Kuchniokracja

Od lutego przemierzamy wspólnie różne regiony odkrywając ich niezwykłą kulturę kulinarną oraz smaki. Po wyprawie na górzyste Podhale wracamy do Wielkopolski rozumianej jako kraina historyczna. W północno wschodniej jej części znajduje się region etnograficzno-historyczny Pałuki, znany też jako ziemia pałucka. Obecnie jest on częścią województwa kujawsko-pomorskiego. Jego mieszkańcy mają własne stroje ludowe, gawrę, obyczaje, a także kuchnię.

Był już odcinek o kuchni ochweśnickiej, lasowiackiej oraz kociewskiej. Teraz czas na odkrycie południowej części współczesnej Polski. Słowo góral obecnie kojarzy się przede wszystkim z Podhalem, białym misiem na Krupówkach i oscypkiem. Melomani zapewne wspomną też operę Halka Stanisława Moniuszki. Z etnograficznego punktu widzenia w ten sposób określano ogólnie ludność mieszkająca na terenach górskich i podgórskich. Ten odcinek poświęcony będzie kuchni Górali Podtatrzańskich, w szczególności tych podhalańskich. Warto dodać, że do tej grupy należą także Spiszacy, Orawianie oraz Górale Pienińscy.

Z południowego wschodu i krainy Puszczy Sandomierskiej przenosimy się na północ. Tym razem do regionu etnograficznego Kociewie. Ulokowany jest on na Pomorzu Gdańskim, ale bez dostępu do morza Obejmuje również wschodnią część Borów Tucholskich. Etnografowie nie są do końca zgodni w kwestii jego granic, ponadto jego obszar określano różnie, w zależności od czasów. Samej nazwy zaczęto używać w dokumentach w XIX wieku, ale początki osadnictwa i formowanie się kultury mają dużo dłuższą tradycję sięgającą według niektórych badaczy średniowiecza.

Historia kuchni Polski jest bogata i intrygująca. Każdy region, to kolejna wciągająca opowieść. W ostatnim odcinku wybraliśmy się do Wielkopolski by poznać ochweśnicką kulturę kulinarną, jaka wykształciła się w okolicach Ślesinina oraz Skulska. Tym razem przeniesiemy się na południowy wschód by poznać obyczaje Lasowiaków zamieszkujących obszar dawnej Puszczy Sandomierskiej.

Kuchnia Polski to mozaika smaków i zapachów. Na naszych ziemiach mieszały się wpływy kulinarne z mniej i bardziej oczywistych części świata. To też wiele kuchni regionalnych. Niektóre z nich, tak jak śląska czy podlaska, są lepiej znane. Inne, na przykład ochweśnicka, lasowiacka czy pałucka, już nie. Tak, jak wspomniałam w poprzednim odcinku, ta seria podcastów będzie uzupełnieniem książki Tradycje kulinarne Polski przede wszystkim w kontekście kuchni regionalnych. Zaczniemy od ochweśnickiej kultury kulinarnej.

Tegoroczny tytuł Europejskiego Regionu Gastronomii przypadł Saimie, obszarowi we wschodnio-południowej Finlandii. To kraina jezior i lasów, gdzie można łowić ryby czy zbierać dzikie rośliny. To także ciekawy kierunek dla miłośników dobrego jedzenia. W ostatnim odcinku opowiadałam o połowach, spacerach na łonie natury i jednym z najbardziej intrygujących grzybów, jaki znajdziemy w Finlandii. Tym razem będzie o restauracjach, street foodzie i kuchni karelskiej.

Więcej informacji o fińskiej kulturze kulinarnej znajdziecie w mojej książce "Tradycje kulinarne Finlandii".

Saimaa to sieć jezior we wschodniej Finlandii. To również region, który w 2024 roku nosi tytuł Europejskiego Regionu Gastronomii (The European Region of Gastronomy). Finlandia przede wszystkim kojarzy się ze reniferami, Mikołajem i sportami zimowymi. Jeśli z turystyką, to głównie aktywną związaną z podziwianiem uroków natury. Tymczasem od manifestu New Nordic Cuisine w kraju tym dynamicznie rozwija się kultura kulinarna. Lokale gastronomiczne, inicjatywy, a także projekty takie jak wcześniej wspomniany The European Region of Gastronomy sprawiają, że to ciekawy kierunek także dla turystów kulinarnych.

