Skip to main content
Słuchaj z Czytelnikiem

Słuchaj z Czytelnikiem

By Wydawnictwo Czytelnik

Podcast o nas, współczesności, świecie i literaturze. Zaprasza Wydawnictwo Czytelnik
Available on
Google Podcasts Logo
Spotify Logo
Currently playing episode

Ryszard Kapuściński. Życie w podróży, życie jako podróż. Rozmowy

Słuchaj z CzytelnikiemApr 05, 2022

00:00
47:54
Sándor Márai - Siostra

Sándor Márai - Siostra

W dwudziestym pierwszym odcinku rozmawiają: Irena Makarewicz – tłumaczka literatury węgierskiej oraz Łukasz Wojtusik – dziennikarz i podcaster.

"Nie lekceważył we mnie człowieka chorego, nie traktował mnie jak dziecko ani jak półgłówka, szanował moją pozycję; stąd też moja wdzięczność dla niego".

Nieszczęśliwie zakochany w żonie wpływowego mężczyzny wirtuoz fortepianu, maestro Z., przybywa w pierwszych dniach II wojny światowej do Florencji na koncerty. Niespodziewanie ulega bolesnej, nieokreślonej chorobie. Sparaliżowany przez kilka miesięcy pozostaje osamotniony w szpitalu pod opieką uważnych lekarzy i troskliwych sióstr zakonnych. Jedna z nich, Charissima, dostrzega w nim kogoś innego niż tylko pacjenta.

Niespełniona miłość, ciężka choroba, namiętność i niemożność oraz Bóg i muzyka są tematami powieści "Siostra" wydanej przez Sándora Máraiego na Węgrzech w 1946 roku niedługo przed udaniem się na bezpowrotną emigrację.

Mar 25, 202441:40
Thomas Bernhard - Zaburzenie

Thomas Bernhard - Zaburzenie

W dwudziestym odcinku rozmawiają: Sława Lisiecka – tłumaczka powieści Thomasa Bernharda „Zaburzenie” oraz Maciej Robert, krytyk literacki.

Narratorem "Zaburzenia", wczesnej powieści Thomasa Bernharda (1931–1989), jest dorosły syn wiejskiego lekarza. Pewnego dnia towarzyszy ojcu podczas rutynowego objazdu pacjentów mieszkających w górskiej dolinie. Odwiedzają schorowanych ludzi, wyniszczonych cierpieniem przeżywanym w osamotnieniu i biedzie. Trafiają wreszcie na zamek Hochgobernitz do księcia Saurau, który wygłasza długi i z czasem coraz bardziej szalony monolog. Wizyty u chorych skłaniają narratora do bliższego przyjrzenia się relacjom w swojej najbliższej rodzinie - między ojcem, siostrą, przedwcześnie zmarłą matką i nim samym. Thomas Bernhard, austriacki mistrz prozy i dramatu XX wieku, kreuje niemal hipnotyczną opowieść o alienacji, samotności i zaburzonych więziach rodzinnych, których źródłami są: zakłamana mentalność, nazistowskie dziedzictwo, wynaturzenia państwowych systemów oraz mroczna przyroda. "Zaburzenie" jest dziełem wyrafinowanym stylistycznie i niekiedy druzgocącym, ale jednocześnie oferującym czytelnikom fascynującą lekturę.

Feb 21, 202443:19
Jurij Andruchowycz - Radio Noc

Jurij Andruchowycz - Radio Noc

W dziewiętnastym odcinku zapraszamy do wysłuchania fragmentu książki Jurija Andruchowycza "Radio Noc" w tłumaczeniu Jerzego Czecha.

Czyta Marcin Popczyński.


O KSIĄŻCE:

W czasie pewnej rewolucji zamaskowany pianista daje koncerty na barykadach. Jest nim Josyp Rotski, klawiszowiec licznych zespołów rockowych i dawny aktor porno. Rewolucja upada, a Rotski ucieka z kraju, tropiony przez reżimowe służby specjalne. Trafia jako muzyk do eleganckiego szwajcarskiego hotelu, a stamtąd wkrótce do więzienia za zamach na dyktatora własnego kraju. Zdobywa zaufanie i przyjaźń współosadzonego miliardera, dzięki któremu odzyskuje wolność, ale nie spokój. Niespodziewanie przytrafia mu się prawdziwa miłość do ekscentrycznej Anime. Razem z nią ucieka przez całą Europę, a towarzyszy im mądry kruk Edgar.

Pełne zwrotów losy bohatera powieści Radio Noc są dla autora pretekstem do zaprezentowania aktualnych wydarzeń politycznych i ich konsekwencji – przemian społecznych, mentalnych, gospodarczych. Jurij Andruchowycz parodiuje mass media, ale też z przenikliwością komentuje najważniejsze współczesne problemy. Historia Rotskiego, na wpół fantastyczna, spleciona jest z licznych (pop)kulturowych i literackich odniesień, których tropienie zachwyci czytelniczki i czytelników.

