Daily Stoic Việt Nam

Ngày 09 Tháng Ba,

HÃY CHỌN ĐÚNG BỐI CẢNH

***

“Trên hết, cần đảm bảo điều này - rằng bạn sẽ không bị gắn chặt vào những mối quan hệ cũ, những người bạn bè mà kéo bạn xuống cùng đẳng cấp với họ. Nếu bạn không thực hiện được, cuộc đời bạn sẽ bị hủy hoại... Bạn cần chọn giữa việc được ưa thích bởi những người bạn đó và vẫn là con người y như cũ, hoặc là trở thành một người tốt hơn và chấp nhận đánh đổi những người bạn này...Nếu cố chọn cả hai, bạn sẽ chẳng có được tiến bộ, cũng như chẳng giữ được những gì bạn từng có.”

- EPICTETUS, DISCOURSES, 4.2.1; 4–5;

“Bạn sẽ học được điều tốt từ người tốt, còn nếu giao du với kẻ xấu, bạn sẽ hủy hoại linh hồn mà mình có”

- MUSONIUS RUFUS, QUOTING THEOGNIS OF MEGARA, LECTURES, 11.53.21–22;

Jim Rohn có câu nói nổi tiếng, hay được trích dẫn thế này: “Bạn là trung bình của 5 người bạn dành thời gian nhiều nhất.” James Altucher khuyên các nhà văn trẻ, những doanh nhân khởi nghiệp hãy đi tìm “bối cảnh” của mình - một nhóm người tương đương nhau, và thúc đẩy nhau trở nên tốt hơn. Phụ huynh của bạn có thể nhăn mặt khi thấy bạn giao du với bạn xấu: “Hãy nhớ rằng, gần mực thì đen, gần đèn thì rạng.” Câu châm ngôn sau của Goethe có lẽ sáng tỏ hơn với nhiều người: “Hãy cho ta biết ngươi giao du với kẻ nào, và ta sẽ nói cho ngươi biết ngươi là hạng thế nào.”

Hãy có ý thức trong việc cân nhắc xem những ai được phép bước vào cuộc đời bạn – không phải theo phong cách thượng đẳng, mà dưới góc nhìn của kẻ đang cố gắng kiến tạo một cuộc sống tốt nhất có thể. Hãy nghĩ về những người bạn gặp gỡ, dành thời gian cùng và tự hỏi: Liệu họ có khiến tôi tốt hơn? Liệu họ có khuyến khích tôi tiến lên phía trước và có yêu cầu tôi giải trình một cách thích đáng những gì mình làm? Hay là họ đang kéo tôi về đẳng cấp của họ? Sau khi nghĩ kỹ câu trả lời, hãy tự hỏi mình câu hỏi quan trọng nhất: Liệu tôi nên dành thêm hay bớt thời gian cho họ?

Phần thứ hai của trích dẫn nói trên của Goethe nhắc chúng ta về sự mạo hiểm của lựa chọn này. “Nếu ta biết được ngươi dành thời gian thế nào”, Goethe nói tiếp, “vậy ta sẽ biết được thứ gì sẽ xảy đến với ngươi.”

---------------------

Ngày 08 Tháng Ba,

ĐỪNG VÔ Ý GIAO ĐI SỰ TỰ DO CỦA MÌNH

***

“Nếu một kẻ khác trao cơ thể của bạn cho một người vãng lai, bạn sẽ tức giận. Nhưng bạn lại tự trao suy nghĩ của mình cho bất kỳ ai bạn gặp, và những người đó có thể hành hạ, mang đến những rối loạn và phiền toái cho bạn – bạn không thấy xấu hổ vì điều đó sao?”

- EPICTETUS, ENCHIRIDION, 28;

Một cách bản năng, bạn bảo vệ cơ thể vật lý của mình. Chúng ta không để người khác tự tiện động chạm, xô đẩy, chặn đường nơi bạn đi. Còn về tâm trí, bạn lại không có nhiều sự tự quản như vậy. Bạn để tâm trí của mình lượn theo phương tiện truyền thông, mạng xã hội, truyền hình, lượn theo người khác đang làm, nghĩ, nói gì. Vừa ngồi xuống để làm việc thì một lúc sau, bạn đã bắt đầu lướt web. Bạn vừa đoàn tụ với gia đình được vài phút thì bạn lại rút điện thoại ra. Đến một công viên yên bình, thay vì tự nhìn vào nội tâm mình, bạn lại đi phán xét những người đang đi qua.

Bạn thậm chí còn không biết mình đã, đang làm những hành động đó. Bạn không nhận thức được những hành động đó lãng phí, thiếu hiệu quả, độc hại và khiến bạn mất tập trung. Điều tệ hơn là – không ai khác chịu trách nhiệm cho những điều trên cả, mà là chính bạn.

Với những người Stoic, điều trên thật đáng ghê tởm. Họ biết rằng thế giới này có thể nắm quyền kiểm soát thân thể này – có thể bạn sẽ bị ném vào tù, hoặc thời tiết hành hạ tấm thân này không thương tiếc. Nhưng còn tâm trí? Tâm trí là của bạn. Bạn phải bảo vệ nó. Làm ơn giữ quyền kiểm soát suy nghĩ và nhận thức của mình, những người Stoic sẽ khuyên bạn như vậy. Đó là tài sản đáng giá nhất của chính bạn.

---------------------

Ngày 07 Tháng Ba,

ĐỪNG TIN TƯỞNG CÁC GIÁC QUAN

***

“Heraclitus gọi việc tự dối lừa bản thân là một bệnh tật kinh khủng, và thị lực là một giác quan giả dối.”

- DIOGENES LAERTIUS, LIVES OF THE EMINENT PHILOSOPHERS, 9.7;

Khả năng tự nhận thức là năng lực đánh giá bản thân một cách khách quan. Đó là khả năng nghi vấn với trực giác, những khuân mẫu, những giả thuyết của mình. Oiêsis* - tự lừa dối bản thân - quan điểm ngạo mạn và cứng đầu, nó đòi hỏi bạn cứ khư khư ôm lấy quan điểm của mình một cách mù quáng, đến nỗi ngay cả thị giác cũng đánh lừa bạn.

Điều trên thật đáng báo động. Thậm chí ta còn không tin được chính giác quan của mình?! Chắc chắn, bạn có thể nghĩ theo hướng đó. Hoặc là, bạn có thể nghĩ rằng: vì các giác quan thường có sự sai lệch, vì cảm xúc thường bị kích thích quá đà, vì những tiên đoán thường lạc quan thái quá, vậy nên, ta không nên kết luận quá nhanh về bất cứ thứ gì. Mọi hành động, ta đều có thể đợi thêm một nhịp, để ý thức rõ ràng hơn về mọi thứ đang diễn ra – qua đó ta có thể đưa ra quyết định đúng đắn.

*Oiêsis (ottaἴησις): tự phụ, tự lừa dối, ảo tưởng, ý kiến kiêu ngạo hoặc ý niệm.

---------------------

Ngày 06 Tháng Ba,

ĐỪNG BAO GIỜ ĐI KỂ CHUYỆN CỦA MÌNH

***

“Ở nơi công cộng tránh nói chuyện thường xuyên và quá mức về những thành tựu và những mối nguy hiểm của bạn, cho dù bạn rất thích kể lại những mối nguy hiểm của mình, nhưng nó không hề dễ chịu với người khác khi phải nghe về những vấn đề của bạn”

- EPICTETUS, ENCHIRIDION, 33.14;

Nhà triết học hiện đại Nassim Taleb đã cảnh báo về sự “ngụy biện tường thuật” - xu hướng lắp ráp các sự kiện không liên quan đến quá khứ thành các câu chuyện. Những câu chuyện này, mặc dù làm hài lòng người nghe, vốn đã trở nên sai lệch. Chúng dẫn tới một cảm giác gắn kết và chắc chắn chúng không hề có thật

Nếu điều đó quá làm bạn phấn khích, hãy nhớ Epictetus đã chỉ ra, có một lý do khác để không kể những câu chuyện quá khứ của bạn. Nó nhàm chán, khó chịu, và là sự tự thú. Nó có thể khiến bạn cảm thấy thoải mái khi làm chủ cuộc trò chuyện và khiến tất cả đều nói về bạn, nhưng bạn nghĩ nó như thế nào đối với những người khác? Bạn có nghĩ rằng mọi người thực sự thích những diễn biến trong ngày hội bóng đá ở trường cấp ba của bạn không? Đây có thực sự là thời điểm dành cho một câu chuyện phóng đại nào đó về khả năng tình dục của bạn không?

Bạn hãy cố gắng hết sức để không tạo ra những quả bong bóng tưởng tượng này, hãy sống với thực tế. Lắng nghe và kết nối với mọi người nhưng đừng trình bày với họ.

---------------------

Ngày 05 Tháng Ba,

CẮT GIẢM NHỮNG CHI PHÍ ĐẮT ĐỎ

***

“Vậy nên, liên quan đến những gì chúng ta theo đuổi, những gì khiến chúng ta nỗ lực một cách mạnh mẽ để đạt được, chúng ta thiếu đi sự cân nhắc này, chẳng có gì hữu ích trong số chúng, hoặc hầu hết đều không hữu ích. Một vài trong số đó là vô dụng, trong khi số khác thì không đáng giá đến như vậy. Nhưng chúng ta không hề nhận ra điều này và xem chúng như là miễn phí, khi chúng khiến ta phải trả giá đắt.”

- SENECA, MORAL LETTERS, 42.6;

Trong những bức thư của Seneca, đây chắc chắn là 1 bức thư quan trọng nhất và cũng là ít được hiểu nhất. Ông đã đưa ra một quan điểm chưa từng thấy trong một xã hội của những ngôi nhà ngày càng to lớn hơn và sở hữu tài sản nhiều hơn: đó là một chi phí chìm cho tất cả những gì mà chúng ta tích lũy. Và chúng ta nhận ra điều đó càng sớm thì càng tốt.

Hãy nhớ rằng: ngay cả những gì bạn nhận được miễn phí cũng có một chi phí, nếu chỉ trong những gì bạn phải trả để tích trữ nó trong những nhà kho và trong tâm trí của bạn. Khi bạn đi qua những khối tài sản của bạn ngày hôm nay, hãy tự hỏi: Tôi có cần cái này không? Nó có thừa không? Những thứ này có cái gì giá trị? Nó là chi phí gì của tôi?

Bạn có thể ngạc nhiên bởi các câu trả lời và bạn đã tự mình ném đi bao nhiêu tiền mà không hề hay biết.

---------------------

Ngày 04 Tháng Ba,

NHẬN THỨC LÀ SỰ TỰ DO

***

“Người sống tự do là người mà sống theo những gì họ muốn, không bị ép buộc, không bị ngăn cản, cũng không bị giới hạn, những người mà sự lựa chọn của họ không bị cản trở, những kẻ khao khát thành công và là những ai không rơi vào những gì khước từ họ. Liệu có ai muốn sống trong sự gian dối – vấp ngã, mắc sai lầm. vô kỷ luật, phàn nàn, trong một lối mòn? Chẳng ai muốn cả. Đây chính là những người đó, những người không sống theo những gì họ muốn, và vì thế mà những người này không được tự do.”

- EPICTETUS, DISCOURSES, 4.1.1–3a;

Thật buồn khi cân nhắc đến việc mọi người phải dành bao nhiêu thời gian cho một khóa học về những việc “phải” làm trong 1 ngày - không phải là nhiệm vụ cần thiết như công việc hay gia đình, mà là những nhiệm vụ chúng ta không cần thiết phải chấp nhận ngoài sự hư ảo hay thiếu hiểu biết. Hãy xem xét các hành động mà chúng ta thực hiện để gây ấn tượng với người khác hoặc thời gian chúng ta sẽ dùng để thúc đẩy sự thôi thúc hoặc mong muốn mà chúng ta thậm chí chưa từng tự đặt câu hỏi. Trong một trong những bức thư nổi tiếng của mình, Seneca quan sát những người quyền lực thường xuyên làm nô lệ cho đồng tiền của họ tới mức nào, cho vị trí của họ, cho tình nhân của họ, thậm chí là cả pháp luật ở Rome dành cho những người nô lệ. Ông mỉa mai: “Không có chế độ nô lệ nào đáng xấu hổ hơn, là một người tự áp đặt chính họ”.

Chúng ta thấy chế độ nô lệ này mọi lúc, một người đồng hành không thể giúp ích gì nhưng phải dọn dẹp mớ hỗn độn do kẻ dị hợm nào đó gây ra, một ông chủ quản lý nhân viên soi kĩ từng tý một và vắt kiệt từng xu. Vô số những vấn đề, sự kiện và các cuộc họp mặt mà chúng ta quá bận rộn để tham gia nhưng dù gì vẫn phải đồng ý một cách miễn cưỡng.

Hãy tự xem lại những nhiệm vụ còn chưa làm của bạn. Xem có bao nhiêu trong số này là tự áp đặt? Có bao nhiêu trong số chúng là thực sự cần thiết? Bạn có tự do như bạn nghĩ không?