Więcej informacji o fińskiej kulturze kulinarnej znajdziecie w mojej książce "Tradycje kulinarne Finlandii".

Ostatnio opowiadałam o nurcie New Nordic Cuisine, a także jego ogromnym wpływie na całą duńską sztukę kulinarną, gastronomię oraz turystykę kulinarną. Było też kilka słów o historii oraz bogactwie rodzajów duńskich otwartych kanapek, które są jednym z najbardziej rozpoznawalnych dań z tego regionu. Dziś zaś zapraszam na przegląd kolejnych obowiązkowych smakołyków, jakich powinno się spróbować w krainie Andersena.

Więcej informacji o duńskiej kulturze kulinarnej znajdziecie w mojej książce "Tradycje kulinarne Danii". Partnerami projektu są: Ambasada Królestwa Danii w Warszawie, Arctic Paper, Fundacja Bunkatura, Kuchniokracja, Instytucja Kultury Samorządu Województwa Pomorskiego i Nadbałtyckie Centrum Kultury w Gdańsku.

Podróżowanie szlakiem smaków i zapachów jest bardzo popularne. Ludzie z różnych zakątków świata są głodni kulinarnych doświadczeń oraz odkryć. Szukają autentyczności, odmienności i czegoś co utkwi im na długo w pamięci. Jedni wybierają kierunki podróży losowo inni przed wyjazdem poświęcaj godziny na poszukiwanie restauracji, producentów czy muzeów kulinarnych. W kontekście kuchni Dania często pojawia się w mediach.

Więcej informacji o duńskiej kulturze kulinarnej znajdziecie w mojej książce "Tradycje kulinarne Danii". Partnerami projektu są: Ambasada Królestwa Danii w Warszawie, Arctic Paper, Fundacja Bunkatura, Kuchniokracja, Instytucja Kultury Samorządu Województwa Pomorskiego i Nadbałtyckie Centrum Kultury w Gdańsku.

Odwiedziliśmy Trondheim-Trøndelag, Hardanger Fiord, Bergen czy Stavanger. Każde z tych miejsc słynie z ciekawej kultury kulinarnej oraz produktów spożywczych. Bardzo często kiedy pada temat kuchni nordyckiej jednym z popularnych skojarzeń są wypieki. Chleby w różnej postaci, a także słodkości pachnące przyprawami korzennymi w szczególności cynamonem oraz kardamonem.

Więcej informacji o norweskiej kulturze kulinarnej znajdziecie w mojej książce "Tradycje kulinarne Norwegii". Partnerami projektu są: Ambasada Królestwa Norwegii w Warszawie, Arctic Paper, Fundacja Bunkatura, Instytucja Kultury Samorządu Województwa Pomorskiego i Nadbałtyckie Centrum Kultury w Gdańsku.

Odwiedziliśmy już Trondheim-Trøndelag, który w zeszłym roku był Europejskim Regionem Gastronomicznym, a także Hardanger Fiord słynący z upraw jabłek. Czas przenieść się na południowy-zachód. Tym razem opowiem o tym, co czeka na kulinarnego turystę w okolicach miast Bergen oraz Stavanger.

Więcej informacji o norweskiej kulturze kulinarnej znajdziecie w mojej książce "Tradycje kulinarne Norwegii". Partnerami projektu są: Ambasada Królestwa Norwegii w Warszawie, Arctic Paper, Fundacja Bunkatura, Instytucja Kultury Samorządu Województwa Pomorskiego i Nadbałtyckie Centrum Kultury w Gdańsku.

