Outriders Podcast - rozmowy o świecie
By Outriders
Outriders Podcast - rozmowy o świecieMay 15, 2024
Koniec protestów w Gruzji. Cisza przed burzą czy koniec nadziei?
Po wielotygodniowych protestach pod hasłem "Nie dla rosyjskiego prawa" (#NoToRussianLaw) - ustawa o tzw. agentach zagranicznych, pomimo weta prezydent Gruzji, została wprowadzona w życie.
Protesty, po finalnym zrywie - ustały. Wracamy zatem do rozmowy z Wojtkiem Wojtasiewiczem z PISM, by zastanowić się co dalej. Na horyzoncie, w październiku, ważny moment, czyli wybory parlamentarne, które będą kluczowe dla dalszej przyszłości Gruzji.
Czy społeczeństwo obywatelskie szykuje się do dalszej rozgrywki? Jak wprowadzane jest nowe prawo? O tym w dzisiejszym odcinku.
Jak przemysł perfumeryjny wykorzystuje pracę dzieci? [Magazyn #317]
Zapraszamy na 317. wydanie Magazynu Outriders — cotygodniowego przeglądu ciekawych i istotnych wiadomości ze świata, które często nie przebijają się do polskich mediów. Tym razem opowiadamy o ewolucyjnych podstawach męskiej opieki nad dzieckiem, wpływie prastarych genów na zaburzenia psychiczne, zielonym cemencie, pracy dzieci, narkotyku kush i niebezpiecznej bukmacherce online.
Magazyn powstaje dzięki wsparciu Patronów i Patronek Outriders. Aby bez przeszkód ukazywał się dalej, konieczną kwotę musimy zebrać do końca czerwca — mamy już 60% środków! Możesz nam pomóc? Dołącz do nas na Patronite: https://patronite.pl/outriders
Granica polsko-białoruska: czy mur, strefa buforowa i pushbacki działają?
Jakie obrazy przychodzą nam do głowy, gdy myślimy o granicy polsko-białoruskiej? Mur, płot? Straż graniczna? Młodzi mężczyźni, kobiety z dziećmi? Pushbacki?
Kryzys migracyjny i to, co często nazywamy wojną hybrydową, trwa na polskiej granicy już trzy lata. Polityka polskiego rządu, tak poprzedniego, jak i obecnego, skupia się na powstrzymaniu migracji za pomocą wszystkich dostępnych środków. Jednak jakie efekty przyniosły podjęte działania? Czy migrantów jest mniej? I czy poprawiło się nasze bezpieczeństwo?
O tym, po co na granicę ma wrócić strefa buforowa, jak profesjonalizują się przemytnicy ludzi i jak wygląda sytuacja nie tylko migrantów, ale też mieszkańców Podlasia opowiada Małgorzata Rycharska z Podlaskiego Ochotniczego Pogotowia Humanitarnego i Hope&Humanity Poland.
Polecamy też nasz interaktywny reportaż o murach otaczających granice UE: https://outride.rs/pl/artykuly/mury-europy/
Chcesz pomóc nam nagrywać dalej? Dołącz do nas na Patronite: https://patronite.pl/outriders
Biegiem przez Karakorum: sport, dobroczynność i długie dystanse
Szymon Makuch to biegacz długodystansowy. W swoim portfolio ma m.in. 620 km solo z północy na południe Islandii, 780 km z Helu do Krakowa oraz ponad 820 km w Pakistanie wzdłuż trzech najwyższych łańcuchów górskich na świecie: Hindukuszu, Karakorum i Himalajów. Biegi łączy ze zbiórkami pieniężnymi: ten ostatni z akcją na rzecz dzieci walczących z rakiem.
Jak bieganie stało się jego pasją i dlaczego zdecydował się na pokonywanie trudnych długodystansowych szlaków na całym świecie? Dlaczego łączy to z działalnością charytatywną? Jak to działa — szukanie sponsorów, organizacja zbiórek, podejmowanie trudnych decyzji na temat tego, komu pomóc?
O tym, jak bieganie może zmienić życie i co może dawać nie tylko biegaczom w najnowszym odcinku Outriders Podcast!
Jak kobiety walczą o swoje prawa w Japonii i Pakistanie? [Magazyn #316]
Zapraszamy na 316. wydanie Magazynu Outriders — cotygodniowego przeglądu ciekawych i istotnych wiadomości ze świata, które często nie przebijają się do polskich mediów. Tym razem opowiadamy o zielonych hutach i rafineriach, handlu dziką fauną i florą, AI w aplikacjach randkowych, prawach kobiet, Radzie Arktycznej, i „urlopie na dni nieszczęśliwe”.
Magazyn powstaje dzięki wsparciu Patronów i Patronek Outriders. Aby bez przeszkód ukazywał się dalej, konieczną kwotę musimy zebrać do końca czerwca — mamy już 61% środków! Możesz nam pomóc? Dołącz do nas na Patronite: https://patronite.pl/outriders
Protesty w Gruzji — jak Gruzińskie Marzenie niszczy marzenia Gruzinów?
3 kwietnia rządzące krajem Gruzińskie Marzenie zapowiedziało powrót ustawy o tzw. zagranicznych agentach. Zgodnie z nią organizacje pozarządowe i media, które otrzymują ponad 20% środków ze źródeł zagranicznych, miałyby rejestrować się jako organizacje „realizujące interesy obcego mocarstwa” i składać specjalne doroczne sprawozdania finansowe. Od tamtej pory w Gruzji trwają protesty przeciwko ustawie i rządzącym. Wszystko na nic — została ona przegłosowana. I choć prezydentka Salome Zurabiszwili ją zawetowała, to Gruzińskie Marzenie dysponuje większością potrzebną do obalenia weta.
Dlaczego rządzący postanowili przeforsować kontrowersyjną ustawę właśnie teraz? Czy jest ona ostatecznym dowodem na zwrot Tbilisi w stronę Rosji? I czy będzie kosztowała Gruzję członkostwo w UE? O tym i gruzińskich alternatywach opowiada Wojciech Wojtasiewicz z PISM.
Działamy dzięki Patronom i Patronkom. Chcesz pomóc nam nagrywać dalej? Dołącz do nas na Patronite: https://patronite.pl/outriders
Czy burze słoneczne zatrzymają Ziemię? [Magazyn #315]
Zapraszamy na 315. wydanie Magazynu Outriders — cotygodniowego przeglądu ciekawych i istotnych wiadomości ze świata, które często nie przebijają się do polskich mediów. Tym razem opowiadamy o burzach słonecznych i polu magnetycznym Ziemi, nielegalnym rynku walut i praniu pieniędzy, biopiractwie, telefonach komórkowych w szkołach, sporach terytorialnych w Azji oraz nowych badaniach nad mózgiem człowieka.
No i wspominamy o planach w USA!
Magazyn powstaje dzięki wsparciu Patronów i Patronek Outriders. Aby bez przeszkód ukazywał się dalej, konieczną kwotę musimy zebrać do końca czerwca — mamy już 61% środków! Możesz nam pomóc? Dołącz do nas na Patronite: https://patronite.pl/outriders
Dostępność: o nurkowaniu, pasjach i widoczności osób z niepełnosprawnościami
Osoby z niepełnosprawnościami długo pozostawały na marginesie naszego społeczeństwa. Na szczęście dynamicznie się to zmienia, także dzięki działalności takich organizacji, jak Fundacja Mniejszy Błękit im. Asi Kułakowskiej. Jej działacze uczą OZN nurkowania.
