Teknoloji ve Hayat

Merhaba. Ben Melih Bayram Dede. Teknoloji ve hayata dair görüşlerimi paylaştığım podcast yayınıma hoş geldiniz. Bu hafta ‘Sesin ve sözün ağırlığı’ ve ‘Yazım tarzınız sizi ele veriyor’ konusundan söz edeceğim. Hazırsanız, hemen başlayalım:

+

Son dönemde videolu örneklerini görsek de ses kayıtlarının internetten düzenli şekilde paylaşılmasına ‘podcast’ diyoruz. İnternete bağlanabilen herhangi bir cihazdan dinlenebilen ve genellikle bir konuya odaklanan ‘podcast’ler, radyoya benzese de en büyük farkı, yayının radyo gibi akıp gitmemesi.

İstediğiniz zaman, istediğiniz yerde dinleyebilmeniz için, ilgilendiğiniz ‘podcast’lere abone oluyorsunuz ve eğer gerekli ayarlamaları yapmışsanız, yeni bölümler cihazınıza -örneğin akıllı telefonunuza- otomatik indiriliyor. Size de keyifle dinlemek kalıyor.

(...)

+

Bu yayında değineceğim bir başka konu ise ‘Yazım tarzınız sizi ele veriyor’ başlığı olacak.

+

Bir metnin, kimin tarafından yazıldığını tespit etmek için 19. yüzyıldan bu yana ‘Stilometri’ adı verilen bir teknik kullanılıyor. Yazarın dilsel stili, üslûbu, sık kullandığı kelimeler, bağlaç tercihleri, hatta yazım hatalarının analiziyle kimlik tespiti kolaylaşıyor.

Bir kitabı kimin yazdığını tespit etmekten, bir intihar notunun gerçekte kimin kaleminden çıktığını belirlemeye kadar geniş bir alanda kullanılabilir Stilometri tekniği. Adli Dilbilim de Stilometri tekniğinden yararlanıyor.

(...)

Bu haftaki podcast yayınımda ‘Sesin ve sözün ağırlığı’ ve ‘Yazım tarzınız sizi ele veriyor’ konusundan söz ettim. Bana ulaşmak isterseniz, iletişim bilgilerimi bu podcast’in detay bölümünde bulabilirsiniz. Başka bir yayında daha buluşmak üzere hoşça kalın.

+

İletişim Bilgilerim:

Instagram: https://www.instagram.com/melihbayramdede

Tiktok: https://www.tiktok.com/@melihbayramdede

Twitter: https://twitter.com/melihbayramdede

Threads: https://www.threads.net/@melihbayramdede

Facebook: https://www.facebook.com/melihbayramdedecom

LinkedIn: https://www.linkedin.com/in/melihbayramdede

YouTube: https://www.youtube.com/melihbayramdede

E-Posta: mbd@melihbayramdede.com

Yavaş gazetecilik

Merhaba. Ben Melih Bayram Dede. Teknoloji ve hayata dair görüşlerimi paylaştığım podcast yayınıma hoş geldiniz. Bu hafta ‘Yavaş gazetecilik’ ve ‘Gazetecilere güven’ konularından söz edeceğim. Hazırsanız, hemen başlayalım:

+

Teknoloji, haber üretim ve dağıtım süreçlerini hızlandırdı. Televizyon kanallarının altyazılarıyla hayatımıza giren son dakika haberciliği, internet yayınları ve sosyal medyayla ivme kazanarak daha yoğun bir rekabetin içine sürükledi gazeteciliği.

Hemen her saniye bir son dakika ya da flaş gelişme, maruz kaldığımız bütün ekranlara düşüyor. Çıldırmışçasına haber iletme telâşı, çoğu zaman durup düşünecek ve olayların arka planını derinlemesine anlayacak zaman bırakmıyor. Hâl böyle olunca, derinlikli araştırılmış, özenle yazılmış metinler bulmak güçleşiyor.

Bu gidişata dur diyen bir kavram var: Yavaş gazetecilik. Hızlı haber aktarma telâşı yerine olayları daha derinlikli araştırarak okurlara serinkanlılıkla ulaştırmayı temel alan yavaş gazetecilik kavramı, ilk kez 2007'de akademisyen ve eski gazeteci Susan Greenberg tarafından literatüre kazandırılmış.

(...)

+

Bu yayında değineceğim bir başka konu ise ‘Gazetecilere Güven’ olacak.

Araştırma şirketi Ipsos, 1983’ten beri İngiltere’de halkın çeşitli mesleklere olan güven düzeyini ölçen Doğruluk Endeksi adlı bir çalışma yürütüyor. Mesleklere olan güveni ölçümleyen uzun soluklu bu araştırmanın 2022 verilerinde önemli bulgular yer alıyor.

Bana göre bu araştırmadaki en ilginç veri, gazetecilere güvenin son 39 yılın en yüksek seviyesinde olması. Araştırmada, İngiliz halkının yüzde 29'u gazetecilere güvendiğini söylemiş.

Gazetecilere güvenin artması mesleğimiz için tabii ki olumlu bir gelişme. Ancak gazetecilik hâlâ en az güvenilen beş meslek arasında. Neyse ki algı olarak halen emlakçılar, politikacılar ve reklamcılardan daha iyi konumdayız.

(...)

+

Bu haftaki podcast yayınımda ‘Yavaş gazetecilik’ ve ‘Gazetecilere güven’ konusundan söz ettim. Bana ulaşmak isterseniz, iletişim bilgilerimi bu podcast’in detay bölümünde bulabilirsiniz. Başka bir yayında daha buluşmak üzere hoşça kalın.

