Podcasty Stonewall

Primadonna, diwa, polski Liberace, opera queen, bożyszcze emerytek, ludowy impresario, telewizyjna osobowość i książę estrady. Egzaltowany, narcystyczny i snobistyczny. Umiał czarować widzów i słuchaczy, zabierając ich do wymyślonego przez siebie świata, w którym prowadził wymyślone przez siebie życie. Prawdziwego nie mógł, bo panicznie się bał, dlatego nigdy nie wyszedł z szafy. Wyciągnął go z niej w końcu Bartosz Żurawiecki, autor „Primadonny. Biografii Bogusława Kaczyńskiego” (Wydawnictwo Agora), z którym w nowym odcinku naszego podcastu rozmawia Mike Urbaniak. 

Kończący się za chwilę rok 2023 był kolejnym obfitującym w polską literaturę LGBT+, której poświęcone są Podcasty Stonewall. Czy któraś z tych książek jest szczególnie ważna? Jakie lektury trzeba koniecznie nadrobić? Która nada się świetnie nie tylko na świąteczny prezent? O to i parę innych spraw Mike Urbaniak pyta Krzysztofa Tomasika, autora książek, biografistę, publicystę i redaktora od lat zajmującego się tematyką LGBT+. 

Podlasie w kontekście LGBT+ ma wizerunek krainy ciemności – miejsca niezwykle nieprzyjaznego queerowej inności, choć paradoksalnie promującego się jako region wielokulturowy i otwarty. Ale i tam oczywiście żyją o tworzą osoby LGBT+. Jedną z nich jest Dariusz Adamowski, autor dziejącej się na podlaskiej wsi gejowskiej powieści "Skrawki" (Wydawnictwo Novae Res), gość Mike'a Urbaniaka w tym Podcaście Stonewall. 

„Ja tu jestem dla przyjemności, nie dla prawdy” – mówi Władzio, bohater dramatu „Teo”, jednego z pięciu składających się na queerową antologię „Teo. Dramaty” Pawła Soszyńskiego (Wydawnictwo Krytyki Politycznej). Opracowali ją po przedwczesnej śmierci autora Joanna Ostrowska i Witold Mrozek. „Każdy tekst Pawła Soszyńskiego był queerowy” – mówi Witold Mrozek, dziennikarz i krytyk teatralny „Gazety Wyborczej”, gość Mike’a Urbaniaka w tym Podcaście Stonewall. Zapraszamy do słuchania! 

W jednej ręce puszka z jasnym pełnym, w drugiej różaniec, w ustach papieros, w radiu Aerosmith. Trzy dziewczyny, które czują coś do siebie, jadą rozpadającym się oplem przez Polskę powiatową. Jedna opowiada pozostałym o swoim życiu: o pierwszej szkole, pierwszej przyjaźni i pierwszej miłości. Duchologiczna wyprawa do lat 90. i dwutysięcznych, którą podejmuje narratorka tej powieści drogi, okazuje się w istocie przenikliwą analizą klasowo-płciowej tożsamości i próbą opisu homoerotycznego pragnienia w wersji lesbijskiej.

W tym Podcaście Stonewall Mike Urbaniak rozmawia z Olgą Górską, autorką powieści "Nie wszyscy pójdziemy do raju" (Wydawnictwo Drzazgi), zdobywczynią tegorocznej Nagrody Literackiej Miasta Radomia.

Chłopomania trawa w Polsce w najlepsze, co cieszy, bo dużo jeszcze jest w tym temacie do powiedzenia. Książki poświęcone wsi i wiejskim warstwom społecznym, klasowości i związanemu z nią wstydowi zaczynają zajmować należne im miejsce, także w literaturze queerowej, na co dowodem jest "Misterium" (Wydawnictwo Nisza), literacki debiut Marcina Oskara Czarnika, gościa Mike'a Urbaniaka w tym Podcaście Stonewall. 