Pomóż nam nagrywać dalej! Dołącz do nas na Patronite: https://patronite.pl/outriders
Nurkowanie to sport, który mogą wykonywać tak naprawdę wszyscy. Jednak jak wiele problemów jest do pokonania, gdy jako osoba z niepełnosprawnością, chcemy nurkować? Czym różni się szkolenie takich osób od osób w pełni sprawnych? Jak wygląda działanie w sytuacjach awaryjnych? I czy takie państwa, jak Hiszpania, Chorwacja czy Meksyk są przygotowane na turystów z niepełnosprawnościami?
O pracy w Fundacji, o miłości do nurkowania, o satysfakcji płynącej z pracy opowiada Konrad Kępka, instruktor nurkowania oraz pierwszej pomocy, który wspiera nurków z niepełnosprawnościami na wyprawach Fundacji Mniejszy Błękit im. Asi Kułakowskiej.
Jak rozwija się zielona energia na świecie? [Magazyn #314]
Dziś przed Wami wydanie specjalne Magazynu Outriders w całości poświęcone energii! Tej z atomu, węgla, tej zielonej i niekonwencjonalnej.
Posłuchacie m.in. o rozwoju energii odnawialnej na świecie, energii z wiatru, energii ze słońca, hydroenergetyce i geotermii, węglu i atomie, innowacjach w branży zielonej energii.
Magazyn powstaje dzięki wsparciu Patronów i Patronek Outriders. Aby bez przeszkód ukazywał się dalej, konieczną kwotę musimy zebrać do końca czerwca — mamy już 61% środków! Możesz nam pomóc? Dołącz do nas na Patronite: https://patronite.pl/outriders
Jak powstają reportaże? Bartek Sabela i jego sposób na opowieść o świecie
Z czym musi mierzyć się osoba, która odwiedzając często niebezpieczne miejsca na świecie, zbiera dla nas historie i opowieści, byśmy mogli więcej wiedzieć i lepiej rozumieć otaczającą nas rzeczywistość? O tym, jak wygląda praca reportera od kuchni w nowym odcinku Outriders Podcast!
Bartek Sabela, reporter, fotograf, aktywista i autor książek („Może (morze) wróci”, „Wszystkie ziarna piasku”, „Afronauci”, „Wędrówka tusz”) w rozmowie z Kasią Pasierbik i Manią Modzelan opowiada o tym, jak wygląda praca reportażysty, z czym wiążą się wyjazdy na projekty, kim są fixerzy, jak wychodzi się z niebezpiecznych sytuacji i czy architektura ma coś wspólnego z opowieścią o świecie oraz wraca do swoich podróży reporterskich do Demokratycznej Republiki Konga, Kurdystanu czy Nigru.
______________________________
Chcesz pomóc nam nagrywać dalej? Dołącz do nas na Patronite: https://patronite.pl/outriders
Bilety na spotkanie z Bartkiem Sabelą w Klubie Outriders 14 maja 2024 r.: https://app.evenea.pl/event/jadro-chciwosci/
Kino kobiet. O filmach, reżyserkach, aktorkach i Me Too
Według danych The Celluloid Ceiling, które bada zatrudnienie kobiet w 250 najbardziej dochodowych filmach USA, w 2023 r. kobiety stanowiły 22% wszystkich reżyserów, scenarzystów, producentów, producentów wykonawczych, montażystów i operatorów. Oznacza to spadek o 2 punkty procentowe z 24% w 2022 r.
W dłuższej perspektywie oznacza to wzrost o zaledwie 5 punktów procentowych od 1998 r. Dlaczego kobiet w przemyśle filmowym jest tak mało? Dlaczego jest ich więcej w telewizji? A może to fałszywy obraz? I co zmienił ruch Me Too?
O tym w najnowszym odcinku naszego podcastu opowiada Katarzyna Czajka-Kominiarczuk, autorka bloga Zwierz Popkulturalny!
Autorka Zwierza jest też gospodynią cyklu „POPkulturalnie” w Klubie Outriders w Warszawie, w ramach którego opowiada o społecznej historii kina. Kolejne spotkanie już 23 maja. Zapraszamy! Więcej informacji na stronie internetowej Klubu.
Jakie tajemnice kryje mózg człowieka? [Magazyn #313]
Zapraszamy na 312. wydanie Magazynu Outriders, w którym co tydzień przybliżamy ciekawe i istotne, ale niepopularne informacje ze świata. Gotowi?
W tym numerze posłuchacie m.in. o:
rozwoju zielonej energii i „suszy wiatrowej”,
zmianach na światowych rynkach metali,
postępach w technologii i robotyce,
rewitalizacji europejskich rzek,
obecności botów w sieci,
osi zła 2.0.
Jakie „supermoce” ma człowiek? [Magazyn #312]
Zapraszamy na 312. wydanie Magazynu Outriders, w którym co tydzień przybliżamy ciekawe i istotne, ale niepopularne informacje ze świata. Mówimy o nim, że to newsletter z najbardziej nieklikalnymi informacjami ze świata. I coś w tym jest!
W tym numerze posłuchasz m.in. o:
- supermocach człowieka,
- stanie populacji ptaków na świecie,
- miastach przyszłości,
- ewolucji dronów,
- strajkach lekarzy na świecie,
- prześladowaniach sunnitów w Iranie.
Jak zwiedzać Islandię? Overtourism i świadome podróżowanie
Na niecałe 400 tysięcy mieszkańców, Islandię odwiedza co roku dwa i pół miliona ludzi.
Dlaczego Islandia tak fascynuje, i dlaczego tysiące turystów lecą tam, by oglądać lodowce, wulkany, gejzery i nienaruszoną przyrodę? A może turystyka odcisnęła już swoje piętno na tej magicznej wyspie? Monika Krauze i Maciek Budzich znają Islandię jak własną kieszeń, a mimo to co roku potrafi ich ona zaskoczyć. Wracają tam, organizują wyprawy i edukują, jak jeździć tam z głową i czasem mniej utartymi szlakami, niekoniecznie pokrywającymi się z miejscami znanymi z Instagrama.
O tym wszystkim opowiadają w nowym odcinku Outriders Podcast. Zapraszamy!
fot. na okładce: #ProjektIslandia
Jak dotyk pomaga osobom z zaburzeniami psychicznymi? [Magazyn #311]
To jest Magazyn Outriders, w którym co tydzień przybliżamy ciekawe i istotne, ale niepopularne informacje ze świata. Mówimy o nim, że to newsletter z najbardziej nieklikalnymi informacjami ze świata. I coś w tym jest ;)
W tym wydaniu posłuchasz m.in. o:
wpływie klimatu na transpłciowe pracownice,
AI w kredytach bankowych,
państwach przeciwko NGO-som;
Saamach i Masajach w obronie przyrody,
dotyku i diecie keto w zdrowiu psychicznym,
nowoczesnych przeszczepach narządów.
Miłego słuchania!
Jak wygląda życie w Saharze Zachodniej? Okupacja, prawa kobiet, życie codzienne
Sahara Zachodnia zwana jest ostatnią kolonią w Afryce. W dzisiejszym odcinku nagrodzona Piórem Nadziei Amnesty International autorka bloga „Polka na Pustyni” Lena Khalid opowiada o najlepiej wykształconym narodzie Afryki i życiu pod okupacją, prawach kobiet i feminizmie Saharyjek oraz o najdłuższym pasie minowym na świecie, który rozdziela mieszkańców nieuznawanego państwa.
