De Nieuwe Spaak

Als je nooit in haar schoenen hebt gelopen
nooit met je sleutels tussen je vingers door het donker hebt gefietst...

Het werk van spoken word-artiest Babs Gons is van een ongelooflijke kracht. In haar puntige, ritmische woordkeus vangt ze soms onvermoede emoties in de grote stad. Welke vrouw zal zich niet herkennen in haar beschrijving van haar fietstocht door een nachtelijk park?

In deze aflevering van de Nieuwe Spaak vertelt Babs Gons (foto: Annaleen Louwes) in een Amsterdams park wat fietsen voor haar betekent. Over het mooie fietstochtje naar haar schrijvershuis in Durgerdam. Over de stress van het filefietsen in de binnenstad. En over de onveiligheidsgevoelens  zodra het duister is ingetreden.

Simone peilt hoe veilig jonge Amsterdamse fietsers - vrouwen én mannen - zich voelen.

Saskia Kluit en Hugo van der Steenhoven bespreken in het fietsnieuws de grote stap van Gazelle naar Amerika. Goed voor de Amerikanen, maar fietsen zouden wel eens duurder kunnen worden.

Podcast De Nieuwe Spaak wordt mede mogelijk gemaakt door Gazelle. 

"Dit willen wij ook!" "Superinspirerend". In het buitenland zijn ze hartstikke enthousiast over het Nederlandse fietsen. 

Wat wij vanzelfsprekend vinden, is over de grens een fijne, vrije, veilige en milieuvriendelijke manier van vervoer.   

Zeker sinds corona is het buitenland zó enthousiast dat Gazelle binnenkort naar Amerika uitbreidt en ook daar fietsen gaat verkopen. Oerhollandse fietsen, welteverstaan.

Dan is Lego een stuk minder voortvarend. Het Deense speelgoedbedrijf bouwt tot vandaag de dag geen veilig fietspad. Ondanks de jarenlange lobby van Marcel Steeman en zijn tienjarige zoon Dorus (foto), die alvast een voorzetje doen.

In de Nieuwe Spaak ook Mark Wagenbuur die in het Engels vlogt over het Nederlandse fietsen en daar ongekend leuke reactie op krijgt uit het buitenland. En de Nederlander Stein van Oosteren vertelt in Parijs hoe de Fransen over ons denken.

Podcast de Nieuwe Spaak wordt mede mogelijk gemaakt door Gazelle.   

Het is een wedstrijd die je niet kunt winnen: die van het ideale fietspad. 

Waar je het lekkerst fietst, lijkt vooral een kwestie van smaak. Hoewel... In Toornwerd, hoog boven (in) Groningen, weten ze precies hoe het ideale fietspad eruit ziet. Met de beste bedoelingen is de gemeente begonnen om oude, kronkelende schelpenpaadjes vol te leggen met betonplaten. Fietser Fenneke Colstee (foto) schrok zich rot toen ze zag dat haar favoriete paadje ook zou verdwijnen onder betonplaten tot wel 2,5 meter breed. Uiteindelijk wist ze dat gedeeltelijk te voorkomen: de platen zijn nu 1 tot anderhalve meter breed. Maar Colstee kan er niet aan wennen.

Verder in de Nieuwe Spaak het zonnefietspad in Maartensdijk. Hoe ideaal is dat? 

Simone vraagt in Amsterdam waar je het lekkerst fietst. En hoogleraar Urban Mobilities Futures Marco te Brömmelstroet vraagt zich af hoe lang het vrijliggende fietspad nog als ideaal wordt gezien.

Esther van Garderen en Hugo van der Steenhoven wijzen erop dat de ongelooflijk trage vorming van een regering steeds meer gevolgen heeft voor het fietsbeleid. "Dat is geen klein bier", aldus Van der Steenhoven.

Podcast de Spaak wordt mede mogelijk gemaakt door Gazelle.  

Wat met woningen niet lukt, lukt met fietsenstallingen wel. Het hele land 'staat' inmiddels vol. In Utrecht, Leiden en Den Haag zijn er zelfs fietsenstallingen met tienduizenden plekken. In Amsterdam wordt aan de grootste fietsenstalling ter wereld gebouwd. Functioneel, ja. Veilig ook. 

Maar of ze mooi zijn? Nee, daarvoor moet je naar gifgroene Appel in Alphen aan den Rijn. Of naar de oranje Droogschuur bij station Zaandam (foto). Onder architecten gaat het grapje dat áls je d'r niets van kan, je een fietsenstalling bouwt. In podcast de Nieuwe Spaak het bewijs van het tegendeel. Een fietsenstalling kan ook mooi en grappig zijn. Op het dak van de Appel staat zelfs een windvaan.  

De Nieuwe Spaak wordt mede mogelijk gemaakt door Gazelle. 

Heb je al eens goed gekeken naar je coronacheck app? Onder de qr-code fietst een fietsertje! 

In de Nieuwe Spaak vertellen illustratoren Lex van Tol en Inge de Voogd hoe ze op het idee kwamen. Ze vertellen ook hoe dat fietsertje binnenkort een zwart meisje met vlechtjes wordt, met een wit jongetje op de bagagedrager.