---------------------

Ngày 03 Tháng Ba,

(KHÔNG) HỘI NHẬP

***

“Có những thứ không được đi cùng với nhau. Bạn phải là một con người thống nhất, hoặc tốt hoặc xấu. Bạn phải siêng năng làm việc, hoặc là chỉ theo lý lẽ của riêng mình, hoặc là với những thứ ngoài tầm kiểm soát. Chỉ nên đặc biệt quan tâm đến những gì bên trong chứ không phải những thứ bên ngoài. Hay nói cách khác là: theo đuổi sự minh triết, hoặc mù quáng với đám đông.”

- EPICTETUS, DISCOURSES, 3.15.13;

Con người rất phức tạp. Chúng ta có nhiều mặt xung đột trong ham muốn, khát khao và nỗi sợ hãi. Thế giới bên ngoài cũng không kém phần rắc rối và mâu thuẫn. Nếu chúng ta không cẩn thận, những ngoại lực mạnh mẽ này sẽ khiến ta chao đảo, và cuối cùng sẽ phân tách chúng ta ra. Dù sao đi nữa, chúng ta không thể sống hai mặt như Jekyll and Hyde được.

Chúng ta có một lựa chọn: hoặc là tìm kiếm sự minh triết và hết sức tập trung vào bản thân, hoặc là cư xử như một thủ lĩnh của đám đông ngu muội, trở thành bất cứ điều gì đám đông cần tại một thời điểm nhất định.

Nếu chúng ta không tập trung vào việc tự nhận thức và liên hợp với bản thân, ta sẽ rất dễ dàng bị đồng hóa và bị dắt mũi như những bầy cừu.

* Jekyll and Hyde ( Nguyên tác:Strange Case of Dr. Jekyll and Mr. Hyde): cụm từ "Jekyll & Hyde" đã được sử dụng để nói về một người có tính cách và đạo đức rất khác nhau trong nhiều trường hợp, mà tiếng Việt thường hay gọi là "đừng trông mặt mà bắt hình dong", "nhìn vây nhưng không phải vậy".- ND

---------------------

Ngày 02 Tháng Ba,

TỰ ĐÁNH GIÁ NĂNG LỰC CỦA BẢN THÂN

***

“Tự lượng sức mình là điều quan trọng hơn cả, bởi vì, con người thường hay ảo tưởng sức mạnh”

- SENECA, ON TRANQUILITY OF MIND, 5.2;

Nhiều người không muốn đánh giá chính xác trình độ của bản thân. Có lẽ họ sợ việc tự soi xét sẽ làm suy giảm niềm tin về năng lực của chính họ. Theo châm ngôn của Goethe, “ảo tưởng sức mạnh” là thất bại khủng khiếp của mỗi cá nhân. Nếu bạn không thực sự xem xét điểm yếu của mình, làm sao bạn có thể tự nhận thức được bản thân?

Đừng sợ việc tự đánh giá năng lực vì sự lo lắng phải thú nhận với bản thân điều gì đó. Vế sau của châm ngôn Goethe cũng rất quan trọng. Ông chỉ ra rằng “tự đánh giá thấp bản thân” cũng gây tổn hại không kém so với “ảo tưởng sức mạnh”. Có phải đôi khi ta cũng ngạc nhiên về khả năng vượt qua nghịch cảnh mà ta nghĩ mình không thể đối phó? Cái cách mà ta có thể gạt bỏ đi nỗi đau mất mát người ta thương yêu và quan tâm đến người khác dù chúng ta luôn nghĩ rằng chúng ta sẽ vô cùng suy sụp nếu có chuyện gì xảy ra với bố mẹ hoặc anh chị em của chúng ta. Hay cái cách mà chúng ta có thể vươn lên trong một tình huống căng thẳng hoặc tạo ra sự thay đổi lớn cho cuộc sống.

Tự đánh giá thấp khả năng của mình cũng nguy hiểm không kém sự ảo tưởng về năng lực bản thân. Hãy trau dồi khả năng đánh giá một cách chính xác và trung thực bản thân. Hãy suy xét chính mình để nhận ra năng lực của bản thân và cách mở khóa tiềm năng đó.

---------------------

“Một điều quan trọng để bắt đầu tìm hiểu về triết học đó là: sự nhận thức rõ ràng về nguyên tắc hành động của bản thân.”

- EPICTETUS, DISCOURSES, 1.26.15;

Triết học thật đáng sợ. Chúng ta nên bắt đầu tìm hiểu về triết học như thế nào? Đọc sách? Nghe giảng? Hay tiết chế sự hưởng thụ vật chất của bản thân?

Những cách trên đều không phải. Epictetus cho rằng một người trở thành triết gia khi họ bắt đầu đi tìm lẽ sống của mình, khi họ trở nên ngờ vực về những cảm xúc, niềm tin hay ngôn ngữ mà người khác xem là điều hiển nhiên. Người ta cho rằng một con vật có sự tự nhận thức khi nó có thể hoàn toàn nhận ra chính nó trong gương. Có lẽ hành trình với triết học bắt đầu khi chúng ta nhận thức được khả năng đào sâu phân tích tâm trí của chính mình.

Bạn có thể bắt đầu từ ngày hôm nay chứ? Khi làm thế, bạn sẽ thấy rằng từ đó bạn mới thực sự sống, mới thực sự tận hưởng cuộc đời. Hãy đồng hành cùng Socrates - hãy sống một cuộc đời có ý nghĩa.

---------------------

Ngày 29 Tháng Hai,

BẠN KHÔNG THỂ LUÔN CÓ CÁI BẠN MUỐN

***

“Khi những đứa trẻ đút tay vào một cái hũ mứt nhỏ hẹp, chúng không thể bỏ tay ra ngoài và bắt đầu khóc. Bảo chúng ‘Bỏ bớt một vài thứ và bạn sẽ rút được tay ra!’ Kiềm chế ham muốn của bạn - đừng đặt trái tim của bạn vào rất nhiều thứ và bạn sẽ nhận được những gì bạn cần”

- EPICTETUS, DISCOURSES, 3.9.22;

“Chúng ta có thể có tất cả” là một câu thần chú trong cuộc sống hiện đại của chúng ta. Công việc, gia đình, mục đích, thành công, thời gian giải trí - chúng tôi muốn tất cả những thứ này, cùng một lúc (ngay bây giờ, để thúc đẩy).

Ở Hy Lạp, giảng đường là một trung tâm giải trí nơi sinh viên chiêm ngưỡng những điều cao hơn (điều tốt, đúng và đẹp) với mục đích sống một cuộc sống tốt hơn. Đó là về ưu tiên, về việc đặt câu hỏi về các ưu tiên của thế giới bên ngoài. Ngày hôm nay, chúng ta đã quá bận rộn để có được mọi thứ, giống như những đứa trẻ đưa tay chăm chăm đút vào hũ mứt nhỏ hẹp, là quá nhiều để tự đặt nghi vấn.

“Đừng đặt trái tim bạn ở quá nhiều điều”. Epictetus nói. Tập trung. Ưu tiên. Tập cho tâm trí bạn câu hỏi: “Mình có cần thứ này không? Điều gì sẽ xảy ra nếu mình không có được nó? Mình có thể làm mà không có nó không?”

Những câu trả lời cho những câu hỏi này sẽ giúp bạn thoải mái, giúp bạn loại bỏ những thứ không cần thiết làm bạn bận rộn - quá bận rộn để cân bằng hoặc hạnh phúc.

---------------------

Ngày 23 Tháng Hai,

NGHỊCH CẢNH KHÔNG QUAN TÂM ĐẾN CẢM XÚC CỦA CHÚNG TA

***

“Bạn không nên để hoàn cảnh kích động cơn giận của bạn, vì chúng không quan tâm đến cảm xúc của bạn đâu.”

- MARCUS AURELIUS, MEDITATIONS, 7.38;

Phần lớn cuốn sách Meditations của Marcus Aurelius là những câu trích dẫn ngắn và những đoạn văn của các cây viết khác. Thực ra là do Marcus không muốn cố tạo ra một tác phẩm nguyên gốc - mà thay vào đó là ông ấy chỉ đang luyện tập, tự nhắc bản thân mình rằng đây kia vẫn còn nhiều bài học quan trọng, và đôi khi những bài học này là những thứ ông ấy đã từng đọc trước đây.

Trích dẫn trên kia khá là đặc biệt vì nó có nguồn gốc từ một vở kịch của Euripides, vở kịch này ngoài việc có khá nhiều những trích dẫn lẻ tẻ ra thì nó đã bị thất lạc. Những gì chúng ta biết được về vở kịch này là: Bellerophon - người anh hùng, bắt đầu đặt nghi vấn về sự tồn tại của các vị thần. Nhưng trong một đoạn, anh ấy nói: Tại sao lại phiền lòng về những nguyên nhân và thế lực to lớn hơn chúng ta nhiều lần vậy? Tại sao chúng ta lại buồn lòng về chuyện đó? Cuối cùng thì, những sự kiện ngoại cảnh này đâu có phải là những thứ có lòng thương cảm - chúng không thể hồi đáp lại những tiếng thét và lời than khóc của chúng ta - và những vị thần vô tâm cũng vậy thôi.

Đó là những gì ông Marcus đã cố gắng nhắn nhủ với bản thân: Hoàn cảnh không thể quan tâm đến cảm xúc, đến nỗi lo âu hay sự phấn khích của bạn đâu. Hoàn cảnh không quan tâm đến phản ứng của bạn. Hoàn cảnh không phải là con người. Vì vậy đừng có làm như là tức giận hay phấn khích sẽ thay đổi được tình hình. Tình hình cũng không quan tâm đâu.

---------------------

Ngày 28 Tháng Hai,

KHI BẠN MẤT KIỂM SOÁT

***

“Linh hồn giống như một bát nước, và những ấn tượng của chúng ta với thế giới ngoài kia giống như tia sáng rơi trên mặt nước. Khi nước gặp khó khăn, có vẻ như chính ánh sáng cũng di chuyển cùng theo, nhưng thực ra ánh sáng không di chuyển. Vì vậy, khi một người mất bình tĩnh, đó không phải là kỹ năng và phẩm hạnh của họ đang có vấn đề, mà là tinh thần của họ và khi tinh thần đó bình tĩnh lại, hãy giải quyết những điều đó.”

- EPICTETUS, DISCOURSES, 3.3.20–22;

Bạn gặp một chút rắc rối. Hoặc có thể bạn gặp rất nhiều rắc rối. 

Thì sao? Điều đó không làm thay đổi triết lý mà bạn biết. Nó không phải là sự lựa chọn hợp lý của bạn đã bỏ rơi bạn vĩnh viễn. Mà là, chính bạn, người đang tạm thời từ bỏ nó. 

Hãy nhớ rằng các công cụ và mục tiêu đào tạo của chúng ta không bị ảnh hưởng bởi sự hỗn loạn của bạn thời điểm này. Hãy dừng lại. Lấy lại bình tĩnh. Nó vẫn đang chờ bạn.

---------------------

Ngày 27 Tháng Hai,

NUÔI DƯỠNG LÃNH ĐẠM Ở NƠI NGƯỜI KHÁC NUÔI DƯỠNG ĐAM MÊ

***

"Trong tất thảy mọi điều, một số là tốt, một số là xấu, và những cái còn lại là lãnh đạm. Cái tốt là những phẩm hạnh và tất cả những gì chia sẻ trong chúng; cái xấu là tật xấu và tất cả những thứ làm cho chúng say mê; sự lãnh đạm nằm giữa phẩm hạnh với tật xấu và bao gồm sự giàu có, sức khỏe, sự sống, cái chết, niềm vui và cả nỗi đau."

- EPICTETUS, DISCOURSES, 2.19.12b–13;

Hãy tưởng tượng sức mạnh kỳ diệu mà bạn có trong cuộc sống và các mối quan hệ khi mà những điều gây rắc rối gây ra cho tất cả mọi người như – gầy như vậy được không, họ có bao nhiêu tiền, họ còn sống được bao lâu, họ sẽ chết như thế nào – đã không còn quan trọng nữa. Điều gì sẽ xảy ra nếu, trong khi người khác thì buồn bã, đố kỵ, kích động, chiếm hữu hoặc tham lam, còn bạn thì khách quan, bình tĩnh và sáng suốt? Bạn có thể hình dung được điều đó không? Tưởng tượng xem, với điều đó, bạn sẽ làm được những gì cho những mối quan hệ của bạn tại nơi làm việc, hoặc cho tình yêu của bạn, hoặc cho những người bạn của bạn.

Seneca là một người cực kỳ giàu có, thậm chí nổi tiếng nữa - nhưng ông là một người khắc kỷ. Ông có rất nhiều vật chất, tuy nhiên, như là một người Khắc Kỷ, ông ta cũng lãnh đạm với vật chất. Ông cũng thích thú chúng trong một khoảng thời gian, nhưng ông cũng chấp nhận rằng, rồi một ngày nào đó chúng sẽ biến mất. Đó là một thái độ tốt hơn so với tuyệt vọng ham muốn có nhiều hơn hoặc sợ hãi mất mát dù chỉ một xu. Lãnh đạm là điều vững chắc nằm ở giữa.

