Podcast Latynoamerykański 24

W książce "Cazadores de poder" (Łowcy władzy) psycholog Marcelo Valko opisuje przemoc symboliczną i ciszę, jaka roztacza się wokół owej przemocy. Czasami opowieści o minionych cierpieniach muszą poczekać więcej niż jedno życie, więcej niż pokolenie, zanim wypłyną na światło dzienne w słowach historii osobistych.

Rozważając konkwistę Ameryki Łacińskiej zwykło się myśleć o Hiszpanach czy Europejczykach najeżdżających daleki kontynent. Zapomina się na przykład, że Argentyna jest nie tylko terytorium podbitym, ale i bytem podbijającym, a mieszkańcy Patagonii i Chaco patrzą na argentyńskie wojsko jak na siły okupacyjne. Gdy cichnie huk wojennych wystrzałów, przemoc kontynuuje w ciszy szkolnych klas i codziennej wymiany zdań. Chodzi właśnie o przemoc symboliczną, o dzielenie społeczeństwa na gorszych i lepszych, narzucanie jednego języka i rugowanie innego. I właśnie o tym opowiadają bohaterowie filmu dokumentalnego "Ślady soli na kolanach".

Zaprasza Wojciech Ganczarek.

Co łączy Patagonię z Podlasiem? Zdumiewająca natura i niskie temperatury zimą to z pewnością nie wszystko. Może "wymazywana przeszłość", zwłaszcza ta związana z konkretną grupą etniczną?

Aneta Prymaka-Oniszk w książce "Kamienie musiały polecieć" przedstawia spojrzenie na historię i Polskę z perspektywy ludności białoruskojęzycznej. Niektóre wspomnienia, wypowiedzi czy obserwacje zgadzają się co do przecinka z opowieściami rdzennych mieszkańców Argentyny, które wybrzmiewają w cyklu dokumentalnym "Synowie tej ziemi".

Czy w konfliktach etnicznych chodzi o różnice religijne i światopoglądowe, czy raczej o parcie ośrodków władzy o dostęp do surowców? Czego możemy nauczyć się od Argentyńczyków i dlaczego Javier Milei odleciał w drugą stronę wahadła historii?

Zaprasza Wojciech Ganczarek

Zdać sobie sprawę z rozmiaru, to nie aż takie proste. Zdania twierdzące i liczby, o których czytamy, nie mogą przełożyć się na zakorzenioną we wnętrzu wiedzę, jeśli nie ma się do czynienia z żadną formą doświadczenia. Celem 10-tego odcinka Podcastu Latynoamerykańskiego 24 jest przełamanie tej niemożności: doświadczyć, nie będąc na miejscu.

Zaprasza Wojciech Ganczarek.

Czy świat podzielony na strefy produkcji rolnej (tę większą), ścisłej ochrony przyrodniczej (tę mniejszą) i megamiasta (gdzie zamieszkamy wszyscy) mógłby w ogóle funkcjonować?

Dlaczego ludzie opuścili wieś i udali się do miast? Bo wieś była biedna i zacofana? Czy ja wiem. Maurycy Zamoyski miał 190 tys. hektarów i nie musiał się zatrudniać w fabryce.

Dziś pomówimy o kolonizacji wewnętrznej, Argentynie, Wenezueli, filmach "Carniceros del aire", "Del otro lado del mar" i "La nación clandestina". I rozwiążemy parę fundamentalnych problemów ludzkości, wiadomo, jak zawsze.

Zaprasza Wojciech Ganczarek.

Czy świat podzielony na strefy produkcji rolnej (tę większą), ścisłej ochrony przyrodniczej (tę mniejszą) i megamiasta (gdzie zamieszkamy wszyscy) mógłby w ogóle funkcjonować? A może okazałby się systemem skrajnie niestabilnym na poziomie nie tylko produkcyjnym, ale i społecznym? Innymi słowy: czy dyskutowana w poprzednim odcinku umowa UE-Mercosur mogłaby mieć wpływ - na przykład - na nasilenie istniejących już globalnych ruchów migracyjnych?

Dziś część pierwsza rozważań, dokończenie już za dwa tygodnie. Zaprasza Wojciech Ganczarek.