A w tle gra jego ulubiona muzyka.

Jan 25, 202430:43
Yasunari Kawabata - Tancerka z Izu. Opowiadania

Yasunari Kawabata - Tancerka z Izu. Opowiadania

W osiemnastym odcinku rozmawiają: Anna Zielińska-Elliott – specjalistka od literatury japońskiej, tłumaczka powieści Harukiego Murakamiego oraz zbioru opowiadań Yasunariego Kawabaty „Tancerka z Izu” i Zofia Fabjanowska-Micyk, szefowa działu kultury miesięcznika „Zwierciadło”.

Autobiograficzne opowiadanie "Tancerka z Izu" (1926) przyniosło młodemu Yasunariemu Kawabacie duży rozgłos. Jego bohaterem i narratorem jest uczeń wyższej klasy liceum. Podczas samotnej podróży po malowniczym półwyspie Izu spotyka młodziutką tancerkę z wędrownej grupy artystycznej. Urzeczony jej wdziękiem zakochuje się w niej, lecz pierwsze zauroczenie jest tyleż niespodziewane, co ulotne. Przejmująca i liryczna historia o pierwszej miłości, dojrzewaniu i przemijaniu dzieje się na tle pięknych, jesiennych wzgórz.

Zbiór "Tancerka z Izu. Opowiadania" składa się z piętnastu utworów, których bohaterkami są dziewczęta i młode kobiety u progu samodzielnego życia. Służą w górskich pensjonatach, podejmują pracę w mieście, mają nowe koleżanki, poznają mężczyzn. Planują swoją przyszłość. Książkę zamyka przedmowa noblowska Kawabaty.

Proza Yasunariego Kawabaty (1899–1972), oszczędna i elegancka, w której autor utrwalił pejzaż, kulturę i ducha swojej dawnej Japonii, spotkała się ze światowym uznaniem. W 1968 roku Kawabata, jako pierwszy Japończyk, otrzymał Nagrodę Nobla w dziedzinie literatury, a jego utwory zostały przetłumaczone na wiele języków.

Kolejną książką w serii dzieł pisarza będzie nietłumaczona dotychczas na język polski powieść "Piękno i smutek".

Nov 20, 202338:19
Jacek Kluczkowski – „Przypadki i wpadki dyplomaty”

Jacek Kluczkowski – „Przypadki i wpadki dyplomaty”

W siedemnastym odcinku rozmawiają: Jacek Kluczkowski – dziennikarz i dyplomata, autor książki „Przypadki i wpadki dyplomaty” i Aleksander Kaczorowski – dziennikarz, biograf i eseista.

Wspomnienia „Przypadki i wpadki dyplomaty” Jacka Kluczkowskiego obejmują głównie okres lat 90. XX wieku i pierwszego dziesięciolecia XXI wieku, kiedy autor pełnił ważne funkcje w centralnych władzach państwa, a następnie w dyplomacji RP. Pracując w kancelarii prezydenta, przygotowywał przez kilka lat projekty przemówień Aleksandra Kwaśniewskiego, a w okresie rządów Marka Belki był koordynatorem zespołu doradców premiera. Angażując się w coraz większym stopniu w sprawy kontaktów z Ukrainą, uczestniczył m.in. z Andrzejem Przewoźnikiem w negocjacjach we Lwowie w sprawie odbudowy Cmentarza Orląt Lwowskich oraz w rozmowach z Hryhorijem Surkisem na temat organizacji mistrzostw Euro 2012 w piłce nożnej.

Centralnym wydarzeniem wspomnień jest „pomarańczowa rewolucja” w Ukrainie w 2004 roku. Autor mógł obserwować ją z bliska, gdyż należał do grupy osób, które zorganizowały wówczas międzynarodową misję mediacyjną w Kijowie i obrady tamtejszego Okrągłego Stołu. Po ich sukcesie został w 2005 roku ambasadorem Rzeczypospolitej Polskiej w Ukrainie i pełnił tę funkcję do 2010 roku.

Wszystkie te etapy swojej aktywności politycznej i dyplomatycznej opisał w publikowanych obecnie wspomnieniach. Możemy dzięki nim obserwować „od kuchni”, jak tworzy się politykę zagraniczną i jak wygląda codzienna praca w dyplomacji, a również przyjrzeć się scenie politycznej Ukrainy w czasach, gdy główne role odgrywały na niej tak barwne postaci jak Julia Tymoszenko i Wiktor Juszczenko. Spośród wielu ciekawych epizodów warto na pewno zwrócić uwagę na opis mało znanych wydarzeń, które doprowadziły do zgłoszenia przez Polskę i Ukrainę wspólnej inicjatywy zorganizowania Euro 2012.