Norwegia, to nie tylko kraina pięknej, dziewiczej przyrody, to także świetne miejsce dla smakoszy. Zapraszam na drugi odcinek podcastu Norwegia od kuchni, którego tematem przewodnim jest turystyka kulinarna. Tym razem wyruszamy w drogę do regionu Hardanger. Można tam odkrywać świat natury, a także spróbować lokalnych produktów oraz dań.

Więcej informacji o norweskiej kulturze kulinarnej znajdziecie w mojej książce "Tradycje kulinarne Norwegii". Partnerami projektu są: Ambasada Królestwa Norwegii w Warszawie, Arctic Paper, Fundacja Bunkatura, Instytucja Kultury Samorządu Województwa Pomorskiego i Nadbałtyckie Centrum Kultury w Gdańsku.

Skandynawia od lat przyciąga turystów szukających niezwykłych widoków oraz możliwości obcowania z naturą. Przeglądając oferty wycieczek do Norwegii jesteśmy kuszeni zdjęciami zapierających dech w piersiach fiordów, pięknymi wodospadami czy surowymi krajobrazami północnej części kraju. Organizowane są też wyprawy dla wędkarzy na połów dorsza. Niewiele jednak w kontekście turystyki mówi się o kulinariach. Czy zatem Norwegia to interesujący kierunek dla poszukiwaczy smaku?

Więcej informacji o norweskiej kulturze kulinarnej znajdziecie w mojej książce "Tradycje kulinarne Norwegii". Partnerami projektu są: Ambasada Królestwa Norwegii w Warszawie, Arctic Paper, Fundacja Bunkatura, Instytucja Kultury Samorządu Województwa Pomorskiego i Nadbałtyckie Centrum Kultury w Gdańsku.

Dla wielu osób Słowenia to niewielki kraj przez który przejeżdża się po drodze na wakacje do Chorwacji. A szkoda, gdyż to znacznie ciekawszy kierunek niż by się wydawało na pierwszy rzut oka. Mimo niewielkiej powierzchni można doświadczyć tam klimatu śródziemnomorskiego czy alpejskiego. Jako samodzielny kraj Słowenia istnieje dopiero od 1991 roku. Ze względu na historię, w kuchni zaznaczone są wpływy rzymskie, słowiańskie, węgierskie czy austriackie. Jest zatem co odkrywać i smakować, a wszystko to w otoczeniu pięknych krajobrazów.

Poznawanie świata przez pryzmat kultury kulinarnej jest ciekawe i niezwykłe. To bowiem nie tylko oglądanie czy słuchanie, ale także doświadczanie angażujące zmysł smaku, zapachu i dotyku. Czasem aby odkryć nowe smaki nie trzeba wyjeżdżać daleko. Przeciętna wiedza o kuchniach naszych sąsiadów jest stosunkowo niewielka. O ukraińskiej kulturze kulinarnej usłyszeliśmy więcej w trudnych i smutnych okolicznościach. Kuchnia ta ma wiele do zaoferowania, dodatkowo ze względu na komponenty ogólnosłowiańskie jest nam profilowo dużo bliższa niż włoska czy francuska. Czego zatem koniecznie trzeba spróbować?

Ten odcinek podkastu miał być o kuchni słowiańskiej w ujęciu historycznym. Ze względu jednak na wydarzenia ostatnich miesięcy postanowiłam zająć się tematem wpływu sytuacji politycznej na kulinaria. W lutym Rosja zaatakowała Ukrainę. To wstrząsające wydarzenie i ciągle trwające walki przełożyły się na wiele aspektów życia ludzi. Niechęć do agresorów sprawiła, że na cenzurowanym znalazło się wszystko opatrzone epitetem rosyjski, a także ruski. Niestety, często dostawało się produktom czy daniom, które niekoniecznie pochodziły z Rosji, podczas gdy te bardziej „rosyjskie” uniknęły krytyki.