Dzisiaj nieco mniej filozoficznie: porozmawiamy o tym, jak na umowę między Unią Europejską a Mercosurem patrzy się za oceanem, konkretnie: w Paragwaju. Brzmi zbyt technicznie? Ale chodzi tylko o to, że lekkie obniżenie cen mięsa dla konsumenta europejskiego może nie tylko namieszać w sektorze rolnym na Starym Kontynencie, ale i doprowadzić do katastrofy ekologicznej i społecznej za oceanem.

Towarzyszyć nam przy tym będzie film dokumentalny "Soy paraguayo" wraz z jego bohaterami: Rafaelem, doñą Rubią, Elviem i Alexem. Zaprasza Wojciech Ganczarek.

To ja mam głód, czy raczej głód ma mnie? Poleciałem do Meksyku samolotem, czy raczej pilot samolotu, korzystając z godnych pozazdroszczenia umiejętności, przeniósł mnie na drugą stronę oceanu? Jak bardzo zmienia się świat, który opisujemy -i obserwujemy- gdy tylko upodmiotowić w opisie rzeczywistego wykonawcę czynności. Wówczas okaże się, że zmieni się automatycznie znaczenie takich określeń jak na przykład "zmniejszenie kosztów pracy", a ludzie potraktują się bardziej po ludzku.

Ale to tylko początek, "editorial" w ramach naszych coraz bardziej tradycyjnych PodLatowych refleksji. W dalszej części odcinka opowiem o Paragwaju, o nietypowej historii, która uczyniła z śródlądowej republiki wyjątek potwierdzający kolonialną regułę. Będzie także o genezie projektu dokumentalnego "Soy paraguayo", który mniej więcej w tych dniach obchodzi okrągłe 5 lat swojego istnienia.

Zaprasza Wojciech Ganczarek.

Dziś mamy wyjątkowo dużo gości: będzie z nami poeta Mario Benedetti (Urugwaj), historyk Marcelo Valko (Argentyna), artysta grafik Joaquin Torres Garcia (znowu Urugwaj), historyk społeczny Pablo Pozzi (znowu Argentyna) a nawet Che Guevara i Dariusz Rosiak. Porozmawiamy o tym, jak przedstawiać świat. O tym, na ile możemy liczyć na liderów oraz ile miejsca zostawiać im na kartach historii. Powiemy, że południe również istnieje, mimo że leży na dolnej stronie globusa i trzeba się schylać, żeby odnaleźć na nim Montevideo. Pokłócimy się o "rozwój", a nawet wyciągniemy z szafy Perona. Będzie się działo!

W "Socjologii obrazu" Silvia Rivera Cusicanqui (Boliwia) opowiada na przykładzie rewolucji z 1952 roku w Boliwii, w jaki sposób osiągnięcia społeczne przedstawiane są w narracjach oficjalnych jako dokonania indywidualnych bohaterów. A że kłamstwo powtarzane wielokrotnie w końcu staje się prawdą, po pewnym czasie nie wiemy, kto tak naprawdę zmienia świat. Jak więc opowiadać o zmianach społecznych?

Odcinek jest kontynuacją i zakończeniem rozważań z odcinka numer 3 i 4. Zaprasza Wojciech Ganczarek.

Javier Milei zapowiadał zerwanie ze starą polityką i nieograniczoną wolność. To, co pokazał przez pierwsze dni u władzy, to dyktatorskie metody i bliskie towarzystwo najbardziej zmurszałej kasty politycznej w kraju. Chce poza tym wrócić do świetnej passy argentyńskiej gospodarki z końca XIX wieku, z tym że sukcesy z tamtych czasów kraj zawdzięczał podbojom terytorialnym. Co Milei chce podbijać w XXI wieku? Czyje wolności trzeba ograniczyć, aby zagwarantować nieograniczoną wolność niektórym? I co na ceremonii objęcia władzy robiła przedstawicielka amerykańskiego Departamentu Energetyki? Jak daleko posunie się Milei i na jak wiele pozwolą mu obywatele?

