Tarjomaan

شوهر اینستاگرامی کسی است که از یک شاخ اینستاگرام عکس می‌گیرد. ماجرا را ساده نگیرید، چرا که حرف از چندین ساعت عکس‌گرفتن در روز است. زندگی با چهره‌های پرطرفدار اینستاگرامی می‌تواند به جهنمی دردناک تبدیل شود چون مداوماً باید در جستجوی زاویه یا موقعیتی برای عکس‌گرفتن باشید و این پروژه تمام نمی‌شود. توی خانه، وقت سفر، طی تعطیلات، همه‌جا و همه‌وقت. ولی نکتۀ دیگری هم هست که شاید شرایط را خوشایندتر کند: کنار همسرتان هستید و پول درمی‌آورید.

مطالعۀ دین‌داری در ژاپن برخی از بنیادی‌ترین پیش‌فرض‌های ما دربارۀ دین را به چالش می‌کشد. پژوهش‌های جامعه‌شناسی دین در ژاپن نشان می‌دهد بیش از هشتاد درصد این مردم به هیچ دینی اعتقاد ندارند. در عین‌حال بیش از هفتاد درصد از آن‌ها خود را پیروی آیین شینتو قلمداد می‌کنند و نزدیک به هفتاد درصد از پیروان آیین بودا هستند. چگونه ممکن است کسی هم بی‌دین باشد و هم پیروی دو دین متفاوت؟

اکتشافات باستان‌شناسی باورهای دیرینۀ دانشمندان را دربارۀ شیوۀ سازماندهی جوامع اولیه برهم زده است تا جایی که امروزه افراد صاحب‌نظر می‌گویند جامعۀ انسانی هیچ شکل «اصلی و اولیه» نداشته و تلاش برای ترسیم چنین جامعه‌ای چیزی جز افسانه‌پردازی نخواهد بود. دیوید گریبر، انسان‌شناس فقید آمریکایی که در سال ۲۰۲۰ درگذشت، از جملۀ همین صاحب‌نظران است و در آخرین کتابش، سپیده‎‌دم همه‌چیز، تلاش می‌کند با استفاده از یافته‌های جدید باستان‌شناسی روایتی جدید از تاریخ بشریت به دست ما بدهد.

وقتی دونالد ترامپ تزریق وایتکس را پیشنهاد  داد، کلیسای جنسیس دو دقیقاً این «آیین مقدس» را اجرا می‌کرد، تا اینکه  چهار نفر از سران کلیسا طی عملیات کوآک هَک به زندان افتادند.

داستان دلبستگی‌های انسان از لحظاتی پس از تولد آغاز می‌شود و تا لحظۀ مرگ نیز ادامه می‌یابد. ما انسانیت و هویت خودمان را بر اساس دلبستگی‌هایمان تعریف می‌کنیم. زندگی‌مان را در راه کسانی که دوستشان داریم سپری می‌کنیم و بیشترین رنج‌ها را وقتی تجربه می‌کنیم که این دلبستگی‌ها آسیب می‌بیند. اما چرا؟ آیا می‌توان دلیل زیست‌شناختی‌ای برای آن‌ها پیدا کرد؟ دلبستگی‌ها چه نقشی در تاریخ تکامل انسانی ایفا کرده‌اند و برای حیات گونۀ ما چه اهمیتی داشته‌اند؟

«یادگیری شخصی» شیوه‌ای از آموزش است که این  روزها بین طرفداران تکنولوژی محبوبیت زیادی دارد. آن‌ها می‌گویند برای  بچه‌ها رایانه‌ای شخصی تهیه کنید و رهایشان کنید در اینترنت تا هر چه  خودشان می‌‌خواهند و هر طور که خودشان دوست دارند بیاموزند. اما پشت این  شیوۀ آموزش خطای فلسفی بزرگی نهفته است: اینکه همه‌چیز را می‌شود با چشم  آموخت. در حالی که مرلوپونتی به ما آموخته است ما نه‌فقط با چشم، بلکه با  تمام بدنمان می‌آموزیم.

در جهانی که معمولاً با ویژگی‌هایی چون تغییر و  تجربه‌های گذرا تعریف می‌شود، اسم‌ها یک استثنا محسوب می‌شوند. آن‌ها  موجودات سرسختی‌اند که جلوی حرکت بی‌رحمانۀ زمان قد علم می‌کنند. سنمان  بالا می‌رود، عنوان شغلی و حتی تابعیتمان عوض می‌شود، اما اسممان همواره با  ما باقی می‌ماند. ویکتوریا پرینسویل، نویسنده‌ای که بحث دربارۀ  اسم‌گذاری‌ها همیشه جایگاه پررنگی در آثارش داشته است در این نوشتار از  جایگاه پر رمزوراز و پیچیدۀ نام‌ها می‌گوید.