Đừng hiểm lầm đó là sự né tránh hay trốn tránh, mà là không đưa ra khả năng nào có nhiều quyền lực hoặc ưu tiên hơn, điều này là phù hợp. Đây không phải là điều dễ dàng thực hiện, chắc chắn, nhưng nếu bạn có thể làm được việc này, bạn sẽ thoải mái hơn nhiều.

---------------------

Ngày 26 Tháng Hai,

CHO RIÊNG BẢN THÂN MÌNH

***

"Người khác đã làm sai với tôi? Hãy để anh ta tự thấy điều đó. Anh ta có khuynh hướng của riêng mình, và những vấn đề riêng của anh ta. Những gì tôi có bây giờ là những gì bản chất chung đã muốn, và những gì tôi nỗ lực để hoàn thành bây giờ là những gì bản chất của tôi muốn."

- MARCUS AURELIUS, MEDITATIONS, 5.25;

Đôi khi, Abraham Lincoln nổi giận với một cấp dưới, một vị tướng của mình, thậm chí một người bạn. Thay vì trực tiếp chỉ ra lý do từ người đó, Lincoln đã viết một lá thư dài, chỉ rõ tại sao họ sai và những gì Lincoln muốn họ biết. Sau đó Lincoln gấp lá thư lại, đặt nó vào trong ngăn bàn, và không bao giờ gửi nó đi. Rất nhiều lá thư trong số đó chỉ tồn tại một cách tình cờ. Lincoln biết, cũng như các cựu hoàng của thành Rome biết rằng những gì trong lá thư sẽ dễ dàng bị phản ứng ngược trở lại. Thật hấp dẫn để cho họ biết một phần suy nghĩ của bạn.

Nhưng hầu hết bạn luôn kết thúc việc đó với sự hối tiếc. Bạn hầu như luôn mong ước rằng bạn đã không gửi lá thư đó đi. Hãy nghĩ về lần cuối cùng lá thư bay ra khỏi tay cầm của bạn. Kết quả là gì? Có lợi ích gì không?

---------------------

"Giữ một danh sách trong đầu bạn trước những người bị đốt cháy bởi sự tức giận và phẫn nộ về một điều gì đó, thậm chí nổi tiếng nhất về thành công, bất hạnh, hành động xấu xa hoặc bất kỳ sự phân biệt đặc biệt nào khác. Sau đó hỏi chính bản thân mình, làm thế nào để tập luyện? Khói và bụi, những thứ đơn giản của câu chuyện thần thoại đang cố gắng để trở thành huyền thoại thực sự..."

- MARCUS AURELIUS, MEDITATIONS, 12.27;

Trong các tác phẩm của Marcus Aurelius, ông liên tục chỉ ra tại sao các vị hoàng đế xuất hiện trước ông hầu như không được nhớ đến dù chỉ vài năm sau đó. Đối với ông, điều này nhắc nhở rằng dù cho các vị hoàng đế có chinh phục được nhiều đến đâu, dù cho các vị hoàng đế có áp đặt ý chí của mình lên toàn thế giới nhiều đến đâu đi chăng nữa, nó cũng giống như việc xây một lâu đài cát vậy - sẽ sớm bị xóa sạch bởi những cơn gió theo thời gian.

Điều tương tự cũng xảy ra với những người bị đẩy lên cao bởi sự ghét bỏ, tức giận, nỗi ám ảnh hay cầu toàn. Marcus thích chỉ ra rằng Alexander Đại Đế - một trong những người đàn ông chủ động và tham vọng nhất từng sống - đã bị chôn vùi cùng khu đất với người đánh xe lừa(con lừa) của mình. Cuối cùng, tất cả chúng ta rồi cũng sẽ trở về với cát bụi và dần trở nên bị lãng quên. Chúng ta nên tận hưởng khoảng thời gian ngắn ngủi khi chúng ta còn ở trên trái đất này - không biến thành nô lệ cho những cảm xúc khiến chúng ta đau khổ và bất mãn.

---------------------

"Giữ trong suy nghĩ của bản thân rằng sự tổn hại không phải là một ai đó mang nó đến và văng một cú đánh làm tổn hại bạn, đúng hơn sự tổn hại này đến từ niềm tin của chính bạn về sự lạm dụng. Khi một ai đó xung quanh làm bạn trở nên giận dữ, hãy nhớ rằng chính ý kiến riêng của bạn thúc đẩy sự giận dữ. Trong lúc này, phản ứng đầu tiên của bạn là không để sự tổn hại cuốn bạn đi bởi những ấn tượng xấu, bạn sẽ dễ dàng làm chủ bản thân hơn nếu có khoảng cách và thời."

- EPICTETUS, ENCHIRIDION, 20;

Chủ nghĩa Khắc kỷ nhắc nhở chúng ta rằng không có sự kiện đã xảy ra nào là tốt hay xấu cả. Khi một tỉ phú mất 1 triệu đô-la trong cái thị trường đầy biến động này, nó khác với việc tôi và bạn mất 1 triệu đô-la. Việc bạn bị nhận lời chỉ trích từ kẻ thù tồi tệ nhất có khác biệt nhiều so với những lời nói cay nghiệt của người bạn đời hay không? Nếu một ai đó gửi cho bạn một bức thư mang đầy sự giận dữ trong đó nhưng bạn chưa bao giờ nhìn thấy nó, liệu sự tổn thương có thực sự xảy ra? Nói cách khác, những tình huống này đòi hỏi bạn phải tham gia vào bối cảnh và ngay khi đó sự phân loại của bạn về tình huống sẽ trở nên "xấu".

Phản ứng của bạn quyết định liệu sự tổn thương có xảy ra hay không. Nếu bạn cảm thấy bạn đã làm sai và trở nên giận dữ, thì đó chính là cách mà sự tổn thương xuất hiện. Nếu bạn lên tiếng vì bạn cảm thấy bị đối đầu, thì tự nhiên một cuộc đối đầu sẽ xảy ra.

Nhưng nếu bạn kiểm soát bản thân mình, bạn sẽ là người quyết định xem nên dán nhãn một thứ gì đó tốt hay xấu. Trong thực tế, nếu cùng một sự kiện xảy ra ở những thời điểm khác nhau trong cuộc đời, bạn cũng có nhiều phản ứng khác nhau. Vậy tại sao chúng ta không chọn cách không áp dụng những nhãn dán này? Tại sao không chọn cách không phản ứng với nó?

---------------------

Ngày 22 Tháng Hai,

CÓ NHỮNG VIỆC KHÔNG NÊN NÓI RA
***
“Cato luyện tập những bài phát biểu trước công chúng, những bài phát biểu có thể làm lay động đám đông, những bài phát biểu cho rằng những triết lý chính trị phù hợp nên được quan tâm như các thành phố lớn của một nước, để duy trì tình trạng thời chiến. Nhưng ông không bao giờ luyện tập những bài phát biểu này trước mặt người khác và cũng chưa từng có ai được nghe ông tập nói những bài này. Khi biết có người đổ lỗi cho sự im lặng của mình, ông đáp: ‘Họ lẽ ra không nên đổ lỗi cho tôi. Tôi chỉ nói khi tôi chắc chắn rằng những gì tôi nói không phải là những thứ không nên nói ra.’”

- PLUTARCH, CATO THE YOUNGER, 4;

Làm thì dễ - chỉ cần bắt tay vào làm. Cái khó là ở chỗ dừng lại, tạm ngưng lại để suy nghĩ: Không, tôi không chắc là tôi cần làm chuyện đó lúc này. Tôi không chắc mình đã sẵn sàng. Khi ông Cato tham gia chính trường, nhiều người kỳ vọng những hành động ghê gớm và trực diện từ ông - những bài phát biểu khuấy đảo, những lời lên án hùng hồn, những phân tích tinh tường. Ông nhận thức được rõ những áp lực này - những áp lực luôn đè lên vai mỗi người trong chúng ta, dù ở bất kì thời đại nào và ông đã chống lại nó. Thoả mãn đám đông (và thoả mãn cái tôi của bản thân chúng ta) thì không có gì khó cả.

Nhưng Cato đã chờ đợi, và chuẩn bị. Ông phân tích từng suy nghĩ của mình, để chắc chắn rằng ông không phản ứng một cách cảm tính, vị kỉ, vô tâm hoặc thiếu chín chắn. Khi ông phát ngôn - là khi mà ông tự tin rằng ngôn từ của mình đáng để người đối diện phải lắng nghe.

Để làm được điều này, cần phải có sự nhận thức. Chúng ta cần phải ngưng một chút và đánh giá bản thân mình một cách chân thực nhất có thể. Bạn làm được chứ?

---------------------

Ngày 13 Tháng Hai,

SỰ THỎA MÃN CÓ THỂ TRỞ THÀNH SỰ TRỪNG PHẠT
***
“Bất cứ khi nào bạn có ấn tượng về một niềm thỏa mãn nào đó, như với bất kỳ ấn tượng nào khác, hãy tự bảo vệ mình khỏi bị nó cuốn mình đi, để nó chờ đợi hành động của bạn, cho bạn một khoảng lặng. Sau đó, hãy nhớ đến hai thời điểm, thời điểm đầu tiên khi bạn tận hưởng niềm vui và lúc sau đó khi bạn hối hận và ghét chính mình. Rồi so sánh nó với những niềm vui và sự hài lòng mà bạn cảm nhận được khi bỏ qua nó hoàn toàn. Tuy nhiên, nếu có một thời gian thích hợp để hành động, thì đừng vượt qua sự thoải mái, dễ chịu và quyến rũ. Càng chống lại tất cả những điều này bao nhiêu, ý thức chinh phục nó sẽ tốt hơn bấy nhiêu.”

- EPICTETUS, ENCHIRIDION, 34;

Tự kiểm soát bản thân là một điều khó khăn, không cần thắc mắc. Đó là lý do tại sao một mẹo phổ biến từ chế độ ăn kiêng có thể hữu ích. Một số chế độ ăn kiêng cho phép một ngày “ăn gian” - một ngày mỗi tuần, trong đó những người ăn kiêng có thể ăn bất cứ thứ gì và mọi thứ họ muốn. Thật vậy, họ được khuyến khích viết một danh sách trong tuần về tất cả các loại thực phẩm họ thèm để họ có thể thưởng thức tất cả chúng cùng một lúc (thử nghĩ rằng nếu bạn ăn uống lành mạnh chỉ cần sáu trong bảy ngày, bạn vẫn là người đi trước).

Lúc đầu, điều này nghe có vẻ như là một giấc mơ, nhưng bất cứ ai đã thực sự làm điều này đều biết sự thật rằng: mỗi ngày gian lận là bạn đang dần mang bệnh và tự căm ghét chính mình sau đó. Chẳng mấy chốc, bạn đã sẵn sàng từ bỏ hẳn việc gian lận. Bởi vì bạn không cần đến nó, và bạn chắc chắn là không muốn nó. Nó chẳng khác nào việc một phụ huynh bắt quả tang được con mình đang hút thuốc lá và ép nó phải hút cả gói.

Nó rất quan trọng để kết nối cái gọi là cám dỗ với các hiệu ứng thực tế của nó. Một khi bạn hiểu rằng sự nuông chiều thực sự có thể tồi tệ hơn việc chống lại cám dỗ, sự thôi thúc bắt đầu mất đi sự hấp dẫn của nó. Theo cách này, tự kiểm soát trở thành niềm vui thực sự, và sự cám dỗ trở thành sự hối tiếc.

---------------------

Ngày 21 Tháng Hai,

ĐỪNG ƯỚC, ĐỪNG MONG

***

“Hãy nhớ rằng không chỉ ham muốn tiền tài và địa vị làm suy yếu và nô dịch chúng ta, mà cả những ham muốn yên bình, nhàn hạ, du lịch và học hỏi. Bất kể thứ ngoại cảnh đó là gì đi nữa, những giá trị mà chúng ta dành cho nó sẽ khuất phục ta. Nơi bạn đặt trái tim chính là nơi mà trở ngại sẽ hiện diện.”

- EPICTETUS, DISCOURSES, 4.4.1–2;

Vậy Epictetus có ý muốn nói rằng muốn yên bình, nhàn hạ, du lịch và học hỏi là những điều xấu, phải không? Ơn trời, không phải vậy đâu. Nhưng những ham muốn mãnh liệt này - kể cả bản thân nó không xấu - cũng vẫn ẩn chứa những biến chứng tiềm tàng. Những điều ta ham muốn chính là những điều khiến chúng ta trở nên mong manh và dễ bị tổn thương. Dù cho đó là mong muốn có cợ hội được đi du lịch vòng quanh thế giới, hay là được làm tổng thống trong 5 phút yên bình và kín đáo, thì khi chúng ta dành quá nhiều mong muốn cho một điều gì đó, chúng ta đặt niềm tin vào những hy vọng mong manh, và rồi thất vọng là không thể tránh khỏi. Bởi vì có bàn tay của số phận nhúng vào, chúng ta càng dễ dàng đánh mất bản thân như một cách để đáp lại.