Marcin Oscar Czarnik – promotor literatury i twórca literatury. Ukończył edytorstwo na Uniwersytecie Jagiellońskim. Debiutował trzy lata temu w "Twórczości" opowiadaniem "Agresty". Jest dwukrotnym finalistą projektu Pierwszej książki prozą Biura Literackiego i tegorocznym laureatem Nagrody Krakowa – Miasta Literatury UNESCO. Mieszka w Krakowie.

Początki epidemii HIV w Polsce przypominają  thriller: pełne napięcia oczekiwanie na pojawianie się „zarazy”, pierwsze przypadki w drugiej połowie lat 80., a potem gwałtowny rozwój epidemii i brutalna reakcja społeczeństwa na osoby żyjące z HIV.

Chorobę kojarzono ze "środowiskiem" homoseksualnych mężczyzn i osób uzależnionych od narkotyków, nazywanych wówczas narkomanami. Dla PRL-owskich władz były to wygodne cele ataku. To sprawa „zgniłego Zachodu”, dotyczy jedynie podejrzanych mniejszości, „nasza ojczyzna jest w zasadzie moralnie czysta”. 

Gościem Mike'a Urbaniaka w tym Podcaście Stonewall jest Bartosz Żurawiecki - krytyk filmowy, dziennikarz, pisarz, autor książki reporterskiej "Ojczyzna moralnie czysta. Początki HIV w Polsce" (Wydawnictwo Czarne)

„Nie wyobrażałam sobie, pisząc pamiętnik, że kiedyś będzie tak fajnie” – mówi Ada Strzelec, jedna z dwóch najstarszych transpłciowych bohaterek książki „Ciała obce. Opowieści o transpłciowości”. Jej autorka, Paula Szewczyk, reporterka "Wysokich Obcasów" jest gościnią Mike'a Urbaniaka z tym Podcaście Stonewall.

Emancypantka gustująca w męskich fasonach koszul i surdutach, z włosami zawsze obciętymi na krótko. W życiu prywatnym związana z kobietami. Żarliwa katoliczka, surowa konserwatystka, polska patriotka pisząca ku pokrzepieniu serc i jednocześnie osoba nieheteronormatywna, buntująca się przeciwko społecznym oczekiwaniom – pisze o Marii Rodziewiczównie w jej znakomitej biografii Emilia Padoł, gościni tego Podcastu Stonewall, z którą rozmawia Mike Urbaniak

„Ta książka powstała z buntu. Przeciwko niewidoczności i niesłyszalności osób LGBT+ w przestrzeni Kościołów, w tym przede wszystkim polskiego Kościoła rzymskokatolickiego. Ale też niedostrzegania osób wierzących w społeczności LGBT+ lub nazywaniu ich ofiarami syndromu sztokholmskiego” - pisze w książce „To jest także nasz Chrystus. Rozmowy z chrześcijanami LGBT+” Marcin Dzierżanowski, z którym w tym Podcaście Stonewall rozmawia Mike Urbaniak

Jej książka wzbudziła bardzo duże zainteresowanie i zebrała sporo znakomitych recenzji, choć nie ma w niej ani fajerwerków, ani niczego wstrząsającego – przynajmniej na pierwszy rzut oka. Książka ta w dodatku wydaje się być w Polsce propozycją zupełnie niszową – opowieścią lesbijki o jej zwyczajnym życiu. Znów, pozornie. „Moja ukochana i ja” (Wydawnictwo Literackie) jest bowiem czymś znacznie więcej niżby się wydawało. To misternie utkane połączenie wielkiej erudycji z jeszcze większą czułością. „Moja opowieść jest prosta, najprostsza, jak to możliwe” – pisze o swojej książce jej autorka, Renata Lis, gościni tego Podcastu Stonewall, z którą rozmawia Mike Urbaniak

Kiedy pół roku temu Grupa Stonewall otwierała pierwszą i jak dotąd jedyną stacjonarną queerową księgarnię w Polsce, słyszeliśmy od niejednej osoby, że to daremny trud, bo po pierwsze ludzie kupują książki tylko w Internecie, a pod drugie młodzi ludzie w ogóle już nie czytają. Jakże nietrafne były to diagnozy przekonaliśmy się dość szybko, obserwując szturm młodych osób czytelniczych na księgarnię. Jak to się stało? Kto tworzy młodą literaturę queerową? Czego ona dotyczy? Jakie stawia wyzwania językowe? Jak się sprzedaje? I co przeczytamy w nowym roku? – o tym w nowym Podcaście Stonewall Mike Urbaniak rozmawia z Łukaszem Chmarą, szefem stworzonej przez Wydawnictwo Poznańskie marki We Need YA.

