Tegenvoets

Zopas heeft de Hoge Raad voor de Justitie zijn onderzoek rond het verloop van Operatie Kelk voorgesteld.

Conclusie: “Er is geen sprake van een doofpotoperatie, maar wel van duidelijke spanningen en strubbelingen onder magistraten, disfuncties, en mogelijke indicaties van druk vanwege de kerk”.

Het onderzoek werd gevoerd in de nasleep van de Canvas-reeks ‘Godvergeten'.

De HRJ besluit: “Voor een dossier over kindermisbruik en verkrachting, met zeer grote impact op de samenleving, moeten we na veertien jaar ook durven te zeggen dat we er met onze samenleving en dus ook met justitie niet in geslaagd zijn om een aanpak te vinden en antwoorden te geven die menselijk en rechtvaardig aanvoelen. Slachtoffers voor wie het gerechtelijk onderzoek nu al veertien jaar aansleept, voelen zich helaas nogmaals slachtoffer. Dat is het gevoel dat blijft hangen na ons onderzoek.”

Dat zijn vaststellingen die de Hoge Raad als “zeer problematisch” beschouwt. En die iedereen binnen justitie “tot nadenken moet stemmen”.

Klare taal. Klare conclusie. Wat is er allemaal gebeurd en niet gebeurd in Operatie Kelk? Dat zetten we in deze special van Tegenvoets op een rij. Met de scherpe blik van 3 juristen: Walter Van Steenbrugge, Johan Vande Lanotte en Christine Mussche. 

Ze vertellen het verhaal van Operatie Kelk. Mét een nieuw, schokkend element: de tapes van wijlen politie-inspecteur Peter De Waele.

De Kamer van Volksvertegenwoordigers heeft op 22 februari het nieuwe Strafwetboek goedgekeurd. Ons land heeft zo voor het eerst sinds 1867 een volledig vernieuwd strafrecht (de basis gaat nog verder terug, naar de tijd van Napoleon). Het nieuwe Strafwetboek weerspiegelt wat we vandaag wel of niet toelaatbaar vinden, welke misdrijven we streng bestraft willen zien en hoe we met concepten als straffen en rehabilitatie omgaan.

Een goede evolutie, zonder twijfel. Maar toch plaatsen Walter en Johan enkele kanttekeningen. Zoals wat met de uitvoering? Zijn de vernieuwingen haalbaar in de praktijk? En ook: moet het Wetboek van Strafvordering dan niet mee vernieuwen? Want het Strafwetboek kan je zien als de inboedel van het huis, terwijl het het Wetboek van Strafvordering het huis zelf is, het kader eromheen. Waarom zou je eerst de inboedel vernieuwen en dan pas naar het huis zelf kijken?

Luister naar hun argumenten in de nieuwe aflevering van Tegenvoets.

We kunnen er niet omheen: drugsgebruik en drugsgeweld nemen toe. In Antwerpen en ook in Brussel. Onlangs viel er weer een dode, in Sint-Gillis, een man werd afgemaakt met een riot gun. Het gerecht treedt op en de minister van Justitie laat de spierballen rollen, maar is de aanpak wel de juiste?

“Wie inzet op een strenge aanpak van het aanbod van drugs, zal de trafiek bevorderen”

Johan en Walter zijn van mening dat sterke repressie en een focus op het aanbod niet de juiste weg is. Werk op de vraag naar drugs. Hoe? Dat leggen ze uit in een nieuwe aflevering van Tegenvoets.

Een controversieel arrest. Dat is het minste wat je kan zeggen over het oordeel van het Hof van Beroep in Brussel rond de klimaatzaak, eind vorige maand. 

“Het Hof van Beroep oordeelt dat het nalatige klimaatbeleid van de Belgische overheden een schending van de mensenrechten en de zorgplicht uitmaakt. Als herstelmaatregel voor de vastgestelde onwettelijkheid werd een gerechtelijk bevel opgelegd om minimaal 55% broeikasgasemissiereductie te realiseren in 2030.”