بگویید انسان‌بودن یعنی نیکوکاری، بلافاصله  انسان‌ها تمام تلاششان را می‌کنند تا به دیگران شر برسانند. بگویید  انسان‌بودن یعنی آسیب‌زدن، دم‌به‌دم آدم‌ها را می‌بینید که مهربانی می‌کنند  و کمک می‌رسانند. این عصیانِ درونی، این میلِ همیشگی به خلاف جهت شناکردن  از نظر داستایفسکی جزئی از ذات بشر است، میلی که خیلی وقت‌ها خودش را در  قالب رفتارهای جنون‌آمیز و خود‌ویرانگر نشان می‌دهد. گری سال مورسن،  پژوهشگر برجستۀ داستایفسکی، از معنی انسان‌بودن در آثار این نویسندۀ روس  می‌گوید.

همۀ ما کسانی را می‌شناسیم که یا خیلی زیاد در  گذشته زندگی می‌کنند، یا خیلی زیاد نگران آینده هستند. بیشتر افراد در  پایان زندگی‌شان، بیش‌ازهمه، افسوسِ کارهایی را می‌خورند که نکرده‌اند، چون  دربارهٔ پیامد آن کارها نگرانی‌های بیجایی داشته‌اند. بقیۀ افرادی هم که  نسبت به آینده بی‌تفاوت‌اند یا به گذشته اهمیتی نمی‌دهند به آدم‌های نفهم  یا ریسک‌پذیرهای بی‌خِرد تبدیل می‌شوند. گذشته، اکنون، آینده؛ تاریخ،  امسال، دهه‌های پیشِ رو. چطور باید این‌ها را در ذهنمان به تعادل برسانیم؟

اوایل سال ۲۰۲۰ پس از آنکه ویروس کرونا سر و  کله‌اش از چین پیدا شد و به‌سرعت جهان رادرنوردید، سال جدید که آرام شروع  شده بود به‌یک‌باره پرهیاهو شد. مثل این بود که جهان دوباره با مرگ سیاه   روبه‌رو شده باشد و نظریات قدیمی دربارۀ نقش بیماری‌ها در فروپاشی  امپراتوری‌ها، دوباره احیاشد. جان راپلی، پژوهشگر اقتصاد سیاسی در دانشگاه  کمبریج، در این نوشتار از این می‌پرسد که زوال امپراتوری روم و پایان عصر  فئودالیسم اروپایی دربارۀ کووید۱۹و آیندۀ غرب چه می‌تواند به ما بگوید؟

می‌گویند سوگ شبیه اقیانوس است، موج‌موج به  سراغت می‌آید. یا شبیه رودخانه است، گاهی اوج می‌گیرد و گاه فرو می‌نشیند.  اما شاید به «دویدن» هم بی‌شباهت نباشد، دویدنی نه در گریز از سوگ که  همراهِ آن. این دوِ طولانی مسابقه نیست. هیچ‌کس در آن برنده نمی‌شود. هیچ  خط پایان درستی ندارد، اصلاً هیچ‌ پایانی ندارد، اما از جایی به بعد، رنج  ته‌نشین می‌شود و خاطرات خوش‌ جوانه می‌زنند. مونیکا پرلِ، پس از آنکه پدرش  را بر اثر آلزایمر از دست داد، به کندوکاو ارتباطش با سوگ و دویدن، و  پیوند این دو با هم روی آورد.

در روان‌شناسی، شکوفایی را قلۀ خوشبختی‌  می‌دانند، جایی که بیشترین معنا را از زندگی‌مان دریافت می‌کنیم. از آن سو،  افسردگی درۀ تیره‌بختی است، جایی که احساس ناامیدی و بی‌ارزشی می‌کنیم.  خمودگی اما فرزند وسطی و فراموش‌شدۀ سلامت روان است که همه‌گیری کرونا باعث  شده بیش از پیش به چشم بیاید. ویژگی بارز خمودگی این است که علائم یک  بیماری روانی را ندارد، اما تأثیراتش کمتر از آن نیست. آدام گرنت، در این  یادداشت، راه‌های شناسایی این احساس و شیوۀ مقابله با آن را بازگو می‌کند.

