Bouwen Met Vertrouwen

In deze aflevering van de Presolve Podcastserie Bouwen met Vertrouwen spreekt Arent van Wassenaer met Rijksbouwmeester Francesco Veenstra. Francesco is dat sinds 1 september 2021 en als zodanig is hij ook voorzitter van het College van Rijksadviseurs. De Rijksbouwmeester adviseert gevraagd en ongevraagd over de architectuur en de stedelijke omgeving van het rijksvastgoed aan minister van Binnenlandse Zaken en Directeur-Generaal  van het Rijksvastgoedbedrijf. De Rijksbouwmeester heeft als adviseur van het Rijk een onafhankelijke positie. Samen met de Rijksadviseurs voor de fysieke leefomgeving adviseert de Rijksbouwmeester het kabinet gevraagd en ongevraagd over kwesties van ruimtelijke kwaliteit. Het College adviseert over de urgente thema’s van nu: van transformatie, infrastructuur en de complete stad, tot nieuwe cultuurlandschappen en de energietransitie.

We bespreken de uitdagingen waarmee de inrichting van ons land de komende tientallen jaren zal moeten omgaan. Neem bijvoorbeeld water: dat komt van vier kanten (zee, verzilting, neerslag en aanvoer over de rivieren). Dat vergt andere oplossingen dan waar we voorheen over dachten: waterbergen, drinkwatervoorziening, waar kun je nog wonen. En dit in de context van allerlei andere grote vraagstukken: mobiliteit, veiligheid, logistiek, natuur, de agrarische sector. Of de plaatsing van datacentra: daarover heeft het College van Rijksadviseurs een indringend advies uitgebracht.

Luister naar deze wederom boeiende Podcast en leer over het werk van de Rijksbouwmeester als spil in het web van het zoveel mogelijk rekening houden met alle bij het inrichten van ons land betrokken belangen.

Marten Kingma en René Wagter zijn al geruime tijd werkzaamals bouwkostenadviseurs. Bouwgeschillen gaan uiteindelijk altijd over geld. In dit interview bespraken we hoe volstrekte transparantie over kosten, in elke fase van de ontwikkeling van een bouwproject, kan bijdragen aan het voorkomen van die geschillen.

Het gaat daarbij onder meer om goed naar elkaar luisteren, over het gezamenlijk zoeken naar oplossingen: op basis van de feiten, over kwetsbaarheid, over de noodzaak een helder begrippenkader te hebben (en in dat kader dus ook over het nut van het “gele boekje” Algemene Bouwplaatskosten Model 2018).

Op jonge leeftijd speelde hij met Lego en bouwde hij al bruggen. Vijftig jaar later is Marcel Hertogh een erkend bruggenbouwer, maar dan in overdrachtelijke zin. Regelmatig wordt hij gevraagd om projectorganisaties op te zetten en als er iets mis gaat om bij te springen in de samenwerking tussen bouwende partijen bij complexe (met name infra-)projecten, veelal in stedelijke omgeving. En het resultaat van die inspanningen is dat die projecten na zijn interventie dan weer een doorstart maken. De bouwende partijen hebben een gedeelde ambitie, een gezamenlijke doelstelling, hebben nagedacht over gewenst gedrag en over de hen verbindende kernwaarden. Hij doet vanuit Delft en de Erasmus onderzoek naar de uitdagingen van huidige opgaven en is enthousiast over leertrajecten van praktijk met wetenschap. Hij leert studenten hoe geïntegreerd naar het ontwerp van complexe opgaven te kijken en niet vanuit silo’s. Hij is, kort gezegd, een verbinder in technische en organisatorische zin. En dat alles op weg naar een wereld van geschillenvrij bouwen. Luistert u dus vooral naar deze aflevering van de podcastserie Bouwen met Vertrouwen, met Presolvelid Marcel Hertogh.

In deze podcast praat Arent van Wassenaer met Daniëlle Berger. Daniëlle (Arent mag “Daan” zeggen) is betrokken bij het plaatsen van leerlingen, waarvan velen met een achterstand (“schapen met drie poten” zoals zij die noemt), op bouwprojecten. Zij levert, met andere woorden, diversiteit. Hoe belangrijk dat is voor geschillenvrij bouwen hebben we in eerdere afleveringen van deze podcast gehoord. Maar, het gaat hierbij dan niet zozeer om geschillen tussen (onder)aannemer en opdrachtgever. Veel meer gaat het hierbij om het overbruggen van de kloof tussen projecten en de omgeving, de maatschappij. En zo slaat het werk van Daan als het ware een brug tussen zij die het al “hebben” en zij die ook willen bouwen aan betere, inclusievere projecten. Waarom dat belangrijk is en hoe Daan daar een hele belangrijke steen aan bijdraagt hoort u in deze podcast.