Opmerkelijk is dat het percentage hoger ligt dan wat de Europese Unie vooropstelde (48%). Kan een rechter de wet naast zich neerleggen en zelf de rol van wetgever overnemen? 

Luister naar de nieuwe Tegenvoets waarin Walter en Johan het hebben over de rol van de rechter. Hoe actief mag die zijn op de zitting, en bij de uitspraak? En hoe komen ze bij Paul Vanden Boeynants terecht?

In 2014 werd ons land door het Europees Hof voor de Rechten van de Mens veroordeeld voor een falend gevangenisbeleid, omdat gevangenen hun straf uitzitten in inhumane omstandigheden. Negen jaar later is er amper iets veranderd. We slagen er bijvoorbeeld nog altijd niet in om iedere gevangene een bed te geven.

Enkelbanden zouden een oplossing kunnen zijn voor de overbevolking van gevangenissen, maar in de praktijk blijkt dat niet te werken. Het aantal enkelbanden stijgt, maar het aantal gedetineerden blijft ook stijgen.

Hoe komt dat?

“Het buikgevoel zegt: veroordeelden moeten naar de gevangenis. Maar rationeel gezien bewijs je de maatschappij daarmee een slechte dienst. Ons gevangenisbeleid creëert misdaad.”

Luister naar een nieuwe aflevering van Tegenvoets waarin Johan en Walter oplossingen aanreiken en een antwoord formuleren op deze vraag: is in 2023 een gevangenisstraf het juiste antwoord op strafbaar gedrag?

Het Reuzegomproces is voorbij. Het doek is definitief gevallen, maar niet alles is gezegd. YouTuber Acid kwam in het nauw omdat hij via zijn kanaal onder meer enkele namen van veroordeelde Reuzegommers openbaar maakte. Hij deed dat uit verontwaardiging over hun lichte straffen en de geheimhouding van hun namen in de media.

Walter raakte betrokken in het debat als raadsman van Acid en las ook het vonnis van de rechter in de zaak. Samen met Johan stelt hij pertinente vragen. Is er sprake van klassenjustitie, in het proces maar ook breder? En hoe gaat de pers om met verdachten en veroordeelden?

Walter: “Zitten we niet in een te grote jungle waarbij de pers naar willekeur kan oordelen om zaken al dan niet te brengen?” 

Luister naar een razend actuele en inzichtrijke nieuwe aflevering van Tegenvoets.

Het is voorbij half mei, de examens komen eraan. Ook waar je dat niet verwacht. In deze podcast, bijvoorbeeld. Johan Vande Lanotte nestelt zich voor één keer weer in de stoel van hoogleraar en neemt met strenge blik een mondeling examen af van Walter Van Steenbrugge. Over wat het betekent om strafrechtadvocaat te zijn. Hoe nauw ga je om met je cliënt? Hoe navigeer je tussen beroepsgeheim en het eigen geweten? Hoe ga je om met media? Hoe verhoud je je tot de magistratuur?

Aanleiding is de aanhouding in Nederland van Inez Weski. Zij is de advocate van Ridouan Taghi, een crimineel die opgesloten zit in een beveiligde gevangenis in Vught. Weski zou Taghi geholpen hebben te communiceren met de buitenwereld. Ze werd eind april gearresteerd op verdenking van deelname aan een criminele organisatie. 

Slaagt Walter voor het examen en mag hij strafrechtadvocaat blijven? Of wordt hij alsnog voetbalcoach? Je hoort in de nieuwe aflevering van Tegenvoets.

De Plopsa Case. De naam klinkt luchtig, maar dat is de zaak allerminst. Een man reed begin dit jaar naar de Miss België-verkiezing in Plopsaland De Panne. Volgens het federaal parket had de Limburgse politie informatie dat de man daar een aanslag zou willen plegen. Hij werd opgepakt. En neergezet als terrorist. Achteraf blijkt dat simpelweg niet waar. Maar toch bleef hij in de gevangenis. Zelfs na beroep en Cassatieberoep. Nochtans, er waren vaststellingen dat de man lijdt aan een geestesziekte.