Nie jestem mężczyzną, nie jestem kobietą, nie jestem heteroseksualny, nie jestem homoseksualny, nie jestem biseksualny. Jestem dysydentem płci – pisze w „Mieszkaniu na Uranie” Paul B. Preciado, jeden z najbardziej intrygujących i kontrowersyjnych współczesnych intelektualistów. O tym, co to znaczy być dysydentem płci i dlaczego teksty Preciado są tak fascynujące, Mike Urbaniak rozmawia w kolejnym Podcaście Stonewall z Agatą Araszkiewicz, autorką polskiego przekładu oraz posłowia do "Mieszkania na Uranie".

To, że w Polsce wiele osób ma nieustannie duży dystans do osób homoseksualnych, czy szerzej queerowych, wiemy nie od dzisiaj. Polska kolejny rok z rzędu została uznana przez ILGA-Europe za największą homofobkę Unii Europejskiej, a rząd, jego media i Kościół katolicki nie ustają w swojej krucjacie przeciwko społeczności LGBT+. Są w Polsce miejsca bardzo przyjazne queerowej społeczności, jak Poznań, ale i takie, w których queerowe życie to nadal wielkie wyzwanie, jak Białystok. I to właśnie dystansowi społecznemu wobec queerowej społeczności w podlaskiej stolicy postanowiła się bliżej przyjrzeć dr Małgorzata Skowrońska, socjolożka z Uniwersytetu w Białymstoku i autorka książki „Dystans społeczny wobec osób homoseksualnych. Mechanizmy, uzasadniania, strategie dyskursywne”, z którą w Podcaście Stonewall rozmawia Mike Urbaniak.

To bez wątpienia jedna z najbardziej fascynujących Polek żyjących na przełomie XIX i XX wieku. Była malarką, pisarką, publicystką, feministką, społecznicą i działaczką niepodległościową. Jej życie w dużej mierze zdeterminował związek z Marią Konopnicką – a cóż to był za związek i jak wpłynął na życie Marii Dulębianki? O tym Mike Urbaniak rozmawia w tym Podcaście Stonewall z Karoliną Dzimirą-Zarzycką, autorką monumentalnej biografii „Samotnica. Dwa życia Marii Dulębianki”.

Nastolatki - w Utrechcie, Londynie, Warszawie i Jeleniej Górze - odrzucają binarny podział na płeć i przypisaną jej seksualność. Widzą więcej możliwości niż widzieli ich rodzice. Lawinowo wzrasta liczba młodych osób, które są transpłciowe. Nie każde z tych dzieci chce dokonać korekty płci, duża część chce tylko móc wyrażać siebie - używając innego imienia, innych ciuchów, innych końcówek. 

Co się zmieniło? Czy tak było zawsze, ale dopiero w XXI wieku staliśmy się na tyle otwarci by to dostrzec? A może nasze dzieci robią drugą rewolucję seksualną? - pytają i dociekają odpowiedzi Joanna Sokolińska i Katarzyna Szkrzydłowska-Kalukin, autorki książki "Mów o mnie ono. Dlaczego współczesne dzieci szukają swojej płci?, z którymi w Podcaście Stonewall rozmawia Mike Urbaniak. A książka jest oczywiście do kupienia w Księgarni Stonewall. 