Dlaczego Lena, która mieszkała na terenie Sahary Zachodniej, zaangażowała się w aktywizm na jej rzecz? Jak tam trafiła? I dlaczego zdecydowała się edukować innych na temat islamu?
Zapraszamy na najnowszy odcinek Outriders Podcast!
Hyperloop, tunel Sela i nowe kino lesbijskie [Magazyn #310]
Rzadko bywają takie dni, w których jest dużo powodów do świętowania. A mijający tydzień obfitował w różnego rodzaju święta. 1 kwietnia – to on sprawdził się w tej roli najlepiej i zapewnił nam swoiste świąteczne kombo. Mieliśmy Poniedziałek Wielkanocny, czyli lany poniedziałek, który wiele osób świętowało na warszawskiej nowo otwartej kładce pieszo-rowerowej. 452 m wypełnione ludźmi wyglądały bardzo imponująco z okolicznego mostu, a w mediach społecznościowych wiele można było przeczytać o dominacji rowerzystów nad pieszymi. Od 1 kwietnia uczniowie klas 1–3 przestali dostawać prace domowe, a uczniowie starszych klas podstawówki nie muszą mieć zadawanych prac domowych i nie będą za nie oceniani. Do tego 1 kwietnia to nasz rodzimy prima aprilis, ale też Dzień Głupców (Wielka Brytania), Dzień Kwietniowej Ryby (Francja), Dzień Kłamstwa (Portugalia) czy po prostu 1 kwietnia (Niemcy).
Choć robienie sobie żartów może być dobre każdego dnia, od mediów wymaga się jednak czegoś innego. Powagi, odwagi, rzetelności, prawdy etc. Jednak… one również podążają za primaaprilisowym trendem, i to od wielu lat.
W 1962 r. szwedzka i wówczas czarno-biała telewizja Sveriges Television AB wyemitowała specjalny program o tym, jak dzięki umieszczeniu przed telewizorem np. nylonowej pończochy, można uzyskać kolorowy obraz. W filmie dokładnie opisano zachodzące zjawiska fizyki, a spróbowały tego tysiące ludzi. Tego samego dnia, ale w 1957 r., telewizja BBC poinformowała o obfitych zbiorach spaghetti. Makaron pojawił się na krzewach w Szwajcarii, a w telewizji można było zobaczyć, jak ludzie zbierają plony. Z kolei 1 kwietnia 1977 r. „The Guardian” opublikował materiał o archipelagu San Serriffe na Oceanie Indyjskim. Wiele osób uwierzyło, że to rajskie miejsce istnieje i stanie się konkurencją dla Malediwów czy Seszeli. W Polsce także nie brakowało ciekawych historii, ja lubię tę od portalu wawalove.pl, według którego Praga (dzielnica) ma się odłączyć od Warszawy i zostać wolnym miastem.
Wszystkie te informacje dowodzą, że 1 kwietnia jest nam potrzebny, ale dobrze by było, aby występował tylko raz w roku. Czas więc wrócić do informacji, które z żartami nie mają nic wspólnego. Miłego słuchania :).
W dzisiejszym numerze posłuchasz m.in. o:
cyfrowych przestępstwach w e-biznesie,
strategicznie ważnym tunelu Sela,
wyjątkowo wydajnej fotowoltaice,
nowym kinie lesbijskim,
drewnie z drukarki 3D,
braku równości w pracy.
Jak turystyka zmienia Nepal? Himalaje Magdy Jończyk
Magda Jończyk, fotografka, podróżniczka i organizatorka trekkingów w Himalajach i Karakorum w tym odcinku naszego podcastu opowiada o tym, jak trafiła w góry wysokie, co ją w nich zafascynowało i dlaczego wciąż tam wraca. Przygląda się, jak masowa turystyka zmieniła Nepal, co utraciliśmy przez komercjalizację gór i czy mamy prawo pouczać lokalnych mieszkańców co do tego, jak wykorzystują góry, w których żyją. To wszystko podlane ciekawostkami na temat górskiej fotografii, kultury Szerpów oraz innych mieszkańców Nepalu i Pakistanu, a także faktami zza kulis wycieczek w góry najwyższe i ich podnóża. Zapraszamy!
Caporalato, LGBTQ+ w sieci i muzyka dla koralowców [Magazyn #309]
To jest Magazyn Outriders, w którym co tydzień przybliżamy ciekawe i istotne, ale niepopularne informacje ze świata. Mówimy o nim, że to newsletter z najbardziej nieklikalnymi informacjami ze świata. I coś w tym jest. W tym numerze przeczytasz m.in. o podwodnej bazie Sentinel, paliwie lotniczym wytwarzanym przez mikroby czy zrównoważonym ryżu.
Zanim jednak o tym… Jak się masz przed świętami/dniami wolnymi? My czekamy na te kilka dni spowolnienia, ponieważ powiedzieć o ostatnim tygodniu, że był dla nas pracowity, to jakby nic nie powiedzieć. Od zeszłego czwartku przez cały tydzień (poza jednym dniem) organizowaliśmy wydarzenia w Outriders Klubie oraz współorganizowaliśmy Szlakiem Wody Festiwal we Wrocławiu. Do tego normalnie powstawał Magazyn, opublikowaliśmy kolejny odcinek podcastu i pracowaliśmy nad następnymi interaktywnymi reportażami. Ironizowałam nawet, że ludzie po 40. nie powinni rzucać się na tak głęboką wodę (myślę o sobie). Ale rzuciliśmy się i w sumie ciągle rzucamy.
Pamiętasz, jak w zeszłym tygodniu wspominałam w tym miejscu, że jesteśmy zmuszeni zmienić nasz model finansowania i potrzebujemy Twojego większego wsparcia i zaangażowania? Obiecałam też, że co tydzień będziemy pokazywać, jak wygląda sytuacja. Aktualnie mamy 55% środków (stan na 28.03 godz. 15.00) na wydawanie Magazynu. Nie poddajemy się, działamy i walczymy o więcej. Mamy czas do końca czerwca. I w tym miejscu dziękujemy naszemu nowemu patronowi Maksymilianowi Górskiemu.
Życzymy Ci udanych świąt lub po prostu dobrych dni, spędzonych w sposób, który jest dla Ciebie nalepszy.
A ten numer powstał dzięki Grześkowi Kurkowi i Kasi Pasierbik, Sarze (fact-checking), Lenie i Julii (korekta) oraz pani Krysi (okładka). Pamiętaj, że Magazynu możesz słuchać w swojej ulubionej aplikacji podcastowej.
Pozdrawiam i do usłyszenia za tydzień
Ania Górnicka
W dzisiejszym numerze przeczytasz m.in. o:
podwodnej bazie Sentinel,
warunkach prawidłowego rozwoju mózgu,
paliwie lotniczym dzięki mikrobom,
pracy niewolniczej we Włoszech,
szykanach wobec społeczności LGBTQ+,
zdrowym odżywianiu i zrównoważonym ryżu.
Jeszcze jedna piosenka [Reportaż Outriders]
Ukraińska muzyka niezależna podczas wojny.
Wojna zmieniła życie wszystkich mieszkańców Ukrainy. Na pierwszym planie znalazły się podstawowe potrzeby — bezpieczeństwa, schronienia, ucieczki. Ale z biegiem czasu coraz ważniejsze stało się też bycie razem — a dla niektórych, artystów, muzyków, animatorów, to kultura stała się sposobem na przetrwanie. Osobiste, wspólnotowe, patriotyczne.