Enter ‘rule 39’ bij het Europees Hof voor de Rechten van de Mens. Een voorlopige maatregel die afdwingbaar is. En in deze zaak essentieel bleek om de man te laten overplaatsen naar een psychiatrische kliniek. 

In bredere context blijven er vragen over wat we als maatschappij doen met geesteszieken die misdrijven plegen of dreigen te plegen. Waarom belanden zij zo vaak in een reguliere gevangenis?

Walter en Johan gaan het debat over geestesziekte en strafrecht aan in deze aflevering van Tegenvoets.

De Turkijezaak, dat is de naam die ze bij het kantoor van Walter en Johan aan alle démarches rond Turkije, sinds de vermeende staatsgreep in 2016, hebben gegeven. Net na de staatsgreep wordt het kantoor gecontacteerd door Gülenisten en andere minderheden die in Turkije werden vervolgd. Overtuigd door de vele schrijnende getuigenissen steekt het kantoor de handen uit de mouwen en krijgt het wereldwijd de lead in de Turkijezaak.

Er komen stappen naar het Belgische parlement en de Verenigde Naties, maar die leveren, om verschillende redenen, niet het gewenste resultaat. Vervolgens komt Johan op het briljante idee om een Turkijetribunaal te organiseren met parallelle rechtspraak. Gesteund door die rechtspraak en de feitelijke schending van mensenrechten legt het kantoor klacht neer bij het Internationaal Strafhof. Wat zijn de kansen op een veroordeling van Turkije? En zijn er nog rechtsmiddelen?

Luister naar het hele verhaal, dat begint in de zomer van 2016.

Zowel in Brussel als in New York loopt er momenteel een groot terrorismeproces. In Brussel na de aanslagen in Brussel en Zaventem in 2016, in New York na een dodelijke raid met een pick-uptruck in 2017. Het kantoor van Walter en Johan verdedigt slachtoffers van de raid in New York en is daarom getuige van de procesgang in de VS.

En een assisenproces in de VS ziet er anders uit: de rol van de rechter, de positie van de procureur, de omgang met de dader, de rechten van het slachtoffer, enzovoort. Walter en Johan zien voordelen van de Amerikaanse aanpak, maar merken ook op dat België op een belangrijk punt verder staat.

De verschillen in assisen afgewogen, luister naar de nieuwe aflevering van Tegenvoets.

Hoe maak je je klaar voor de toekomst? De Rode Duivels bezinnen zich momenteel, maar ook in de advocatuur is er werk aan de winkel. Het kantoor van Walter en Johan meent dat schaalvergroting nodig is en dat specialisten van goudwaarde zullen zijn, want wetgeving wordt alsmaar complexer en internationaler.

Ook de niet zo lang geleden ingevoerde aansprakelijkheid van vennootschappen bij misdrijven zorgt voor een toenemende bezorgdheid bij bedrijfsleiders. Hoe kunnen zij zich oordeelkundig laten bijstaan?

Daarnaast is er ook de onmiskenbare invloed van digitalisering. De vraag is niet of artificiële intelligentie zijn intrede doet in de advocatuur, maar wanneer. En om klaar te zijn voor zulke evoluties moet je anticiperen. Hoe ze dat doen leggen Walter en Johan uit in deze nieuwe aflevering van Tegenvoets.

De euthanasiewet is ongrondwettig. Dat is de conclusie die het Grondwettelijk Hof naar buiten bracht afgelopen week, op donderdag 20 oktober.

Een bijzondere conclusie met verstrekkende gevolgen… in goede zin. Want artsen die een procedurefout maken bij een euthanasie kunnen vanaf nu niet meer worden vervolgd voor gifmoord.