جامعۀ ما چنان بر محورِ خریدکردن ساخته شده است که خیلی از وقت‌ها، اگر قصد نداشته باشید چیزی بخرید، اصلاً نمی‌توانید از خانه خارج شوید. همه‌جا، از پارک‌ها و خیابان‌ها و دیوارها تا سایت‌های اینترنتی مملو از دعوت به خرید است. اما، اگر یک‌روز صبح بیدار شویم و ببینیم خرید‌کردن دیگر ممکن نیست، چه می‌شود؟ کتاب جدید جی. بی. مک‌کینون، روزنامه‌نگار مشهور کانادایی، چنین جامعه‌ای را تصویر می‌کند: جامعه‌ای که هم به گذشته‌های دور شبیه است، هم به آینده‌های دور. اما شاید برای امروزمان حرفی داشته باشد.

اسم پلاستیک که می‌آید، همه یاد بطری آب یا  کیسۀ خرید می‌افتند، گرچه واقعیت چیز دیگری است: حدود ۵۰درصد از لوازم  خودروها از پلاستیک درست شده و لباس‌هایمان هم بیشتر از پلی‌استرن‌اند تا  نخ و پنبه. چرا این‌طور نباشد؟ ارزان، سبک، و در دسترس است و از همه  مهم‌تر: راحت می‌شود دورش انداخت؛ همین هم باعث شده تا لکه‌ای از زباله به  وسعت سه برابر کشور فرانسه در وسط اقیانوس آرام ایجاد شود. بااین‌حال،  به‌تازگی گویا همه خطر بحران پلاستیک را حس کرده‌اند. باید پرسید: راه درست  مبارزه با آن چیست؟

هلن فیشر، احتمالاً بیش از هر انسان‌شناس  زیستیِ دیگری، تصور ما را دربارۀ خودمان عوض کرده است. او عمیق‌ترین و  انتزاعی‌ترین احساساتمان را با هورمون‌ها و عصب‌هایمان پیوند زده و دم به  دم، یادآوری کرده که انسان‌ها، قبل از هر چیز دیگر، موجوداتی زیستی هستند.  تحقیقات او دربارۀ عشق که به کمک علوم عصب‌شناختی انجام شده است، بر نیازِ  وجودی ما انسان‌ها به تشکیلِ پیوندهای احساسیِ دونفره و عمیقی تأکید دارد  که لازمۀ تداوم نسل بشر بوده است.

متاورس می‌تواند دنیای زیبایی باشد، اما اگر مهار نشود، واقعیت را بیش‌ازپیش پاره‌پاره خواهد کرد

محل تلاقی رمزارزها، بازی‌ها و سرمایه‌داری

  متاورس یا فراجهان واژه‌ای است که از ترکیب کلمـۀ متا به معنای فرا و ‌بخش سوم کلمۀ universe به معنای جهان به دست آمده است و محیطی کاملاً مجازی یا مجموعه‌ای از تصاویر سه‌بعدی است که همانند لایه‌ای روی واقعیت فیزیکی ما سوار می‌شوند 

مارک زاکربرگ می‌خواهد قهرمان متاورس باشد، زیرا خودش هم می‌داند که فیسبوک ملال‌انگیز است

فیس‌بوک مدتی پیش با تغییر نام خود به متا توجه چند میلیارد نفر از مخاطبانش را به مفهومی جلب کرد که شاید آیندۀ اینترنت امروزی باشد: متاورس. زاکربرگ در یک کنفرانس تلفنی دربارۀ آیندۀ شرکتش گفت: «پیش‌بینی می‌کنم که مردم از مرحله‌ای که ما را، اساساً، یک شرکت رسانۀ اجتماعی بدانند گذر خواهند کرد و به مرحله‌ای می‌رسند که ما را شرکتی متاورسی تلقی کنند». اما متاورس چیست و چرا این‌قدر به آن اهمیت می‌دهند؟

مدیرعامل فیسبوک از علت تبدیل‌شدن شبکۀ اجتماعی‌اش به «شرکت متاورس» می‌گوید

نبرد برای ساخت متاورس جنگی بر سر تاج و تخت است

نقش‌های اندکی در زندگی به اندازۀ پدرومادر  بودن بی‌رحمانه تداوم دارند. پیش از بچه‌دارشدن اغلب ما خودمان را صبور،  مهربان و اهل مدارا می‌دانیم. اما فقط چند سال بچه‌داری این توهمات را از  بین می‌برد و ما خود را عریان می‌بینیم: اهل خشونت، عصبانی و چیزهایی که  حتی فکرش را هم نمی‌کنید. بسیاری از والدین عشق و نفرت توأمان به فرزندشان  را تجربه می‌کنند، اما همواره سعی در انکار آن دارند. آگاهی از این احساس  دردناک است اگرچه گاهی کارکردهایی نیز دارد.