+

İletişim Bilgilerim:

Instagram: https://www.instagram.com/melihbayramdede

Tiktok: https://www.tiktok.com/@melihbayramdede

Twitter: https://twitter.com/melihbayramdede

Facebook: https://www.facebook.com/melihbayramdedecom

LinkedIn: https://www.linkedin.com/in/melihbayramdede

YouTube: https://www.youtube.com/melihbayramdede

E-Posta: mbd@melihbayramdede.com

Merhaba. Ben Melih Bayram Dede. Teknoloji ve hayata dair görüşlerimi paylaştığım podcast yayınıma hoş geldiniz. Bu hafta ‘Sansür makinesi’ ve ‘Twitter, sadece Twitter değildir’ konusundan söz edeceğim. Hazırsanız, hemen başlayalım:

+

ABD İç Güvenlik Bakanlığı, 11 Eylül saldırılarından sonra terörle mücadeleden birinci derece sorumlu kurum olarak faaliyete geçti. Bu kurumun terörle mücadele görevinin yanında büyük bir sansür makinesi işlettiği ortaya çıktı.

Intercept adlı haber kuruluşunun ilk kez kamuoyuna duyurduğu bulgulara göre İç Güvenlik Bakanlığı, sosyal medya şirketleri Meta (Facebook, Instagram, WhatsApp), Twitter ile Wikipedia gibi kuruluşların yöneticileriyle 2020’den bu yana FBI’ın da katıldığı aylık toplantılar yaparak, içerik denetim mekanizmasına sahip oldu.

İç Güvenlik Bakanlığı, bu operasyonu Dezenformasyon Yönetim Kurulu adıyla hayata geçirdi. George Orwell’in 1984 romanındaki ‘Gerçek Bakanlığı’nı andıran kurul, sosyal medya ve internet âleminde neyin gerçek neyin gerçek dışı olduğuna yargı kararı olmadan karar verme yetkisi kazandı.

(...)

+

Twitter devletlerin, devlet başkanlarının, büyük şirketlerin, sivil toplum kuruluşlarının, gazetecilerin; velhasıl toplumda etkin neredeyse bütün kişi ve kurumların kullandıkları alternatifsiz bir haberleşme ağı. Resmî kurumlar en önemli açıklamalarını öncelikle Twitter’dan duyuruyor.

Twitter’ın Elon Musk tarafından 44 milyar dolara satın alınması sonrasında yapılmak istenen köklü değişiklikler, toplumun tüm katmanlarını etkiliyor. Âdeta bir ana iletişim omurgası misyonunu yüklenen Twitter’daki gelişmeleri bu nedenle yakından takip ediyoruz.

Şu an başka hırslar ve hedefler uğruna öngörülemez bir yola girmiş durumda olan Twitter, küresel bir haberleşme aracı olarak alternatifsiz olma konumunu koruyor. Dolayısıyla, bu mecrada alınacak her karar, bizi doğrudan etkiliyor.

(...)

+

Bu haftaki podcast yayınımda ‘Sansür makinesi’ ve ‘Twitter, sadece Twitter değildir’ konusundan söz ettim. Bana ulaşmak isterseniz, iletişim bilgilerimi bu podcast’in detay bölümünde bulabilirsiniz. Başka bir yayında daha buluşmak üzere hoşça kalın.

+

İletişim Bilgilerim:

Instagram: https://www.instagram.com/melihbayramdede

Tiktok: https://www.tiktok.com/@melihbayramdede

Twitter: https://twitter.com/melihbayramdede

Facebook: https://www.facebook.com/melihbayramdedecom

LinkedIn: https://www.linkedin.com/in/melihbayramdede

YouTube: https://www.youtube.com/melihbayramdede

E-Posta: mbd@melihbayramdede.com

Merhaba. Ben Melih Bayram Dede. Teknoloji ve hayata dair görüşlerimi paylaştığım podcast yayınıma hoş geldiniz. Bu hafta ‘Algoritmanın götürdüğü yere gitme’ ve ‘Yeni neslin seçimi’nden söz edeceğim. Hazırsanız, hemen başlayalım:

+

Seksen yaşında bir büyükannenin uzaklardaki torununa yazdığı mektuplardan oluşan Susanna Tamaro'nun Yüreğinin Götürdüğü Yere Git adlı kitabı bir dönem çok popülerdi.

Değişen gelenekler, altüst olmuş değerler karşısında hissettiklerini, torununa sevgiyle aktarmaya çalışan bu yaşlı kadın, gençliğinde yapmayı göze alamadığı şeyleri yapmasını torununa öğütlerken şöyle diyordu:

"Yapmaya değecek tek yolculuk, içimize yaptığımız yolculuktur; o özgün çağrıya kulak vermeli, yüreğimizin götürdüğü yere gitmeliyiz."

Yüreğimizi mi dinlemeliyiz yoksa mantığımızı mı? Bu konuda herkesin önceliği farklı olacaktır. Konuyu sosyal medyaya getirmek istiyorum. Peki biz farkında olmadan kanaatlerimizi şekillendiren algoritmanın götürdüğü yere gitmeli miyiz?

(...)

+

Bu yayında değineceğim bir başka konu ise ‘Yeni neslin seçimi olarak nitelendirdiğim TikTok’ olacak.

Fırsat buldukça TikTok’un sosyal ağları nasıl dönüştürdüğünden ve toplumsal etkilerinden söz etmeye çalışıyorum. Amerika’da yapılan bir araştırmaya göre, gün geçtikçe daha fazla insan TikTok’u habere ulaşmak için tercih eder hâle geliyor.

Araştırma Amerika’da yapılmış olsa da bu tablo aslında tüm dünyayı etkisi altına alan bir dalgayı gösteriyor. Dikkat süresi giderek kısalan, okuma yerine izlemeyi tercih eden; hatta izlemeyi bile vakit kaybı gören, bir dakikalık videoyu bile bitirmeden sonrakine geçen bir kitle var karşımızda.

(...)

+

Bu haftaki podcast yayınımda ‘Algoritmanın götürdüğü yere gitme’ ve ‘Yeni neslin seçimi TikTok’tan söz ettim. Başka bir yayında daha buluşmak üzere hoşça kalın.