W "Socjologii obrazu" Silvia Rivera Cusicanqui opowiada na przykładzie rewolucji z 1952 roku w Boliwii, w jaki sposób osiągnięcia społeczne przedstawiane są w narracjach oficjalnych jako dokonania indywidualnych bohaterów. A że kłamstwo powtarzane wielokrotnie w końcu staje się prawdą, po pewnym czasie nie wiemy, kto tak naprawdę zmienia świat. Jak więc opowiadać o zmianach społecznych?

Odcinek jest kontynuacją rozważań z odcinka numer 3 i brakuje nam jeszcze jednego odcinka, by zamknąć ideę reprezentacji zmian społecznych. Zapraszam teraz i za dwa tygodnie!

W programie ponadto Maria Elena Walsh i Julio Argentino Roca, jakby do kompletu. Zaprasza Wojciech Ganczarek.

Czy można zmienić świat, mieszkając w samotności patagońskiego majątku?

W "Socjologii obrazu" Silvia Rivera Cusicanqui opowiada na przykładzie rewolucji z 1952 roku w Boliwii, w jaki sposób osiągnięcia społeczne przedstawiane są w narracjach oficjalnych jako dokonania indywidualnych bohaterów. A że kłamstwo powtarzane wielokrotnie w końcu staje się prawdą, po pewnym czasie nie wiemy, kto tak naprawdę zmienia świat. Jak więc opowiadać o zmianach społecznych?

Odcinek jest podzielony na dwie części, bo ze względu na okoliczności przeznaczamy pierwsze pół godziny programu na komentarz dotyczący potencjalnej wojny Wenezueli z Gujaną oraz pożegnaniu Argentyńczyka Ramona Ayali, który odszedł od nas siódmego grudnia. Kontynuacja już za dwa tygodnie.

W programie ponadto Hugo Gimenez Aguero, bezmiar Patagonii i dużo śniegu. Zaprasza Wojciech Ganczarek.

Czemu służy czwarta osoba liczby pojedynczej w języku aymara? Czemu służy obiektywność, jeśli w ogóle istnieje? Czy Javier Milei wygrał wybory, bo w pandemii Argentyńczycy nie mogli pić wspólnie yerba mate? I czy filmy dokumentalne mają moc łagodzenia chęci dominacji jednych nad drugimi?

Zaprasza Wojciech Ganczarek.

Czy konkwista trwa nadal? A jeśli tak, to jakie terytoria Ameryki Łacińskiej są dziś podbijane? I czy na potencjalnych podbitych patrzymy w duchu równości, tolerancji, a może równoważności?

Dziś wstęp do socjologii obrazu, a naszą przewodniczką na nowej drodze będzie Silvia Rivera Cusicanqui. Zaprasza Wojciech Ganczarek.

Podcast Latynoamerykański 24 to czwarty cykl podcastowy na tym kanale. Wychodząc od wydarzeń aktualnych, postaci z filmów dokumentalnych własnego autorstwa oraz innych treści kultury będziemy przybliżać rzeczywistość społeczną Ameryki Łacińskiej.

Cząstka "24" w nazwie podcastu ma przypominać słuchaczom, że nowe odcinki ukazują się w 2-gim i 4-tym tygodniu miesiąca.

Ten odcinek nosi numer "0" i sporą jego część zajmuje zapowiedź. W drugiej części mówimy o bardzo nietypowych wyborach w Argentynie, w których pojawił się tzw. kandydat "pozasystemowy", zwolennik legalizacji handlu narządami i likwidacji wszystkiego, co publiczne. Ogółem trójka kandydatów na prezydenta z pozoru bardzo się od siebie różni. W rzeczywistości jednak, jeśli chodzi o gospodarczą przyszłość kraju, Argentyńczycy w tych wyborach wyboru nie mają.

Zaprasza Wojciech Ganczarek.

Mówi się, że punkt widzenia zależy od punktu siedzenia. Znaczyłoby to, że uogólnione otoczenie -przyroda, miejsce zamieszkania, ale także pozycja społeczna, rodzina czy historia regionu- warunkują nasz sposób pojmowania świata. To, co dla nas "logiczne" i "oczywiste". To, na przykład, w jaki sposób należy chronić wodę z gór Famatiny. I okazuje się, że strączki jadłoszynu stanowią dobrą metaforę naszych nieporozumień. Brzmi niezrozumiale? To zapraszam, by posłuchać!