فرض کنید در خیابان با یک کونگ‌فو کار حرفه‌ای  دعوایمان شود. تا ما تصمیم بگیریم که مشت بزنیم یا لگد، طرف با چند ضربۀ  برق‌آسا نابودمان کرده است. حالا فرض کنید می‌خواهید مگسی که ساعت‌هاست در  گوشتان وزوز می‌کند را با دست بکشید. این تلاش هم دستِ کم از دعوا با آن  کونگ‌فو کار ندارد. به محضِ آنکه دستتان را بلند می‌کنید، مگس غیب می‌شود.  سوال اینجاست: چرا کوفگ‌فو کار و مگس اینقدر سریع‌اند؟ یک پژوهشگر می‌گوید  احتمالاً چون آن‌ها در «بُعد زمانی» دیگری زندگی می‌کنند.

احتمالاً همۀ ما دور و برمان آدم‌هایی داریم که  ید طولایی در چرندگویی دارند و از سیاست بین‌الملل تا پزشکی و فضانوردی و  تاریخ و الاهیات برایمان می‌بافند. اما بدبختی واقعی از آنجا شروع می‌شود  که آن چرندگو رئیسمان باشد، یعنی در موقعیتی قرار می‌گیریم که باید  حرف‌هایش را جدی بگیریم و به توصیه‌هایش عمل کنیم. در چنین اوضاعی لازم است  استراتژی دقیقی برای مبارزه با چرندیات بچینیم.

داستان روان‌شناسی مثبت‌گرا بی‌شباهت به داستان  پیدایش ادیان بزرگ جهانی نیست. حدود بیست‌سال پیش، یک روان‌شناس آمریکایی  که عمدۀ شهرتش را مدیون تحقیق دربارۀ سیاهی‌های روح انسان بود، ناگهان  هنگام صحبت با دختر پنج‌ساله‌اش، از خود پرسید: چرا همه از ناخوشی‌های  روانی حرف می‌زنند، اما کسی دربارۀ شادی و شکوفایی چیزی نمی‌گوید؟  روان‌شناسی مثبت‌گرا این‌چنین متولد شد و قدم به قدم به دستورالعملی تبدیل  شد که همۀ جهان را فتح کرد. اما این موفقیت عظیم هزینه‌های بزرگی هم داشت.

چه کسی روی آن را دارد تا به کلِ بشریت بگوید  باید چه احساسی داشته یا نداشته باشند؟ بله، فلاسفه. آنها از زمان رواقیون  در حال قانون‌گذاری برای زندگی احساسی بوده‌اند. کافی است احساسی در دلتان  به وجود بیاید تا سروکلۀ فیلسوفی پیدا شود و مچتان را بگیرد. یکی می‌گوید  «خشمگین» نباش، دیگری «همدلی»تان را احمقانه می‌داند و بسیاری هم می‌گویند  «پشیمانی» اصلاً به درد نمی‌خورد. اما این‌بار نوبت اگنس کالارد استاد  دانشگاه شیکاگوست. او می‌گوید هریک از این احساسات نهایتاً نشانه‌ای از  سلامتی‌اند، اما تنها یک احساس است که هیچ منفعتی ندارد: «نفرت».

زبان بدن همان چیزی است که در تعاملات روزانه  زیاد از آن استفاده می‌کنیم: از سر تکان‌دادن برای آری یا نه گفتن تا  نمادهایی که با انگشتان دستمان خلق می‌کنیم. زبان مشترکی که شکاف‌های زبانی  و فرهنگی ما با غریبه‌ها را پر کند و علاوه بر این وقتی نمی‌توانیم یا  نمی‌خواهیم با کسی سخن بگوییم به آن پناه می‌بریم. آیا زبان اشاره آن‌قدری  که ما فکر می‌کنیم یکسان و در همه جا به یک شکل است؟