+

İletişim Bilgilerim:

Instagram: https://www.instagram.com/melihbayramdede

Tiktok: https://www.tiktok.com/@melihbayramdede

Twitter: https://twitter.com/melihbayramdede

Facebook: https://www.facebook.com/melihbayramdedecom

LinkedIn: https://www.linkedin.com/in/melihbayramdede

YouTube: https://www.youtube.com/melihbayramdede

E-Posta: mbd@melihbayramdede.com

Merhaba. Ben Melih Bayram Dede. Teknoloji ve hayata dair görüşlerimi paylaştığım podcast yayınıma hoş geldiniz. Bu yayında, ‘Yankı odası ekonomisi’ ile ‘Bir Şeyleri Kaçırma Korkusu’ ve ‘Bir Şeyleri Kaçırmanın Getirdiği Rahatlama’dan söz edeceğim. 

+

Sosyal medya kullanıcıları son zamanlarda kapalı platformlara yöneliyor. WhatsApp ve Telegram üzerindeki gruplara üye olarak, orada konuşmaya, tartışmaya başlıyor. Konuşmak, tartışmak neyse de asıl tehlike, kapalı gruplarda paylaşılan içeriklerin doğruluğunda yaşanıyor.

Genellikle bu tür grupların kim ya da kimler tarafından kurulduğu belli değil. Arkalarında nasıl bir oluşum bulunduğunu, hangi amaca hizmet ettiğini göremiyorsunuz. Kullanıcı ilgisini sıcak tutmak için sürekli şok edici içerikler ve görseller paylaşılıyor.

Kullanıcıda medya okuryazarlığı bilinci olmayınca, paylaştığı bilgileri doğrulama şansı olmayan gruplara kolaylıkla üye olunabiliyor. Paylaşılan bilgiler, sorgulanmadan doğru kabul edilebiliyor. Bu da maalesef istenilen algıların toplumda yerleşmesine hizmet edebilecek bir risk.

+

Bu yayında değinmek istediğim bir başka konu da, ‘Bir Şeyleri Kaçırma Korkusu’ ve ‘Bir Şeyleri Kaçırmanın Getirdiği Rahatlama’…

Sosyal medyanın bize kazandırdığı her şeyden haberdar olma hâli, ‘Bir Şeyleri Kaçırma Korkusu (FOMO - Fear of Missing Out)’ olarak adlandırılıyor. Bu yeni durum, hemen her şeye hâkim olma, her şeyi bilme, olan biteni kaçırmama kaygısı olarak açıklanabilir.

Her şeyden haberdar olma arzusu, başlangıçta keyifli bir aktivite gibi gelirken, bir süre sonra durumun hiç de böyle olmadığını kavrıyoruz. Telefonumuza gelen son dakika bildirimleri, gözümüzü nereye çevirsek karşımıza çıkan gündeme dair felâket haberleri, mutsuzluk olarak bize yansıyor.

Bir günde bir yıla sığacak gelişmenin zihnimize yüklenmesi, ağır geliyor bir noktadan sonra. Bir süre sonra bildirimleri sessize almaya başlıyor, kafamızı meşgul eden son dakika gelişmelerine kendimizi kaptırmamaya çalışıyoruz.

+

İletişim Bilgilerim:

Instagram: https://www.instagram.com/melihbayramdede

Tiktok: https://www.tiktok.com/@melihbayramdede

Twitter: https://twitter.com/melihbayramdede

Facebook: https://www.facebook.com/melihbayramdedecom

LinkedIn: https://www.linkedin.com/in/melihbayramdede

YouTube: https://www.youtube.com/melihbayramdede

E-Posta: mbd@melihbayramdede.com

Merhaba. Ben Melih Bayram Dede. Teknoloji ve hayata dair görüşlerimi paylaştığım podcast yayınıma hoş geldiniz. Bu hafta gazeteciler için en değerli platform ve TikTok’un yasaklanmasının yüksek sesle dillendiriliyor olmasından söz edeceğim. 

+

Son dönemin yükselen içerik trendi video. Herkes bir şekilde video üretmenin yollarını arıyor. İster sıradan bir internet kullanıcısı ister profesyonel gazeteci olsun; herkes kameranın karşısına geçmenin peşinde.

Okumak yerine izlemenin tercih edildiği; Gülten Akın’ın İlkyaz şiirindeki, “Ah, kimselerin vakti yok / Durup ince şeyleri anlamaya” mısralarını bana hatırlatan bir dönemin tam ortasındayız. Kimsenin okumaya değil, karşısındakini dinlemeye bile zamanı yok.

İçerik tüketenlerin birinci tercihinin video olduğunu bir kenara imleyerek, hâlâ yazıyı temel alarak içerik üreten biz gazeteci ve içerik üreticilerini ilgilendiren bir araştırmadan bulgular paylaşmak istiyorum sizinle. Amaç, karşımızdaki tablo biraz daha netleşsin.

+

Bu yayında değinmek istediğim bir başka konu da TikTok’un yasaklanmasının yüksek sesle dillendiriliyor olması...

Batılı sosyal medya şirketlerinin en büyük rakibi dünya çapında 1 milyardan fazla aktif kullanıcıya sahip olan TikTok ve bu platformu kendileri için büyük tehlike olarak görüyorlar. Bu duruma ticari rekabetin ötesinde anlam yükleyenler ve devletlerin gücünü arkalarına almaya çalışanlar olduğunu görüyoruz.

Buna bir örnek, ABD’de düzenlenen Vox Media Code konferansında yaşandı. 30'un üzerinde ülkede 150'den fazla gazete ve dergi yayımlayan Almanya merkezli Axel Springer'in CEO'su Mathias Döpfner, TikTok’un yasaklanmasını istedi.