Mówiąc o kulturach kulinarnych często używamy określeń kuchnia włoska, chińska, polska. Są to zazwyczaj uproszczenia, komunikaty pojawiające się w promocji zagranicznej czy działaniach marketingowych. Podobnie jest z kuchnią polską. Inaczej wyglądała ona w czasach gdy na współczesnych terenach Polski osiedli się Słowianie. Zupełnie inne dania serwowano na sarmackich stołach. Odmienne było menu w czasach PRLu. Ten odcinek podcastu poświęcony jest różnym definicjom kuchni słowiańskiej, a także zagadnieniu kulinarnej rekonstrukcji historycznej.

Święta Bożego Narodzenia, to nie tylko prezenty, kolędy i spotkania rodzinne. To też jedzenie. Specjalne dania i smaki często zarezerwowane na tę konkretną okoliczność. Każdy stół wygląda inaczej, u jednych jest kutia, u innych kluski z makiem. Kompot z suszonych owoców przeciwstawiony temu z mrożonych truskawek. Dania regionalne mieszają się z potrawami charakterystycznymi wyłącznie dla konkretnych rodzin. Bez względu na nasze upodobania smakowe, to co jemy podczas Bożego Narodzenia ma dużo starszą tradycję niż chrześcijaństwo na terenach ziem polskich. Nasz współczesny, świąteczny stół na wskroś jest przesycony symboliką słowiańską.

Współcześnie gotowanie jest modne. Robimy jedzenie nie tylko dlatego, że musimy, ale traktujemy to również, jako rozrywkę. Dawniej sytuacja nie wyglądała tak kolorowo. Zdobywanie i umiejętne przetwarzanie produktów decydowało o przetrwaniu. Często była to nierówna walka z czasem. Ten odcinek poświęcony będzie kuchni. Nie będę jednak opowiadać o sztuce kulinarnej czy potrawach, ale o kuchni jako miejscu, gdzie przygotowuje się posiłki, a także o sprzętach i przyborach, które na przestrzeni wieków ułatwiały życie w Szwecji. Przybliżę też, jak zmieniała się zastawa stołowa.

Więcej informacji o szwedzkiej kulturze kulinarnej znajdziecie w mojej książce "Tradycje kulinarne Szwecji". Partnerami książki są: Ambasada Szwecji, Arctic Paper, Electrolux, Instytucja Kultury Samorządu Województwa Pomorskiego, Honorowy Konsulat Generalny Szwecji w Gdańsku, Max Burgers, Nadbałtyckie Centrum Kultury w Gdańsku, Polsko-Szwedzka Izba Gospodarcza oraz Stena Line.

Street food, czyli jedzenie uliczne to wszystko, co jest sprzedawane w miejscach publicznych, zazwyczaj z niewielkich budek lub rozstawianych stoisk. Charakteryzuje się tym, że nie trzeba na niego długo czekać. Jednym z istotnych czynników jest też cena, która w pierwotnej wersji zazwyczaj była dużo niższa niż w przypadku jedzenia restauracyjnego. Czy Szwecja może nas zaskoczyć pod względem street foodu? Myślę, że poszukiwacze ulicznego jedzenia na pewno znajdą coś dla siebie.

Więcej informacji o szwedzkiej kulturze kulinarnej znajdziecie w mojej książce "Tradycje kulinarne Szwecji". Partnerami książki są: Ambasada Szwecji, Arctic Paper, Electrolux, Instytucja Kultury Samorządu Województwa Pomorskiego, Honorowy Konsulat Generalny Szwecji w Gdańsku, Max Burgers, Nadbałtyckie Centrum Kultury w Gdańsku, Polsko-Szwedzka Izba Gospodarcza oraz Stena Line.

Fika to szwedzkie słowo na przerwę na kawę i nie tyko. Przerwę, która stała się swego rodzaju obyczajem-instytucją. Fika najczęściej kojarzona jest z miejscem pracy, ale można ją sobie zrobić także w szkole, na uczelni, w domu czy na pikniku. Historia przerwy kawowej i specjały podawane podczas niej, to temat przewodni tego odcinka.

