Science Quest

1,3 miljoen Nederlanders heeft te maken met burn-out klachten. Ongeveer een derde verzuimt wel eens vanwege werkstress en veel werknemers vertrekken omdat ze zich niet gewaardeerd voelen. En dat op een krappe arbeidsmarkt waarin werkgevers klagen niet aan het juiste personeel te komen. Hoe kunnen mensen wel happy worden op hun werk? En moet de werkgever zichzelf ook niet veranderen? Helpen de talloze cursussen coachings- en trainingstrajecten? Of is de maakbaarheid van je carrière en jezelf een illusie?

Daarover spreken we met hoogleraar Marianne van Woerkom, expert op het gebied van hoe organisaties het welbevinden en de ontwikkeling van werknemers kunnen verbeteren. En met filosoof Herman de Regt, hij kent de achtergronden van de maakbaarheid van de mens.

In onze rubriek de Wandeling praten we met socioloog Tim Reeskens en vroegen we hem of Nederlanders nou wel echt zo hard werken vergeleken met andere landen in Europa.

Wat heeft de Europese Unie, opgericht in 1993, dertig jaar geleden ons gebracht, economisch, democratisch? Wat merk je er persoonlijk van? En hoe komt het dat er hardnekkige anti-Europese stemming bestaat onder sommige bevolkingsgroepen die bijvoorbeeld in Nederland om Nexit roepen?

Daarover praten we met Harald Benink, hoogleraar internationaal bankwezen, die alles weet over Brusselse financieel-economische besluiten en met Ico Maly, onderzoeker en kenner van politieke ideologie en extreemrechts. In de rubriek 'de Wandeling' vertelt socioloog Inge Sieben over het ‘Europa- gevoel’.

Kunstenaars, intellectuelen en wetenschappers nemen soms stelling in grote maatschappelijke debatten zoals we de afgelopen tijd zagen over het klimaat, Oekraine en de Gaza-oorlog. Soms vanuit persoonlijke betrokkenheid, soms vanuit hun expertise. Hebben zij hierin een taak? En als het over wetenschappers gaat, brengen zij de objectiviteit van de wetenschap niet in gevaar? Bestaat die eigenlijk wel?

Daarover praten we met hoogleraar 'Comparative Literature' Odile Heynders, cultuurwetenschapper, gespecialiseerd in betrokkenheid van publieke intellectuelen en met hoogleraar Peter Achterberg, socioloog, hij deed onder meer onderzoek naar vertrouwen in publieke instellingen. In de rubriek de Wandeling vertelt hoogleraar milieueconomie Reyer Gerlagh over zijn deelname bij demonstraties voor het klimaat.

De paradox van welvaart en schrijnende tekorten roept vragen op over de oorzaken en mogelijke oplossingen voor honger, armoede en ongelijkheid.

We praten erover met hoogleraar sociale zekerheid en economie Daniel van Vuuren en met Meike Reusken, die onderzoek doet naar voedselbanken en werkt in het Zero Hunger Lab. In de rubriek de Wandeling formuleert filosoof en econoom Huub Brouwer over een mogelijke uitweg door beperking van rijkdom. 

Hoe blijven we slimmer dan ChatGPT? Daarover praten we met onderzoeker Jan de Wit, docent Janneke van der Loo en sociaal psycholoog Seger Breugelmans.

Hebzucht is niet de meest fraaie menselijke eigenschap. Maar hoe slecht is het nou echt? Ja, het kan leiden tot materialisme, impulsaankopen, en veel, maar kortstondige relaties, zoals wetenschappers laten zien. Maar zonder hebzucht draait er ook geen economie. Als je ervan af wilt, kan dat?

In deze tiende aflevering gingen we in gesprek met economisch psycholoog Karlijn Hoyer en onderzoeker consumentengedrag, Niels van de Ven. In de rubriek de Wandeling filosofeert Willem Marie Speelman, hoogleraar theologie, verder over de deugd of de ondeugdzaamheid van hebzucht.

Het aantal kleine zelfstandigen en zzp’ers groeit. Bieden deze flexibele werkers een uitkomst in de overspannen markt? Of leidt die flexibiliteit misschien tot uitbuiting en slechte contracten, zoals onlangs zelfs door de Hoge Raad is vastgesteld bij bezorgdienst Deliveroo? Kan de overheid nog beleid opstellen om vraag en aanbod naar personeel op de arbeidsmarkt soepeler en eerlijker te laten verlopen?