W 2020 roku Pracownia Badań nad Historią i Tożsamościami LGBT+ na UW ogłosiła konkurs na pamiętniki polskich osób queer. Nadesłano nań blisko 200 zgłoszeń, z których część wyszła potem w wydanym przez Wydawnictwo Karakter tomie „Cała siła jaką czerpię na życie”, dostępnym oczywiście w Księgarni Stonewall. Jeden z nadesłanych dzienników zwrócił szczególną uwagę badaczy i wydawcy. Nadesłał go Patryk Pufelski, gość Mike’a Urbaniaka w tym Podcaście Stonewall, debiutujący właśnie książką pod tytułem „Pawilon małych ssaków”.

Aż trudno uwierzyć, że musieliśmy czekać aż do 2022 roku, by ukazała się pierwsza polska książka poświęcona rewolucji seksualnej. Rewolucji, która naprawdę zmieniła wszystko – relacje seksualne, społeczne, polityczne i ekonomiczne. Zyskali na niej wszyscy, a już na pewno społeczność LGBT+, której członkowie byli również bardzo ważną częścią owej rewolucji. A o tym jak ważną i co właściwie queerowej społeczności rewolucja seksualna dała, Mike Urbaniak rozmawia z Ewą Wanat, autorką książki „Pieprzyć wstyd. Historia rewolucji seksualnej”.

Ocalały z Holokaustu emigrant z Łodzi przybywa do Stanów Zjednoczonych, by zrobić karierę w Hollywood. Wygrywa casting zorganizowany przez wytwórnię Metro-Goldwyn-Mayer i zostaje aktorem. Wygląda na to, że ziszcza się jego amerykański sen. Jednak sprawy nieco się komplikują, gdy FBI zainteresuje się jego ciągłymi telefonami do mieszkającego w Polsce Dawida.

Wraca nasz podcast o literaturze queer! Dziś Mike Urbaniak rozmawia z Małgorzatą Büthner-Zawadzką, autorką zbioru rozmów z osobami zaangażowanymi w protesty przeciwko zaostrzeniu prawa aborcyjnego. Książka "Kobiety i LGBT-y razem za równością" ukazała się nakładem wydawnictwa Instytut Wydawniczy Książka i Prasa. 

"Kobiety i LGBT-y razem za równością" - pod tym hasłem tańczono i przemawiano 29 października 2020 w Warszawie na kolejnej manifestacji. Uliczne protesty stały się punktem wyjścia do rozmów z 21 wyjątkowymi osobami. Jak wspominają wybuch buntu i policyjne represje? Czy tęcza i błyskawica idą w parze? Czy prawo do aborcji to postulat LGBT+? Zachęcamy do wysłuchania! 

Juliusz Słowacki nigdy się nie ożenił, nic nie wiadomo o jego dzieciach. Kobiety w jego życiu to raczej siostry niż kochanki. A mężczyźni? Związki poety z innymi artystami są pełne namiętności; to relacje z nimi kształtują jego życie. Listy Słowackiego do Krasińskiego płoną żywym ogniem, tymczasem w korespondencji do matki poeta pracowicie udaje idealnego syna, heteryka. Czy w historii polskiej literatury znajdzie się miejsce dla queerowego dandysa, którego portret Marta Nowicka odmalowuje w swojej książce?

W najnowszym odcinku naszego podcastu Mike Urbaniak rozmawia z Martą Justyną Nowicką, autorką książki "Juliusz Słowacki. Wychodzenie z szafy", którą wydało Wydawnictwo Krytyki Politycznej. Zachęcamy do słuchania! 

Nowy odcinek Podcastów Stonewall! Dziś Mike Urbaniak rozmawia z Piotrem Jaconiem, dziennikarzem TVN24, ojcem transpłciowej córki i autorem książki "My, trans". Publikacja to zbiór rozmów z osobami transpłciowymi, a także ich rodzicami, psycholożką, adwokatką, aktywistką i… księdzem. 

W rozmowie m.in. o aktywizmie, kulisach coming outu w "Replice", miłości do córki oraz o tym, po co rozmawiać o transpłciowości z księdzem kościoła katolickiego. Posłuchajcie!