Pisanie muzyki, granie, komponowanie. Organizowanie imprez. Zbiórki dla armii. Jak wygląda niezależna scena w Ukrainie? Jak muzyka i jej twórcy organizują się w czasie wojny? Jak pisze się piosenki w miastach pod ciągłym ostrzałem? I czy metro to dobre miejsce na event?
Posłuchajcie o niezależnych scenach Odessy, Charkowa, Dniepru i Lwowa. Poznajcie artystów. Posłuchajcie muzyki. Zapraszamy na najnowszy reportaż audio Outriders.
Rozmawiali z nami: Anton Nazarko z kolektywu Some People, Evgen Gonchar z wytwórni DniproPop, Maria Zaitsova, managerka Klubu 119, Alina Khanbabaieva z Radia Nakypilo, Hlib Kovaliov z zespołu Kh8, Igor, właścicel baru Kazka w Charkowie oraz członkowie zespołu Nazva.
Jak pszczoły samotki pokonały Pacyfik? [Magazyn #308]
Jest piątek, więc jak zwykle od ponad sześciu lat o godzinie 8.00 wysyłamy Magazyn Outriders (dawniej Outriders Brief). Czy lubimy go tworzyć? Bardzo. I to nie dlatego, że praca nad nim jest zajmująca, bo co tydzień wiemy, co będziemy robić każdego dnia, i jest to przewidywalna, a często też żmudna praca. (Wyobraź sobie, że robisz to samo od sześciu lat!) Co tydzień jednak zdobywamy wiedzę i informacje, które nie miałyby szansy do nas trafić, gdybyśmy nie wydawali Magazynu. A do tego możemy je wyselekcjonować i przekazać Tobie.
A dla nas najważniejsze jest to, że Magazyn trafia do Ciebie oraz innych czytelniczek i czytelników, którzy wymagają od mediów więcej. Nie potrzebują tego, co mogą znaleźć wszędzie. Idą dalej. I za to Ci dziękujemy, że jesteś z nami. Praca dla Ciebie jest dla nas zawsze największą motywacją. 40 tys. ludzi, którzy chcą więcej, chcą rozumieć i wiedzieć, co się dzieje na świecie, to niebagatelna liczba, wszystko się jednak zmienia, w Outriders również. Ponieważ istnieją tak przyziemne sprawy jak pieniądze, budżet i system finansowania.
Słowo o zmianach. Być może już je zaobserwowałaś/zaobserwowałeś, czytając to wydanie. Po pierwsze… moja twarz pojawiła się na górze. Wiesz, co to oznacza? (Nic strasznego ;)). Co tydzień będę pisać w tej rubryce i poruszać różne tematy, które mogą być, mam nadzieję, ciekawym wprowadzeniem do Magazynu. A po drugie… widzisz ten pasek poniżej? Obecnie mamy połowę środków na wydawanie Magazynu. Posiadamy fundusze na niego do końca czerwca, ale potem będziemy musieli reagować. To nie szantaż, chęć wzbudzenia litości czy strachu. Po prostu walczymy o Magazyn. Dlatego co tydzień będziemy pokazywać, jak wygląda sytuacja, ciekawi, czy się zmieni. To jedno jest akurat w Twoich rękach :). Mamy dobrą energią i wierzymy, że jest to nowy początek, nie koniec.
Miłego czytania tego numeru. Jeśli masz ochotę podzielić się z nami swoimi przemyśleniami, napisz, odpowiadając na tego maila. Wydanie stworzyli Grzegorz Kurek i Kasia Pasierbik przy wsparciu Sary (fact-checking) oraz Leny i Julii (korekta), a okładkę narysowała niezawodna pani Krysia.
Pozdrawiam serdecznie
Ania Górnicka
współzałożycielka i redaktorka naczelna Outriders
W dzisiejszym numerze posłuchasz m.in. o:
pszczołach samotkach
tytoniu w Zimbabwe
AI w medycynie
karze śmierci w Iranie, Pakistanie i USA
skandalach politycznych w Japonii
sposobach na oszczędne życie
Jak kraje NATO przygotowują się na nowy konflikt zbrojny?
Pełnoskalowa inwazja Rosji na Ukrainę zmieniła nasze postrzeganie bezpieczeństwa — kwestia ta była jedną z trzech najważniejszych, które decydowały o tym, na kogo oddamy głos w październikowych wyborach. Wojna zmieniła też podejście do bezpieczeństwa decydentów wielu krajów Europy. Pomoc wojskowa, reformy armii, odstraszanie militarne rozgościły się na czołówkach gazet, wkraczając do dyskusji nie tylko eksperckich, ale też politycznych, a nawet codziennych, domowych.
Co zmieniło się w ciągu ostatnich dwóch lat? Jakie działania podejmowane są przez NATO, jakie przez kraje Europy? Na co powinniśmy być gotowi w sensie społecznym — czego żądać od decydentów, czego oczekiwać? I jak w nowej rzeczywistości swoje role widzą tacy politycy, jak Donald Trump, Emmanuel Macron czy Olaf Scholz?
O tym w najnowszym odcinku Outriders Podcast opowiadają dr Wojciech Lorenz i dr Piotr Śledź.
Ibogaina, Lakszadiwy i aplikacja na pomoc uwięzionym [Magazyn #307]
Cześć!
W dzisiejszym numerze posłuchasz m.in. o:
zastosowaniu meduzy Aequorea victoria w kryminalistyce,
kryzysie ekonomicznym w Egipcie, Argentynie i na Kubie,
sytuacji, gdy Europie skończy się żywność,
ibogainie i motylach a zdrowiu psychicznym,
pracy hybrydowej i podwyżkach,
aplikacji, która ratuje ludzi z więzień.
Jak Francja wprowadziła aborcję do konstytucji?
Francja jako pierwszy kraj w historii wpisała aborcję do swojej konstytucji. W symbolicznym Dniu Kobiet wszystkie Francuski otrzymały prezent, dzięki któremu ich prawo do decydowaniu o ciągłości ciąży będzie zabezpieczone i gwarantowane w ustawie zasadniczej.
We Francji aborcja jest legalna od 1974 roku. Przepisy te weszły w życie kilka lat po opublikowanej, w jednym z francuskich magazynów, petycji feministek, które publicznie przyznały się do popełnienia nielegalnej aborcji. Manifest 343, bo tak nazwano publikację, przyczynił się do wielu kulturowych i społecznych zmian w historii praw kobiet we Francji.
Półwieku później Francja idzie o krok dalej włączając prawo do aborcji do swojej konstytucji, dążąc do bycia wzorem dla innych państw, jak podkreśla prezydent Francji, Emmanuel Macron. Czy taka zmiana była konieczna? Czy bez niej prawa do aborcji we Francji mogłyby być zagrożone? Jak społeczeństwo odnosi się do tej inicjatywy i czy inne kraje są gotowe podążać śladem Francji?
Na te i inne pytania postaramy się odpowiedzieć, rozmawiając z naszymi gośćmi: Amandą Dziubińską i Antoniną Lewandowską.
Prawa kobiet, Carlina corymbosa i azjatyckie 800+ [Magazyn #306]
Niezwykle rzadko rozpoczynamy Magazyn od życzeń, ale też nigdy dotąd Magazyn Outriders nie ukazywał się dokładnie w poranek 8 marca.
Drogie Czytelniczki, Słuchaczki, równości płci i równości prawa w Polsce życzy redakcja Outriders!