In deze podcast praat Arent van Wassenaer met uitvoerder Ruth Langemeijer. Momenteel werkt zij op een project nieuwbouw 43 woningen in Zaandam. Arent is op het pad van Ruth gekomen door haar vaak opvallende posts op LinkedIn. Zij bespreekt daarin een breed scala van onderwerpen, zoals vooroordelen tegen vrouwen op de bouw, hoe leuk het is om kleine kinderen al vroeg met de bouw in aanraking te brengen. Over zingende Volendammers op de steigers en de vraag hoe we ooit aan voldoende mensen kunnen komen om voor 2030 900.000 woningen te bouwen.

Ruth neemt geen blad voor haar mond. Ze bespreekt ingrediënten voor geschillenvrij bouwen. Daarin komen begrippen als “mensgericht leiderschap”, zinvolle communicatie, respect voor elkaar, teamvorming, en de noodzaak voor veel meer vrouwen in de bouw aan de orde. Ze sluit af met een oproep aan Minister Hugo de Jonge om vooral eens bij haar op de bouwplaats te komen kijken.

“Communicatie en informatie-uitwisseling door de hele keten is dé randvoorwaarde voor geschillenvrij bouwen”

In deze podcastaflevering bespreekt Evelien onder meer het wederzijdse krachtenveld van maatschappelijke en technologische ontwikkelingen en de rol van het recht daarbij. En waarom bij haar oratie de openingsmuziek van Star Wars werd gespeeld. Welke rol kunnen juristen bij het streven naar zo geschillenvrij mogelijk bouwen spelen? Is dat een dienende rol (zijn juristen inderdaad de “loodgieters”)? Kun je eigenlijk wel geschillenvrij bouwen? Hoe kunnen juristen bijdragen aan het wegnemen van barrières die tot geschillen leiden. Is standaardisering van contractuele en administratieve randvoorwaarden een oplossing? Het streven naar een zelfde systeemtaal? Het goed overdragen van allerlei soorten data door de hele keten heen?

Het Instituut voor Bouwrecht draagt bij aan diverse onderzoeken die kunnen helpen bij het vinden van oplossingen die op hun beurt leiden tot geschillenvrij bouwen.

Veel luisterplezier bij deze Podcast in de serie Bouwen met Vertrouwen.

“Samenwerken is iets anders dan elkaar knuffelen!”

In de dertiende editie van de podcastserie Bouwen met Vertrouwen praat Presolvelid Arent van Wassenaer met Roy Dayala. Roy, verhuisde op negentienjarige leeftijd van zijn geboorteland Suriname naar Nederland om hier op de HTS en daarna aan de TU Delft Civiele Techniek te studeren: “Aan de TU ontwikkelen ze oplossingen voor moeilijke problemen, de HTS is voor de kracht van herhaling”. Daarna trad hij in dienst bij de Gemeente Amsterdam als constructeur.

Na vijfentwintig jaar in steeds leidinggevender rollen te hebben gewerkt is Roy zeven jaar geleden overgestapt naar meer uitvoerende functies. Zo is hij nu contractmanager bij het project IJboulevard, de gecombineerde aanvaarbescherming en fietsenstalling aan de Zuidoever van het IJ, aan het Centraal Station.

Roy bespreekt wat er komt kijken bij geschillenvrij samenwerken: begrippen als kwetsbaarheid, luisteren naar de ander, hard op de zaken en zacht op de persoon en “samenwerken is iets anders dan elkaar knuffelen” komen langs in dit boeiende gesprek.

Veel luisterplezier bij deze Podcast in de serie Bouwen met Vertrouwen.