Zachęcamy do wysłuchania najnowszego odcinka Podcastów Stonewall, w którym Mike Urbaniak rozmawia z Joanną Ostrowską, jedną z redaktorek książki "Auschwitz. Pamięć o nieheteronormatywnych ofiarach obozu". Książki, której nie wsparła żadna polska instytucja historyczna.

Dlaczego temat książki był przez wiele lat zupełnie ignorowany przez polskich historyków i historyczki? Skąd niechęć do omawiania tragedii “różowych trójkątów”? Czy w źródłach historycznych znajdziemy informacje wyłącznie o doświadczeniu homoseksualnych mężczyzn? Odpowiedzi na te i więcej pytań w rozmowie!

"Auschwitz. Pamięć o nieheteronormatywnych ofiarach obozu" powstała pod redakcją Lutza van Dijka, Joanny Ostrowskiej i Joanny Talewicz-Kwiatkowskiej. Wydało ją Wydawnictwo Neriton w przekładzie Agaty Chmieleckiej i Filipa Fierka.

W dzisiejszym odcinku Podcastów Stonewall Mike Urbaniak rozmawia z Joanną Krakowską, autorką książki "Odmieńcza rewolucja. Performans na cudzej ziemi". W rozmowie same ciekawe wątki i pytania! Jaka jest natura queeru? Co się dzieje, kiedy queer wdziera się do mainstreamu? Czy  queerowa młodzież jest dzisiaj bardziej, czy mniej zbuntowana niż kiedyś? "Queer na scenie nie zawsze jest manifestacją odmieńczych pragnień, bywa także sztuką krytyczną, politycznym protestem, stanem umysłu - prowokacją wobec tego, co uchodzi za normalne, ale i nieustającą kontrą wobec siebie i własnej społeczności" - pisze w swoim dziele Krakowska.  

Książkę wydało Wydawnictwo Karakter w Krakowie i Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie w serii Mówi Muzeum. Joanna Krakowska otrzymała za nią Nagrodę Literacką Gdynia i nominację do Nagrody Literackiej NIKE. Autorka jest historyczką teatru, eseistką, redaktorką, wicenaczelną miesięcznika "Dialog" i profesorką w Zakładzie Historii i Teorii Teatru Instytutu Sztuki Polskiej Akademii Nauk.

Wszystko, czego nie mówiono nam na lekcjach polskiego, w jednej książce! "Dezorientacje. Antologia polskiej literatury queer" to zbiór tekstów polskich autorów i autorek, w których pojawiły się wątki queerowe. Autorzy publikacji, Błażej Warkocki, Alessandro Amenta i Tomasz Kaliściak, wskazują wątki, historie i przemilczane elementy życia twórców i twórczyń, o których dotychczas mówiono jedynie w wąskich kręgach literaturoznawców. 

W nowym odcinku Podcastów Stonewall Mike Urbaniak rozmawia z dwoma autorami publikacji - Błażejem Warkockim i Tomaszem Kaliściakiem. Dowiecie się m.in., skąd potrzeba stworzenia takiej antologii, co w gronie queerowych autorów robią Adam Mickiewicz i Henryk Sienkiewicz oraz czy ktoś nie zgodził się na umieszczenie swoich dzieł w "Dezorientacjach". Zachęcamy do słuchania! 

Zachęcamy do wysłuchania nowego odcinka “Podcastów Stonewall”! Tym razem Mike Urbaniak rozmawia z muzykolożką Danutą Gwizdalanką - autorką nowej biografii kompozytora Karola Szymanowskiego. Kompozytora, który był jak najbardziej wyoutowanym gejem! Dlaczego wciąż tak mało osób wie o homoseksualności Szymanowskiego? Jakie homoseksualne wątki można wytropić w jego twórczości? Czy słynny polski kompozytor miał szczęście w miłości?

O tym wszystkim niezwykle zajmująco opowiada autorka biografii “Uwodziciel. Rzecz o Karolu Szymanowskim”, którą znajdziecie już w księgarniach.