W dzisiejszym numerze posłuchasz m.in. o:
prawach kobiet,
gospodarkach w państwach Azji,
rozwiązaniach klimatycznych w Arktyce,
znaczeniu imigrantów dla ekonomii,
eksperymencie w elektrowni jądrowej Fukushima nr 1,
drewnie produkowanym w laboratorium.
Transport – technologie, rozwiązania i rowerowa Europa [Magazyn #305]
Hej! To 305 wydanie Magazyny Outriders, które po raz drugi udostępniamy otwarcie na platformach podcastowych. To był mega ważny tydzień w życiu Outriders - zaprezentowaliśmy się na ważnej konferencji medialnej w Nowym Jorku! Emocje opadają - a o szczegółach i efektach opowiemy za tydzień.
W dzisiejszym numerze posłuchasz m.in. o:
wielkich projektach kolejowych,
sposobach na smugi kondensacyjne,
milionie samochodów elektrycznych,
rowerowych państwach i miastach,
przyjaznym transporcie publicznym,
bezpieczeństwie aut typu SUV i pick-up.
Jak Chiny rozprawiły się z Hongkongiem?
Pekin uzyskał zwierzchnictwo nad Hongkongiem, byłą kolonią brytyjską, w 1997 r., gwarantując regionowi szeroką autonomię zgodnie z formułą „jeden kraj, dwa systemy” co najmniej przez 50 lat — do 2047 r. Jednak zaledwie połowa tego czasu wystarczyła, by formuła ta stała się fikcją, a Hongkong został politycznie całkowicie zintegrowany z ChRL. Stoi za tym wizja XI Jinpinga i jego polityka podporządkowywania Pekinowi ziem, nad którymi kiedyś Chiny miały zwierzchność. Mieszkańcy Hongkongu nie przyglądali się temu biernie — rewolucja parasolek z 2014 r. oraz protesty z lat 2019 i 2020 nie były jednak w stanie zatrzymać tego procesu.
Co stało się z Hongkongiem na przestrzeni ostatnich dwudziestu kilku lat? Jak rozwija się miasto, co stało się z jego mieszkańcami, którzy w większości protestowali przeciwko polityce Pekinu? Jak podporządkowanie ChRL odbiło się na sytuacji społecznej, kulturalnej i ekonomicznej prowincji? O tym w nowym odcinku Outriders Podcast opowiada Marcin Przychodniak, analityk ds. Chin w programie Azja i Pacyfik Polskiego Instytutu Spraw Międzynarodowych.
Optymalizacja orgazmu, zagrożeni „wędrowcy” i drobnoustroje [Magazyn #304]
304. wydanie Magazynu Outriders, naszego cotygodniowego, autorskiego przeglądu zweryfikowanych wydarzeń ze świata. W tym numerze posłuchasz m.in. o zaletach trzymania się za ręce, drobnoustrojach w kryminalistyce, sposobach UE na problemy z migracją, zagrożonych gatunkach wędrownych, efektywnym przemyśle mięsnym w Hiszpanii, bezwizowych granicach Iranu.
Jak AI pomaga chronić środowisko? Fotopułapki, monitoring, prognozowanie
Sztuczna Inteligencja cieszy się nieustającym zainteresowaniem wśród naukowców, przedsiębiorców, entuzjastów technologii i codziennych użytkowników. Wielu z nich zastanawia się nad potencjalnymi ryzykami i szkodami związanymi z wykorzystaniem AI, jak również nad korzyściami, jakie może przynieść.
Chilijski startup „Lemu” wykorzystuje AI i uczenie maszynowe do łączenia darczyńców i inwestorów z projektami z zakresu klimatu, energii i ochrony zagrożonych gatunków. W Afryce jest projekt fotopułapki wykorzystującej AI do zwalczania kłusownictwa.
Ekolodzy dostrzegają w sztucznej inteligencji wielki potencjał do walki ze zmianami klimatycznymi, oferując nowe możliwości w monitoringu, analizie danych, czy identyfikacji gatunków. Czy to wszystko jest w zasięgu naszych możliwości? Z jakimi ograniczeniami technologii musimy się zmierzyć?
Sztuczna inteligencja i ochrona środowisko to jedne z najważniejszych tematów ostatnich lat. A co się wydarzy, gdy połączymy te dwa hasła i czy nasza planeta na tym skorzysta? Nad tym zastanowimy się z trójką naszych gości: Tomaszem Krzywickim, Agnieszką Podobińską i Rafałem Rzepkowskim.
Jak Czechy poradziły sobie z wykluczeniem komunikacyjnym?
W Polsce od lat borykamy się z wykluczeniem komunikacyjnym, które dotyka przede wszystkim mieszkańców małych miejscowości i wsi oraz osób z niepełnosprawnościami, seniorów, dzieci i młodzieży. Takiego problemu nie mają nasi południowi sąsiedzi. Jak z wykluczeniem transportowym walczą Czesi? Jak to możliwie, że praktycznie wszędzie dojedziemy tam pociągiem lub autobusem? Co wpływa na kolejne inwestycje i sposób patrzenia Czechów na transport publiczny?
W tym odcinku pytamy o to dr. Dawida Krysińskiego i Dorotę Chmielewską.
Jak Skandynawia zmniejszyła różnice społeczne dzięki programom socjalnym?
Programy socjalne budzą wiele kontrowersji. Są szeroko omawiane, zwłaszcza przed wyborami, kiedy to politycy chcą przekonać do siebie wyborców różnymi zasiłkami, ulgami, czy nowymi modelami. Ale najważniejszą kwestią jest to, jak takie programy mogą wpłynąć na nierówności społeczne w państwie. Czy rzeczywiście są w stanie poprawić jakość życia obywateli?
Przypadek krajów północnej Europy udowadnia nam, że tak. Modele Norwegii, Danii i Szwecji górują w większości europejskich rankingów, w tym dotyczących ochrony zdrowia, szkolnictwa, czy opieki społecznej.
Powolne wdrażanie projektów, skupianie się na tym, co działa, holistyczne podejścia do problemu i praca lokalnych urzędów sprawia, że poziom życia w Skandynawii jest uznany za bardzo wysoki.
Ale jak ten model wygląda w rzeczywistości? Czy spełnia on swoje założenia i jak wygląda wdrażanie kolejnych pomysłów?
O tym porozmawiamy z naszymi gościniami: dr hab. Agnieszką Sową-Koftą oraz Gosią Dvorakovą.
Świat rzuca palenie? W jaki sposób Europa walczy z uzależnieniem od tytoniu
W lipcu 2024 roku większość państw Unii Europejskiej ma zakazać sprzedaży wyrobów tytoniowych w tradycyjnych punktach handlowych, takich jak sklepy, puby, automaty oraz inne miejsca publiczne. Wiele z krajów już teraz idzie na wojnę z przemysłem tytoniowym i podejmuje kroki w stronę całkowitego zakazu palenia papierosów, zgodnie z unijnymi założeniami strategii ,,endgame". Wśród tych krajów znajdują się między innymi Holandia, Irlandia, Francja, Szwecja, a wkrótce dołączy do nich również Polska.
Jednak obecne regulacje prawne nie nadążają za ewolucją rynku. Oprócz tradycyjnych papierosów coraz większym wyzwaniem stają się nowe produkty zawierające nikotynę: papierosy elektroniczne, saszetki nikotynowe czy jednorazowe e-papierosy, które cieszą się rosnącą popularnością wśród młodych osób.