In de twaalfde editie van de podcastserie Bouwen met Vertrouwen praat Presolvelid Arent van Wassenaer met (eveneens Presolvelid) Reina Weening. Reina, als Philipskind opgegroeid in Eindhoven, studeerde aanvankelijk één jaar Bouwkunde in Delft, en daarna rechten in Utrecht. Vervolgens startte zij zelf ook bij Philips, waar zij zich achtereenvolgens bezig hield met de IP- en ICT-portefeuille en later met corporate householding. Aangetrokken door de wereld van de advocatuur werkte zij achtereenvolgens bij Kennedy van der Laan en Baker McKenzie in Amsterdam, en bij beide kantoren was zij partner. In 2010 volgde de overstap naar de rechterlijke macht, als raadsheer bij het Gerechtshof (toen nog) Leeuwarden. In 2015 werd zij daarnaast arbiter bij de (wat destijds nog) Raad van Arbitrage voor de Bouw heette. In 2020 werd zij voorzitter van de Raad. Na een rondgang langs alle stakeholders van de Raad was een van haar eerste daden het voorstel om de naam van de Raad te wijzigen in Raad van Arbitrage in Bouwgeschillen.

Over wat zij verder nog voor voornemens heeft als voorzitter van de Raad, over de positie van vrouwen in de werelden van rechtspraak en bouw, over de onvoorspelbaarheid van de afloop van geschillen en over oorzaken van geschillen, onder meer daarover hoort u Reina in deze podcast haar visie formuleren. “Vreedzaam vechten” is een thema dat passeert. “Wees niet bang een geschil aan te gaan, maar denk vooral vooraf samen na over de manier waarop je dat dan gaat doen.”

Veel luisterplezier bij deze Podcast in de serie Bouwen met Vertrouwen.

In de elfde aflevering van de podcastserie Bouwen met Vertrouwen praat Presolvelid Arent van Wassenaer met Anja Vijselaar. Na haar opleiding HTS Civiel startte zij met haar voeten in de klei als uitvoerder bij Vermeer. Vervolgens werd zij hoofduitvoerder, projectleider en uiteindelijk werd Vijselaar op haar 39ste directeur. Daarna volgden meerdere directiefuncties, bij Joulz en uiteindelijk als directeur Energie van ingenieursbureau WSP Nederland. Wegens haar bijzondere en langdurige verdiensten voor de bouw werd zij eind 2021 door Cobouw als Bouwvrouw van het Jaar uitverkozen.

Inmiddels heeft zij de overstap gemaakt naar de gemeentepolitiek en is zij wethouder in de Gemeente Ronde Venen, waar zij de verantwoordelijkheid heeft voor enkele hele grote bouwprojecten.

In deze podcastaflevering vertelt zij vol verve over diversiteit, openheid en vertrouwen als hoekstenen voor geschillenvrij bouwen.

In deze podcast spreekt Arent van Wassenaer met Maxime Verhagen, sinds 2013 voorzitter van (inmiddels Koninklijke) Bouwend Nederland. Maxime ging in 1974 te Leiden geschiedenis studeren wegens zijn bijzondere – door familieomstandigheden ingegeven – interesse in de naoorlogse geschiedenis. Met name trof hem daarin de oprichting van de Europese Gemeenschap van Kolen en Staal, bedoeld om de angel uit het grote Europese geopolitieke conflict te trekken. Samenwerking vanuit een gemeenschappelijk belang is een thema dat hem niet alleen in zijn politieke loopbaan, maar vooral in deze functie, altijd bijzonder heeft geïntrigeerd. Hij vertelt over de daarvoor noodzakelijke bestanddelen houding en gedrag en – ook in de Marktvisie – beleden guiding principles. “Van contract naar contact” zou wat Maxime betreft leidend moeten zijn in de samenwerking met opdrachtgevers. Een eerlijke en rechtvaardige risicoverdeling, zeker in deze onvoorspelbare tijden, is ook een belangrijk ingrediënt voor geschillenvrij bouwen. Als enthousiast motorrijder gunt hij ons ook de metafoor dat je daarnaast altijd vooruit moet kijken, anticiperen op wat de ander gaat doen. Beluister dit alles in deze tiende aflevering in de serie Bouwen met Vertrouwen de podcastserie van Presolve, het expertisecentrum voor geschillenvrij bouwen.

In deze podcast spreek Arent van Wassenaer met Presolvelid Malcolm Aalstein. Malcolm, opgeleid als civiel ingenieur aan de TU Delft en al 23 jaar werkzaam voor de Gemeente Amsterdam, vertelt over de lessen die hij in diverse rollen en functies in de loop der jaren heeft geleerd. In de eerste fase van die loopbaan ging dat vooral over de technische kanten van projecten waarbij hij betrokken was, in de tweede fase over contract- em inkoopmanagement en in de derde fase vooral over samenwerken. Malcolm stipt de noodzaak aan van guiding principles in een wereld van - per definitie - incomplete contracten. Hij maakt de vergelijking met het samenspel in een band, hij beschrijft een treffend inzicht dat hij in Suriname opdeed toen hij tijdens zijn recente sabbatical. En tot slot introduceert Malcolm het begrip Conflictcompetentie: het is niet erg om conflicten te hebben: die helpen ons verder, realiseren doorbraken, daar kunnen we van leren. Maar om dat op zo'n manier te kunnen doen dat we wegblijven bij rechter of arbiter is conflictcompetentie nodig.