"Gdy mój syn zaczął bawić się lalką i przebrał się w kostium Elsy [z "Krainy Lodu"], zobaczyłem na jego twarzy taką radość, jaka nigdy wcześniej się nie pojawiła" - mówi Scott Stuart, amerykański autor książek dla dzieci, który na kanwie własnych doświadczeń z synem Colinem napisał dwie książki. Obie opowiadają prostym, zrozumiałym dla dzieci językiem o sprawach, które sprawiają problem wielu dorosłym. “Mój cień jest różowy” jest już dostępna w polskich księgarniach. “Jak być mężczyzną” pojawi się u nas w maju.

Obie pozycje przełożył Michał Rusinek, literaturoznawca, tłumacz, pisarz i były sekretarz Wisławy Szymborskiej. W dzisiejszym odcinku Podcastów Stonewall Mike Urbaniak pyta go o przebieg pracy nad tłumaczeniem, stereotypy na temat męskości oraz związek obu książek z obecną sytuacją w Polsce.

Czy lesbijka może być lekarką? - to pytanie zadawali sobie sędziowie i członkowie izby lekarskiej odnosząc się do bohaterki jednego z największych skandali obyczajowych międzywojennej Warszawy. Zofia Sadowska miała organizować w swoim gabinecie lesbijskie orgie, uwodzić pacjentki, rozbijać małżeństwa a nawet doprowadzić do dwóch zgonów. Kim była fascynująca kobieta, zadeklarowana feministka, która poszła do Piłsudskiego upomnieć się o prawa wyborcze dla kobiet? Dlaczego odkrywamy tę postać dopiero po stu latach? Mike Urbaniak rozmawia z Wojciechem Szotem, autorem biografii "Panna doktór Sadowska". Posłuchajcie! 

Choć wielu osobom wyda się to zapewne szokujące, niebinarność nie jest wcale współczesnym "wymysłem" zgniłej moralnie, nieomarksistowskiej lewicy. Przekonanie, że ludzie nie dzielą się jedynie na kobiety i mężczyzn towarzyszy od wieków wielu ludom Ameryki, Afryki czy Azji. W tym odcinku Podcastów Stonewall Mike Urbaniak rozmawia z prof. Waldemarem Kuligowskim, antropologiem i autorem książki "Trzecia płeć świata", o której "Polityka" napisała, że powinna być przepisywana homofobom i transfobom na receptę. Posłuchajcie! 

Piąty odcinek serii podcastów o prawach człowieka. Tym razem tematem naszej rozmowy będzie feminizm. Zaprosiliśmy Jolantę Prochowicz - filozofkę, feministkę, aktywistkę, prezeskę Fundacji Camera Femina. Rozmawia Mike Urbaniak. Słuchajcie!

Czwarty odcinek podcastów o prawach człowieka. Rozmawiamy o antysemityzmie i sprawach polsko-żydowskich. Dzisiejszym gościem jest Maciej Krajewski, pielęgniarz, fotograf i aktywista ze Stowarzyszenia Łazęga Poznańska. Prowadzi Mike Urbaniak.

Trzeci odcinek serii podcastów o prawach człowieka. Rozmawiamy o problemach i potrzebach społeczności LGBT+. Rozmawiają Mike Urbaniak i Mateusz Sulwiński, prezes Grupy Stonewall. Słuchajcie!

Drugi odcinek podcastów o prawach człowieka. Tym rozmawiamy o osobach w kryzysie uchodźczym. Zaprosiliśmy Paulinę Kuntze, aktywistkę, Poznańską Wolontariuszkę Roku 2017, członkinię zarządu Stowarzyszenia Lepszy Świat. Słuchajcie!

Pierwszy odcinek z serii podcastów o prawach człowieka. Mike Urbaniak rozmawia o rasizmie z Wiktorem Bagińskim, reżyserem teatralnym, który pracuje obecnie nad nowym spektaklem w Teatrze Polskim w Poznaniu. Słuchajcie!