+

İletişim Bilgilerim:

Instagram: https://www.instagram.com/melihbayramdede

Tiktok: https://www.tiktok.com/@melihbayramdede

Twitter: https://twitter.com/melihbayramdede

Facebook: https://www.facebook.com/melihbayramdedecom

LinkedIn: https://www.linkedin.com/in/melihbayramdede

YouTube: https://www.youtube.com/melihbayramdede

E-Posta: mbd@melihbayramdede.com

Merhaba. Ben Melih Bayram Dede. Teknoloji ve hayata dair görüşlerimi paylaştığım podcast yayınıma hoş geldiniz. Bu hafta ‘Amerikalı gibi konuş’ dayatması ve cep telefonlarına acil uydu iletişimi gelmesinden söz edeceğim. 

+

Silikon Vadisi’nde kurulan ve 32 milyon dolar fon alan Sanas adlı şirket, çağrı merkezleri başta olmak üzere, seslerini kullanarak iş yapanlara özel yapay zekâ tabanlı bir hizmet geliştirmiş.

Sanas’ın yazılımı, görüşmelerde farklı aksanları tırpanlayarak sesi gerçek zamanlı olarak karşıya iletiyor. Bu sayede karşıdaki kişilerin önyargıyla yanlış izlenim edinmesi ve iş kaybı önlemiş oluyor.

Bu çözüm, faydalı bir hizmet olarak gözükse de farklı itirazlar yükseliyor. En önemli itiraz, toplumda farklılıklara saygı ve tahammül gösterilmesi gerektiği gibi bir olguyu gizlemesi.

Keşke toplum farklıklara karşı hoşgörülü olsa, aksanları nedeniyle insanlar mağdur olmasa ve böyle bir çözüme ihtiyaç duyulmasaydı.

+

Bu yayında değinmek istediğim bir başka konu da cep telefonlarına gelen acil uydu iletişimi teknolojisi...

Uydu telefonları, telekom şebekesinin kapsama alanı içerisinde olunmadığı yerlerde kullanılan çözümler. Bu cihazlar, askerî ya da sivil amaçlı kullanım senaryolarında başarılı performans sunuyor. Askerî operasyonlarda, denizcilikte, dağcılıkta, şantiyelerde bu teknolojiden yararlanılıyor.

İletişimi uydudan gerçekleştirmek hem ses hem mesaj hem de internet erişimine gökyüzünü gördüğünüz her yerde sahip olmanız anlamına geliyor. Uydu iletişim terminaline bağlı bilgisayarlarla çöl ortasında ya da kutuplarda bile internet ağına bağlanabilir ve dünyadan kopmazsınız.

Uydu iletişimi için hem özel cihazlara sahip olmanız hem de bu iletişim hizmetini veren şirketlere büyük meblağlar ödeyerek abone olmanız gerekiyor. Özetle, uydu telefonu ve uydu telefonu üzerinden internet erişimi, şu an herkesin ulaşabileceği bir hizmet değil.

+

İletişim Bilgilerim:

Instagram: https://www.instagram.com/melihbayramdede

Tiktok: https://www.tiktok.com/@melihbayramdede

Twitter: https://twitter.com/melihbayramdede

Facebook: https://www.facebook.com/melihbayramdedecom

LinkedIn: https://www.linkedin.com/in/melihbayramdede

YouTube: https://www.youtube.com/melihbayramdede

E-Posta: mbd@melihbayramdede.com

Merhaba. Ben Melih Bayram Dede. Teknoloji ve hayata dair görüşlerimi paylaştığım podcast yayınıma hoş geldiniz. Bu bölümde "Gökyüzündeki sahte yıldızlar" ve "Fiberde ortak altyapı mümkün mü?" konularından söz edeceğim. 

+

Gökyüzündeki sahte yıldızlar

Amerikan SpaceX şirketi tarafından geliştirilen Starlink uydu takımyıldızı sistemi, internet hizmetinin yaygınlaşması için büyük adım. 2023’te Türkiye’de faaliyete girmesi planlanan bu haberleşme uyduları, bir süredir ülkemiz semalarında da görülüyor.

Şirketin dünya çevresindeki uydu sayısı 3 bine yaklaştı, faaliyet gösterdiği ülke sayısı ise 36’ya çıktı. Fırlatma sonrasında gökyüzünde zincirleme ilerleyen uydular, güneş panellerinin yansıması sonucu görsel bir şöleni andırıyor ve büyük heyecan yaratıyor.

Ancak bu ışıltının uzun vadede faydalı olmadığı kesin. Gökyüzüne çıplak gözle bakıldığında birçok ışıltı içinde hangilerinin gerçek yıldız, hangilerinin sahte yıldız olduğunu ayırt etmek pek mümkün değil. Bu operasyon, dünyanın çevresini kuşatan bir ışık huzmesi ve kaos görüntüsü oluşturuyor.

+

Fiberde ortak altyapı mümkün mü?

Ülkemizde telekom altyapısının büyük bölümü, devlet şirketi olan ve köklü geçmişi bulunan Türk Telekom’a ait. Türk Telekom, sektöründe birçok ilki başaran, birçok teknolojiyle bizi tanıştıran ve iletişim ağıyla uzakları yakın eden bir şirket.

Türkiye’de fiber altyapının büyük çoğunluğu bu şirkete ait. Büyük yatırımlarla, büyük emeklerle bu altyapıyı geliştirmek ve fiber internet teknolojisini ülke geneline yaymak için çalışıyor Türk Telekom. Bu çabaların şahidiyiz.

Diğer yandan farklı şirketler de kendi altyapılarını olabildiğince geliştirme çabası içinde. Ancak tüm bu çabalara rağmen, Türkiye’yi fiber internet liginde iyi bir noktaya ulaştırmak mümkün olamıyor. Çünkü her şirket ayrı kulvardan ilerliyor.