Theo Diogenes, một nhà triết học hoài nghi, từng nói, “Đặc quyền của Chúa, là ông ấy không có bất cứ ham muốn gì, và đặc quyền của những người tiệm cận với thần thánh, là ham muốn rất ít.”

Có ít ham muốn khiến một người trở nên bất bại - vì khi đó chẳng có gì nằm ngoài tầm kiểm soát của bạn cả. Điều này không chỉ đúng cho những ham muốn mà người ta vốn hay coi thường như giàu có hay danh tiếng - những kiểu cuồng vọng mà ta thường thấy trong các vở kịch và truyện ngụ ngôn kinh điển. Ánh đèn xanh mà Gatsby luôn nỗ lực để đạt được, có thể đại diện cho những thứ tươi đẹp như tình yêu hay một mục đích cao cả nào đó (Trong cuốn The Great Gatsby - Người dịch). Nhưng những thứ tươi đẹp như vậy cũng có thể huỷ hoại một người hoàn toàn.

Khi cân nhắc những mục tiêu mà bạn đang nỗ lực vì chúng, hãy hỏi chính mình: Tôi có đang kiểm soát chúng, hay chúng kiểm soát tôi?

---------------------

Ngày 20 Tháng Hai,

SỰ PHÔ TRƯƠNG MẠNH MẼ CỦA HAM MUỐN

***

“Những tên cướp, những kẻ biến thái, những kẻ giết người và những bạo chúa - là tấm gương để bạn xem xét những thứ chúng gọi là thú vui!”

- MARCUS AURELIUS, MEDITATIONS, 6.34;

Đánh giá người khác chưa bao giờ là tốt, nhưng đáng để bỏ ra một giây xem xét làm thế nào một cuộc sống lại chỉ được dành để tận hưởng những thú vui. Nhà văn Anne Lamott đùa trong cuốn Bird by Bird: “Có bao giờ bạn tự hỏi Chúa nghĩ gì về tiền? Chỉ cần nhìn vào những người mà ông ấy đưa tiền cho.” Điều tương tự với những thú vui. Nhìn vào những kẻ độc tài và hậu cung của hắn đầy những kẻ tình nhân mưu mô, xảo quyệt. Nhìn xem bữa tiệc của một ngôi sao trẻ chuyển sang chìm đắm trong ma túy một cách nhanh chóng như thế nào và kéo theo sự nghiệp bị đình trệ.

Tự hỏi bản thân: Điều đó có thực sự xứng đáng? Đó có thực sự là niềm vui?

Hãy lưu tâm đến điều đó khi bạn khao khát một thứ gì hoặc suy ngẫm về việc nuông chiều một thói xấu “vô hại”.

---------------------

Ngày 19 Tháng Hai;

BỮA TIỆC CỦA CUỘC SỐNG

***

“Hãy nhớ kiểm soát bản thân mình trong cuộc sống như cách bạn làm trong một bữa tiệc. Khi một món ăn nào đó được đưa đến trước bạn, hãy đưa tay ra và lấy một lượng vừa phải. Nó đi qua bạn luôn? Đừng dừng nó lại. Nó vẫn chưa đến? Đừng để ham muốn về nó bùng lên, mà hãy đợi cho nó đến trước mặt bạn. Hành động theo cách này với trẻ em, vợ/chồng, khi hướng tới địa vị, sự giàu có - một ngày nào đó điều này sẽ khiến bạn xứng đáng với một bữa tiệc cùng các vị thần.”

- EPICTETUS, ENCHIRIDION, 15;

Lần tới, khi nhìn thấy thứ gì đó bạn muốn, hãy nhớ tới Bữa tiệc cuộc sống của Epictetus. Nếu bạn cảm thấy phấn khích, sẵn sàng làm bất cứ điều gì để đạt được nó, cũng như cách bạn đưa tay qua bàn và chộp ấy món ăn bạn thích trên tay một người khác, chỉ cần nhắc nhở bản thân: việc làm đó là thô lỗ và không cần thiết. Sau đó kiên nhẫn chờ đến lượt bạn.

Sự ẩn dụ này cũng có cách giải thích khác. Ví dụ, chúng ta có thể phản hồi rằng chúng ta cảm thấy rất may mắn khi được mời tham gia một bữa tiệc tuyệt vời như vậy (lòng biết ơn). Hoặc là chúng ta nên dành thời gian để thưởng thức những món ăn được đưa ra (tận hưởng khoảnh khắc hiện tại) nhưng đừng cố nhét tất cả những đồ ăn thức uống không phục vụ ai vào bụng mình, chỉ cần đủ cho sức khỏe (sau tất cả, tham ăn là một tội lỗi chết người). Vào cuối bữa ăn, sẽ thật thô lỗ nếu không giúp chủ nhà dọn dẹp và làm các món ăn (lòng vị tha). Và cuối cùng, lần tới, sẽ đến lượt chúng ta tổ chức bữa tiệc và đối xử với những người khác như cách chúng ta được đối xử ngày hôm nay (lòng nhân ái).

Hãy thưởng thức bữa ăn!

---------------------

Ngày 18 Tháng Hai,

CHUẨN BỊ CHO CƠN BÃO

***

“Người khỏe mạnh thực thụ là người luôn rèn luyện nghiêm ngặt để chống lại những thiên kiến sai lệch. Vẫn luôn vững vàng dù chính mình là người đau khổ, vẫn không để những thiên kiến sai lệch cuốn đi. Tranh đấu là điều tuyệt vời, nhiệm vụ thần thánh là có được quyền làm chủ, sự tự do, hạnh phúc và yên bình.”

- EPICTETUS, DISCOURSES, 2.18.27-28;

Epictetus đã dùng một cơn bão để ẩn dụ rằng thiên kiến của chúng ta cũng như thời tiết khắc nghiệt, có thể tóm lấy và làm chúng ta quay cuồng.

Nhưng hãy nghĩ về vai trò của thời tiết trong thời hiện đại. Ngày nay, chúng ta có những nhà dự báo và chuyên gia có thể dự báo khá chính xác những cơn bão. Bạn có thể chống lại chúng khi chú ý đến các cảnh báo và có đủ sự chuẩn bị.

Bạn cần có kế hoạch, nếu không học cách dựng những cửa sổ chống bão bạn sẽ phải chịu những tác động từ bên ngoài - và cả bên trong. Chúng ta vẫn luôn chịu sự trừng phạt bởi những cơn lốc có tốc độ gió lên đến 100 dặm/giờ, nhưng chúng ta có lợi thế là có thể chuẩn bị chống lại chúng theo những cách mới.

---------------------

Ngày 17 Tháng Hai,

KẺ THÙ CỦA HẠNH PHÚC

***

“Còn khao khát thứ chúng ta chưa có thì rất khó để ta cảm nhận sự hạnh phúc. Hạnh phúc luôn có sẵn ở đó, luôn tràn trề như được đã nuôi dưỡng tốt, đừng theo đuổi nó nữa.”

- EPICTETUS, DISCOURSES, 3.24.17;

Chúng ta tự nói với bản thân rằng chúng ta sẽ hạnh phúc khi tốt nghiệp. Bạn sẽ hạnh phúc khi được thăng chức, khi chế độ ăn kiêng này đạt hiệu quả, khi bạn có được số tiền mà bố mẹ bạn chưa bao giờ có. Các nhà tâm lý học gọi đây là kiểu hạnh phúc có điều kiện. Giống như hy vọng đi bộ đến đường chân trời, bạn có thể đi hàng dặm mà không bao giờ tới nơi.

Thậm chí là quãng đường đi cũng chẳng hề ngắn lại.

Háo hức mong đợi một sự kiện nào đó trong tương lai, say mê tưởng tượng điều gì đó mà bạn mong muốn, trông chờ một kịch bản hạnh phúc diễn ra... Sự tự huyễn hoặc đầy khoái cảm này - chúng phá hỏng cơ hội để bạn cảm nhận hạnh phúc thực sự ngay ở thời điểm hiện tại. Hãy xác định nhiều hơn và chính xác hơn những khát khao mãnh liệt đó là gì và một ngày nào đó bạn sẽ nhìn thấu: nó chính là kẻ thù của Sự viên mãn. Chọn nó hoặc hạnh phúc của bạn. Như Epictetus nói, hai thứ này không thể đi cùng nhau.

---------------------

Ngày 12 Tháng Hai,

BẢO VỆ SỰ BÌNH YÊN TRONG TÂM TRÍ BẠN

***

“Hãy giữ sự bảo vệ liên tục đối với nhận thức của bạn, vì đó không phải là điều nhỏ nhặt mà bạn đang bảo vệ, nhưng sự tôn trọng, đáng tin cậy và kiên định của bạn, sự an tâm, tự do khỏi những đau đớn và sợ hãi, nói thẳng ra là sự tự do của bạn. Vì điều gì mà bạn sẽ bán đi những thứ này?”

- SENECA, MORAL LETTERS, 114.24;

Công việc thất thường làm bạn căng thẳng, một mối quan hệ gây tranh cãi hay cuộc sống trong ánh đèn sân khấu. Chủ nghĩa Khắc kỷ có thể làm cho những tình huống này trở nên dễ dàng chịu đựng hơn, vì nó giúp chúng ta kiểm soát và suy nghĩ thông qua các phản ứng cảm xúc của mình. Nó có thể giúp bạn quản lý và giảm thiểu các yếu tố kích thích mà dường như bạn liên tục gặp phải.

Nhưng ở đây có một câu hỏi: Tại sao bạn phải chịu đựng điều này? Đây có thực sự là môi trường dành cho bạn? Bị khiêu khích bởi những email khó chịu và một cuộc diễu hành bất tận của các vấn đề tại nơi làm việc? Tuyến thượng thận của chúng ta chỉ có thể xử lý rất nhiều việc trước khi chúng trở nên kiệt sức. Bạn có nên bảo vệ chúng trước những tình huống sinh tử không?

Thế nên đúng, hãy sử dụng Chủ nghĩa Khắc kỷ để quản lý những khó khăn này. Nhưng đừng quên tự hỏi: Đây có thực sự là cuộc sống tôi muốn không? Mỗi khi bạn u sầu, một phần nhỏ sự sống đang bước ra khỏi cơ thể. Đây có thực sự là những thứ mà bạn muốn dành cho nguồn tài nguyên sống vô giá đó không? Đừng sợ việc phải thay đổi một điều gì đó lớn lao.

---------------------

Ngày 16 Tháng Hai,

ĐỪNG PHỨC TẠP HÓA VẤN ĐỀ

***

“Nếu ai đó hỏi làm thế nào để viết tên của bạn, liệu bạn có quát tháo ra từng chữ cái? Và nếu họ bực tức, bạn có đáp trả lại bằng sự giận dữ không? Bạn không thích đánh vần nhẹ nhàng từng chữ cái cho họ à? Cho nên, nhiệm vụ trong cuộc đời là tổng hợp từng hành động của bạn. Hãy để ý từng hành động này khi thực hiện trọng trách của mình. . . chỉ cần hoàn thành nó một cách cẩn thận là được.”

- MARCUS AURELIUS, MEDITATIONS, 6.26;

Hãy xem xét một kịch bản thường gặp sau. Bạn có một đồng nghiệp luôn khiến bạn thất vọng hoặc một ông chủ khó gần. Họ yêu cầu bạn làm việc gì đó và vì bạn không thích việc này, bạn ngay lập tức phản đối. Bạn đưa ra lý do này hoặc lý do khác, hoặc bạn cho rằng yêu cầu của họ thật đáng ghét và thô lỗ. Cho nên bạn nói với họ: “Tôi không làm đâu”. Sau đó, họ trả đũa bằng cách không thực hiện yêu cầu mà bạn đã giao cho họ trước đó. Và thế là cuộc xung đột dần leo thang.

Trong khi đó, nếu lùi lại một bước và nhìn nhận sự việc một cách khách quan, bạn có thể nhận ra rằng không phải tất cả những việc họ yêu cầu đều vô lý. Thậm chí, một số việc trong đó khá dễ thực hiện hoặc ít nhất là chấp nhận được. Và nếu bạn đã thực hiện những yêu cầu này, phần còn lại của công việc cũng dễ dàng hơn. Rồi dần dần mọi việc cũng sẽ hoàn thành.

Cuộc sống (và công việc của chúng ta) đã đủ khó khăn rồi. Đừng khiến nó khó khăn hơn bằng cách quá đa cảm về những vấn đề không quan trọng hoặc dấn thân vào những trận chiến ta không thực sự quan tâm. Hãy thuận theo tự nhiên (kathêkon*), hành động đơn giản, phù hợp trên con đường dẫn đến đức hạnh.

---------------------

Ngày 15 Tháng Hai,

CHỈ LÀ ÁC MỘNG MÀ THÔI

***

“Thức dậy, thả lỏng cơ thể và dọn dẹp mọi suy nghĩ, bạn nhận ra giấc mơ tồi tệ vừa rồi đã làm mình rối loạn. Những thứ đáng sợ ngoài kia, cũng chẳng khác cơn ác mộng là mấy.”