Daarover praten we met Sjanne Marie van den Groenendaal, die onderzoek doet naar kleine zelfstandigen en er onlangs zelf een werd. En met Nuna Zekić, universitair hoofddocent arbeidsrecht. We vroegen onze studenten hoe zij hun toekomst op de arbeidsmarkt zien. En econoom en crisisexpert Kenny Meesters legt tijdens de wandeling uit hoe je het beste kunt voorbereiden op een toekomst met mogelijke grote economische spanningen.

Migratie en slavernij zijn van alle tijden en dit zal alleen maar toenemen. Zo waarschuwden hoogleraren Internationale Relaties Mirjam van Reisen en jurist Conny Rijken enkele jaren geleden al op basis van hun onderzoek in Noord-Afrika. Alleen al in deze regio zijn de afgelopen jaren 200.000 mensen, merendeels Eritreeërs, slachtoffer geworden van mensensmokkel, tot slaaf gemaakt en daarbij misbruikt, gemarteld of verkracht.

Wat zijn de achtergronden van hedendaagse mensensmokkel? Wat doen landen  om die te bestrijden? Kunnen zij, en wij, meer doen? Een gesprek met Van Reisen en Rijken. In de rubriek de wandeling vertelt transcultureel psychiater Mario Braakman over de veerkracht van getraumatiseerde migranten en tot slaaf gemaakte mensen.

De wolf is terug in Nederland en dit maakt een hoop los. Goed nieuws voor de biodiversiteit, maar is dit roofdier echt een bedreiging voor mens, dier en economie? Of wordt zijn terugkeer gebruikt voor een heel andere politieke agenda? Studenten bekijken het met gemengde gevoelens. Aan het woord is hoogleraar milieurecht Arie Trouwborst. Hij legt uit hoe Europees recht de wolf beschermt. En becijfert dat de koolmees vele malen schadelijker is. Socioloog Quita Muis zit ook aan tafel en ziet de discussie in een breder maatschappelijk licht. Al wandelend praten we na met filosoof Herman de Regt die in de wolf een schoolvorbeeld ziet van hoe democratie werkt. 

Kinderen op sociale media die andere kinderen 'influencen'. Zijn zij een onschuldig rolmodel of gaat het hier om een schadelijk fenomeen? Doen de ouders die dit stimuleren dat alleen om het geld? Is dit kinderarbeid en is publiciteit schadelijk voor kinderen? Wat hebben kinderen echt nodig om zich veilig te kunnen ontwikkelen? Ini van Wesenbeeck, onderzoekster op het gebied van overtuigende communicatie en ontwikkelingspsycholoog Rabia Chhangur gaan in gesprek over dit onderwerp en delen de nieuwste inzichten op het gebied van 'kindfluencing'. Ook laten we een paar jonkies aan het woord om te vertellen hoe mediawijs zij zelf al zijn. 

Chatbots, algoritmen, robots… iedereen heeft er mee te maken, ook al realiseren we het ons niet altijd. We hadden er heel veel van verwacht: robots zouden ons vervelend werk uit handen nemen en allerlei problemen sneller en beter oplossen. Robots boezemen ook angst in. In films en literatuur worden ze steevast afgebeeld als wezens die de wereldmacht gaan overnemen.

Anno 2022 zijn zelfsturende auto’s nog steeds niet op de weg en de Toeslagenaffaire laat zien dat algoritmen kunnen ontsporen. Hoe slim is die robotica nu eigenlijk geworden? En helpen robots en chatbots ons wel echt?

Daarover gaan in gesprek met Marjolijn Antheunis, hoogleraar Communicatie en Technologie en Ton Wilthagen, hoogleraar arbeidsmarkt. Valerie De Bie vroeg hoe onze studenten robotisering zien en of ze last hebben van robotangst. Tot slot vertelt organisatiepsycholoog Djurre Holtrop tijdens de wandeling hoe algoritmes mensen selecteren bij sollicitaties en wat daarbij allemaal nog bij fout gaat.

Nationale excuses staan volop in het nieuws. De regering maakte dit jaar excuses over Sebrenica, oorlogsmisdaden in Nederlands-Indië en kondigde aan zich voor ons land te verontschuldigen op het gebied van de slavernij. Maar ook bedrijven en lagere overheden zeggen sorry: de NS voor het gebruik van giftige verf Chroom-6 en grote steden voor de slavernij bijvoorbeeld.

Waarom is er een toename? Zijn het er niet teveel? En wanneer zijn excuses effectief? In deze podcast vertellen Juliette Schaafsma, specialist op het gebied van politieke excuses wereldwijd en Lianne Wijntjes, expert van excuses in de rechtspraak, waaraan goede excuses moeten voldoen. Economisch psycholoog Marcel Zeelenberg legt uit hoe spijt en schuld bijdragen aan excuses.