+

İletişim Bilgilerim:

Instagram: https://www.instagram.com/melihbayramdede

Tiktok: https://www.tiktok.com/@melihbayramdede

Twitter: https://twitter.com/melihbayramdede

Facebook: https://www.facebook.com/melihbayramdedecom

LinkedIn: https://www.linkedin.com/in/melihbayramdede

Telegram: https://t.me/melihbayramdede

YouTube: https://www.youtube.com/melihbayramdede

E-Posta: mbd@melihbayramdede.com

Apple’ın kullanıcıların izlenmesini güçleştiren Uygulama İzleme Şeffaflığı özelliği devreye girdikten sonra, Facebook, Instagram ve WhatsApp’ın çatı şirketi Meta, 10 milyar dolar zarar etmişti. Bu durum Meta’yı üzmüş olsa da kullanıcıları mahremiyet hakkı açısından memnun eden bir gelişmeydi.

Apple’ın bu uygulamasının, en çok sosyal platformları reklâm ve iş geliştirme için kullanan her boyuttaki işletmeye zarar verdiği görüşündeydi Meta. Şirkete göre, hedefli reklâm vermek için daha fazla efor ve para harcamak gerekiyordu artık.

Tartışmalar devam ederken Meta’nın kullanıcıları izlemek için yeni yöntemlerle çoktan harekete geçtiği fark edildi. Anlaşılan kâr hırsı mahremiyeti örseliyordu. Felix Krause adlı bir araştırmacı, Facebook ve Instagram kullanıcılarının uygulama içi tarayıcıyı kullandıkları sürece Meta tarafından eskisi gibi takip edildiğini rapor etti.

+

İnternete bağlı güvenlik kameraları, her zaman gizlilik endişesi barındırır. Çünkü siz nasıl evinizdeki kameranıza cep telefonunuzu kullanarak istediğiniz yerden erişip izleme yapabiliyorsanız, bunu ‘becerikli’ başkaları da yapabilir.

Bugüne kadar genellikle internet korsanlarının kameralarımıza erişebileceği riski aklımızdaydı. Amerika’da başlayan bir tartışma, Amazon’un Ring, Google’ın Nest adlı gece görüş kamerası ve hareket sensörü içeren kapı zili verilerini kolluk kuvvetleriyle paylaştığını ortaya çıkardı.

Bu arada, Amazon ve Google’ın bu kabahatte yalnız olmadığı ortaya çıktı. Benzer bir ürün sunan Arlo şirketi de kamera görüntülerini polisle paylaştığını kabul etti. Arlo, yalnızca arama emri, mahkeme celbi veya mahkeme emri sunulduğunda veri paylaşımı yaptığını söylüyor.

+

Instagram: https://www.instagram.com/melihbayramdede

Tiktok: https://www.tiktok.com/@melihbayramdede

Twitter: https://twitter.com/melihbayramdede

Facebook: https://www.facebook.com/melihbayramdedecom

LinkedIn: https://www.linkedin.com/in/melihbayramdede

Telegram: https://t.me/melihbayramdede

YouTube: https://www.youtube.com/melihbayramdede

E-Posta: mbd@melihbayramdede.com

İngiltere’nin telekomünikasyon rekabet otoritesi olan Ofcom tarafından yapılan araştırma, gençlerin haber almak için TikTok’u kullandığını ortaya koyuyor. 2020 ile 2022 arasında ülkede en hızlı büyüyen haber kaynağının TikTok olması rakip şirketler için bir alarm sayılabilir.

Nüfusun yüzde 7’sine karşılık gelen 3,9 milyon İngiliz yetişkin TikTok’u haber almak için kullandığını söylüyor. Bu oran 2020’de yüzde 1 idi. Bu ve benzeri araştırmalar, TikTok’a giden kullanıcıları elde tutmak için yeni hamleler yapmaya zorluyor sosyal platformları.

TikTok’taki kullanıcı davranışına baktığımızda, gençlik haber tüketiminde konvansiyonel medyadan daha çok arkadaşlarının, daha net ifadeyle bireysel kullanıcılarının içeriklerine ilgi gösteriyor.

Buna rağmen, konvansiyonel medya işin peşini bırakacak değil tabii ki. Medya, kullanıcı neredeyse orada şube açmak zorunda. O nedenle sevsek de sevmesek de medya açısından TikTok’laşma kaçınılmaz gözüküyor.

+

Başlangıçta iletişim için eğlenceli bir araç olan sosyal medya, bugün pek de farkında olmadığımız gönüllü bir köleliğe dönüştü. İlk kitlesel sosyal medya aracımız Facebook, ‘Okul arkadaşını bul’ mottosuyla hem faydalı hem de keyifli gelmişti.

Ardından peş peşe gelen farklı sosyal medya platformları, kendi formatlarına uygun içerik üretmemizi, başlangıçta arkadaşımız sonra rakibimiz olan kişilere karşı bu yarışta öne geçmek için daha fazla efor sarf etmemizi zorunlu kılar hale geldi.

Twittter’a çok etkileşim getirecek ‘tweet’ler, Instagram’a fotoğraf, hikâye ve şimdi de Reels videoları, TikTok’a videolar, Snapchat’e eğlenceli içerikler üreten ve bu yarıştan kopmamak için zamanının büyük bölümünü bu mecralara harcayan robotlara dönüştük.

Sosyal medya şirketlerinin bizi koşullandırmasının sonu gelecek gibi değil. Geldiğimiz noktada, düne kadar YouTube için yatay videolar çekerek o mecrada var olmaya çalışanlara şimdi ‘Dikey video çek’ dayatması yapılıyor.

+

Instagram: https://www.instagram.com/melihbayramdede

Tiktok: https://www.tiktok.com/@melihbayramdede

Twitter: https://twitter.com/melihbayramdede

Facebook: https://www.facebook.com/melihbayramdedecom

LinkedIn: https://www.linkedin.com/in/melihbayramdede

Telegram: https://t.me/melihbayramdede

YouTube: https://www.youtube.com/melihbayramdede

E-Posta: mbd@melihbayramdede.com

“Son ırmak kuruduğunda, son ağaç yok olduğunda, son balık tutulduğunda; beyaz adam paranın yenmeyen bir şey olduğunu anlayacak.”