- MARCUS AURELIUS, MEDITATION, 6.3;

Raymond Chandler đã mô tả hầu hết những người khác khi ông viết trong một lá thư cho nhà xuất bản của mình rằng “tôi không bao giờ nhìn lại quá khứ, mặc dù tôi đã trải qua nhiều giai đoạn khó khăn.”

Thomas Thomas Jefferson đã từng nói đùa trong một lá thư gửi John Adams, đó là “Hầu hết những thứ tồi tệ khiến chúng ta đau khổ là những thứ chưa từng xảy ra”. Seneca thì có một câu thể hiện đỉnh cao của Tinh thần stoic là: “Chẳng có gì khẳng định rằng thứ mà ta sợ hãi sẽ chắc chắn xảy ra hơn cái sự thật là hầu hết những điều ta khiếp đảm đều không có thực.”

Người theo Chủ nghĩa Khắc kỷ tin rằng những điều làm ta thất vọng không có thật mà chỉ là một sản phẩm của trí tưởng tượng. Giống như những giấc mơ, chúng sống động và thực tế vào thời điểm đó. Nhưng lại vô lý một khi chúng ta đã tỉnh giấc. Trong giấc mơ, chúng ta không quan tâm đến logic của sự việc. Chúng ta luôn để cho não bộ tiếp diễn các hình ảnh ảo diệu đó. Tương tự, khi chúng ta lên cơn giận, khi ta sợ hãi, hoặc khi ta phản ứng thái quá, đó là lúc ta để bản thân mình cuốn theo cảm xúc.

Nghĩ rằng bản thân đang đau khổ cũng giống như tiếp tục giấc mơ tồi tệ đêm qua vậy. Thứ kích động bản thân ta là hư ảo, nhưng phản ứng của chúng ta là thật. Cứ tiếp tục như vậy thì giấc mơ sẽ thành hiện thực. Đó là lý do tại sao bạn cần thức dậy ngay bây giờ thay vì nằm đó và tưởng tượng ra những cơn ác mộng.

---------------------

Ngày 14 Tháng Hai,

HÃY SUY NGHĨ TRƯỚC KHI HÀNH ĐỘNG

***

“Chỉ có một cách để trở nên khôn ngoan, đó là định vị sự chú ý vào trí tuệ của bản thân – thứ dẫn đường cho mọi việc khác.”

- HERACLITUS, QUOTED IN DIOGENES LAERTIUS, LIVES OF THE EMINENT PHILOSOPHERS, 9.1;

Có lẽ bạn đã từng tự vấn bản thân rằng: “Tại sao mình lại làm chuyện đó? Sao mình lại ngu như bò vậy? Mình đã nghĩ cái quái gì không biết?”

Vấn đề ở đây là do bạn đã không nghĩ kĩ. Cái lý do cho hành động của bạn và cả trí tuệ mà bạn cần, nó vẫn luôn ở trong đầu của bạn. Phải đảm bảo rằng bạn đã trông cậy và sử dụng phần trí tuệ đó. Phải đảm bảo rằng chính tâm trí của bạn, chứ không phải là cảm xúc, cũng không phải là phản xạ, càng không phải là do hormones trong người bạn tăng vọt phải chịu trách nhiệm cho những quyết định này.

Tóm lại, hãy tập trung sự chú ý của bạn vào trí tuệ, và để cho trí tuệ làm việc của nó.

---------------------

Ngày 11 Tháng Hai,

ANH HÙNG HAY BẠO CHÚA NERO?

***

“Linh hồn của chúng ta đôi khi là một vị vua, và đôi khi là một tên bạo chúa. Một vị vua, bằng cách tham dự vào những gì là danh dự, bảo vệ sức khỏe tốt của cơ thể trong sự chăm sóc của nó, và không cho nó một căn cứ hay mệnh lệnh ô uế nào. Nhưng một linh hồn không được kiểm soát, chứa đầy ham muốn, mê muội quá mức đã biến từ một vị vua thành thứ đáng sợ nhất và đáng kinh tởm - một kẻ bạo chúa.”

- SENECA, MORAL LETTERS, 114.24;

Có ý kiến cho rằng quyền lực tuyệt đối là đồi bại. Thoạt nhìn thì đó là sự thật. Học trò của Seneca - Nero với những tội ác và những vụ thảm sát của hắn cùng đồng phạm là một ví dụ hoàn hảo.

Một hoàng đế khác, Domitian, đã tự ý trục xuất tất cả các nhà triết học khỏi Rome (Epictetus bị buộc phải chạy trốn như 1 điều tất yếu). Rất nhiều trong số các hoàng đế La Mã thời đó là những tên bạo chúa.

Tuy nhiên, không nhiều năm sau, Epictetus đã trở thành bạn thân của một hoàng đế khác, Hadrian, người sẽ giúp Marcus Aurelius lên ngôi, một trong những minh chứng chân thực nhất của một vị vua triết học khôn ngoan. Vì vậy, chưa thể rõ ràng rằng quyền lực luôn đi kèm với đồi bại. Trên thực tế, có vẻ như nó giảm đi, theo nhiều cách, với sức mạnh bên trong và sự tự nhận thức của cá nhân, những gì họ coi trọng, những niềm khao khát họ đang kiềm chế, liệu sự hiểu biết của họ về sự công bằng và công lý có thể chống lại những cám dỗ của sự giàu có vô hạn và sự tôn kính.

Điều này cũng đúng với bạn. Trên cả phương diện cá nhân lẫn chuyên môn. Bạo chúa hay nhà vua? Anh hùng hay Nero? Bạn sẽ là ai?

---------------------

Ngày 10 Tháng Hai,

GIẬN DỮ LÀ NGUỒN NĂNG LƯỢNG XẤU

***

“Không thứ gì đáng ngạc nhiên hơn sự giận dữ, không có gì khuất phục được sức mạnh của chính nó. Nếu nó chiến thắng, không còn kiêu ngạo nữa, nếu nó bị đẩy lui, không còn gì điên rồ hơn. Bởi cho dù đốt cạn năng lượng đó trong thất bại, cơn giận vẫn không biến mất. Nó vẫn âm thầm gặm nhấm bản thân ta, đặc biệt là khi đối tượng mà chúng ta sắp trả đũa bỗng dưng biến mất.”

- SENECA, ON ANGER, 3.1.5;

Chủ nghĩa Khắc kỷ đã nhắc đi nhắc lại về việc giận dữ sẽ chẳng giải quyết được vấn đề gì. Thường thì nó chỉ làm mọi thứ tồi tệ hơn. Chúng ta giận dữ, rồi người khác giận dữ, rồi mọi người đều giận dữ, và cuối cùng mọi chuyện chẳng đi tới đâu.

Nhiều người thành công sẽ cố gắng nói với bạn rằng sự giận dữ là một nguồn năng lượng to lớn cho cuộc sống của họ. Cái khao khát “chứng minh bọn chúng đều sai” hoặc “chửi thẳng mặt bọn chúng” từng thúc đẩy nhiều người trở thành triệu phú. Cái nỗi nhục khi bị gọi là đồ mập hoặc đồ ngu ngốc đôi khi khiến họ tỉnh thức tu luyện để thành hot facebooker hoặc một triết gia thông thái. Sự tức giận khi bị từ chối đã thúc đẩy nhiều người tự vạch ra con đường cho mình.

Tuy nhiên, những câu chuyện trên về sự giận dữ thực quá thiển cận. Bởi lẽ, nó che giấu tác dụng phụ của cơn giận: sự tiêu hao tinh lực cho cơ thể. Nó không nói đến hậu quả khi sự bực tức lên đến đỉnh điểm - khi chúng ta phải gân cổ lên cãi cho bằng được (đó là: chúng ta lãnh đủ chính cơn giận của mình). Martin Luther King Jr. đã từng cảnh báo các nhà lãnh đạo dân quyền của mình vào năm 1967: “Sự thù ghét là một gánh nặng quá lớn”. Mặc dù, họ có mọi lý do để ăn miếng trả miếng.

Giận dữ và hầu hết các cảm xúc cực đoan khác chính là gánh nặng. Chúng là nguồn năng lượng độc hại. Quá rõ ràng, thế giới này có thừa nguồn năng lượng đó, nhưng đi cùng với nó, là cái hệ lụy không thể đo đếm được.

---------------------

Ngày 08 Tháng Hai,

ĐIỀU ĐÓ CÓ LÀM BẠN CẢM THẤY NHẸ NHÕM HƠN KHÔNG?

***

“Bạn khóc rằng mình đang phải chịu quá nhiều đau khổ! Rồi sao? Bạn có cảm thấy nhẹ nhõm hơn không, nếu bạn chịu đựng nó một cách không tự chủ?”

- SENECA, MORAL LETTERS, 78.17;

Nếu có ai đó buồn bã gần bạn; họ khóc, họ la hét, họ đập vỡ đồ đạc; họ bị chỉ trích hoặc bị đối xử tàn nhẫn, hãy xem họ sẽ sững sờ đến mức nào với câu nói này: “Tôi hy vọng điều này sẽ khiến bạn cảm thấy tốt hơn”. Hiển nhiên là họ sẽ không cảm thấy tốt hơn. Chúng ta có thể hiểu được tại sao họ lại hành động như vậy, cũng như khi bong bóng cảm xúc của ta đã lên đến đỉnh điểm. Và sau đó, chúng ta thường cảm thấy ngượng ngùng và xấu hổ khi được yêu cầu giải thích hành động vừa rồi.

Thật xứng đáng để áp dụng những tiêu chuẩn trên cho bản thân bạn. Lần tới, khi bạn thấy mình đang trong cơn hoảng loạn, hoặc đang rên rỉ với những triệu chứng của bệnh cúm, hoặc khóc lóc hối hận, chỉ cần hỏi: Điều này có thực sự làm tôi cảm thấy tốt hơn? Có thực sự làm giảm bất kỳ triệu chứng nào mà tôi muốn nó biến mất không?

---------------------

Ngày 09 Tháng Hai,

BẠN KHÔNG CẦN PHẢI CÓ Ý KIẾN

***

“Chúng ta có quyền không có ý kiến về một thứ gì đó và không để nó làm đảo lộn tâm trạng của mình. Bởi lẽ, những thứ đó không có sức mạnh tự nhiên để định hình các phán đoán của chúng ta.”

- MARCUS AURELIUS, MEDITATIONS, 6.52;

Đây là một bài tập thú vị: nghĩ về những điều khó chịu mà bạn không biết, về những thứ mà mọi người có thể đã nói sau lưng bạn, những sai lầm đã mắc phải mà bạn chưa từng ý thức, những thứ bạn đánh rơi hoặc làm mất mà chưa hề nhận ra. Phản ứng của bạn là gì? Không có, bởi vì bạn không hề biết về nó.

Nói cách khác, không nhất thiết phải suy nghĩ về một điều tiêu cực. Hãy tích trữ năng lượng thay vì sử dụng nó một cách bừa bãi. Đặc biệt khi suy nghĩ đó có khả năng khiến ta trở nên đau khổ hơn. Thực hành sự vô vi (đoạn này em thấy từ vô vi nghĩa hơi khó hiểu nhưng chưa tìm được từ nào thay thế) - hành động như thể bạn không biết nó đã từng xảy ra hoặc chưa bao giờ nghe nói trước đây. Hãy để nó trở nên không liên quan hoặc không tồn tại với bạn. Có như vậy thì những thứ tiêu cực mới ít ảnh hưởng đến ta.

---------------------

Ngày 07 Tháng Hai,

SỢ HÃI LÀ MỘT LỜI TIÊN TRI TỰ ỨNG NGHIỆM

***

“Nhiều người bị tổn hại bởi nỗi sợ hãi, bạn càng sợ hãi điều gì thì điều đó sẽ trở thành hiện thực.”

- SENECA, OEDIPUS, 992;

“Chỉ những kẻ hoang tưởng mới có thể sống sót” - Một câu nói nổi tiếng của Andy Grove, cựu CEO của Intel. Có thể điều đó chính xác phần nào. Tuy nhiên, chúng ta cũng biết rằng người hoang tưởng thường tự hủy hoại mình nhanh hơn một cách lạ kỳ so với bất cứ kẻ thù nào. Seneca, với sự tiếp xúc và hiểu biết sâu sắc giới thượng lưu quyền lực nhất ở Rome hiểu rõ điều này hơn hết. Nero, một học trò mà Seneca dù đã cố gắng kiềm chế các hành vi quá giới hạn, cuối cùng cũng giết không chỉ mẹ và vợ hắn mà còn giương mũi giáo vào chính Seneca, sư phụ của hắn.