حدود ۵۰ سال پیش، روان‌درمانگری که روزانه تا  ۱۶ ساعت کار می‌کرد در نوشته‌ای، در توصیف وضع زندگی‌اش، گفت «فرسوده» شده  است. او این کلمه را بارها از زبان بیمارانش شنیده بود که عمدتاً معتادانی  بودند که هروئین نابودشان کرده بود. رفته‌رفته، فرسودگی ورد زبان همه شد.  معلمان، پرستاران، پزشکان و کارمندان احساس می‌کردند شرایط سبعانۀ کار  زندگی‌شان را سیاه کرده است. بعد توصیه‌ها از راه رسیدند. پنج یا ده یا  بیست راه برای رهایی از فرسودگی. اما آیا واقعاً کسی از فرسودگی نجات پیدا  کرد؟

اشلی میرز، استاد جامعه‌شناسی دانشگاه بوستون،  به لطف ویژگی‌های ظاهری‌اش توانست به مهمانی‌های دیوانه‌واری راه‌ بیابد که  جز مردان پولدار و مدل‌ها کس دیگری امکان ورود به آن‌ها را نداشت.  مهمانی‌هایی که قرار بود خستگی همیشگی این مردان قدرتمند را با افراطی‌ترین  خدمات برطرف کند. تحقیق او سراغ بازیگران مختلفی می‌رود که در این نمایشِ  جلوه‌فروشانۀ ثروت و قدرت نقش ایفا می‌کنند. از کسانی که این مهمانی‌ها را  ترتیب می‌دهند، تا کسانی که به آن‌ها دعوت می‌شوند.

این روزها بازار فروش شادی و خوشبختی داغ است.  هر کسی بساطی پهن کرده و توصیه‌هایی برای رستگارشدن می‌فروشد. آرتور بروکس  می‌گوید نباید در این وضعیت آشفته گیج شد. در طول تاریخ، فقط دو سبک  خوشبختی وجود داشته: یا کسانی که می‌گفتند برای خوشبختی باید راحت گرفت و  لذت برد، یا آن‌هایی که لذت‌گرایی را تحقیر می‌کردند و می‌گفتند خوشبخت کسی  است که به وظیفه‌اش عمل کند. آیا می‌توان این نزاع لذت و فضیلت را حل کرد؟

آن‌ها که در کتاب‌‌خواندن شور و لذتی می‌یابند  معمولاً اولین‌ باری را به یاد می‌آورند که یک کتاب مثل صاعقه به جانشان  خورده است. اولین کتاب‌هایی که عاشقشان می‌شویم معمولاً حس شگفت‌آوری از  آشنایی و صمیمیت برایمان ایجاد می‌کنند. احساس می‌کنیم شخصیتِ آن‌ کتاب  خودِ ماست، اما جسورتر و زبان‌آورتر، و آنچه بر او می‌گذرد همان چیزهایی  است که بر ما گذشته است. بااین‌حال، وقتی بزرگ‌تر می‌شویم، احساسمان به  کتاب‌ها هم عوض می‌شود و آن عشق‌های آتشین جایش را به گفت‌وگو و همدمی عمیق  می‌دهد.

این روزها اکثر ما از فشار و شدت کارها خسته و  فرسوده‌ایم و آرزو می‌کنیم بالاخره روزی برسد که دیگر هیچ کار  زمین‌مانده‌ای وجود نداشته باشد، همه‌چیز سر جایش باشد و بتوانیم لذت زندگی  را بچشیم. راز جذابیتِ تکنیک‌ها و تمرین‌های «مدیریت زمان» هم در همین  است. آن‌ها به ما وعدۀ رسیدن به همۀ کارهایمان را می‌دهند، اما یک چیز را  به ما نمی‌گویند: اینکه «کار» در نظام سرمایه‌داری امروز، ماهیتاً بی‌پایان  است.

تجربۀ حضور در جمعیت معمولاً عمیق و  فراموش‌نشدنی است. حضور در استادیومی چندده‌هزارنفره، راه‌رفتن در کنار  جمعیتی انبوه در تظاهرات، یا شادی‌کردن دوشادوش آدم‌های دیگر در جشنی بزرگ.  همه‌گیری کرونا تجربۀ این حضور در جمع را برایمان ناممکن کرده است، اما آن  خاطره‌ها زنده‌اند. اُلیویا لینگ، نویسندۀ تحسین‌شدۀ بریتانیایی، در سال  حسرت حضور در جمعیت، از معناهای گوناگون جمعیت در آثار ادبی و هنری نوشته  است، از جمعیت‌های شاد، غم‌زده، جسور، ترسان یا سرگردان.