1790’da ABD’nin Washington kentinde doğan Kızılderili yerlilerinin efsanesi Şef Seattle böyle diyordu, ibretlik bu sözleri tarihe not düşerek.

Nedense bağlamdan bağımsız, buradaki ‘son’ vurgusu bana farklı çağrışımlar yapıyor. Örneğin New York’ta son ankesörlü telefonun müzeye kaldırıldığını öğrendiğimde yine zihnimde belirdi.

Çünkü ankesörlü telefon, bizim neslimiz için büyük mucizeydi. Telefon rehberimizin kırtasiyeden aldığımız kâğıt defterden ibaret olduğu yıllarda, ceplerimizde jetonlarla dolaşırdık.

+

Meta’nın bugüne kadar en büyük gelir kaynağı, pazarladığı kullanıcı verileriydi. Cambridge Analytica skandalı, Rusya’nın ABD seçimine müdahalesi gibi sorunlarda hep göz önünde oldu Facebook. Zuckerberg, bu nedenle ABD Kongresi'nde sorgulandı. Kullanıcı verilerinin kötüye kullanılması nedeniyle özür dilemek zorunda kaldı.

Meta üzerinde giderek artan baskı, şirketin işinin hiç de kolay olmadığını gösteriyor. Bir taraftan Çinli Tiktok karşısında rekabette zorlanması, bir yandan Apple’ın iPhone kullanıcılarına sunduğu, “Facebook beni takip etmesin” özelliği, şirketin yaşadığı en büyük sorunların başında geliyor.

Sadece Apple’ın kullanıcılara tanıdığı bu hak nedeniyle Meta’nın yılda 10 milyar dolarlık reklâm geliri kaybı yaşayacağını bizzat Zuckerberg açıklıyor.

+

Instagram: https://www.instagram.com/melihbayramdede

Tiktok: https://www.tiktok.com/@melihbayramdede

Twitter: https://twitter.com/melihbayramdede

Facebook: https://www.facebook.com/melihbayramdedecom

LinkedIn: https://www.linkedin.com/in/melihbayramdede

Telegram: https://t.me/melihbayramdede

YouTube: https://www.youtube.com/melihbayramdede

E-Posta: mbd@melihbayramdede.com

Geçtiğimiz günler, Türkiye’de internet altyapısı ve aldığımız hizmetlerin iyileştirmesi adına olumlu sinyaller yaşadığımız bir dönem oldu. Ülkemizde telekom altyapısının büyük çoğunluğu Türk Telekom’un elinde ve şirket bu alanda hâkim konumda bulunuyor.

1000 Mbps hızında internet paketlerinin alternatif telekom şirketleri aracılığıyla bireysel kullanıcılara sunulmaya başlanması olumlu bir adımdı. Altyapıda bazı teklemeler yaşandığına dair şikâyetler görüldüyse de bu sorunların geçici olduğunu düşünebilir ve olumlu taraftan bakarak, 1000 Mbps’e kadar internet paketlerinin halka inmeye başlamasına sevinebiliriz.

Yönetici konumundaki bürokratlar, Türkiye’de fiber internet teknolojisinin halka ulaşmasında sorun yokmuş gibi davransa ve bir kamu şirketi olan Türk Telekom, kârlılığıyla övünmeye devam etse de kârlılık açıklaması beni mutlu etmiyor, aksine rahatsız ediyor. Halka hizmet ulaştırmak yerine, sadece kasasını doldurmaya çalışan bir şirket izlenimi bırakıyor.

+

Amerikan uydu şirketi SpaceX tarafından kurulan Starlink, uydudan internet erişimi sağlıyor. Uydu takımyıldızı olarak planlanan sistem, binlerce küçük uydudan oluşuyor. 

Starlink’in diğer uydu sistemlerinden en önemli farkı, günümüzde uydu internet hizmetlerinin çoğu yaklaşık 35 bin km'lik yörüngede dönen tek bir coğrafi uydudan hizmet verirken, Starlink uydularının dünyaya çok daha yakın olması ve yaklaşık 550 km yörüngede seyretmesi.

Bu farklılık, veri alışverişinin daha düşük gecikmeyle yapılmasını ve daha iyi performans elde edilmesini sağlıyor. Şirket sahip olduğu Falcon 9 roketleriyle bir defada onlarca uyduyu yörüngeye oturtarak, dünyada internet hizmeti ulaşmayan nokta bırakmamaya çalışıyor. Peki, tüm bunlar olurken biz ne yapıyoruz?

+

Instagram: https://www.instagram.com/melihbayramdede

Tiktok: https://www.tiktok.com/@melihbayramdede

Twitter: https://twitter.com/melihbayramdede

Facebook: https://www.facebook.com/melihbayramdedecom

LinkedIn: https://www.linkedin.com/in/melihbayramdede

Telegram: https://t.me/melihbayramdede

YouTube: https://www.youtube.com/melihbayramdede

E-Posta: mbd@melihbayramdede.com

Birçok ülkede elektrikli araçlar vergi indirimiyle teşvik edilip, fosil yakıtlı araçların yollardan çekilmesi hızlandırılırken, bizde TOGG sayesinde sınırlı bir vergi teşviki yeni gündeme geldi.

Elektrikli araçların yaygınlaşmasının önünde en büyük engel, vergi yükü. Bu vergi yükü temiz enerjili araçlar lehine iyileştirilerek, geri kalmışlığımız giderilebilir.

Bir başka sorun ise ülke genelinde yeterince şarj istasyonu bulunmayışı. Farklı özel girişimler bulunmakla birlikte bunların her noktaya ulaşmadığını görüyoruz.

Bu konuda Sanayi ve Teknoloji Bakanlığının ‘Elektrikli Araçlar İçin Hızlı Şarj İstasyonları Destek Programı’ başlatması önemli. Bu adım iyi bir başlangıç olabilir.