Tilburg University maakte voor de nationale klimaatweek 2022 een Science Quest specialreeks van vijf korte afleveringen waarin hoogleraar milieueconomie en klimaatexpert Reyer Gerlagh de verhouding tussen de energie- en de klimaatcrisis belicht vanuit verschillende perspectieven. 

Aflevering 5: de zonnige zijde. De energietekorten hebben de verduurzaming enorm versneld en dat heeft een positieve invloed op de klimaatverandering, al is de energietransitie nog lang niet voltooid.

Tilburg University maakte voor de nationale klimaatweek 2022 een Science Quest specialreeks van vijf korte afleveringen waarin hoogleraar milieueconomie en klimaatexpert Reyer Gerlagh de verhouding tussen de energie- en de klimaatcrisis belicht vanuit verschillende perspectieven. Aflevering 4 gaat in op energietekorten en prijsfluctuaties. Ook de komende jaren zullen er tekorten blijven bestaan voor energie, maar de EU en ook Nederland kunnen veel meer doen om die prijzen zelf te beïnvloeden en burgers te beschermen.

Tilburg University maakte voor de nationale klimaatweek 2022 een Science Quest specialreeks van vijf korte afleveringen waarin hoogleraar milieueconomie en klimaatexpert Reyer Gerlagh de verhouding tussen de energie- en de klimaatcrisis belicht vanuit verschillende perspectieven. 

Aflevering 3: over het belasten van groene energieleveranciers. Reyer Gerlagh stelt dat het goed is dat de Europese Unie winsten af wil romen van duurzame energieproducenten. Zij hebben immers ook enorm verdiend aan de hogere energieprijzen. Bovendien staat dit voorstel de energietransitie niet in de weg.

Tilburg University maakte voor de nationale klimaatweek 2022 een Science Quest specialreeks van vijf korte afleveringen waarin hoogleraar milieueconomie en klimaatexpert Reyer Gerlagh de verhouding tussen de energie- en de klimaatcrisis belicht vanuit verschillende perspectieven.

Aflevering 2: de rol van de energieleveranciers. Het is niet onterecht dat energieleveranciers hun prijzen verhogen: zij hebben zelf te maken met enorme prijsstijgingen. Als ze hun prijzen niet verhogen dreigen ze failliet te gaan en zal de overheid, en dus de belastingbetaler, nog verder van huis zijn, want dan moeten ze worden gesteund.

Tilburg University maakte voor de nationale klimaatweek 2022 een Science Quest specialreeks van vijf korte afleveringen waarin hoogleraar milieueconomie en klimaatexpert Reyer Gerlagh de verhouding tussen de energie- en de klimaatcrisis belicht vanuit verschillende perspectieven. 

Aflevering 1: de rol van de overheid in de energie en klimaatcrisis. Over het nut van een prijsplafond en de noodzaak om energiebesparing te verplichten voor bedrijven en particulieren. Bijvoorbeeld door een maximumtemperatuur van 19 graden voor kantoren, zoals dat in andere landen ook gebeurt.

In de derde aflevering van Science Quest staat de zoektocht naar liefde centraal. Feit is dat dating apps de liefde dichterbij brengen dan ooit. En tegelijk steeds minder bereikbaar. Wat heeft 10 jaar Tinder ons gebracht in de zoektocht naar liefde? Voor de één is het niet meer dan tijdverdrijf om verveling tegen te gaan. Voor de ander een serieus medium om de ware liefde te ontmoeten. Vinden we makkelijker een relatie als we minderen in plaats van Tinderen? En knappen we niet iets te snel af? Onze liefdesexperts vertellen er alles over en delen hun favoriete lees- en luistertips. In De Wandeling bespreken we de liefde als grootste deugd en hoe je de liefde in je leven kunt toelaten door dicht bij jezelf te blijven.

"Het is niet nodig de natuur kapot te maken om rijk te worden", zegt milieueconoom Reyer Gerlagh in de tweede aflevering van Science Quest. "Maar dat we een groot klimaatprobleem hebben dringt waarschijnlijk pas door als mensen op straat overlijden door hittestress." Waarom het zo moeilijk is de lange termijn te overzien, daarover weet Margriet Sitskoorn alles te vertellen: “De korte termijn fijn-effecten die we ervaren, zijn voorlopig vele malen sterker dan de lange termijn pijn-effecten” Gelukkig zijn er ook positieve noten: Europa is goed bezig met actief klimaatbeleid. Er is het project De Wilde Tuin van econoom Ben Vollaard die ons bewuster maakt van de natuur in onze eigen achtertuin. En onze hersenen zijn flexibel: "Na het luisteren van deze podcast zijn je hersenen al een beetje veranderd"