Sự kết hợp giữa sức mạnh, nỗi sợ hãi và hưng cảm (trái ngược với trầm cảm – Nd) là một điều rất nguy hiểm. Một lãnh đạo tin rằng mình có thể bị phản bội sẽ hành động trước và phản bội người khác trước. Nỗi sợ không được người khác nể phục sẽ khiến ông ta làm việc cật lực để trở thành tấm gương sáng trong mắt người khác. Tuy nhiên, nó sẽ có tác dụng ngược lại. Sợ rằng việc quản lý nhân viên không tốt, ông ta sẽ chú trọng tiểu tiết và trở thành nguồn gốc của sự quản lý sai lầm. Và còn nhiều thứ khác nữa, càng sợ hãi, càng lo lắng, ta càng trở nên mù quáng.

Lần tới, khi bạn lo lắng rằng kết quả sẽ không tốt, hãy nhớ rằng nếu không kiểm soát sự bồn chồn, nếu mất tự chủ, bạn có thể chính là nguồn gốc của thảm họa mà bạn sợ hãi. Những người thông minh hơn bạn, mạnh mẽ hơn bạn, thành công hơn bạn cũng đã từng sai lầm. Chúng ta cũng có thể phạm sai lầm như vậy.

---------------------

Ngày 06 Tháng Hai,

ĐỪNG TÌM KIẾM XUNG ĐỘT

***

"Tôi không đồng ý với những người lao đầu vào giữa trận lụt và những người chấp nhận một cuộc sống hỗn loạn, hàng ngày phải vật lộn với hoàn cảnh khó khăn bằng một tinh thần tuyệt vời. Người khôn ngoan sẽ chịu đựng điều đó, nhưng sẽ không chọn nó; họ chọn hòa bình,  thay vì chiến tranh."

- SENECA, MORAL LETTERS, 28.7;

Câu trích dẫn của Theodore Roosevelt trong bài phát biểu “Man in the Arena” đã trở thành câu sáo rỗng (cliché) khi dùng lời ca ngợi "Người có khuôn mặt bị tàn phá bởi bụi, mồ hôi và máu là kẻ chiến đấu đầy quả cảm" ...để so sánh với các nhà phê bình bên lề. Roosevelt đã có bài phát biểu đó ngay sau khi rời nhiệm sở ở đỉnh cao của sự nổi tiếng. Trong một vài năm, ông ta đã chạy đua với "học trò" (protégé) cũ của mình trong nỗ lực chiếm lại Nhà Trắng, nhưng thất bại nặng nề và suýt bị ám sát trong quá trình này. Ông ta cũng suýt chết khi khám phá một con sông ở Amazon, giết hàng ngàn động vật ở châu Phi, và sau đó cầu xin Woodrow Wilson cho phép ông ta nhập ngũ trong Thế chiến I mặc dù đã 59 tuổi. Ông ta làm rất nhiều thứ có vẻ hơi khó hiểu khi nhìn lại.

Theodore Roosevelt là một người đàn ông thực sự tuyệt vời. Nhưng ông ta cũng bị điều khiển bởi áp lực, chứng nghiện công việc và hoạt động, thứ dường như không có hồi kết. Nhiều người trong chúng ta cũng chia sẻ chuyện phiền não này, việc đang bị điều khiển bởi thứ gì đó mà chúng ta không thể kiểm soát. Chúng ta sợ sự bình yên, vì vậy chúng ta tìm kiếm xung đột và hành động để làm xao lãng nó. Chúng ta chọn tham gia chiến tranh, theo nghĩa đen trong một số trường hợp, trong khi trên thực tế, hòa bình mới là sự lựa chọn đúng đắn và phù hợp hơn.

Đúng là người đàn ông trong đấu trường đáng được ngưỡng mộ. Cũng như người lính, chính trị gia, nữ doanh nhân hay tất cả các nghề nghiệp khác. Nhưng, và đây là một cái "nhưng" lớn, chúng ta đáng được ngưỡng mộ chỉ khi chúng ta tham gia vào đấu trường vì những lý do chính đáng.

---------------------

Ngày 05 Tháng Hai,

BÌNH ỔN CÁC XUNG ĐỘNG

***

"Đừng để bản thân bị rối trí, mà hãy giao mọi xung động cho công lý và bảo vệ sự phán xét rõ ràng trong mỗi lần xuất hiện"

- MARCUS AURELIUS, MEDITATIONS, 4.22

Hãy nghĩ về kẻ điên rồ trong cuộc sống của bạn. Không phải những người mắc chứng  rối loạn đáng tiếc, mà là những người có cuộc sống và lựa chọn bị rối loạn. Mọi thứ đều hoặc là cao quá mức hoặc là thấp thậm tệ; hoặc là tuyệt vời hoặc là khủng khiếp. Những người đó  không thấy mệt mỏi sao? Bạn có muốn họ chỉ cần có một bộ lọc mà thông qua đó họ có thể kiểm tra sự tốt xấu của các xung động không?

Có một bộ lọc như vậy. Đó là: Công bằng, Lý trí, Triết học. Nếu có một thông điệp trọng tâm về tư tưởng Khắc kỷ (Stoic), thì đó là: Tất cả các loại xung động sẽ đến và công việc của bạn là kiểm soát chúng, như cách khiến một con chó vâng lời. Nói một cách đơn giản hơn: Hãy suy nghĩ trước khi hành động. Hãy tự hỏi: Ai đang kiểm soát ở đây? Những nguyên tắc nào đang hướng dẫn tôi?

---------------------

Ngày 04 Tháng Hai,

ĐỂ TRỞ NÊN BẤT KHẢ CHIẾN BẠI

***

“Vậy ai là người bất khả chiến bại? Chính là người không hề buồn phiền bởi bất cứ điều gì ngoài những sự lựa chọn hợp lý của anh ta.”

- EPICTETUS, DISCOURSES, 1.18.21;

Bạn đã bao giờ xem một chuyên gia dày dạn xử lý đám truyền thông chưa? Không có câu hỏi nào là quá khó khăn, không có giọng điệu nào là quá chua cay hay xúc phạm. Họ đỡ từng đòn đánh bằng sự hài hước, đĩnh đạc và kiên nhẫn. Ngay cả khi bị đâm chọc hoặc khiêu khích, họ chọn không nao núng hay phản ứng. Họ có thể làm điều này không chỉ vì sự luyện tập và kinh nghiệm, mà bởi vì họ hiểu rằng phản ứng theo cảm xúc sẽ chỉ làm cho tình hình tồi tệ hơn. Các phương tiện truyền thông luôn chờ đợi họ sai sót hoặc trở nên kích động, vì vậy để điều hướng thành công các sự kiện báo chí, họ đã nội tâm hóa tầm quan trọng của việc giữ bản thân luôn bình tĩnh.

Không thể biết chắc liệu hôm nay bạn có phải đối mặt với một đám phóng viên đang thăm dò bắn phá bạn bằng những câu hỏi vô cảm hay không. Nhưng khi bất cứ điều gì căng thẳng, thất vọng hay quá tải xảy ra với bạn thì hãy hình dung ra hình ảnh đó và sử dụng nó như là mô hình của bạn để đối phó với chúng. Sự lựa chọn hợp lý của bạn - sự tiên đoán của bạn, như cách Chủ nghĩa Khắc kỷ (Stoics) gọi, nó là một loại khả năng bất khả chiến bại mà bạn có thể tôi luyện. Bạn có thể nhún vai trước các cuộc tấn công thù địch hay vượt qua áp lực và các vấn đề. Và, giống như hình tượng của mình, khi hoàn thành, bạn có thể chỉ vào đám đông và nói: “Người tiếp theo!”.

---------------------

Ngày 03 Tháng Hai,

NGUỒN GỐC TỪ SỰ BĂN KHOĂN CỦA BẠN

***

“Khi tôi thấy một người lo lắng, tôi tự hỏi bản thân mình rằng, họ muốn gì đây? Vì nếu một người không muốn một thứ gì đó nằm ngoài tầm kiểm soát, tại sao họ lại bị ảnh hưởng bởi sự lo lắng?”

- EPICTETUS, DISCOURSES, 2.13.1;

Một người cha hay lo âu, luôn lo lắng cho đứa con của ông ta - Ông ấy đang muốn điều gì? Ông ta muốn một thế giới an toàn.

Một du khách đang phát điên - cô ấy đang muốn điều gì? Cô ta muốn thời tiết ổn định và giao thông thuận lợi để cô ấy có thể kịp chuyến bay.

Một nhà đầu tư lo lắng? Rằng thị trường sẽ đảo chiều và các khoản đầu tư được trả hết.

Tất cả các kịch bản này có cùng một điểm chung. Như Epictetus nói, Cảm xúc luônmuốn một cái gì đó ngoài tầm kiểm soát của bạn. Cảm xúc của bạn bắt đầu làm việc, trở nên phấn khích, hồi hộp dồn dập, đau đớn, và những khoảnh khắc lo lắng rất vô ích và điều này cho thấy chúng ta vô dụng như thế nào. Bạn nhìn chăm chú vào đồng hồ, vào tấm vé, nhìn sang làn thanh toán kế tiếp, nhìn lên bầu trời – dường như chúng ta đều thuộc về một giáo phái tin rằng những vị thánh của định mệnh sẽ chỉ cho chúng ta những gì chúng ta muốn nếu chúng ta hy sinh sự an yên của mình.

Hôm nay, khi bạn thấy mình đang lo lắng, hãy hỏi bản thân rằng: Tại sao trong tôi lạicó một nút thắt? Tôi đang kiểm soát bản thân mình hay là sự lo lắng đang kiểm soát tôi? Và quan trọng nhất là: Sự lo lắng này có làm cho bản than tôi tốt hơn hay không?

---------------------

Ngày 01 Tháng Hai,

DÀNH CHO NHỮNG NGƯỜI ĐÀN ÔNG NÓNG TÍNH

***

“Hãy luôn giữ suy nghĩ thật khéo léo khi bạn cảm thấy một cơn thịnh nộ đang kéo tới - trông sẽ không được nam tính cho lắm khi giận dữ như vậy. Thay vào đó, sự nhẹ nhàng và lễ độ thì nhân văn hơn, nó sẽ giúp cho bạn nam tính hơn. Một người đàn ông thực sự sẽ không để sự tức giận và bất mãn xâm chiếm, anh ta sẽ có đầy đủ sức mạnh, lòng can đảm và sự bền bỉ - không giống như việc nổi điên và phàn nàn về mọi thứ. Một người đàn ông tâm trí càng bình thản bao nhiêu thì anh ta càng mạnh mẽ bấy nhiêu.”

- MARCUS AURELIUS, MEDITATIONS, 11.18.5b;

Tại sao các vận động viên hay nói những thứ rác rưởi với nhau? Tại sao họ lại cố tình xúc phạm nhau và nói những thứ khó chịu với đối thủ của họ trong lúc trọng tài không để ý? Để kích động làm đối phương phản ứng lại. Đánh lạc hướng và chọc giận đối thủ là cách đơn giản nhất để loại họ khỏi cuộc chơi.

Hãy cố gắng nhớ rằng khi bạn thấy bản thân trở nên điên loạn thì việc nổi giận không hề gây được ấn tượng hay sự cứng cỏi đâu - đó là một sai lầm. Đó là điểm yếu của bạn. Tùy thuộc vào việc bạn làm, có khi nó còn là một cái bẫy mà người ta dụ bạn giẫm lên. Người hâm mộ và kể cả đối thủ đã gọi tay đấm Joe Louis là “Ring robot” bởi vì anh ta hoàn toàn không có cảm xúc - anh ấy lạnh lùng, và thái độ điềm tĩnh của anh ấy đáng sợ hơn nhiều so với cái nhìn đáng sợ hay bất cứ cảm xúc bộc phát nào.

Sức mạnh là khả năng duy trì việc giữ mình. Đó là một người không bao giờ trở nên điên loạn, những người không thể bị kinh động, bởi vì họ đang kiểm soát khát vọng của họ - chứ không phải là để khát vọng kiểm soát.

---------------------

Ngày 02 Tháng Hai,

HÃY CHO TÂM TRÍ CỦA BẠN MỘT KHUNG HÌNH THÍCH HỢP

***

“Hãy đóng khung suy nghĩ của bạn như thế này: Bạn là một người già cả, bạn không muốn bản thân mình bị nô lệ bởi điều này một chút nào nữa, không muốn bị điều khiển như những con rối bởi bất kỳ tác động nào, và bạn sẽ ngừng phàn nàn về sự may mắn hiện tại hay sự sợ hãi về tương lai.”

- MARCUS AURELIUS, MEDITATIONS, 2.2;

Bạn nổi điên mỗi khi có ai đó tới và cố gắng làm chủ mình. Đừng có nói với tôi về cách ăn mặc, cách suy nghĩ, cách làm việc, cách sống của tôi. Đó là bởi vì chúng ta độc lập, tự chủ. 

Hoặc ít ra thì đó là những điều bạn tự nhủ lòng mình vậy. 

Tuy nhiên, nếu có ai nói điều gì mà bạn không đồng ý, có điều gì đó bên trong bạn mách bảo rằng bạn phải tranh luận với họ. Nếu có một đĩa bánh trước mặt, bạn phải ăn nó. Nếu ai đó làm điều mà bạn không thích, bạn phải nổi điên với chuyện đó. Khi điều gì xấu xảy ra, bạn phải buồn bã, chán nản hoặc lo lắng. Nhưng nếu một điều tốt xảy ra ngay sau đó, đột nhiên bạn lại vui mừng, phấn khích và muốn nhiều hơn nữa. 