Oct 30, 202340:41
Osamu Dazai - Zatracenie

Osamu Dazai - Zatracenie

W szesnastym odcinku podcastu zapraszamy do wysłuchania fragmentu książki Osamu Dazaia "Zatracenie" w tłumaczeniu Henryka Lipszyca.

Czyta Marcin Franc.

Powieść "Zatracenie" (1948, ang. tytuł No Longer Human) to ostatni ukończony utwór Osamu Dazaia, wydany pośmiertnie. Bohaterem jest Yozo, od dziecka wrażliwy i utalentowany plastycznie syn bogatego właściciela ziemskiego. W osamotnieniu przeżywa chorobliwy lęk przed ludźmi. Czuje się zagubiony w świecie, w którym trudno odróżnić prawdę od kłamstwa, gdzie upadają stare ideały i tracą znaczenie dotychczasowe wartości. Dręczy go poczucie wstydu, niska samoocena i przekonanie o niemożności sprostania wymaganiom stawianym przez otoczenie. W dzieciństwie ratunkiem przed wyniszczającymi uczuciami jest błazenada, w wieku młodzieńczym i późniejszym ucieczka na margines społeczny i w nałogi. Nieszczęśliwe życie Yozo kończy samobójczą śmiercią."Zatracenie" to bardzo osobista powieść Osamu Dazaia jako emocjonalnego człowieka i ambitnego twórcy, przedstawiciela zanikającej grupy społecznej, a także narodu, którego ojczyzna poniosła klęskę w wojnie. Utwór Dazaia był wielokrotnie przedmiotem adaptacji zarówno filmowych – fabularnych i animowanych, jak i komiksowych. "Utraciłem prawo do nazywania się człowiekiem. Definitywnie przestałem nim być".

Książka dostępna jest wersji papierowej, ebook i audiobook.

Aug 22, 202331:03
Adam Tomczyk - Zapach dolarów

Adam Tomczyk - Zapach dolarów

W piętnastym odcinku podcastu rozmawiają: Adam Tomczyk – pisarz, eseista i reporter, autor książki „Zapach dolarów” oraz dziennikarka radiowa i podcasterka Małgorzata Bugaj.

Książkę „Zapach dolarów” tworzy cykl reportaży i opowiadań – historii prawdziwych! – o trwającym przez cały XX wiek zjawisku polskiej emigracji za Atlantyk, do Stanów Zjednoczonych. Szczególnie licznie wyruszali za ocean rodacy z ziem południowej Polski. Najpierw z biedy – „za chlebem”; później z trudem zdobywali paszport i wizę, by móc dostać się do Stanów i „urządzić się” w Ameryce lub po latach wrócić z plikiem „zielonych” do ojczyzny. Adam Tomczyk opowiada o ich perypetiach wyjazdowych – barwnych i skomplikowanych szczególnie w epoce PRL-u, o nadziejach i rozterkach oraz sukcesach i tęsknotach emigrantów, o polskim Chicago i o spotkaniach z wybitnymi postaciami amerykańskiej Polonii, takimi jak Jan Karski, Bolesław Wierzbiański czy Wojciech Seweryn. A także o przygodach tych, którzy postanowili powrócić do kraju.

Jul 31, 202346:30
Yasunari Kawabata - Meijin - mistrz go

Yasunari Kawabata - Meijin - mistrz go

W czternastym odcinku podcastu zapraszamy do wysłuchania fragmentu książki Yasunariego Kawabaty "Meijin - mistrz go" w tłumaczeniu Henryka Lipszyca, której nowe wydanie ukazało się w "Czytelniku" w 2023 r.

Czyta Henryk Simon. Kanwą powieści "Meijin – mistrz go" (1954) jest rozegrana w czasie sześciu miesięcy 1938 roku pożegnalna partia gry go pomiędzy dwudziestym pierwszym Honinbō – szanowanym i niepokonanym dotychczas mistrzem Shūsai, a młodszym i utalentowanym pretendentem do tytułu Ōtake. Pełen napięcia pojedynek, który odbywają w gustownych salach pensjonatów położonych wśród pięknej przyrody, toczy się wedle odwiecznego ceremoniału i uświęconych tradycją zasad, podlegających jednak nieuchronnej ewolucji. Narastająca rywalizacja, odgadywanie strategii i kolejnych posunięć przeciwnika pochłaniają uwagę nie tylko zawodników, ale też zgromadzonych członków ich rodzin, asystentów, sędziów, a dzięki relacjom prasowym również czytelników tokijskiej gazety. Z pozoru tylko kronikarsko opisana historia pożegnalnej rozgrywki starego mistrza go jest w istocie metaforą życia, opowieścią o konflikcie pokoleń i wypieraniu tradycji przez nowoczesność. Proza Yasunariego Kawabaty (1899–1972), oszczędna i elegancka, w której autor utrwalił pejzaż, kulturę i ducha swojej dawnej Japonii, spotkała się ze światowym uznaniem. W 1968 roku Kawabata, jako pierwszy Japończyk, otrzymał Nagrodę Nobla w dziedzinie literatury, a jego utwory zostały przetłumaczone na wiele języków. Powieścią "Meijin – mistrz go" rozpoczynamy w Czytelniku serię dzieł tego wybitnego pisarza. W nowej serii dzieł Yasunariego Kawabaty ukażą się: "Tancerka z Izu. Opowiadania" "Piękno i smutek"