Jak skutecznie walczyć z tym długoletnim problemem uzależnienia? Jakie nowe regulacje planują wprowadzić poszczególne kraje i jakie jest stanowisko przemysłu tytoniowego? Czy rzeczywiście nie ma już reklam papierosów i jak one wpływają na nasze społeczeństwo? O tych i innych kwestiach porozmawiamy z naszymi gościniami: dr Dominiką Harasimiuk oraz Pauliną Derą.
Po co budować megalotniska? Przypadek Turcji
W kwietniu 2019 r. lotnisko w Stambule przejęło rolę głównego portu lotniczego w Turcji. Według planów ma ono obsługiwać nawet 200 mln pasażerów rocznie.
Powstanie lotniska kosztowało ok. 10,2 mld euro, a budowa trwała 42 miesiące. Jego głównym zadaniem jest rywalizacja z lotniskami w Katarze i Dubaju, by stać się jednym z najważniejszych i największych lotnisk przesiadkowych w tej części świata.
Centralizacja, megalomania, czy może zyski i ekonomia? Dlaczego powstają megalotniska? Czy rzeczywiście wspomagają państwa gospodarczo? Oto pytamy dr Karolinę Wandę Olszowską i Łukasza Malinowskiego.
Jak państwa i społeczeństwa korzystają na turystyce medycznej?
Ludzie poszukują niedrogich i wysokiej jakości usług opieki zdrowotnej - i trudno się temu dziwić. Dlatego popularność turystyki medycznej na całym świecie rośnie. Rynek ten generuje rocznie miliardy dolarów a do najpopularniejszych destynacji należą: Indie, Tajlandia, Turcja, Węgry, a ostatnio także… Kanada.
Pacjenci często decydują się na podróż, aby uzyskać dostęp do procedur i zabiegów, które mogą być zbyt kosztowne lub wymagać długiego czasu oczekiwania w ich kraju. Chociaż turystyka medyczna może zapewnić oszczędności finansowe i skuteczną opiekę, może również powodować problemy, takie jak wyzwania w zakresie dalszej opieki, a także względy etyczne. Czy taka praktyka może odciążyć lokalne systemy opieki zdrowotnej, kierując pacjentów do miejsc o nadwyżce możliwości medycznych? Czy spowoduje lepszą jakość usług i szybszy dostęp do specjalistów?
Gościnie: Anna Białk-Wolf i Nina Manduk-Czyżyk
Jak Estonia zalegalizowała małżeństwa osób tej samej płci?
W 2015 roku Estonia zalegalizowała prawo do rejestrowania jednopłciowych związków partnerskich. Pod koniec 2023 roku parlament przyjął ustawę, która pozwala zarejestrowanym partnerom uzyskać to samo nazwisko. Niezależnie od płci. Ustawa weszła w życie w 1 stycznia 2024 r. Jest to pierwszy postsowiecki kraj, który tego dokonał i drugi (po Słowenii) kraj w Europie Środkowej.
W ustawie, za wyjątkiem małżeństw, wprowadzono możliwość umowy dotyczącej wspólnego życia.
Jak doszło do wprowadzenia tego prawa w Estonii? Jak długo trwały dyskusje, jak zmiany przyjęło estońskie społeczeństwo i czy były one elementem rozgrywek politycznych? Pytamy o to ekspertów: Bartosza Chmielewskiego, analityka ds. państw bałtyckich Ośrodka Studiów Wschodnich i Huberta Sobeckiego związanego ze stowarzyszeniem Miłość Nie Wyklucza, współtwórcę Warszawskiej Deklaracji LGBT+.
Podsumowanie roku 2023. Co wydarzyło się na świecie?
Rok 2023 miał być przełomem dla wojny w Ukrainie. Mimo ubiegłorocznej nadziei konflikt nadal trwa, a poparcie spada. Coraz większy podział na osoby wspierające Ukrainę i tych, którzy są im przeciwni, zmęczenie państw Unii Europejskiej oraz zmniejszenie pomocy militarnej ze strony USA, sprawiło, że kolejne państwa stają się coraz bardziej sceptyczne, a Kijów musi poszukiwać nowej strategii na skupienie na sobie uwagi świata.
Uwagi, która 7 października przeniosła się do Izraela, gdzie nasilił się poważny konflikt z Hamasem. Od początku wojny USA wspiera Izrael, realizując swoją politykę. Tymczasem sąsiedzi Izraela oraz społeczność międzynarodowa jest przeciwna działaniom Netanyahu.
Przez to poparcie Bidena spada, a jesteśmy już na samej mecie kampanii wyborczej Stanów Zjednoczonej. Nastroje konserwatywne są coraz bardziej widoczne na świecie. Wzrost poparcia Orbana w UE, wygrane wybory w Holandii przez partię uznawaną za skrajną prawicę.
W 2024 roku ponad 50% społeczeństw międzynarodowych będzie uczestniczyć w wyborach, a wyzwań politycznych jest coraz więcej.
O tym co działo się w 2023 roku, o konfliktach, wojnach i zagraniach politycznych rozmawiamy z naszymi gośćmi – dr Magdaleną Kumelską-Koniecko oraz z dr hab. Jarosławem Macałą.
Czy farmy wiatrowe rozwiążą problemy energetyczne w Europie?
Farmy wiatrowe w Europie stoją przed różnymi wyzwaniami, szczególnie związanymi z brakiem ciągłości. Wytwarzanie energii wiatrowej zależy od warunków pogodowych, co prowadzi do wahań w produkcji. Kraje takie jak Niemcy i Dania stosunkowo skutecznie poradziły sobie z tymi wyzwaniami, wdrażając zaawansowane systemy zarządzania siecią i inwestując w technologie magazynowania energii. Inne kraje, między innymi Polska, borykają się z trudnościami wynikającymi z większego uzależnienia od tradycyjnych źródeł energii i wolniejszego wdrażania energii odnawialnej, podczas gdy Unia Europejska ustala nadrzędne przepisy i cele, aby promować przejście na zrównoważoną energię we wszystkich państwach członkowskich.
O tym, jak kraje Europy przechodzą na OZE i w których krajach wiatrowe farmy przyjęły się lepiej, rozmawiamy z naszymi ekspertami: Jakubem Wiechem i Wojciechem Jakóbikiem.
Jak Ameryka Południowa walczy z blackoutami?
W ostatnich latach w Ameryce Południowej występują regularne przerwy w dostawie prądu. Wynika to ze starzenia się i niewystarczającej infrastruktury, nieodpowiedniego utrzymania sieci elektroenergetycznych, rosnącego zapotrzebowania na energię elektryczną, które przewyższa rozwój nowych mocy wytwórczych i przesyłowych.
Dodatkowo występujące tam ekstremalne warunki pogodowe, burze czy susze, mogą obciążać infrastrukturę energetyczną, powodując zakłócenia. Wreszcie kwestie polityczne i regulacyjne w niektórych regionach mogą przyczyniać się do niestabilności środowiska energetycznego, wpływając na niezawodność systemów elektroenergetycznych w Ameryce Południowej.W 2019 roku ogromna awaria odcięła prąd w Argentynie, Urugwaju, a także części Brazylii i Paragwaju. W dwóch pierwszych państwach energii elektrycznej pozbawionych zostało około 50 milionów ludzi.
Urugwaj opiera na Argentynie – trzecim co do wielkości dostawcy energii a Ameryce Łacińskiej – znaczną część swoich potrzeb energetycznych. Kraj ten inwestuje też w odnawialne źródła energii, jak energia wiatrowa i słoneczna. Tymczasem w tym roku duży blackout dotarł do Brazylii. O tym jak z problemem blackoutów radzi sobie Ameryka Południowa, rozmawiamy z ekspertami, profesor Katarzyną Dembicz – geografką i latynoamerykanistką oraz doktorem Michałem Stelmachem – politologiem i latynoamerykanistą.