In de achtste aflevering van de Presolve Podcastserie Bouwen met Vertrouwen praat Arent van Wassenaer met Harbert van Der Wildt. Harbert heeft na zijn studie civiele techniek eerst een aantal jaren voor Haskoning (waar hij samen optrok met een eerdere gast uit deze podcast, Ballast Nedambestuurder Sander Lefevre) een aantal internationale projecten gedaan. Maar, omdat hij liever betrokken wilde zijn bij het realiseren van projecten dan bij het adviseren daarover, maakte hij al gauw de overstap naar HBG, later BAM. Daar was hij tendermanager en vervolgens projectmanager voor het consortium Wâldwei dat het Rijkswaterstaat DBFM-contract voor de N31 Leeuwarden-Drachten had gewonnen. Zijn enthousiaste optreden daarbij bleef bij Wâldweipartner Ballast Nedam niet onopgemerkt en zo stapte hij na enkele jaren over naar Ballast Nedam als directeur van het concessiebedrijf Ballast Nedam. Na ook enkele jaren aan het roer van het infrabedrijf van Ballast Nedam te hebben gestaan is Harbert inmiddels zelfstandig projectdirecteur bij grote complexe infraprojecten, zoals voor de aannemer op het project Groene Boog, een 11 kilometer lange rijksweg tussen de A16/A20 bij het Terbregseplein en de A13 bij Rotterdam The Hague Airport. Door al zijn ervaringen heeft Harbert een bijzondere visie op leiderschap en met name op geschillenvrij bouwen. Zijn credo is (1) Bereidheid om ook de ander te helpen, (2) Samen bouwen aan succes en (3) Openheid, transparantie en kwetsbaarheid. Als partijen samen vanuit deze drie pijlers bereid zijn het project te doen, dan zijn zij ook in staat om samen alle conflicten die er altijd zullen zijn, uiteindelijk samen op te lossen. “Ontmoet jezelf door de ogen van de ander” is een oefening die daarbij kan helpen.

In deze zevende aflevering – door Arent abusievelijk achtste aflevering genoemd – komt Hans Ruijter aan het woord. Hans is sinds 1986 in diverse rollen werkzaam bij Rijkswaterstaat: hij was betrokken bij het opzetten van de beheer- en onderhoudsorganisatie Oosterscheldekering, was werkzaam bij de Bouwdienst en hij was projectdirecteur van de Maaswerken. Maar meer recent is hij bekend als Programmadirecteur Zuidasdok en Schiphol Amsterdam Almere (en zo ook wel bekend als de man van € 5 miljard).

In 2019 promoveerde hij tot doctor in de sociale wetenschappen op een “auto-etnografische” studie, “Resilient Partnership”.

Over die studie, over zijn verdere duo-carrière als man van praktijk en wetenschap, over zijn rol als voorzitter van NETLIPSE en over vertrouwen als het te vullen “matras” onder alle projecten gaat het in deze podcast. En dat alles onder de vlag: naar een wereld van geschillenvrij bouwen. Hans vertelt onder meer dat het niet het contract is dat het verschil maakt tussen succes en falen. Het zijn de mensen en meer in het bijzonder de wijze waarop die naar elkaar luisteren en met elkaar samenwerken. Het gaat over de kracht van het vertellen van en luisteren naar elkaars verhalen, de “narratives”, over het keer op keer weer geven van aandacht aan ieder project en daarbij niet aannemen dat het recept voor een project zich laat volgen als een kookboek.

De boodschap van Hans laat zich samenvatten dat we ondanks alle drukke bezigheden we meer tijd zouden moeten nemen voor reflectie: wat gebeurt er allemaal eigenlijk, welke betekenis kunnen we daaraan geven en wat kunnen we daarvan leren voor de toekomst.