Walter Van Steenbrugge was vanaf 2019 de raadsman van een arts die precies dat overkwam, Joris Van Hove. Hij handelde ter goeder trouw en conform de grondvoorwaarden van de wet. Maar door procedurefouten kwam hij toch in de beklaagdenbank van assisen terecht, beschuldigd van gifmoord, samen met twee andere artsen. Het zogenaamde euthanasieproces.

Walter en Johan reconstrueren één van de meest spraakmakende processen van de laatste decennia en duiden het belang van de uitspraak van het Grondwettelijk Hof. “Sinds het euthanasieproces gebeurt euthanasie weer meer in het geniep. Dat kan nu keren.”

Begin deze week, op maandag 10 oktober, had het grootste proces uit de geschiedenis van ons land moeten beginnen. Het terrorismeproces volgend op de aanslagen van 22 maart 2016 in Brussel en Zaventem. Maar de beschuldigdenboxen in de rechtszaal - kooien, zoals ze worden genoemd - bleken onaanvaardbaar voor de verdediging en de rechter is hen daarin gevolgd. Dus moet de infrastructuur worden aangepast. In afwachting van het proces zoomen Johan en Walter uit om het te hebben over het hof waar het proces plaatsvindt, het hof van assisen.

Het hof van assisen in ons land bestaat al bijna 200 jaar. Het is een buitenbeentje binnen justitie, maar tegelijk een stug instituut dat zich niet zomaar laat aanpassen. Hoe komt dat? En is het uit de tijd, of net een houvast? Kunnen volksrechters dezelfde kwaliteit brengen dan beroepsrechters? Johan en Walter werpen vragen en antwoorden op in deze aflevering van Tegenvoets.

Geen zomer zonder zorgen op het kantoor bij Walter en Johan. Op donderdag 12 augustus klinkt plots een donderslag bij heldere hemel: Walter Van Steenbrugge wordt door het openbaar ministerie aangeklaagd voor lidmaatschap van een criminele organisatie en dient te verschijnen voor de raadkamer. Voor Walter goed en wel beseft wat er is gebeurd, staat het in alle kranten en op alle sites. Wat is er aan de hand?

In deze aflevering van Tegenvoets volgt een nauwgezette reconstructie van de feiten. Al snel blijkt dat het openbaar ministerie roekeloos en lichtzinnig te werk is gegaan. Was het onwetendheid of kwaad opzet, en welk van die twee is dan het ergst?

Het relaas van een onthutsende affaire.

Het is zomer en Walter en Johan nemen wat afstand van de actualiteit om te kijken naar een instelling die als een rode draad doorheen deze podcastreeks loopt: het Europees Hof voor de Rechten van de Mens in Straatsburg. Met een wereld in beweging is ook dat Hof in beweging. Hoe gaat het ermee in deze troebele tijden waarin de rule of law niet meer eenduidig het hoogste goed is? Politieke, culturele of religieuze krachten mengen zich. En dat gebeurt meer en meer. En niet alleen in Turkije of Polen...

Walter en Johan leggen uit hoe het Hof is ontstaan, wat het precies doet, welke evoluties het heeft doorgemaakt en wat vandaag de pijnpunten zijn. Want dat het systeem kraakt, is zonneklaar.

Van boerkini’s tot onverdoofd slachten: op zoek naar rechtlijnigheid in beslissingen

Het thema godsdienstvrijheid zat deze maand al twee keer in het nieuws. Afgelopen week, met het afwijzen in het Brussels parlement van een verbod op het onverdoofd slachten van dieren. En een tweede keer op 7 juni, toen het Europees Hof voor de Rechten van de Mens een klacht van ons kantoor over een zaak rond een boerkiniverbod in Antwerpen ontvankelijk verklaarde.

Dat het Europees Hof een klacht ontvankelijk verklaart, is nieuws. Dat gebeurt namelijk maar in 2% van de gevallen. Het is natuurlijk vreemd: het Hof van Beroep in Antwerpen had een boerkiniverbod in een zwembad bekrachtigd, terwijl het Hof van Beroep in Gent, in een identieke situatie, zulk verbod van tafel had geveegd. Identieke gevallen, maar verschillende rechtspraak.