Jun 07, 202353:06
Cezary Łazarewicz - Na Szewskiej. Sprawa Stanisława Pyjasa

Cezary Łazarewicz - Na Szewskiej. Sprawa Stanisława Pyjasa

W trzynastym odcinku podcastu rozmawiają: Cezary Łazarewicz – dziennikarz, publicysta i pisarz, laureat Literackiej Nagrody NIKE, autor książki „Na Szewskiej. Sprawa Stanisława Pyjasa” oraz dziennikarz i redaktor Waldemar Kumór.

Rano 7 maja 1977 roku w kamienicy przy Szewskiej w Krakowie znaleziono zwłoki mężczyzny. Był nim Stanisław Pyjas – student polonistyki, zaangażowany w działalność nieformalnej grupy studenckiej na Uniwersytecie Jagiellońskim, która nawiązała kontakt z Komitetem Obrony Robotników i szybko stała się obiektem rozpracowania przez Służbę Bezpieczeństwa. Uczestnicy grupy byli zastraszani, inwigilowani, a nawet umieszczono pośród nich tajnych informatorów. Dlatego też podejrzenia o spowodowanie śmierci Pyjasa od razu padły na funkcjonariuszy bezpieki. W niedzielę 15 maja z inicjatywy przyjaciół Staszka na ulice miasta tłumnie wyszli studenci i jego mieszkańcy. W żałobnym marszu, nazwanym później czarnym, ruszyli pod Wawel, gdzie powołano Studencki Komitet Solidarności, pierwszą jawną opozycyjną organizację studencką w Krakowie.

Protokoły i notatki SB, milicji, prokuratury, a także relacje i wspomnienia uczestników i świadków krakowskich wydarzeń posłużyły Cezaremu Łazarewiczowi do skrupulatnego odtworzenia przebiegu i tła śledztw w sprawie tragicznej śmierci Stanisława Pyjasa – zarówno tego prowadzonego za komuny, jak i wznowionego w 1991 roku. Autor ukazał mechanizmy działania i interesy państwowych służb i organów, cele ich przełożonych oraz motywacje zwerbowanych współpracowników. Sportretował członków wolnościowego ruchu studenckiego, by śledzić także ich późniejsze losy. "Na Szewskiej. Sprawa Stanisława Pyjasa" to również historia wielkiej przyjaźni, którą spotkała niepojęta zdrada.

"Sądziłem, że o sprawie tajemniczej śmierci Stanisława Pyjasa, która wstrząsnęła Krakowem wiosną 1977 r., wiem całkiem sporo. Po lekturze tej książki widzę, że tak mi się tylko wydawało. Wielowątkową, znakomicie skonstruowaną opowieścią Cezary Łazarewicz po raz kolejny potwierdził, że pozostaje mistrzem reportażu historycznego".

Prof. Antoni Dudek

"Czytałem ze ściśniętym sercem i wypiekami na twarzy. Z podziwem dla pisarskiego kunsztu autora, precyzyjnej kompozycji jego opowieści, sposobu w jaki pokazuje postawionych w niemożliwej sytuacji i targanych skrajnymi emocjami bohaterów. Jak łączy dystans reportera śledczego z wrażliwością człowieka pochylającego się nad skomplikowanymi ludzkimi motywacjami i wyborami. Pod piórem Łazarewicza jeden z mitów założycielskich współczesnej Polski staje się niesamowitą, epicką historią o przyjaźni, zdradzie, młodości, śmierci, pragnieniu wolności i przeznaczeniu. To zarazem kryminał, thriller i opowieść o naszym kraju. Wielka rzecz".

Marcin Meller

May 29, 202342:29
Tomasz Jastrun - Bilet do nieistnienia

Tomasz Jastrun - Bilet do nieistnienia

W dwunastym odcinku rozmawiają: Tomasz Jastrun – poeta, prozaik, eseista i felietonista, autor książki „Bilet do nieistnienia” oraz dziennikarka Aldona Łaniewska-Wołłk.