Ook in de podcast de opmerkelijke opmars van de fietsriem, die de ouderwetse ketting vervangt. Een stuk hard plastic uit één stuk. Je kunt er moeiteloos op naar Rome fietsen, vertellen Maud en Matthijs Lusse (zie foto). Maar vervangt de riem in de toekomst élke ketting? Wat denkt Erik van Houwelingen van Gazelle? Hoe oordeelt onafhankelijk deskundige en fietsentester Menno Grootjans? 

De Nieuwe Spaak wordt mede mogelijk gemaakt door Gazelle. 

Fietsroutes heb je in alle soorten en maten. 

Een nieuwe loot aan de stam is de Hanzestedenfietsroute. Met de usual suspects zoals Kampen, Zwolle en Zutphen. Maar ook met Harderwijk (zie foto) en het Duitse Emmerich. In podcast de Nieuwe Spaak een bezoek aan die twee buitenbeentjes. Op, en dat is bijzonder: een e-bike. Een hip, rood Ferrari-achtige elektrische fiets die speciaal beschikbaar is gesteld door Gazelle.

In het fietsnieuws met Esther van Garderen en Hugo van der Steenhoven gaat het nóg een keertje over de elektrische step, maar ook over het meenemen van je fiets in de trein én de nieuwe, gratis routeplanner van de Fietsersbond.   

Natuurlijk ben ik onder de indruk van Wilco Kelderman en Tadej Pogacar. 

Maar als het om bijzondere fietsers met bijzondere verhalen gaat, denk ik toch eerder aan Marijn de Vries. Ex-prof, journalist, columnist en nu ook fietsburgemeester in haar woonplaats Zwolle. Wat zij doet om vrouwen, om iedereen op de fiets te krijgen, is ongelooflijk. Luister naar een heerlijke dwaaltocht door Zwolle. 

En dan Garrick en Hanoch, hulpverleners bij het Leger des Heils in Amsterdam. Zij bedachten een manier om dak- en thuislozen met coupe Waardeloos hun eigenwaarde terug te geven. Ze gaan bij ze langs met een speciaal gebouwde kappersfiets - met twee uitklapbare stoeltjes. Over bijzondere verhalen gesproken.

Verder in deze podcast de discussie over stomme stepjes op het fietspad (deel 2) en de zin en onzin van fietsburgemeesters.

Podcast de Nieuwe Spaak wordt mede mogelijk gemaakt door Gazelle.

In het fietslab van de TU Delft werkt professor Arend Schwab samen met fietsfabrikant Gazelle aan een gewone fiets die niet kan vallen.

In het Brabantse Sint Michielsgestel heeft bewegingswetenschapper en uitvinder Rik Berkelmans al een driewieler in productie die niet om kan. Sterker nog, op de Berkelbike kunnen zelfs mensen fietsen die op geen enkele andere vervoermiddel terecht kunnen.

In deze Nieuwe Spaak bijzondere fietsen en driewielers waarmee je gewoon kunt blijven fietsen. Ook als dat niet vanzelfsprekend meer is, bijvoorbeeld omdat je slecht ter been bent of voor een deel verlamd bent.

Op de foto: Maarten Pelgrim van Gazelle (l), het prototype van de fiets die niet kan vallen en professor Arend Schwab.

Verder in de podcast: ergernis over stomme stepjes op het fietspad.

De Nieuwe Spaak wordt mede mogelijk gemaakt door Gazelle.

Ook wel eens de neiging om de boel de boel te laten? Alles op je fiets te laden en gewoon weg te rijden? Vast wel! Het is in de mode om een wereldfietsreis te plannen, zeker nu na corona alles weer opengaat. 

Maar tussen plannen en doen zit vaak een hele grote kloof.

In deze aflevering van de Nieuwe Spaak drie mensen die het wél doen. Frank van Rijn, de man die het wereldfietsen in Nederland zo'n beetje heeft uitgevonden. Queenie Scholtes, wereldfietser in Nederland (op de foto in Drenthe). En Floor Eckers, die haar relatie verbrak, huis verkocht en nu op het fietsje ergens door Servië, Hongarije of Slowakije zwerft. 

Simone vraagt een aantal studenten of zij hun saaie leventje op kamers ook willen verruilen voor een onzekere wereldfietstocht. 

Dick de mobiele fietsenmaker tenslotte treft ze wel eens aan, mensen die het nomaden-gen in zichzelf hebben losgelaten. Midden in de nacht staan ze voor zijn deur. Met een lekke band en een rolletje duct tape. 

Podcast de Nieuwe Spaak wordt mede mogelijk gemaakt door Gazelle.  

Bel jij als je (vlak) langs iemand fietst? Of maak je liever iemand aan het schrikken door helemaal niets te laten horen en dan rakelings langs te scheren? 

Onder de kop Tring Tring schreef NRC onlangs dat de fietsbel in onbruik raakt. Ik denk niet dat het waar is, maar het zette me wel aan het denken. Vandaar in deze Nieuwe Spaak verkeerspsycholoog Gerard Tertoolen. Hij spreekt over de oerkrachten die we in onszelf losmaken als we aan het fietsen zijn op een bomvolle weg. Fietsprofessor Marco te Brömmelstroet beschrijft de fietsbel als sonische middelvinger.