Hoe komt het dat rechters op hetzelfde grondgebied tot verschillende beslissingen komen? Of ook politici in het geval van het onverdoofd slachten? Het debat rond Godsdienstvrijheid wordt duidelijk gevoed door emoties. Walter en Johan nemen afstand en kijken met open blik.

Operatie Kelk. Het grote onderzoek naar seksueel misbruik in de Kerk. Afgelopen week werden Walter Van Steenbrugge en Christine Mussche daarover geïnterviewd door HUMO. Na twaalf lange jaren van (gedwarsboomd) onderzoek staan de slachtoffers die zij verdedigen in deze zaak nergens. Hoe is dat zover kunnen komen? Wat is er allemaal gebeurd? In het HUMO-interview komen antwoorden, maar worden ook cruciale passages weggelaten.

Daarom willen Christine en Walter graag het hele verhaal nog eens doen. Operatie Kelk was voor hun kantoor een investering zonder voorafgaande, zowel financieel, juridisch-technisch als ook emotioneel. De moed om tegen de Kerk op te boksen, de onmacht die zich vertaalt in tristesse en, ten slotte, de vreselijke verhalen van de slachtoffers.

Luister hier naar het verhaal van Operatie Kelk, van het prille begin in 2010 met de Danneels-tapes en de val van Roger Vangheluwe, tot het absurde einde met de verdwenen kartonnen dozen.

Een tweet van Zuhal Demir is slecht gevallen bij Walter en Johan. De Vlaamse minister van Justitie reageerde op een uitspraak van advocate Christine Mussche over een dader die zij verdedigde: “Voor hij die feiten pleegde was hij een doodgewone jongen.” Dat kon Demir niet verteren: “Een ‘doodgewone jongen’, meester Mussche? Een doodgewone jongen verkracht geen vrouwen. Daar is nooit een excuus voor. Nooit. #telagestraf."

Een pijnlijke slip of the pen van Zuhal Demir, vinden Walter en Johan. Je ontdekt hoe het zit in de nieuwe aflevering van Tegenvoets. Een aflevering over #metoo. Naar aanleiding ook van het proces tegen Jan Fabre dat later deze week zijn besluit krijgt. De twee advocaten stellen vast dat in dit soort zaken - en er zijn er al enkele geweest de laatste tijd - er zelden spijt wordt betuigd door de dader, terwijl dat voor beide partijen een goede zaak zou zijn.

En wat met de rol van de media? Het begrip Contempt of court duikt op. Wat betekent het en hoe kan het een rol spelen bij processen?

Op 12 oktober velde het Europees Hof voor de Rechten van de Mens een negatief vonnis voor de slachtoffers van seksueel misbruik door de Kerk. Betekent dit dat de Kerk voorgoed buiten schot blijft?

Walter Van Steenbrugge en Johan Vande Lanotte leggen het vonnis uit en geven ook aan wat de volgende stap is.

Dit is tegenvoets, de scherpe blik van twee juristen op actualiteit en maatschappij. Met Walter Van Steenbrugge en Johan Vande Lanotte.

Verleden week kwam het Turkije Tribunaal bijeen te Genève om te beraadslagen over de schending van mensenrechten in Turkije. De werkzaamheden werden gebaseerd op 6 rapporten en 15 getuigenissen. De start verliep rimpelloos, het werd een zeer intensieve week. 

Walter Van Steenbrugge en Johan Vande Lanotte geven meer uitleg hierover.

Dit is tegenvoets, de scherpe blik van twee juristen op actualiteit en maatschappij. Met Walter Van Steenbrugge en Johan Vande Lanotte.

Oerwoudgeluiden tijdens de voetbalmatch Hongarije-Engeland. Poolse rechters vervroegd op pensioen. Lgbtq+ rechten miskend in Hongarije. Massale arrestaties, folteringen en ontvoeringen in Turkije waar bovendien continu meer dan 10 journalisten opgesloten zitten.