„Bilet do nieistnienia” to zbiór ponad 100 mikroopowiadań, których akcja toczy się współcześnie w naszej rzeczywistości, a niekiedy trochę poza nią lub obok niej. Ich bohaterami są być może nasi znajomi, krewni, sąsiedzi… Przyglądamy się epizodom z życia małżonków i kochanków, rodziców i dzieci, osób samotnych i uwikłanych w skomplikowane relacje emocjonalne, tych z nieustannym apetytem na życie i tych szykujących się już do odejścia na zawsze.
I podziwiamy autora zbioru za dar obserwacji oraz umiejętność scharakteryzowania ludzkich zachowań i problemów w kilkunastu akapitach, napisanych z życzliwym zrozumieniem dla naszych słabości, niekiedy z filozoficznym dystansem, niekiedy z przymrużeniem oka, często zakończonych zaskakującą pointą.

I może wśród tej galerii postaci oraz mozaiki różnych przypadków rozpoznamy też gdzieś samych siebie?


O AUTORZE

Tomasz Jastrun (ur. 1950) – poeta, prozaik, eseista. W czasach PRL działacz opozycji i „Solidarności”, organizator i uczestnik podziemnego życia artystycznego i literackiego, publicysta paryskiej „Kultury”. W latach 1990–1994 dyrektor Instytutu Polskiego i attaché kulturalny w Szwecji. Potem m.in. prezenter programu „Pegaz” w TVP, dziennikarz i felietonista „Rzeczpospolitej”, „Newsweeka”, „Wprost”, „Przeglądu”, „Twojego Stylu” i „Zwierciadła”. Autor ponad 40 książek: tomików poezji, reportaży, zbiorów felietonów, powieści, opowiadań i wspomnień. Laureat m.in. Nagrody Fundacji im. Kościelskich, Nagrody Dziennikarzy Niezależnych im. Antoniego Słonimskiego i nagrody literackiej „Kultury”.

Apr 28, 202333:28
Jurij Andruchowycz - Radio Noc

Jurij Andruchowycz - Radio Noc

W jedenastym odcinku rozmawiają: Jurij Andruchowycz – ukraiński prozaik, poeta, piosenkarz i tłumacz, autor książki „Radio Noc” i Weronika Wawrzkowicz – dziennikarka, autorka kanału „Rozmawiam, bo lubię".

O KSIĄŻCE:
W czasie pewnej rewolucji zamaskowany pianista daje koncerty na barykadach. Jest nim Josyp Rotski, klawiszowiec licznych zespołów rockowych i dawny aktor porno. Rewolucja upada, a Rotski ucieka z kraju, tropiony przez reżimowe służby specjalne. Trafia jako muzyk do eleganckiego szwajcarskiego hotelu, a stamtąd wkrótce do więzienia za zamach na dyktatora własnego kraju. Zdobywa zaufanie i przyjaźń współosadzonego miliardera, dzięki któremu odzyskuje wolność, ale nie spokój. Niespodziewanie przytrafia mu się prawdziwa miłość do ekscentrycznej Anime. Razem z nią ucieka przez całą Europę, a towarzyszy im mądry kruk Edgar.

Pełne zwrotów losy bohatera powieści "Radio Noc" są dla autora pretekstem do zaprezentowania aktualnych wydarzeń politycznych i ich konsekwencji – przemian społecznych, mentalnych, gospodarczych. Jurij Andruchowycz parodiuje mass media, ale też z przenikliwością komentuje najważniejsze współczesne problemy. Historia Rotskiego, na wpół fantastyczna, spleciona jest z licznych (pop)kulturowych i literackich odniesień, których tropienie zachwyci czytelniczki i czytelników.

A w tle gra jego ulubiona muzyka.

Mar 13, 202301:01:40
Zofia z Odrowąż-Pieniążków Skąpska - Dziwne jest serce kobiece

Zofia z Odrowąż-Pieniążków Skąpska - Dziwne jest serce kobiece

W dziesiątym odcinku rozmawiają: dziennikarz Jerzy Kisielewski i Rafał Skąpski – wydawca, prawnik, wnuk Zofii z Odrowąż-Pieniążków Skąpskiej, autorki trzytomowej sagi rodzinnej „Dziwne jest serce kobiece”.
Na cykl składają się tomy:

1. „Dziwne jest serce kobiece... Wspomnienia galicyjskie”, w którym czytelnicy, odnajdą zapis emocji, marzeń, nadziei, radości i smutków dziesiątków barwnych postaci z krwi i kości, których wielowątkowe losy wpisane są w kontekst ledwo co zarysowanych wydarzeń wielkiej historii.