Więcej informacji o szwedzkiej kulturze kulinarnej znajdziecie w mojej książce "Tradycje kulinarne Szwecji". Partnerami książki są: Ambasada Szwecji, Arctic Paper, Electrolux, Instytucja Kultury Samorządu Województwa Pomorskiego, Honorowy Konsulat Generalny Szwecji w Gdańsku, Max Burgers, Nadbałtyckie Centrum Kultury w Gdańsku, Polsko-Szwedzka Izba Gospodarcza oraz Stena Line.

W szwedzkiej kulturze kulinarnej śledź odgrywa istotną rolę, bo jest obecny w menu od setek lat. Jego ości znajdowano na licznych stanowiskach archeologicznych, zaś o terytoria połowów niejednokrotnie toczyły się walki. Jak zatem można podać tę rybę i czy surströmming (kiszony śledź) naprawdę jest tak straszny, jak go opisują, to tematy przewodnie tego odcinka podcastu.

Więcej informacji o szwedzkiej kulturze kulinarnej znajdziecie w mojej książce "Tradycje kulinarne Szwecji". Partnerami książki są: Ambasada Szwecji, Arctic Paper, Electrolux, Instytucja Kultury Samorządu Województwa Pomorskiego, Honorowy Konsulat Generalny Szwecji w Gdańsku, Max Burgers, Nadbałtyckie Centrum Kultury w Gdańsku, Polsko-Szwedzka Izba Gospodarcza oraz Stena Line.

Okrągłe, mięsne kuleczki wielkości orzecha, to chyba najbardziej rozpoznawalne szwedzkie danie. O czym mowa, oczywiście o köttbullar, czyli klopsikach. Są wszędzie. Można je zjeść w tradycyjnej, klasycznej formie, a także w licznych wersjach fusion. Klopsiki są ważnym elementem dziedzictwa kulinarnego. Nie oznacza, to jednak, że kuchnia szwedzka opiera się tylko na köttbullar. W menu znajdziemy wiele innych potraw, często o znacznie dłuższej historii. Przyjrzyjmy się bliżej kilku z nich.

Więcej informacji o szwedzkiej kulturze kulinarnej znajdziecie w mojej książce "Tradycje kulinarne Szwecji". Partnerami książki są: Ambasada Szwecji, Arctic Paper, Electrolux, Instytucja Kultury Samorządu Województwa Pomorskiego, Honorowy Konsulat Generalny Szwecji w Gdańsku, Max Burgers, Nadbałtyckie Centrum Kultury w Gdańsku, Polsko-Szwedzka Izba Gospodarcza oraz Stena Line.

Turystyka kulinarna, to obecnie bardzo popularna forma spędzania czasu. To podróżowanie szlakiem smaków i zapachów, odkrywanie kultury danego regionu poprzez jedzenie, a także spotkania z ludźmi, którzy je przygotowują. Jak zatem wygląda sytuacja w Skandynawii i czy Szwecja to dobry kierunek dla smakoszy?

Więcej informacji o szwedzkiej kulturze kulinarnej znajdziecie w mojej książce "Tradycje kulinarne Szwecji". Partnerami książki są: Ambasada Szwecji, Arctic Paper, Electrolux, Instytucja Kultury Samorządu Województwa Pomorskiego, Honorowy Konsulat Generalny Szwecji w Gdańsku, Max Burgers, Nadbałtyckie Centrum Kultury w Gdańsku, Polsko-Szwedzka Izba Gospodarcza oraz Stena Line.

Pachnące cynamonowe bułeczki serwowane do kawy, krągłe soczyste klopsiki czy śledzie na sto różnych sposobów, to tylko przykładowe dania kuchni szwedzkiej. Jak zatem smakuje Szwecja?

Więcej informacji o szwedzkiej kulturze kulinarnej znajdziecie w mojej książce „Tradycje kulinarne Szwecji”. Partnerami książki "Tradycje kulinarne Szwecji" są: Ambasada Szwecji, Arctic Paper, Electrolux, Instytucja Kultury Samorządu Województwa Pomorskiego, Honorowy Konsulat Generalny Szwecji w Gdańsku, Max Burgers, Nadbałtyckie Centrum Kultury w Gdańsku, Polsko-Szwedzka Izba Gospodarcza oraz Stena Line.