Türkiye’nin bir de elektrik altyapısı sorunu var. Özelleştirilen enerji dağıtımı sektörünün, kaliteli bir hizmet sunmadığı ve bazen kamulaştırmayı bile özlettiği ortada.

Ulaşımda elektrikli araçların yaygınlaşması, ülke genelindeki enerji talebinde doğal olarak artışa neden olacak. Bunun başarısız enerji dağıtım şirketleriyle hiç de kolay olmayacağı açık.

+

Uber’in vukuatları, kimliği ya da kimlikleri açıklanmayan kişilerce, ilk olarak İngiliz The Guardian gazetesine sızdırıldı. Uluslararası Araştırmacı Gazeteciler Konsorsiyumu da oluşturduğu çalışma grubuyla bu verileri sınıflandırarak yayınlamaya başladı.

‘Uber Dosyaları’ adıyla kamuoyunda ses getiren dosyalarda en çok dikkatimi çeken şey, teknoloji odaklı bir girişim olan şirketin, hile için de teknolojiyi etkin kullanması oldu. Şirketin baskınlarda kullanılan ‘Kill switch" (Yok etme butonu) vardı meselâ

En az altı ülkede devreye alındığı belirlenen bu teknoloji, baskın yapıldığında kamu görevlilerinden bilgi saklamayı amaçlıyor; bu özellik aktif edildiğinde, o ülkedeki sistemlerin Uber sunucularıyla bağlantısı kesilerek kanıtlar yol ediliyordu.

Belgelerde bu özelliğin Hollanda’daki bir baskın sırasında kullanıldığının da delili var. Dönemin Uber CEO'su Travis Kalanick’in "Hemen kapatma düğmesine basın. Amsterdam'da erişim kapatılmalı" talimatı verdiği çoktan kayıtlar arasına geçti bile.

+

Sosyal medyada lütfen beni takip edin!

Instagram: https://www.instagram.com/melihbayramdede

Tiktok: https://www.tiktok.com/@melihbayramdede

Twitter: https://twitter.com/melihbayramdede

Facebook: https://www.facebook.com/melihbayramdedecom

LinkedIn: https://www.linkedin.com/in/melihbayramdede

Telegram: https://t.me/melihbayramdede

YouTube: https://www.youtube.com/melihbayramdede

İletişim: mbd@melihbayramdede.com

Rusya’nın Ukrayna’yı işgal girişiminin sonuçlarından biri de ülkedeki teknoloji şirketleri ile yetişmiş iş gücünün karşılaştığı zorluklar oldu. İşgalin kamuoyunda meşgul ettiği yer, savaş artık kanıksandığı için azalırken, Rusya merkezli teknoloji şirketleri ile çalışanlarının durumu kayda geçmeye değer.

İşgalin başından bu yana, Rusya’dan beyin göçü yaşanıyor. Özellikle yazılımcılar, zorunlu olarak askere alınma ve gitmedikleri takdirde vatan haini ilân edilme endişesiyle çareyi ülke dışına yelken açmakta buldu.

Rusya Elektronik İletişim Derneği’ne göre, savaş koşullarının doğurduğu göç dalgasında sadece ilk ayda 50 ila 70 bin yazılımcı ülkeden çıktı. Bugüne baktığımızda bu rakamın yüzbinleri bulduğunu rahatlıkla öngörebiliriz ki, bu Moskova için endişe verici olmalı.

+

Geleneksel medya, yeni medyanın baskısı altında yaşam savaşı verirken, yeni medya cephesinde her şey yoluna girmiş değil. Basılı gazete, dergi, televizyon ve kitap üreticilerinin model arayışları, bunu gelir modelini kurarak gerçekleştirme zorunluluğu işin zor kısmı.

Klasik gelir metotlarını, yeni medyada sürdürmek genellikle mümkün değil. Gazete ve dergi satmak, radyo ve televizyonları sadece reklâm geliriyle ayakta tutmak, eldeki medya enstrümanlarını sadece internete açmak yeterli değil, günümüzde var olmak için.

İnternetin kendine has doğasında yeni denemelere sahne oluyor medya dünyası. Batıda haber üreten medya araçlarının ücretli abonelik paketleri ya da bağışçı okurların maddi desteğiyle yola devam etmeye çalıştığını görüyoruz.

+

Sosyal medyada lütfen beni takip edin!

Instagram: https://www.instagram.com/melihbayramdede

Tiktok: https://www.tiktok.com/@melihbayramdede

Twitter: https://twitter.com/melihbayramdede

Facebook: https://www.facebook.com/melihbayramdedecom

LinkedIn: https://www.linkedin.com/in/melihbayramdede

Telegram: https://t.me/melihbayramdede

YouTube: https://www.youtube.com/melihbayramdede

İletişim: mbd@melihbayramdede.com

Yüz yüze karşılaştığımızda, normal insan görüntüsü verenlerin, sosyal medya hesaplarının arkasına gizlendiklerinde farklı bir kişiliğe büründüğünü görüyoruz.

Sadece farklı kullanıcı adı ve farklı profil fotoğrafından bahsetmiyorum elbette. Bambaşka bir kişilik, bambaşka bir söylem, bambaşka ahlâkî seviyesizlik, sevgisizlik, empatisizlik söz konusu olan… Bu kavramlara çok sayıda ekleme yapmak mümkün.

Sosyal medya, çoğu insanın gerçekte olduğu gibi davranmasına değil, trolleşme temayülü göstermesine neden olan bir araca dönüştü. Aslında olağandışı olması gereken bu eğilim, birçokları tarafından normal gibi karşılanıyor.

Adı sanı belli olmayan, gerçek kişi olduğundan emin olunmayan bir hesapla muhatap olmak, o hesapları takip etmek, üstüne üstlük hoşumuza gitti diye o hesaplardaki paylaşımları takipçilerimize de gösterecek şekilde etkileşime girmek, bu sorunun kronikleşmesini besliyor.

+

Pandemi döneminin kendine has ekonomik koşulları oluştu. Geçmişte sıcak bakılmayan uzaktan çalışma artık normalleşti. Hızlı teslimat sektörü büyüdükçe büyüdü.