2. „Dziwne jest serce kobiece… Wspomnienia z Pomorza i Hebdowa”, w którym autorka przenosi czytelników na Pomorze, gdzie w odrodzonej Polsce toczą się dalsze losy jej i najbliższych. Tłem są zarówno ważne wydarzenia o randze narodowej, jak i drobne, lecz barwne przypadki życia spędzanego na prowincji. Druga część tomu to zapis dramatycznych przeżyć rodziny podczas II wojny światowej i okupacji. W tym czasie autorka żyje w podkrakowskim majątku Hebdów.

3. „Dziwne jest serce kobiece… Wspomnienia z Ząbkowic i Krakowa”, którym Autorka kończy niezwykłą sagę rodzinną spisywaną przez sześćdziesiąt –lat. W powojennej sytuacji politycznej kraju, podejmuje z mężem raz jeszcze wyzwanie pracy zawodowej, tym razem w Ząbkowicach Śląskich. Owdowiała ostatnie dziesięć lat życia spędza w Krakowie. Bohaterami, jak w całej trylogii, są prawdziwe osoby, a tłem autentyczne wydarzenia.

„Matkę mego Ojca widziałem nie więcej niż dwa, trzy razy w życiu. Miałem wówczas lat kilka, Babcia odpowiednio więcej...” – opowiada Rafał Skąpski, wnuk autorki - „Była więc osobą mało mi znaną i emocjonalnie dość odległą; tak poukładały się rodzinne losy. Ale wszystko się odmieniło, gdy okazało się, iż w zasadzie bez większego trudu potrafię odczytać dość specyficzny, zawiły charakter Jej pisma. A było co czytać i przepisywać; pozostawiła dwadzieścia jeden stukartkowych zeszytów zapisanych gęsto, trudno czytelnym pismem. Wspomnień obejmujących osiemdziesiąt lat życia, niemal dzień po dniu notowanych.

Przepisując rękopis poznawałem nieznaną mi wcześniej Babcię, lepiej niż gdybym spędził z nią dzieciństwo. Poznawałem Jej myśli, marzenia i poglądy. Stawała mi się coraz bliższa z każdą przeczytaną i przepisaną stronicą. Dowiadywałem się o Jej dniu powszednim, o zajęciach domowych, dzieciństwie mego Ojca i jego rodzeństwa, o Jej pasjach społecznych, zamiłowaniach artystycznych, współpracy z prasą początkowo lwowską, później sądecką, krakowską, pomorską...”.

Feb 28, 202351:38
Mieczysław Jałowiecki - Na skraju Imperium i inne wspomnienia

Mieczysław Jałowiecki - Na skraju Imperium i inne wspomnienia

W dziewiątym odcinku dziennikarka i redaktorka Marta Strzelecka rozmawia z Andrzejem Jałowieckim – prawnukiem Mieczysława Jałowieckiego, autora książki „Na skraju imperium i inne wspomnienia”.

Wspomnienia Mieczysława Jałowieckiego czyta się jak pasjonującą powieść. To barwna, po sarmacku subiektywna wizja świata, jego realiów i obyczajowości, osobisty komentarz do wydarzeń historycznych. Autor urodził się w rodzinie osiadłej na Wileńszczyźnie, a wywodzącej się z ruskich kniaziów Pieriejasławskich-Jałowieckich. Za sprawą wielkiej historii żył w kilku epokach, był świadkiem wielkich przemian politycznych, ustrojowych i obyczajowych. Należał do kresowego ziemiaństwa i być może do ostatniego pokolenia, dla którego duchową ojczyzną było dawne wielonarodowe Wielkie Księstwo Litewskie. Jednocześnie – aż do rewolucji rosyjskiej 1917 r. – przynależał do zamożnej i uprzywilejowanej warstwy imperium carów. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości został w 1919 r. pierwszym przedstawicielem rządu Rzeczypospolitej w Wolnym Mieście Gdańsku. Potem osiadł w Kaliskiem. Po II wojnie światowej, na emigracji w Anglii, spisał wspomnienia o świecie, który nieodwracalnie przeminął. Będąc bacznym obserwatorem, a niekiedy aktywnym uczestnikiem historii, Jałowiecki daje czytelnikowi okazję przyjrzenia się z bliska życiu różnych środowisk i różnym wydarzeniom. I jest to lektura rozmaita: opowieści o dworach zagubionych wśród litewskich borów przepełnia nostalgia, ale wątek rywalizacji wywiadów w wojennej Rosji czy epizody gdańskie z lat 1919–1921 są godne powieści sensacyjnej.

