, Asia Bibi moest dood, Pakistan, Teheran, nine eleven in New York, Parijs, Brussel en ga zo maar door. Komt er dan nooit een eind aan volkshysterie? Nee, de homo sapiens zelf is het probleem.

Wat hij in Engeland geleerd had, kon hij nu in de praktijk toepassen. Hij kreeg een compliment van de majoor. Een overplaatsing met directe bevordering tot sergeant sloeg hij af.