Karantina günlerinde zaruri hâller dışında evden çıkılmaması, e-ticaret şirketlerinde büyük bir hacim patlamasına neden oldu. Ancak her güzel şeyin başı olduğu gibi sonu da var.

Olağanüstü koşullar sona erince, buna göre yapılanan, bu süreçte obez büyüyen, kadrosunu bu koşullara göre genişleten şirketler, yeni gerçeklikle yüzleşmek ve kendilerini buna göre ayarlamak zorunda kaldı.

Karantinada her şeyi adresine teslim isteyen müşteri, “Artık getirmene gerek yok!” moduna döndü. Alışverişini kendisi yapmaya, yemeğini dışarıda yemeye, “Hem çıkıp hava alırım hem de alışverişimi yaparım” demeye başladı.

+

Sosyal medyada lütfen beni takip edin!

Instagram: https://www.instagram.com/melihbayramdede

Tiktok: https://www.tiktok.com/@melihbayramdede

Twitter: https://twitter.com/melihbayramdede

Facebook: https://www.facebook.com/melihbayramdedecom

LinkedIn: https://www.linkedin.com/in/melihbayramdede

Telegram: https://t.me/melihbayramdede

YouTube: https://www.youtube.com/melihbayramdede

İletişim: mbd@melihbayramdede.com

Barış dönemlerinde sosyal medyada paylaşım yapmak eğlenceli olabilir. Savaş zamanlarında ise sonu ölümle bitecek bir macera. Doğal olarak tüm bu paylaşımlar, dostlarınız kadar düşmanlarınız tarafından da titizlikle takip edilir. İşin en can alıcı yanıysa, bu paylaşımlardaki bilgiler düşmanınız için hayâtî önemde istihbaratlardır. Çünkü sosyal medya paylaşımlarına bakarak yer belirlemek ve hemen oraya saldırı düzenlemek mümkün. Fotoğraf ya da video, bir askeri üsten paylaşılmışsa, birliğinizin tamamını kaybedebilirsiniz bir hava saldırısıyla.

Sosyal medya geçici bir heves mi, yoksa vazgeçilmez bir iletişim ve yaşam tarzı mı? Sosyal medya kullanmayanlara göre gereksiz bir macera, sosyal medyayı yaşam tarzının parçası haline getirenlere göre ise onsuz yaşanmayacak bir araç. Rusya’nın Ukrayna’yı işgaliyle sosyal medya cephesinde yaşananlar, bu tartışmayı tekrar gündeme taşıdı. Küresel sosyal medya uygulamalarını önce yavaşlatma, sonra engelleme aşamasına geçen Moskova, bu kararı vatandaşlarına anlatmakta ve onları ikna etmekte güçlük çekiyor. SSCB dönemindeki kapalı rejimi ancak dedelerinden, babalarından duymuş olan Rus gençliği, içine doğdukları sosyal medya çağında karşı karşıya kaldıkları duruma doğal olarak anlam veremiyor. Düne kadar batılı akranları gibi küresel sosyal medya araçlarıyla yatıp kalkarken, birdenbire sistemden dışlanmak kolay değil.

Rusya'nın Ukrayna'ya saldırısıyla eşzamanlı olarak bir cephe de sosyal medyada açıldı. Rusya'nın sosyal medya üzerinden başlattığı psikolojik savaş ve söylem üstünlüğü kurma çabası, işgale karşı duran dünyanın her yerindeki sosyal medya kullanıcılarının tepkisiyle karşılaştı.

Koç Üniversitesi Yayınları tarafından yayınlanan ve Seth Stephens-Davidowitz tarafından kaleme alınan "Bana Yalan Söylediler" adlı kitap, insanların kendileriyle ilgili söyledikleri pek çok şeyin doğru olmadığını verilerle ortaya koyuyor. Bu ilgi çekici kitap, "İnternet ve Gerçek Yüzümüz" alt başlığına sahip.

Türkiye Teknoloji Geliştirme Vakfı tarafından yayınlanan ve Charlene Li tarafından kaleme alınan "Yıkıcı Zihniyet" adlı kitap, şirketlerin başarılı olmak için rekabetçi, yenilikçi ya da girişimci olmalarının yetmediğini, 'yıkıcı zihniyet'e sahip olmaları gerektiğini vaka örnekleriyle anlatıyor.

İçten yanmalı motorun icad edilmesi atların sonunu getirdi. Peki yapay zekâ ve otomasyon, insan işgücüne olan ihtiyacın sonunu getirecek mi? Sonumuz atlar gibi mi olacak? Sahi atlarla insanlar arasında ne fark var?

Bugün sosyal medyada gerçeklerin adeta tersyüz edildiğine şahit oluyoruz. Sosyal medya kullanıcılarını manipüle etmek, devletlerden şirketlere, farklı amaçlara hizmet eden sivil toplum kuruluşlarından bireylere kadar herkesin bir uğraşı haline gelmiş durumda.

Bu hafta sizlere Macintosh bilgisayarla tanışmamın hikâyesini anlatacağım. Pikaj-montaj tekniğiyle çalışan Türk basınının daha önce kullandığı IBM dizgi makinelerinden Macintosh bilgisayara geçişinin canlı tanığıyım. 

Telekom operatörleriyle belediyeler fiber altyapı çalışmaları konusunda birbirlerini suçlayarak zaman kaybederken, Türkiye sadece yüzde %17,5’in sabit genişbant internet hizmetinden yararlanabildiği bir ülke olmaktan öteye geçemedi.

Bu haftaki podcast yayınımda, 'Başarısızlığı başarı gibi pazarlamak' konusundan söz ettim. Radikal gazetesi, Kral TV ve PowerTürk TV örnekleri üzerinden ticari başarısızlığın 'dijitale geçiyoruz' diye yanıltıcı şekilde sunulmasını yorumladım.