In fietsmuseum Velorama in Nijmegen horen we de klankrijke voorgangers van de huidige fietsbellen (waaronder ratels, fluiten, toeters en koeienbellen) en Katalijn Verel van magazine Fiets Actief vindt dat een beetje kekke fiets ook een kekke bel moet hebben. Simone duikt het Amsterdamse Vondelpark in, om daar te horen hoe je met een welluidende fietsbel toeristen zoveel mogelijk schrik aanjaagt...

Podcast de Nieuwe Spaak wordt mede mogelijk gemaakt door Gazelle.

Per jaar worden in Nederland meer dan een half miljoen fietsen gestolen. Alsof het er gewoon bij hoort. Het nieuwste, afschuwelijke fenomeen is bikejacking - iemand die de fiets onder dreiging van geweld onder je kont vandaan steelt.

Voor de politie heeft het 'natuurverschijnsel' geen prioriteit. Maar er zijn hoopvolle initiatieven om toch iets te doen aan fietsendiefstal. Richard Müller van Gazelle werkt aan een track & trace-systeem dat wel eens de nieuwe standaard zou kunnen worden. Van Moof stuurt bike hunters op pad die gestolen fietsen terughalen. Criminoloog Henk Ferwerda van Bureau Beke brengt op basis van baanbrekend onderzoek de fietsendiefstal in kaart en komt met voorstellen om het probleem te 'tackelen'.   

In deze Nieuwe Spaak ook fietsoloog Menno Grootjans van het magazine Fiets Actief, Simone die zomaar wat fietsers op straat aanspreekt en mobiele fietsenmaker Dick. De laatste houdt het eenvoudig: een goed slot kan wonderen doen tegen fietsendiefstal.

Met hun brede sturen, kekke helmen en stoere bandanas hebben ze wel wat van de Noormannen (of Noorvrouwen): de mountainbikers die de bossen, duinen en zelfs de weilanden doorklieven. Het zijn er in Nederland naar schatting 500.000.

In deze episode van Nieuwe Spaak het verhaal van Fleur die bij het mountainbiken haar sleutelbeen aan beide kanten brak en mobiele fietsenmaker Dick die vindt dat de echte racemonsters niet in de natuur thuishoren. Maar ook de begeesterde verhalen van mountainbikers op de Utrechtse Heuvelrug, die vergelijkingen maken met het gevoel dat je als skiër hebt als je de berg afkomt. Patrick Janssen (foto) is NK bij de veteranen en vertelt hoe hij zijn voorliefde voor de bergfiets combineert met het aanleggen van prettige MTB-routes en daarbij zelfs onderhandelt met nonnen.

Verder in deze Nieuwe Spaak aandacht voor het boek Pourquoi pas le vélo? van de Nederlandse fietsfanaat Stein van Oosteren in Parijs. En ik ga op bezoek bij fietsmuseum Velorama in Nijmegen: hoe komen ze daar de coronatijd door?

Podcast de Nieuwe Spaak wordt mede mogelijk gemaakt door Gazelle.

De band met je fiets is zo vanzelfsprekend dat je er eigenlijk nooit over praat. Totdat je je realiseert hoe belangrijk het 'ding' écht is. Je hoort radiomaker Frits Spits die van zichzelf elke dag moet fietsen. Nu hij ouder wordt, vindt Spits dat hij vroeger tijd heeft gemorst. Hij haalt ook herinneringen op aan de tijd dat hij samen met zijn vrouw Greetje onderweg was en haar tegen de wind in hielp met een hand op haar schouder.

Ad Verhoeven komt aan het woord. Hij werd in 1992 samen met een visueel gehandicapte jongen achterop zijn tandem Olympisch Kampioen. Maar nu gaat het over de iconische foto van 2020, waarop hij met de fiets zijn overleden vrouw naar het uitvaartcentrum bracht. 

Verder het fietsnieuws met Saskia Kluit en Hugo van der Steenhoven, Katalijn Verel van Fiets Actief, Simone Berkelmans met het fietserspanel op het Amsterdamse Bijlmerplein en de column van mobiele fietsenmaker Dick.

De Nieuwe Spaak wordt mede mogelijk gemaakt door Gazelle.   

Binnenkort terug: de Spaak. Nu de Nieuwe Spaak - met het laatste fietsnieuws, met goede verhalen over fietsers en fietsen. Over hoe de fietsbel langzaam verdwijnt, mountainbikers onze laatste stukjes bos intrekken, het soms héél eenzaam kan zijn op de fiets (maar ook mooi).

Als we dan toch bezig zijn... Fietsendiefstal, het gaat nooit over. In Zaandam hebben ze de mooiste fietsenstalling van Nederland (ter wereld!) gebouwd. En hoe zit het met het beste fietspad van Nederland?

In de Nieuwe Spaak ook het studentenpanel met Simone, een fietsroute- of onderhoudstip van Fiets Actief en een goed, absoluut waarheidsgetrouw verhaal van mobiele fietsenmaker Dick.