Jan 26, 202335:44
Anna Musiałówna – Z drugiej strony szkła. Autoportret fotoreporterki

Anna Musiałówna – Z drugiej strony szkła. Autoportret fotoreporterki

W ósmym odcinku dziennikarka Marzena Chełminiak rozmawia z Anną Musiałówną – fotoreporterką, fotografką i kuratorką wystaw, autorką książki „Z drugiej strony szkła. Autoportret fotoreporterki”. W swojej książce Musiałówna opowiada o własnym życiu poprzez wspomnienia i relacje ze spotkań z bohaterami swoich fotoreportaży. Osoby te, mieszkające często na odległej prowincji, odnajdywała i docierała do nich w zaskakujący niekiedy sposób. Posługując się równie biegle fotografią, jak i słowem pisanym, wyczulona na losy i niedole drugiego człowieka, autorka potrafi z dużą precyzją ukazać obraz życia społecznego w epoce PRL-u i po przełomie 1989 roku, a przy tym ujawnić przed czytelnikami własny punkt widzenia na minione i obecne czasy oraz swoją hierarchię wartości. Zwraca też szczególną uwagę na zmiany oczekiwań, jakie w okresie ostatnich kilkudziesięciu lat zaszły wobec reportażu prasowego.

Dec 13, 202235:24
Natsume Sōseki - Sedno rzeczy

Natsume Sōseki - Sedno rzeczy

W odcinku rozmawiają: Agnieszka Wolny-Hamkało – krytyczka literacka, poetka, pisarka, autorka sztuk teatralnych oraz Katarzyna Sonnenberg-Musiał, tłumaczka literatury japońskiej i wykładowca literatury japońskiej na Uniwersytecie Jagiellońskim.

Powieść Sedno rzeczy (1914) jest jednym z najważniejszych dzieł Natsume Sōsekiego. Jej narrator, student uniwersytetu w Tokio, wspomina swą znajomość ze starszym od siebie, zagadkowym mężczyzną, którego tytułuje mianem Sensei (Mistrz). Próbował zrozumieć przyczyny jego samotniczego trybu życia i izolowania się od świata, ale dopiero z treści ostatniego, obszernego listu, jaki otrzymał od Senseia, mógł poznać jego tajemniczą, bolesną przeszłość, powód moralnych rozterek oraz ostatecznej decyzji. Subtelną analizę psychologiczną głównych postaci powieści jej autor związał z wydarzeniami historycznymi – końcem ery Meiji, wielkiego przełomu w dziejach Japonii, którego Sōseki był świadkiem i bacznym obserwatorem.

Powieść Sedno rzeczy została przetłumaczona na wiele języków obcych, a w Japonii była wielokrotnie filmowana i inscenizowana w teatrach i w telewizji oraz wykorzystywana jako podstawa fabuł mangi i anime.

Oct 14, 202240:08
Kapuściński. Trudny talent

Kapuściński. Trudny talent

W szóstym odcinku rozmawiają: Maciej Robert – krytyk literacki i Krystyna Strączek – autorka książki „Kapuściński. Trudny talent”.

Autorka tomu "Kapuściński. Trudny talent" śledzi, relacjonuje i analizuje całą, liczącą pół wieku drogę twórczą Ryszarda Kapuścińskiego (1932–2007) – począwszy od jego pierwszych tekstów drukowanych na łamach prasy, którymi były… wiersze, aż po Lapidaria i Podróże z Herodotem. Poezję porzucił Kapuściński na długie lata – ale nie na zawsze! – toteż książka koncentruje się przede wszystkim na opisie jego losów jako dziennikarza oraz coraz słynniejszego reportera i pisarza. Nie stroni przy tym od tematów trudnych, jak burzliwy spór o plagiat, toczony w latach 60. XX wieku.

Opracowanie Krystyny Strączek zostało niezwykle bogato i rzetelnie udokumentowane: autorka odszukała setki tekstów Kapuścińskiego publikowanych przez kilkadziesiąt lat w prasie i biuletynach PAP oraz porównała ich treść z reportażami drukowanymi w książkach i dotyczącymi analogicznej problematyki.

Zamieszczone w książce ogromne zestawienie prasowych i PAP-owskich publikacji Ryszarda Kapuścińskiego będzie niewątpliwie bezcenną pomocą dla badaczy jego życia i twórczości oraz medio- i literaturoznawców.

Młody dziennikarz Ryszard Kapuściński wyprasza ze swego życia muzę poezji. Ale ona wraca. Krystyna Strączek tropi ten trudny romans, zmagania, wybory trwające przez całe życie pisarza. Wielki reporter u szczytu sławy zwierza się przyjacielowi, że chciałby mieć na grobie napis: Poeta.

Wydawałoby się, że o Kapuścińskim napisano już wszystko. A jednak – nie. "Trudny talent" tego dowodzi. Czytajmy!