Bạn sẽ không bao giờ để ai điều khiển bạn như một con rối giống như cách bạn để cảm xúc điều khiển bạn. Vậy thì đã đến lúc bạn bắt đầu nhìn nhận mọi việc theo cách - bạn không phải là một con rối để bị điều khiển làm cái này hay cái kia chỉ bởi vì bạn cảm thấy muốn như vậy. Bạn nên là người kiểm soát điều đó, không phải là bị chi phối bởi cảm xúc, bởi vì bạn là người độc lập, tự chủ.

---------------------

Ngày 31 Tháng Một,

TRIẾT HỌC LÀ LIỀU THUỐC CHO TÂM HỒN

***

"Đừng nhìn nhận triết học là người thầy chỉ dạy, mà hãy xem nó là bệnh nhân cùng với niềm tin điều trị đôi mắt đang đau, tương tự việc băng bó hay bôi thuốc mỡ lên vết bỏng. Với góc nhìn này, bạn sẽ thuận theo tự nhiên mà không cần phô trương và thanh thản trong lòng,"

- MARCUS AURELIUS, MEDITATIONS, 5.9;

Càng bận rộn, học tập, ghi chép và công tác nhiều hơn, thì bạn cũng xa rời mọi thứ càng nhiều. Chúng ta bắt cùng một nhịp. Bạn kiếm tiền, sáng tạo, được kích thích và luôn bận rộn. Dường như mọi thứ đang đi đúng hướng. Nhưng bạn cũng dần rời xa triết học.

Cuối cùng, sự lơ là này sẽ góp phần gây ra vấn đề - sự căng thẳng tích tụ, tâm hồn bạn sẽ trở nên u uất, bạn sẽ quên mất điều gì mới là quan trọng - hậu quả là tổn thương xuất hiện. Khi điều đó xảy ra, điều quan trọng là bạn phải nhấn phanh - gạt mọi quán tính sang một bên ngay lúc này. Trở lại với chế độ luyện tập bạn biết rằng nó bắt nguồn từ sự rõ ràng, phán đoán tốt, nguyên tắc đúng đắn và sức khỏe tốt.

Chủ nghĩa Stoicss được dựng nên để làm liều thuốc cho tâm hồn. Nó cứu chữa những thương tổn của thời đại mới. Nó khôi phục sức sống, cái bạn cần để phát triển trong đời. Hôm nay hãy để nó đến cùng bạn và thực hiện việc chữa lành của nó.

---------------------

Ngày 30 Tháng Một,

BẠN KHÔNG CẦN GIỎI TẤT CẢ MỌI THỨ

***

"Nếu bạn muốn tiến bộ, hãy bằng lòng với những vấn đề ngoài kia mà mình không

biết về nó hay còn ngu ngơ - đừng cố tỏ ra hiểu biết. Và nếu có điều gì bạn cho là

quan trọng, hãy chất vấn lại bản thân."

- EPICTETUS, ENCHIRIDION, 13a;

Làm người, một trong những điều mạnh mẽ ta có thể làm trong thế giới siêu

kết nối này, đó là giới truyền thông luôn nói 24/7: "Tôi không biết." hoặc khiêu khích

hơn nữa: "Tôi không quan tâm."

Hầu như xã hội lấy đó làm điều răn dạy rằng một người phải biết tất tần tật

từng sự kiện đơn lẻ, xem tất cả các tập của chương trình truyền hình được tung hô,

theo dõi tin tức một cách chu đáo và trình bày với người khác như một cá nhân thông

thái và phàm tục.

Nhưng mà chứng cớ ở đâu mới thật sự cần thiết? Liệu cảnh sát có thi hành

đúng bổn phận không? Hay bạn lo sợ trông mình thật ngớ ngẩn tại buổi dạ tiệc?

Vâng, bạn nợ đất nước và gia đình để biết chung về các sự kiện có thể ảnh hưởng

trực tiếp đến họ, đó là tất cả.

Bạn sẽ có thêm bao nhiêu thời gian, năng lượng và trí tuệ thuần túy nếu bạn

cắt giảm đáng kể mức sử dụng truyền thông của mình? Bạn sẽ cảm thấy mình sống

cho hiện tại và thư thả biết bao nếu bạn không còn hào hứng và phẫn nộ trước mỗi

vụ bê bối, mấy chuyện giật gân, và những cuộc khủng khoảng tiềm ẩn (phần lớn

chúng đều không xảy ra)?

---------------------

Ngày 29 Tháng Một,

GIỮ MỌI VIỆC ĐƠN GIẢN

***

“Trong từng khoảnh khắc hãy giữ vững tinh thần mạnh mẽ như người La Mã đang

sẵn sàng làm nhiệm vụ, hãy thực hiện nghiêm túc và giản đơn cùng với lòng cảm

kích, tự do và công lý - cho phép bản thân phá vỡ mọi sự săm soi từ người khác. Bạn

có thể làm được điều này nếu bạn tiếp cận nó như thể đấy là nhiệm vụ cuối cùng, từ

bỏ mọi xao lãng, lật đổ cảm xúc bằng lý trí, mọi kịch tính, phù du, và lời phàn nàn

của bạn về công bằng. Bạn có thể thấy làm chủ một vài điều để sống một cuộc sống

phong phú và tận tụy là khả thi- nếu bạn tiếp tục theo dõi những điều này, Chúa sẽ

không yêu cầu gì thêm."

- MARCUS AURELIUS, MEDITATIONS, 2.5;

Từng ngày chúng ta lo nghĩ quá nhiều chuyện. Tôi nên mặc gì? Họ thích tôi

chứ? Tôi ăn đủ ngon không? Điều gì sẽ xảy đến trong đời? Tôi đi làm sếp có vui

không?

Hôm nay,bạn hãy tập trung vào những gì ở trước mắt. Bạn sẽ theo châm ngôn

mà huấn luyện viên của đội bóng New England Patriots-Bill Belichick đã dạy các

cầu thủ của ông: "Làm việc của anh đi." Như người La Mã, như một người lính giỏi,

giống như một thợ thủ công lành nghề. Bạn không cần phải lạc lối trong bạt ngàn

phiền nhiễu hoặc xen vào chuyện của người ta.

Marcus nói hãy tiếp cận mọi việc như nhiệm vụ cuối cùng, bởi nó sẽ xảy ra.

Kể cả không phải thế, phá hỏng mọi thứ trước mặt bạn cũng chẳng giúp được gì cả.

Hãy tìm kiếm sự rõ ràng, đơn giản trong công việc bạn làm ngay hôm nay.

---------------------

Ngày 28 Tháng Một,

QUAN SÁT NGƯỜI KHÔN NGOAN

***

"Để ý kĩ nguyên tắc chủ đạo của mọi người, đặc biệt là người khôn ngoan, họ tránh

xa và tìm tòi điều gì."

- MARCUS AURELIUS, MEDITATIONS, 4.38;

Seneca đã nói, "Nếu không có thước, bạn không thể biến cong thành thẳng."

Đấy là vai trò của người khôn ngoan trong cuộc sống chúng ta - làm hình mẫu

và truyền cảm hứng để gợi ý tưởng và kiểm nghiệm các giả định của chúng ta. Người

đó là ai còn tùy vào bạn. Có thể đó là bố mẹ bạn. Có thể đó là một triết gia hoặc một

nhà văn hay một nhà tư tưởng. Liệu Chúa sẽ làm gì (WWJD)? Là hình mẫu đúng

đắn cho bạn.

Chọn lấy một người, xem họ làm gì (và họ không làm điều gì), rồi cố gắng hết

mình để hành động tương tự.

---------------------

Ngày 27 Tháng Một,

BA LĨNH VỰC CỦA SỰ HUẤN LUYỆN

***

"Có ba lĩnh vực mà trong đó những người giỏi và khôn ngoan vẫn cần phải được

huấn luyện. Thứ nhất là ham muốn, một thứ mà một người không thể bỏ lỡ, hay ác

cảm, một thứ sẽ kìm hãm họ. Thứ hai là động cơ để con người hành động hay không

hành động và bao quát hơn là hành động bằng những lý do chính đáng và cẩn thận.

Thứ ba là tự do với lừa dối, và bình tĩnh trong việc phán xét cùng sự chuẩn tắc của

ý chí, nhận thức."

- EPICTETUS, DISCOURSES, 3.2.1–3a;

Hôm nay, bạn hãy tập trung vào ba lĩnh vực đào tạo mà Epictetus đã đặt ra

cho chúng ta.

Đầu tiên, bạn cần phải xem xét những gì bạn nên mong muốn và những gì bạn

nên phản đối. Tại sao? Để bạn biết muốn những gì tốt và tránh xa những gì xấu. Nếu

chỉ lắng nghe cơ thể là không đủ bởi vì những điều kiến bạn hấp dẫn thường sẽ khiến

bạn lạc lối.

Tiếp theo, bạn phải kiểm tra các xung động của mình để hành động, động lực

của bạn. Có phải bạn đang làm vì lý do đúng đắn? Hay bạn làm bởi đã không ngừng

lại để suy nghĩ? Hay bạn làm bởi bạn tin mình luôn phải làm một điều gì đó.

Cuối cùng, sự phán đoán của bạn. Khả năng để bạn có thể nhìn thấy mọi thứ

rõ ràng và đúng đắn, khi bạn sử dụng món quà tuyệt vời từ thiên nhiên: lý trí.

Đây là ba lĩnh vực riêng biệt, nhưng trong thực tế, chúng gắn bó chặt chẽ với

nhau. Phán đoán của bạn ảnh hưởng đến những gì bạn mong muốn, những ham muốn

của bạn ảnh hưởng đến cách bạn hành động, do đó phán đoán của bạn quyết định

cách bạn hành động. Nhưng bạn không thể mong đợi nó tự nhiên nó xảy ra. Bạn phải

tập trung suy nghĩ và năng lượng vào từng lĩnh vực đó trong cuộc sống. Nếu bạn

làm được, bạn sẽ tìm thấy sự thanh khiết và thành công thực sự.

---------------------

Ngày 26 Tháng Một,

SỨC MẠNH CỦA THẦN CHÚ

***

“Loại bỏ những tạp niệm trong đầu bạn bằng cách liên tục nói với bản thân mình

rằng. Tôi có nó trong tâm hồn mình để thoát khỏi mọi quỷ dữ, ham muốn hay bất

điều rắc rối nào. Thay vào đó, có thể thấy bản chất thật của sự vật, và có cách xử lý

đúng cho mọi vấn đề. Hãy luôn luôn ghi nhớ nguồn sức mạnh mà thiên nhiên đã ban

tặng đó."

- MARCUS AURELIUS, MEDITATIONS, 8.29;

Bất kì ai tham gia 1 lớp học yoga hay tiếp xúc với đạo Phật, đạo Ấn, đều chắc

chắn có nghe, biết câu thần chú là gì. Trong ngôn ngữ cổ đại nó có nghĩa là "cách

nói linh thiêng”, một từ hay cụm từ, một suy nghĩ hay thậm chí một âm thanh – với

mục đích cung cấp một sự soi sáng hay một chỉ dẫn tâm linh. Câu thần chú có thể

đặc biệt hữu ích trong quá trình thiền định bởi nó cho phép ta cách li với mọi thứ

xung quanh khi đang cố gắng tập trung.

Điều này phù hợp, nên Marcus Aurelius gợi ý về "Câu thần chú Stoics". Một

lời nhắc nhở hay một cụm từ được sử dụng khi chúng ta cảm thấy những ấn tượng

sai lầm, phiền nhiễu hoặc áp lực trong cuộc sống thường ngày. Câu thần chú về cơ

bản nói rằng “Trong tôi có sức mạnh để ngăn ngừa điều đó, tôi có thể nhìn ra sự thật

của mọi vấn đề”.

Từ ngữ có thể được thay đổi tùy theo ý bạn, nhưng hãy luôn nắm giữ một câu

thần chú và sử dụng để tìm kiếm sự thông thái mà bạn mong ước.

---------------------

Ngày 25 Tháng Một,

PHẦN THƯỞNG DUY NHẤT

***

“Thứ còn lại đáng trân trọng là gì? Tôi nghĩ - đó là giới hạn hành động và không hành động vào những điều thật sự cần thiết...trong việc chuẩn bị cho tương lai. Đó là những gì mà việc học tập và giảng dạy đang hướng đến - Đó là điều đáng được trân trọng. Nếu giữ vững được nó bạn sẽ không cần phải cố gắng ở những điều khác nữa... Ngược lại bạn sẽ không bao giờ có được tự do, độc lập hay thoát ra được những đam mê thấp hèn và điều tất yếu là trong bạn đầy những đố kỵ, ghen ghét, mưu mô và ngờ vực... Nhưng bằng cách tôn trọng chính tâm trí của bạn và đánh giá cao nó, bạn sẽ làm hài lòng chính mình và hòa hợp hơn với đồng loại, và đồng điệu hơn với các vị thần, ca ngợi và thuận theo những thứ mà tự nhiên sắp đặt cho bạn”.

