HistoBistro

In deze aflevering blikken we terug op aflevering 4 van dit seizoen. Voor deze aflevering over jagen en wild hebben we een bezoek gebracht aan het kookatelier Eet!Verleden van Manon Henzen. We hebben toen niet alleen een leuk en informatief interview met haar mogen afleggen, maar we zijn ook aan het koken geslagen!

We hebben een van de wildgerechten uit een achttiende eeuwse kookboek, De volmaakte Geldersche keuken-meyd, bereid. Wat hebben we gekookt? Patrijs! Dit resulteerde in een hele leuke aflevering, waarin we niet alleen het recept bespreken en laten horen hoe je patrijs klaarmaakt, maar ook met een aantal hele leuke en spontane gesprekken!

Inmiddels zijn we bij de laatste, en voor veel mensen de meest favoriete, gang van ons historisch Limburgs diner belandt: het toetje, ook wel het dessert of het nagerecht genoemd. Er zijn veel woorden voor dit gerecht en het neemt ook verschillende vormen aan, want waar de een de voorkeur geeft aan een zoete afsluiting van de maaltijd, eet de ander liever een stukje kaas of drinkt enkel een kopje koffie of thee.

Het nagerecht zoals we dat tegenwoordig kennen, heeft lang niet bestaan. Hoe we uiteindelijk toch op het idee zijn gekomen om na het hoofdgerecht een laatste gang te serveren, en welke gerechten dit waren, hoort u in deze aflevering.

En als we het hebben over het toetje, kunnen we de Limburgse baksels en zoetigheden natuurlijk niet overslaan. Deze lekkernijen werden dan niet specifiek als nagerecht gegeten, maar toch verdienen ze een plaats in deze aflevering. Daarom zullen we ook spreken over de Limburgse vlaai en zullen we in gesprek gaan met bakkers over de recepten die zij al generaties lang bakken.

In de afgelopen weken hebben we kennis gemaakt met historische reisverhalen van 19e eeuwse toeristen, de historische menukaarten om vervolgens genoten te hebben van ons Limburgs HistoBistro aperitief. Dit smaakt uiteraard naar meer!

Daarom gaan we het vandaag hebben over het hoofdgerecht en dit keer willen we u iets speciaals aanbieden, luxe gerechten die niet alledaags werden bereid en vaak seizoensgebonden waren: De wildgerechten. Deze gerechten worden gemaakt van, zoals de naam al zegt, wilde dieren. Denk hierbij aan herten, hazen, wilde zwijnen en fazanten. Doordat het veel tijd en moeite kostte om wild te vangen en te bereiden, werden deze gerechten meestal bij speciale gelegenheden, feestdagen en seizoenen geserveerd. We gaan het niet alleen hebben over de wildrecepten zelf, maar ook over het vangen van wild en dus ook over de jacht zelf. 

Om meer te leren over de historie van wildgerechten en het uniek bronnenmateriaal spreken we met Manon Henzen van Eet!Verleden. Manon is historica en kookliefhebber. Met eet!verleden combineert zij haar passies geschiedenis en koken.

Na vorige week het menu te hebben gehoord gaan we deze week verder met het aperitief. Als aperitief nemen we een lekker likeurtje. Mensen doen zich al duizenden jaren tegoed aan alcoholische versnaperingen, maar pas in de middeleeuwen ontdekten wetenschappers dat de vluchtige alcohol sneller verdampt dan water als je een alcoholische vloeistof verhit. Deze damp kun je opvangen en afkoelen zodat hij weer vloeibaar wordt, en zo krijg je een distillaat met een hoger alcoholpercentage. De sterkedrank was geboren!

Luister in deze aflevering naar de verschillende recepten en experimenteren met alcohol op basis van onder meer suikerriet, aardappelen, alsem of jeneverbessen. Natuurlijk hebben we besloten om deze recepten in de praktijk te brengen. In samenwerking met de Veldman Stokerij, een kleine, onafhankelijk stokerij uit het buurtschap Ronckenstein, hebben we onze eigen HistoBistro likeur gedestilleerd en gebotteld.  We spraken op locatie over de likeuren met eigenaar Willem Veldman.

Wanneer je door de Limburgse steden en dorpen loopt is het vrij makkelijk de restaurantjes te vinden. Uithangborden met de verschillende bieren en wegborden met de dagspecialiteiten zijn nauwelijks over het hoofd te zien. Mocht je daarmee nog niet genoeg hebben, dan wordt binnen nogmaals duidelijk gemaakt welke gerechten en dranken er verkrijgbaar zijn. Van een bord aan de muur, tot speciale kaarten per gang en zelfs een wijn- of bierkaart. De keuze is reuze. De menukaart helpt je daarbij. Maar waar komt die vandaan?

Duik in deze aflevering samen met Marleen Willebrands in de historie van de menukaart en ontdek hoe menukaarten en huishoudboekjes in de Limburgse erfgoedcollecties ons een inkijkje geven in het eten en de gebruiken van vroeger.