Czy Singapur ma idealny system emerytalny?
Singapur, tętniące życiem miasto-państwo na skrzyżowaniu Azji, szczyci się wyjątkową mieszanką nowoczesności i tradycji. W stosunkowo krótkim czasie stał się światową potęgą gospodarczą, po tym jak w połowie lat 60 XX wieku uzyskał niepodległość. Od tego czasu przeszedł szybki rozwój i plasuje się na czołowych miejscach w globalnych rankingach gospodarczych.
Zaangażowanie kraju w wysoki poziom edukacji, rola rządu w polityce równości oraz stawiany przez wielu za przykład system emerytalny stawia ten kraj w pierwszym rzędzie prężnie rozwijających się gospodarek.
O tym, jaki jest to kraj i czy może być on stawiany za przykład, m.in. jeśli chodzi o system emerytalny, porozmawiamy z naszymi gośćmi, doktorem Łukaszem Jasińskim i doktorem Stanisławem Kozłowskim.
Twierdza Europa. Czy mury na granicach Europy zatrzymają migrację? [Reportaż]
Unia Europejska, której polityka wspierała migrantów w czasie kryzysu związanego z napływem uchodźców w 2015 r., obecnie odgrodziła się przy pomocy ponad 2 000 kilometrów ogrodzeń granicznych. Generowane są ukryte koszty, a dynamika europejskiego pogranicza wciąż ewoluuje. W wyniku wewnętrznych podziałów i nasilenia się skrajnie prawicowych nastrojów w następstwie kryzysu związanego z napływem uchodźców w 2015 r., praktycznie wszystkie rządy Unii Europejskiej, bezpośrednio lub pośrednio, opowiedziały się za tworzeniem barier mających na celu powstrzymanie napływu migrantów i osób ubiegających się o azyl. Zaczęło się od drastycznych i budzących powszechną krytykę działań węgierskiego rządu, kierowanego przez Viktora Orbána, który w tym samym roku znacznie wzmocnił ochronę granicy z Serbią.
Ostatecznie jednak reakcja ta przekształciła się w nadrzędną strategię kształtującą europejską politykę migracyjną w ciągu ostatnich ośmiu lat.Reperkusje powstania nowych murów „Europy Twierdzy” nie uderzają jedynie w tych, którzy chcą je przekroczyć. Wzdłuż tych linii podziału kumulują się wyzwania dla gospodarki, ekosystemu i mieszkańców przygranicznych społeczności, których skargi często schodzą na dalszy plan pośród starć przeciwstawnych narracji skupionych na zagrożeniu migracyjnym lub cierpieniu uchodźców. Jednocześnie zyski finansowe zarówno kompleksu przemysłu kontroli granicznej jak i przemytników ludźmi wciąż rosną.
Oto niektóre z historii płynące z terytoriów, których niegdyś jednolity obszar został podzielony murami granicznymi. W tym audioreportażu przedstawiamy historie ludzi, którzy przekroczyli granice, mieszkańców terenów przygranicznych i próbujemy odpowiedzieć na pytanie, kto na murach zarabia najwięcej.
Audioreportaż przygotowany został wraz z grupą reporterów z Hiszpanii i Grecji.
Jak AI pomaga w walce z hejtem i mową nienawiści? Przykład Niemiec i USA
W Europie kwestia mowy nienawiści staje się coraz większym problemem w związku z narastającymi konfliktami i polaryzacją społeczną. Wzrost retoryki, która dzieli i języka dyskryminującego stwarza zagrożenie dla spójności społecznej i bezpieczeństwa jednostek.
Kraje Europy w różny sposób starają się nadzorować i kontrolować komunikaty pojawiające się m.in. w mediach społecznościowych. Czy coraz bardziej rozwijająca się sztuczna inteligencja może odegrać kluczową rolę w sprostaniu temu wyzwaniu poprzez opracowanie zaawansowanych narzędzi do monitorowania i analizowania komunikacji w Internecie, wykrywania wzorców mowy nienawiści i ułatwiania szybszych reakcji władz? Znalezienie właściwej równowagi między wykorzystaniem sztucznej inteligencji do skutecznego moderowania a unikaniem niezamierzonych uprzedzeń pozostaje kluczowym aspektem wdrażania takich technologii w walce z mową nienawiści.
O tym rozmawiamy z naszymi goścmi, profesorem Michałem Bilewiczem – psychologiem społecznym z Centrum Badań nad Uprzedzeniami Uniwersytetu Warszawskiego oraz doktor Anną Tatar, przedstawicielka antyrasistowskiego Stowarzyszenia „NIGDY WIĘCEJ”.
Sztuczna rzeka w Afganistanie. Jak kraj walczy z kryzysem klimatycznym?
Bank Światowy przewiduje, że w Afganistanie z powodu kryzysu klimatycznego nastąpi ocieplenie wyższe niż średnio na świecie. Prowadzi to i będzie prowadzić do ogromnych susz na terenie kraju.
Przed przejęciem władzy przez talibów rządy międzynarodowe i organizacje pozarządowe podejmowały próby mające na celu rozwój zdolności Afganistanu w zakresie gospodarki wodnej i przystosowania się do zmian klimatu. Polityczne wstrząsy i przejęcie władzy przez talibów powodują jednak, że sprawy klimatyczne schodzą na dalszy plan, a już teraz większość mieszkańców boryka się z brakiem bezpieczeństwa żywnościowego. Żeby poprawić tę sytuację, obecnie w Afganistanie budowany jest kanał Qosh Tepa – docelowo największa sztuczna rzeka na pustyni w Azji.
W jaki sposób Afganistan próbuje walczyć ze zmianami klimatu w obliczu dużych zmian politycznych i dlaczego talibowie protestowali z powodu wykluczenia Afganistanu ze szczytu klimatycznego COP27? O tym porozmawiamy z naszymi gośćmi: Jagodą Grondecką, dziennikarką i Pawłem Szypulskim, dyrektorem programowym Greenpeace Polska.
Jak hip-hop wpływa na zdrowie psychiczne? O muzyce i młodych słuchaczach
Jak muzyka współczesna, w tym rap czy hip-hop, wpływa na zdrowie psychiczne młodych? Jak wynika z badań przeprowadzonych na Uniwersytecie Północnej Karoliny najpopularniejsze piosenki rapowe w Stanach Zjednoczonych coraz częściej nawiązują do depresji i trudności psychicznych. Czy teksty dot. samooceny, szczerości nt. osobistych problemów i psychicznej odporności mogą stanowić inspirację dla młodzieży? Jaką rolę w ich życiu pełni muzyka? O tym, czy muzyka może służyć jako terapeutyczny sposób wyrażania siebie i tworzenia więzi rozmawiamy z dr. Michałem Lutostańskim i dr Marią Chełkowską–Zacharewicz.
Śmiercionośny kryzys w USA - jak kraj walczy z uzależnieniem od opioidów?