- MARCUS AURELIUS, MEDITATIONS, 6.16.2b–4a;

Warren Buffett, với khối tài sản 65 tỉ đô, vẫn sống trong 1 căn nhà mà ông ấymua năm 1958 với giá 35.000 đô. John Urschel, nhân viên phụ trách của Baltimore Ravens, kiếm được hàng triệu đô nhưng chỉ tiêu xài 25.000 đô 1 năm. Ngôi sao của San Antonio Spurs, Kawhi Leonard đi trên chiếc Chevy Tahoe 1997 mà ông có khi còn là một thiếu niên, ngay cả khi ông đang có một hợp đồng trị giá 94 triệu USD.Tại sao? Không phải vì những người nàynghèo, mà bởi vì những gì thực sự quan trọng với họ rất rẻ. Không phải tự nhiên mà cả Buffett, Leonard hay Urschel đều làm như vậy. Phong cách sống của họ là kết quả của việc biết ưu tiên những gì thật sự quan trọng. Họ chỉ nuôi dưỡng những nhu cầu cá nhân trong mức thu nhập của mình, kết quả là,cho dù với bất cứ mức thu nhập nào họ cũng đều có thể tự do theo đuổi những thứ mình quan tâm. Nó cứ thế mà xảy ra với sự giàu có vượt qua bất kì mong đợi nào.Và điều này sẽ giúp họ biết điều gì khiến họ hạnh phúc nhất, đồng nghĩa với việc họ sẽ tận hưởng cuộc sống của mình, cho dù thị trường có khủng hoảng, hay sự nghiệp của họ tạm thời đi xuống. Chúng ta càng mong muốn nhiều thứ thì chúng ta càng phải làm nhiều thứ để kiếm được hoặc đạt được những thành tựu đó. Khi chúng ta càng ít thực sự tận hưởng cuộc sống thì chúng ta càng ít tự do hơn.

---------------------

Ngày 24 Tháng Một,

THÔI THÚC TÌM ĐẾN NHỮNG KIẾN THỨC SÂU SẮC

***

“Từ Rusticus... Tôi đã học được cách để đọc cẩn thận và không dễ dàng hài lòng

với những hiểu biết sơ bộ về tổng thể, và không đồng ý quá vội vàng với những ai

có quá nhiều thứ để nói về điều gì đó”.

- MARCUS AURELIUS, MEDITATIONS, 1.7.3;

Cuốn Meditations của Marcus Aurelius bắt đầu với danh sách những người

ông tỏ lòng biết ơn. Ông cảm ơn từng người một - những người có tác động mạnh

mẽ trong cuộc đời ông. Một trong số đó là Quintus Junius Rusticus, người thầy đã

giúp học trò của mình xây dựng tình yêu với sự thông suốt và hiểu biết sâu sắc - sự

khát khao học hỏi không chỉ dừng lại ở bề nổi kiến thức.

Cũng từ Rusticus mà Marcus biết đến Epictetus. Sự thật là, Rusticus cho

Marcus mượn bản sao chép cá nhân của ông về những bài giảng của Epictetus.

Marcus rõ ràng đã không hài lòng với việc chỉ biết được ý chính của những bài giảng

này và đơn giản là ông đã không chấp nhận nó khi được thầy mình giới thiệu. Paul

Johnson từng đùa rằng Edmund Wilson đọc sách “như thể ong đang đối mặt với một

bản án lớn trong đời”. Đó là cách Marcus đọc tác phẩm của Epictetus. Khi những

bài học đến ngưỡng nhất định, ông hấp thu chúng. Chúng trở thành một phần trong

DNA của ông. Ông đã nhắc lại chúng trong suốt cuộc đời mình, khi đang tìm kiếm

sự thông suốt và sức mạnh trong ngôn từ, và trong những điều xa xỉ cùng năng lực

vô tận mà ông rồi sẽ sở hữu.

Đây mới đích xác là kiểu đọc và học sâu ta cần phải bồi đắp, và nó cũng là lí

do vì sao bạn chỉ nên đọc một trang mỗi ngày thay vì đọc cả chương trong một lần.

Vì nhờ thế bạn mới có thể dành thời gian đọc một cách chăm chú và sâu sắc.

*“như thể ông đang đối mặt với thử thách lớn trong đời” (on trial for his life: trial vừa là thử thách, vừa

là bản án - ND).

---------------------

Ngày 23 Tháng Một,

SỰ THẬT VỀ TIỀN BẠC

***

“Hãy nhìn vào những kẻ vô cùng giàu có xem - những dịp mà họ trông giống như

kẻ bần hàn mới nhiều làm sao! Khi họ du lịch, họ phải hạn chế số hành lí, và khi vội

vàng quá, họ sẵn sàng bỏ lại đoàn tùy tùng của mình. Và cả những kẻ trong quân

đội kia, số tài sản mà họ có thể nắm giữ mới ít làm sao...”

- SENECA, ON CONSOLATION TO HELVIA, 12. 1.b–2;

Tác giả F. Scott Fitzgerald, người thường tôn vinh cuộc sống của những kẻ

giàu có và nổi tiếng trong các tác phẩm như The Great Gatsby, bắt đầu câu chuyện

ngắn của mình với những dòng bút kinh điển: “Để tôi kể bạn nghe về những người

giàu. Họ rất khác bạn và tôi”. Vài năm sau khi câu chuyện được xuất bản, bạn của

ông, Ernest Hemingway, đã chọc Fitzgerald bằng việc viết rằng: “Đúng vây, họ là

những kẻ có nhiều tiền hơn.”

Đây là điều Seneca đang nhắc nhở chúng ta. Là người nằm trong số những

người giàu nhất ở Rome, ông hiểu ngay rằng tiền chỉ thay đổi đời ta ở phần rìa mà

thôi. Nó chẳng thể giải quyết những vấn đề mà những người thiếu nó nghĩ rằng nó

có thể thay đổi. Sự thật là, không có sự sở hữu về vật chất nào làm được điều này.

Những thứ bên ngoài không thể giải quyết những vấn đề xuất phát từ bên trong.

Ta liên tục quên đi điều này - và nó mang đến cho ta quá nhiều sự hỗn độn và

đau đớn. Giống như Hemingway về sau viết về Fitzgerald: “Ông ấy tưởng rằng

[những kẻ giàu có] là chủng tộc quyến rũ, và khi ông phát hiện ra họ không hề như

vậy, sự thật ấy khiến ông sụp đổ cũng như những điều khác đã làm ông sụp đổ vậy.”

Điều tương tự cũng sẽ đúng với chúng ta.

---------------------

Ngày 22 Tháng Một,

NGÀY ĐÁNH GIÁ

***

“Tôi sẽ liên tục quan sát bản thân và tốt nhất là sẽ dành mỗi ngày để đánh giá lại.

Chúng ta trở nên xấu xa vì điều này đây - không một ai nhìn lại cuộc sống của chính

mình. Ta chỉ để trong mắt những điều ta định sẽ làm. Mà thực ra những dự định cho

tương lai của ta đều bắt nguồn từ quá khứ”

- SENECA, MORAL LETTERS, 83.2;

Trong lá thư gửi người anh trai Novatus, Seneca miêu tả một bài tập bổ ích

ông mượn được từ một triết gia lỗi lạc khác. Vào cuối mỗi ngày ông sẽ tự vấn bản

thân một loạt những câu hỏi: Thói quen xấu nào ta đã kiềm chế được trong hôm nay?

Ta đã trở nên tốt hơn như thế nào? Hành động của ta đã chính đáng chưa? Bằng

cách nào ta có thể cải thiện?

Khi bắt đầu hay kết thúc một ngày, những người theo Stoicss sẽ ngồi xuống

với cuốn nhật kí và đánh giá: anh đã nghĩ gì, anh đã làm gì, anh có thể cải thiện điều

gì. Vì lí do này mà cuốn Meditations của Marcus Aurelius có thể được coi là một

cuốn sách khó hiểu - nó dành cho sự nhìn thấu cá nhân thay vì lợi ích cộng đồng.

Viết xuống những bài tập Stoicss đã và đang thực hành là hình thức tập luyện chủ

nghĩa này, cũng giống như việc lặp lại lời nguyện cầu hay bài thánh ca.

Giữ cuốn nhật kí của riêng bạn, bằng việc lưu trên máy tính hay viết ra trong

cuốn sổ nhỏ. Dành thời gian để cẩn thận nhớ lại những sự kiện của ngày hôm trước.

Đừng do dự khi thực hiện các bài tập. Để tâm những điều xây dựng hạnh phúc của

bạn và cả những điều lấy đi của bạn hạnh phúc. Viết xuống những điều bạn muốn

thực hiện và cả những trích dẫn bạn yêu thích. Bằng việc cố gắng ghi lại những suy

nghĩ này, bạn sẽ ít có khả năng lãng quên chúng. Thêm một điều nữa, bạn sẽ có một

bản đối chiếu để theo dõi quá trình thực hành của mình.

---------------------

Ngày 21 Tháng Một,

NGHI LỄ BUỔI SÁNG

***

• Điều gì mà tôi thiếu để đạt đến tự do từ khát vọng?
• Điều gì cho sự yên tĩnh?
•  Tôi là ai? Chỉ là một thân xác đơn thuần, một người nắm giữ bất động sản,
• hay danh tiếng? Không có cái nào cả.
• Cái gì đằng sau đó? Một sinh vật lý trí.
• Điều gì sau đó là yêu cầu của tôi? Suy ngẫm về những hành động của mình.
• Làm thế nào mà tôi là đi xa khỏi sự thanh thản?
• Những gì tôi làm là không thân thiện, không mang tính cộng đồng và không
• gánh vác?
• Điều gì đã khiến tôi không làm những điều này?

- EPICTETUS, DISCOURSES, 4.6.34–35;

Rất nhiều người thành công đều có một nghi lễ vào buổi sáng. Với một số, là

thiền. Một số khác, là tập thể dục. Với nhiều người, đó là viết lách – chỉ một vài

trang, để họ ghi vào đó những suy nghĩ, sợ hãi, hi vọng của họ. Ý tưởng là dành một

ít thời gian để nhìn vào đó và xem xét.

Sử dụng khoảng thời gian đó là những gì Stoicss ủng hộ hơn tất thảy mọi thứ.

Chúng ta không biết chính xác Marcus Aurelius viết tập Meditations vào buổi sáng

hay buổi tối, nhưng chúng ta biết ông đã dành một vài lúc yên lặng một mình – và

ông viết cho bản thân mình, chứ không cho ai khác. Nếu bạn tìm kiếm nơi để bắt

đầu nghi lễ của mình, bạn có thể làm nó đơn giản hơn so với những ví dụ của Marcus

hay danh sách việc phải làm của Epictetus.

Mọi ngày, bắt đầu từ hôm nay, hỏi bản thân những câu hỏi cứng rắn tương tự.

Để triết học và lao động hướng bạn đến những câu trả lời tốt hơn, một lần vào buổi

sáng, trong suốt cuộc đời.

---------------------

Ngày 20 Tháng Một,

ĐÁNH BẠI SUY NGHĨ CỦA BẠN

***

“Các nguyên tắc của bạn không thể bị dập tắc trừ phi bạn dập tắt những suy nghĩ

nuôi chúng, để nó liên tục trong sức mạnh của bạn, để thống trị thành một cái mới

... Luôn có khả năng để sống dậy một lần nữa! Thấy mọi thứ mới mẻ như bạn đã

từng thấy - đó là cách khởi động lại cuộc sống.”

- MARCUS AURELIUS, MEDITATIONS, 7.2;

Bạn đã có một vài tuần tồi tệ? Bạn đã chệch hướng ra khỏi các nguyên tắc và

niềm tin mà bạn đã nắm giữ? Điều đó hoàn toàn ổn. Điều đó xảy ra cho tất cả chúng

ta.

Thật ra, nó có thể xảy ra với Marcus – đó có thể là lý do tại sao ông lại viết

nguệch ngoạc trong ghi chú này cho chính mình. Có lẽ ông đã đương đầu với một

cận thần cứng đầu hoặc có những khó khăn nhất định với người con trai đầy vấn đề

của mình. Có lẽ trong những hoàn cảnh này, ông đã đánh mất khí chất của mình, trở

nên chán nản, hoặc dừng tự kiểm tra mình. Ai mà không thế chứ?

Nhưng một sự nhắc nhở ở đây là cho dù chuyện gì xảy ra, cho dù bạn đã thất

vọng như thế nào về những cư xử của mình trong quá khứ, những nguyên tắc đó,

bản thân chúng không thay đổi. Bạn có thể trở lại và ôm lấy những nguyên tắc đó

bất kỳ lúc nào. Những gì xảy ra ngày hôm qua - những gì xảy ra năm phút trước -

đó là quá khứ. Bạn có thể điều chỉnh và khởi động lại bất kể lúc nào bạn muốn.

Vậy tại sao không làm điều đó ngay bây giờ?

---------------------