In de eerste helft van de negentiende eeuw kwamen er reisgidsen op de markt. Door de aanleg van verharde wegen, kanalen en spoorwegen werd reizen gemakkelijker en ontstond er massatoerisme. De provincie Limburg was redelijk populair bij toeristen uit binnen- en buitenland. Dit is niet verwonderlijk aangezien Limburg in die periode een nieuwe en ietwat aparte status krijgt binnen de Nederlandse staat: als een Hertogdom dat zowel onder de Nederlandse kroon valt, maar toch geen gewone provincie is. Het wordt een soort van buitenland. Voor een korte, niet al te verre, niet al te dure en niet te gevaarlijke reis was Limburg een ideale vakantiebestemming waarbij je je toch een beetje in het buitenland waande.

Luister in aflevering 1 van seizoen 2 van de Histo Bistro Podcast naar de verschillende reisverhalen van negentiende-eeuwse toeristen en ervaar samen met hen de Limburgse keuken en bezienswaardigheden.

Welkom bij seizoen 2 van de Histo Bistro Podcast, een samenwerking tussen het historisch centrum Limburg, het koninklijk Limburgs Geschied- en Oudheidkundig Genootschap en universiteitsbibliotheek Maastricht. 

Ga lekker zitten en geniet van een historisch Limburgs diner. In vijf afleveringen bieden wij u een blik in de historische keuken op basis van onze collecties. Samen met historische reisgenoten bezoekt u in aflevering 1 de beste etablissementen. Bekijk daarna onze menukaart en geniet van een historische aperitieven. Misschien valt de HistoBistro likeur wel bij u in de smaak?! Verorber een wild-hoofdgerecht en vergeet ook onze typische Limburgse desserts niet! Neem plaats in onze historische bistro en luister mee! 

Bon appetit!

In deze aflevering wordt het eten dan eindelijk opgediend. Maar welke regels heersten er door de eeuwen heen aan tafel? Hoe moest men zich gedragen tijdens het eten? Hoe werd de tafel gedekt? En werd er bepaald eetgerei gebruikt? Al deze vragen worden beantwoord door etiquetteregels, die eigenlijk in iedere tijd wel van belang waren. En deze regels komen aan bod in aflevering 5 van de Histo Bistro Podcast! 

Deze aflevering is een thema-aflevering, waarin we op bezoek gaan bij Openluchtmuseum De Locht in Melderslo. In dit museum, dat het verhaal vertelt van keuterboer tot agrarisch ondernemer, is op dit moment de tentoonstelling 'Wie wat bewaart...'  te zien. 'Wie wat bewaart...' gaat over de geschiedenis van het conserveren van voedsel. Samen met conservator Henny Rouschop, die de tentoonstelling samenstelde, duiken we dieper in deze geschiedenis en leren we alles over drogen, roken, wecken, koelen en vriezen. 

Tegenwoordig is een bezoekje aan de dokter een simpele oplossing voor de meeste kwalen die we zo nu en dan hebben. Dit is niet altijd zo geweest. Voor het tijdperk van de moderne geneeskunde vertrouwde men veelal op de natuur, en werden planten en kruiden gebruikt als geneesmiddelen. Aflevering 3 van de Historische Bistro Podcast gaat dan ook over kruidenboeken. Met als gast Stephanie Cousin van het Apotheekmuseum in het Belgische Maaseik. 

Nu we weten hoe voedsel vroeger geproduceerd werd, kunnen we ons gaan verdiepen in de historische recepten waarin dit eten gebruikt werd. Aflevering 2 van de HistoBistro Podcast gaat dan ook over het ontstaan van kookboeken in Nederland, en specifiek in Limburg. En in die historische kookboeken vinden we allerlei aparte recepten. Wat dacht u bijvoorbeeld van rijsttaart, bessenvlade, speenvarken met 'fricadel', schildpaddensoep of geluwe peen in ghamele sop? Hongerig geworden? Klik dan snel op play!

Eten verschijnt natuurlijk niet zomaar op tafel, het moest eerst geproduceerd worden. En dat gebeurde in het verleden, zoals tegenwoordig nog steeds het geval is, op het land. In aflevering 1 van de HistoBistro Podcast gaan we dieper in op het leven van de boeren van vroeger, en zullen we meer leren over hoe zij voedsel verbouwden, waar ze werkten, en op welke bronnen zij hun handelingen op het land baseerden.

In vijf afleveringen bieden wij u een verrukkelijk menu aan, waarin collectie stukken van verschillende partijen worden opgediend om u wegwijs te maken in het historisch proces van voedselbewerking, -bereiding, en -consumptie. Want hoe verbouwde en bewaarde men vroeger voedsel? Welke ingrediënten werden er wel of niet gebruikt? In welke recepten werden deze ingrediënten verwerkt? En hoe werden die gerechten opgediend? Neem plaats in onze historische bistro en geniet elke donderdag (in week 37 t/m 40) van een aflevering over historisch eten. Bon appetit!

De HistoBistro is een samenwerking van het Regionaal Historisch Centrum Limburg, Universiteitsbibliotheek Maastricht, het Limburgs Museum en het Koninklijk Limburgs Geschied- en Oudheidkundig Genootschap.