In de podcast “Tegenvoets” bespreken Walter Van Steenbrugge en Johan Vande Lanotte bovenstaande topics. 

Tegenvoets? Dat is de scherpe blik van 2 juristen op actualiteit en maatschappij. Walter Van Steenbrugge en Johan Vande Lanotte kijken met één oog naar wat leeft in onze samenleving en met het andere naar de wet en het recht.

25 jaar geleden werd Marc Dutroux gearresteerd. Wat gebeurde er sindsdien?

Slachtoffers zouden een sterke positie krijgen tijdens de procedure en bij de strafuitvoering. Is dat ook gebeurd?

De informatie uitwisseling tussen de politiediensten was een groot probleem. Wordt de informatie nu beter uitgewisseld? En wordt die informatie wel goed gecontroleerd.

Arrestatie en veroordeling: dus gevangenis. België loopt achter. Worden gevangenen correct behandeld? Krijgen mensen met psychiatrische problemen een menswaardige behandeling? Beschermen we onze maatschappij tegen recidive?

In de podcast “Tegenvoets” geven Walter Van Steenbrugge en Johan Vande Lanotte hun antwoord op deze vragen.

Dit is Tegenvoets, de scherpe blik van twee juristen op actualiteit en maatschappij. Met Walter Van Steenbrugge en Johan Vande Lanotte. Wat leeft er in onze samenleving en hoe verhoudt zich dat tot de wetten en het recht?

Pegasus kwam voorbij in het nieuws, maar meer dan een rimpeling aan het oppervlak veroorzaakte de zaak niet. Terwijl er een fundamenteel recht is geschonden. Hoe komt dat? En hoe ernstig is deze zaak?

Dit is tegenvoets, de scherpe blik van twee juristen op actualiteit en maatschappij. Met Walter Van Steenbrugge en Johan Vande Lanotte.

Het jeugdbeschermingsrecht, een systeem dat onder druk staat op verschillende manieren door het vreselijke voorgeval in Gavere onlangs. Wat is er aan de hand en wat kunnen we eraan doen?

Dit is Tegenvoets, de scherpe blik van twee juristen op actualiteit en maatschappij. Met Walter Van Steenbrugge en Johan Vande Lanotte. 

Wat leeft er in onze samenleving en hoe verhoudt zich dat tot de wetten en het recht? 

Het onderwerp deze keer: De spanning tussen persvrijheid en het geheim van het onderzoek. Hoe kan je die wettelijk regelen? Walter en Johan hebben een voorstel. 

De scherpe blik van 2 juristen op actualiteit en maatschappij. Walter Van Steenbrugge en Johan Vande Lanotte kijken met één oog naar wat leeft in onze samenleving en met het andere naar de wet en het recht.

“Als we onze opinie geven, zullen we de luisteraars soms uit hun comfortzone halen, hen doen nadenken en doen kijken naar wat zich naast de mainstream afspeelt. Daarom noemen we onze podcast ‘Tegenvoets’.”

Kan de overheid vaccinaties verplichten? Gaat de avondklok in tegen onze grondwet? Hoe ver reikt de vrijheid van meningsuiting? De onderwerpen gaan breed, de vragen zijn pertinent en de antwoorden zijn verhelderend.

Walter Van Steenbrugge is advocaat, hij treedt op in sport- en strafzaken en pleit in zittingszalen in binnen- en buitenland. Johan Vande Lanotte was buitengewoon hoogleraar grondwettelijk recht en federaal minister en werkt nu als senior legal counsel ondernemingsrecht bij Van Steenbrugge Advocaten.

Tegenvoets - een nieuwe podcast met Walter Van Steenbrugge en Johan Vande Lanotte.

Hierbij de officiële teaser van Tegenvoets aflevering 1. 

De scherpe blik van 2 juristen op actualiteit en maatschappij. Walter Van Steenbrugge en Johan Vande Lanotte kijken met één oog naar wat leeft in onze samenleving en met het andere naar de wet en het recht.