In deze zesde editie van Bouwen met Vertrouwen praat Arent van Wassenaer met Sander Lefevre, lid Raad van bestuur Ballast Nedam NV en verantwoordelijk voor alle infra-activiteiten van Ballast Nedam. Daaronder ook het DBFM-project Rijksweg A24, de verbinding tussen de A20 en de A15 tussen Maassluis en Vlaardingen, waarvan de Hollandtunnel en de Blankenburgtunnel (door Arent in de Podcast per ongeluk Blankenbergtunnel genoemd) deel uitmaken. Dat is een mega infrastructuurproject en volgens Sander qua complexiteit zo ongeveer de Champions League van wereldwijde infraprojecten. De opname vond plaats op een zonnige junidag in het informatiecentrum van BAAK, het consortium waarvan naast Ballast Nedam ook Deme en Macquarie deel uitmaken.

Sander vertelt over zijn loopbaan bij Haskoning en bij Ballast Nedam, zijn ervaringen met PPS-projecten in Nederland, waarvan de Kromhoutkazerne het eerste was. De podcast gaat natuurlijk ook over geschillenvrij bouwen en wat daar voor nodig is: wederzijds openstaan voor elkaars belang, wederzijds begrip en qua houding en gedrag: pro-activiteit, transparantie en adaptief vermogen. Tot slot bespreken we hoe het is om deel uit te maken van het grote Turkse internationaal opererende familie-aannemersbedrijf Renaissance. Daarover heeft Sander niets dan goeds te vertellen.

Opname: Arent van Wassenaer

Montage en productie: Yorick Simon

In deze vijfde editie van Bouwen met Vertrouwen praat Arent van Wassenaer met Michèle Blom, al 30 jaar werkzaam bij de rijksoverheid, en sinds 2017 directeur-generaal van Rijkswaterstaat. Michèle vertelt hoe belangrijk het is dat er diversiteit is op de werkvloer. “Als je allemaal hetzelfde geluid laat horen en naar hetzelfde geluid luistert, hoor je niet de verschillen en hoor je ook niet wat je blinde vlek is. Diversiteit kan helpen om  robuust je werk te doen.” In een klein half uur deelt Michèle haar inzichten over leiderschap, het veranderingsproces dat zij bij Rijkswaterstaat in gang heeft gezet, over samenwerken en de noodzaak van het naar elkaar luisteren.

Op de vraag wat volgens haar de belangrijkste ingrediënten zijn om ook in de toekomst geschillenvrij te kunnen bouwen, is haar antwoord:

“In de kern komt het er op neer dat je voor hetzelfde doel werkt: wij als opdrachtgever verwachten eerlijk werk en dan mag de opdrachtnemer, de bouwer, eerlijk geld verwachten.”

Opname: Arent van Wassenaer

Montage en productie: Yorick Simon

In deze derde editie van Bouwen met Vertrouwen praat Arent van Wassenaer met Presolvelid Nico de Vries, die na een carrière van 37 jaar bij Koninklijke BAM in 2014 afscheid nam als Voorzitter van de Raad van Bestuur. Inmiddels legt Nico zich toe op het voorkomen, oplossen en beslechten van bouwgeschillen, bijvoorbeeld als arbiter bij en lid van het bestuur van de Raad van Arbitrage voor de Bouw.

Nico vertelt met passie over het mooie van het werkzaam zijn in de bouw: de trots van iedereen die bij een project betrokken is geweest op dat wat zij achterlaten. Maar ook beschrijft hij de veranderingen die zich gedurende zijn loopbaan hebben voltrokken: steeds grotere en complexere projecten met een steeds onevenwichtiger risicoverdeling met steeds grotere zeperds tot gevolg. Wat is er voor nodig om daar een halt aan toe te roepen, om partijen uit “de vechtstand” te krijgen (zoals Nico dat noemt). Aan het einde van de Podcast doet Nico daarvoor drie aanbevelingen.

Opname: Arent van Wassenaer

Productie: Yorick Simon

In aflevering 2 praat Presolve oprichter Arent van Wassenaer met Presolve mede-oprichter Paul Smeets. Paul vertelt over de dramatische redenen die hem ertoe hebben bewogen om zich, vanuit zijn rol als aannemer – hij was directeur eigenaar van het aloude Bouwbedrijf Smeets in Maastricht, om te vormen tot een specialist voor het voorkomen en oplossen van bouwgeschillen.

Inmiddels is Paul één van de bekendste bouwgeschillenoplossers in Nederland. Paul en Arent bespreken de onderliggende oorzaken van bouwgeschillen, de ervaringen van Paul bij het oplossen daarvan, de vraag of emoties hier ook een rol bij spelen, en blikken vooruit naar een toekomst met, of zonder geschillenvrij bouwen.