Opiaty i opioidy to szeroko stosowane w medycynie leki przeciwbólowe. Najsilniejszym jest 100 razy mocniejszy od morfiny fentanyl. Dziś nikt nie wyobraża sobie np. medycyny paliatywnej czy anestezjologii bez użycia tych leków. W USA wywołały one jednak kryzys, który zaczął się w latach 90. i trwa do dziś. Kryzys, który dotyka wszystkich grup społecznych. W jego rozpętaniu ogromną rolę odegrała rodzina Sacklerów, właściciele firmy Purdue Pharma, którzy wprowadzili na rynek lek OxyContin. Nadużywanie opioidów przepisywanych na receptę było pierwszą falą epidemii, trwającą mniej więcej do 2010 r. Przez kolejną dekadę głównym problemem był wzrost uzależnienia od heroiny. Obecnie, dzięki niskim kosztom produkcji i niezwykłej mocy, prym wiodą opioidy syntetyczne – a zwłaszcza fentanyl. Czy USA wyciągnęły wnioski z tysięcy śmierci spowodowanych nadużywaniem opioidów? Jak wygląda amerykańska legislacja w tym zakresie i czy popularny fentanyl, wielokrotnie mocniejszy niż heroina, może dotrzeć także do innych krajów? O tym rozmawiamy z dr. Erykiem Matuszkiewiczem oraz Magdaleną Bazylewicz.
Jak Australia legalizuje psychodeliki. Czy to rewolucja w leczeniu psychiatrycznym?
Australijska agencja ds. leków (TGA) w lutym tego roku podjęła decyzję w sprawie legalizacji medycznej MDMA i psylocybiny. Mają ona być wsparciem w leczeniu schorzeń psychicznych. Decyzja była poprzedzona kilkuletnią analizą badań oraz konsultacjami z ekspertami. Przepisy weszły w życie latem 2023.
Niektórzy naukowcy obawiają się, że decyzja była podjęta za szybko a inni, że powinna zapaść już wiele lat temu.
O tym, dlaczego psychodeliki powodują tyle kontrowersji, w jaki sposób pomogły, a może zaszkodziły Australii i czy za nimi pójdą kolejne kraje rozmawiamy w najnowszym odcinku Outriders Podcast.
O tym porozmawiamy z goścmi – Magdaleną Dąbkowską, koordynatorką programu polityki narkotykowej Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka i Maciej Lorenc, autor książki „Czy psychodeliki uratują świat?" i tłumacz wielu książek poświęconych substancjom psychodelicznym.
Jak Chiny kontrolują internet oraz AI i czy Europa powinna brać z nich przykład?
Prezydent Chin zgłosił żądanie stworzenia wzmocnionej „bariery bezpieczeństwa” otaczającej krajowy Internet. Środek ten opiera się na istniejącej wielkiej chińskiej zaporze ogniowej, czyli na cyfrowej fortecy, która znana jest z surowej cenzury. Surowe przepisy chińskie już spowodowały wycofanie się gigantów technologicznych. Ale ten ruch może pomóc wzmocnić cyberobronę kraju w przypadku ataków na krytyczną infrastrukturę.
Chińska Administracja Cyberprzestrzeni będzie nakładać na firmy produkujące narzędzia oparte o AI obowiązki w postaci czyszczenie zbiorów danych, które stolica uzna za dezinformację.
Chiny regulują również rozpoznawanie twarzy. Nowe prawo ma wprowadzić zakaz wykorzystywania narzędzi do rozpoznawania osób w oparciu o parametry przynależności etnicznej lub rasowej, będzie to też dotyczyło stanu zdrowia. Czy Chiny chcą naśladować zachodnie standardy? W jaki sposób cenzura i ograniczenie internetu może być rozwiązaniem dla tak ogromnego kraju. Czy nowe przepisy mogą być rozluźnieniem państwa opresyjnego?
O tym porozmawiamy z naszymi goścmi: Gosią Fraser, dziennikarką specjalizującą się w zagadnieniach prywatności i cyberbezpieczeństwa oraz Adamem Heartle, specjalistą ds. bezpieczeństwa informatycznego.
Jak Japonia i Korea radzą sobie z problemem starzejących się społeczeństw?
Kraje Azji Wschodniej borykają się z problemem najszybciej starzejących się społeczeństw i najniższych wskaźników urodzeń na świecie. Korea Południowa jest na dobrej drodze do tego, aby do 2025 r. stać się społeczeństwem, w którym odsetek osób w wieku 65 lat i więcej osiągnie 20% całej populacji. W Japonii już teraz co dziesiąty mieszkaniec jest w wieku 80+. Starzenie się ludności krajów tego regionu ma wpływ na wszystkie dziedziny życia. W jaki sposób kraje te mierzą się z wyzwaniem, jakim jest starzenie się społeczeństw oraz czy możliwe jest jeszcze odwrócenie tego trendu?
O tym porozmawiamy z naszymi goścmi Marcinem Jacobym, sinologiem i tłumaczem oraz Bartoszem Wojciechowskim, japonistą.
Z biegiem rzeki. Życie Odry po katastrofie. [Reportaż]
Odra to graniczna rzeka Polski i Niemiec, druga najdłuższa rzeka w Polsce, jedna z najdzikszych rzek w Niemczech i jedna z najbardziej uregulowanych wielkich rzek Polski.
W ostatnich miesiącach przygotowywaliśmy materiał specjalny, w którym przyglądamy się temu, co wydarzyło się latem 2022 roku na Odrze. Wtedy media w całej Polsce zaczęły informować o wyławianiu setek ton martwych ryb i małży. Rozmawiamy z aktywistami rzecznymi, mieszkańcami i naukowcami o tym, kto jest odpowiedzialny za tę katastrofę, co można zrobić, żeby Odra wróciła do zdrowia i jaka w tym wszystkim jest rola człowieka?
Projekt jest współfinansowany ze stypendium dziennikarskiego Fundacji Współpracy Polsko-Niemieckiej.
Czy edukacja międzykulturowa to przyszłość Europy? Doświadczenia i wnioski
O edukacji międzykulturowej mówi się w Polsce coraz więcej. Ma ona dawać szanse chronienia i rozwoju poszczególnych kultur, a jednocześnie ma również sprzyjać wzajemnemu poznaniu i zbliżeniu różnych grup. W naszym coraz bardziej wielokulturowym społeczeństwie coraz bardziej konieczne staje się uwzględnienie tego w programie nauczania.
Taka edukacja ma przed sobą wiele wyzwań. W społeczeństwach, które są targane przez konflikty, często problemem jest respektowanie odmienności narodowej, kulturowej, wyznaniowej lub rasowej. Jak zatem taką edukację rozpopularyzować, jak z wyzwaniami radzą sobie różne kraje Europy oraz jaka jest w tym wszystkim sytuacja w Polsce, uwzględniając wybuch pełnoskalowej wojny w Ukrainie w lutym zeszłego roku?O tym porozmawiamy z ekspertkami: dr Urszulą Mankowską-Manistą oraz Magdaleną Konczal
Czy wielkie imprezy masowe się opłacają? Doświadczenia, zyski i straty
Być może nie ma ważniejszych decyzji w zakresie organizacji imprez masowych, niż decyzje o zorganizowaniu lub ubieganiu się o organizację wielkich wydarzeń, jakimi są Mistrzostwa Świata w piłce nożnej czy Igrzyska Olimpijskie. Gospodarze i organizacje ubiegające się o takie wydarzenia przeważnie bardzo mocno podkreślają pozytywne skutki takich wydarzeń. Ale imprezy masowe to także masowe inwestycje. Ogromne liczby zarówno pod względem kosztów, jak i korzyści, rodzą pytanie czy warto organizować megawydarzenia oraz jakie wyzwania stoją przed organizatorami takiego rodzaju wydarzeń.