Małgorzata Szejnert

Jako reporter i pisarz Ryszard Kapuściński walczył o formę własną – nową, indywidualną, niedającą się jednoznacznie zaklasyfikować. Własną, a więc kłopotliwą, bo nienależącą bez reszty ani do reportażu, ani do prozy fabularnej, a zarazem w sposób oczywisty w nich zanurzoną. Narodziny tej nowoczesnej formy Krystyna Strączek odtwarza chronologicznie i systematycznie, toteż książka rozpędza się powoli, połyka rozmaite problemy biografii Kapuścińskiego i puchnie przy omawianiu historii. Ale dzięki starannej kwerendzie i uważnej rekonstrukcji autorka osiągnęła swój cel – opowiedziała dzieje powstania „reportażu uniwersalizującego”, pod którym podpisać może się tylko jeden autor: Kapuściński.

Przemysław Czapliński

Sep 12, 202246:25
Keiichirō Hirano - Pewien mężczyzna

Keiichirō Hirano - Pewien mężczyzna

W piątym odcinku rozmawiają: Katarzyna Sonnenberg-Musiał – tłumaczka literatury japońskiej, m.in. książki "Pewien mężczyna" Keiichirō Hirano oraz Karolina Felberg – publicystka kulturalna i badaczka literatury.

W na poły obyczajowej, na poły detektywistycznej powieści Keiichirō Hirano ukazuje znaczenie tożsamości w życiu zarówno jednostki, jak i społeczeństwa oraz wpływ przeszłości na koleje ludzkiego losu i tworzenie relacji z innymi. Zwraca też naszą uwagę na  palące problemy współczesnej Japonii: stosowanie kary śmierci czy napięte relacje z Koreańczykami.

"Pewien mężczyzna" został zekranizowany. Premiera filmu odbędzie się jesienią tego roku.

Aug 02, 202238:30
Thomas Bernhard - Wycinka

Thomas Bernhard - Wycinka

W czwartym odcinku wokół "Wycinki" Thomasa Bernharda rozmawiają: Karolina Felberg – publicystka kulturalna i badaczka literatury oraz Monika Muskała – tłumaczka literatury niemieckojęzycznej i dramatopisarka.

Jul 05, 202234:05
Szuga. Krajobraz po imperium

Szuga. Krajobraz po imperium

W trzecim odcinku rozmawiają: Jędrzej Morawiecki - reporter, publicysta, pisarz, autor książki "Szuga. Krajobraz po imperium" oraz Konstanty Usenko - muzyk, dziennikarz, pisarz, autor trzech książek o Rosji.

Słowo "szuga" znaczy śryż, breja, lód zmieszany z wodą i pośniegowym błotem. Pojawienie się jej na drogach i rzekach zapowiada odwilż, wiosnę, nadejście nowego. Jakiej odnowy doświadczyła Rosja po rozpadzie Związku Radzieckiego? Jędrzej Morawiecki przekonuje, że początkowe wolnościowe przemiany, zarówno polityczne, jak i społeczne, ostatecznie nie przyniosły ani państwu, ani jego obywatelom pozytywnych trwałych zmian. Rosja ostatniej dekady to rozkwit nacjonalizmów, radykalizacja postaw, represje wobec niepokornych. Bohaterowie książki szukają kryjówek albo uciekają, trafiając do klinik psychiatrycznych, obozów dla uchodźców, wreszcie do strefy działań wojennych.

Jun 17, 202249:45
Sándor Márai - Porwanie Europy

Sándor Márai - Porwanie Europy

Czy istnieje jeszcze Europa duchowa?... Czy są tylko kraje, granice, systemy finansowe, ustroje polityczne, a z całości pozostał tylko chorobliwy nacjonalizm? O książce Porwanie Europy rozmawiają Irena Makarewicz – tłumaczka literatury węgierskiej, m.in. książek Sándora Máraiego oraz Justyna Sobolewska – krytyczka literacka, dziennikarka.

May 31, 202227:22
Ryszard Kapuściński. Życie w podróży, życie jako podróż. Rozmowy

Ryszard Kapuściński. Życie w podróży, życie jako podróż. Rozmowy

Rozmawiają Max Cegielski, dziennikarz, pisarz, podróżnik oraz Czesław Czapliński, artysta fotograf, przyjaciel Ryszarda Kapuścińskiego, autor jego najsłynniejszego portretu.

Odcinek nie tylko o fotografii, lecz także o Rosji, podróżach i przewidywaniu przyszłości, o wpływie XX wieku na obecne wydarzenia. Dyskusja o powinnościach i źródłach inspiracji reportera. Podcast wokół książki „Ryszard Kapuściński. Życie w podróży, życie jako podróż. Rozmowy.”

Apr 05, 202247:54