ادوار لویی، نویسندۀ ۲۶سالۀ فرانسوی، سال‌هایی  را به یاد می‌آورد که از پدر خود متنفر بود، کارگر کارخانه‌ای روستایی که  جز سکوت و خشونت و بی‌عاطفگی از او چیزی ندیده بود. ادوار بزرگ شد و پدرش  پیر و بیمار. در گذر سال‌ها او مرحله به مرحله دید که چطور خشونتی که در  کودکی بر او تحمیل می‌شد، شمه‌ای بود از خشونتی عظیم و طاقت‌فرسا که در  درجۀ اول بر پدرش تحمیل می‌شد. پدر او خود قربانی خشونتی بود که اعمال  می‌کرد.

همۀ ‌ما کمابیش درگیر اختلاف نظرهایی شده‌ایم  که در آن بدون اندکی شک و تردید خود را برحق بدانیم و شخص مخالفمان را  اهریمنی خبیث ببینیم. در این موقعیت‌ها فقط پیروزی صددرصدی است که راه‌حلی  ممکن به نظر می‌رسد، پیروزی‌ای که پس از جنگی تمام‌عیار حاصل می‌شود.  آماندا ریپلی، در کتاب جدیدش، می‌گوید وقتی در دام چنین دعواهایی افتادید،  باید به نقطه‌ای که در آن ایستاده‌اید شک کنید. او برای بیرون‌آمدن از  این‌گونه مخمصه‌ها راهکارهایی دارد.

پژوهش‌ها نشان می‌دهند اولین برخوردها نافذترین  شناخت‌ را از ما در ذهن دیگران رقم می‌زند. درواقع، ما یک عمر دست‌وپا  می‌زنیم تا خودمان را بشناسیم، اما گویا هویتمان در یک چشم‌برهم‌زدن  به‌نحوی برق‌آسا برای دیگران برملا می‌شود. آینه، عکس‌، فیلم و صداهای  ضبط‌شده، همگی، فناوری‌هایی هستند که خویشتن ما را افشا می‏کنند و آن خودی  را نشانمان می‌دهند که دیگران می‌بینند و ما نمی‌بینیم. اما چند نفر از ما  تاب چنین مواجهه‌ای را داریم و چرا غالباً از روبه‌روشدن با خودمان فرار  می‌کنیم؟

گوتلیب فیشته، وارث خودخواندۀ کانت، می‌گفت  «نبوغ» امری الهی است، درحالی‌که «جنون» ماهیتی حیوانی دارد. شوپنهاور  تردید داشت که موضوع به همین سادگی باشد، بلکه اساساً ممکن است ماجرا  کاملاً برعکس باشد، اینکه نبوغ و جنون نه دو سوی مقابل، بلکه دو امر  به‌هم‌پیوسته باشند.شوپنهاور برای ارضای کنجکاوی خود دست به کاری  خارق‌العاده زد. او دانشگاه را ترک کرد و، برای آنکه با چشم خودش ببیند، به  دیدار ساکنان تیمارستان رفت، دیداری که به رویه‌ای مداوم بدل شد.

اعداد جذاب‌اند. چه از این بهتر که پدیده‌ای  پیچیده را در قالب چند عدد و رقم ساده و قابل‌فهم برای همه توضیح بدهیم؟  مهم نیست پیش‌بینی انتخابات باشد، اندازه‌گیری تورم، تاثیرگذاری  واکسیناسیون، یا سنجش هوش؛ همه را می‌توان در چند رقم خلاصه کرد. اما کاش  همه‌چیز به همین سادگی بود. وقتی بخواهیم دنیا و پیچیدگی‌هایش را در قالب  اعداد جای دهیم، باید بخش زیادی از جزئیات را دور بریزیم، جزئیاتی که گاهی  اصل داستان‌اند. و ماجرا تازه از اینجا آغاز می‌شود.

حدود ۹۰ درصد انسان‌ها مرتب کافئین استفاده  می‏‌کنند اما کمتر کسی اصلاً کافئین را مخدر به حساب می‌‏آورد، چه رسد به  اینکه مصرف روزانۀ آن را اعتیاد بداند. کافئین موجب افزایش تحرک، کارآمدی و  سرعت می‏‌شود. ولی به اندازه‏ای وابسته‏‌اش شده‌‏ایم که هشیاری‏مان در گرو  آن است.

برای خیلی از ما، این فرایند آشنایی است: اسمی  را در گوگل جست‌وجو می‌کنیم. نام‌های مشابه و نتایج پرت را کنار می‌گذاریم.  بالاخره با آزمون و خطا چیزی دستمان را می‌گیرد. مثلاً می‌فهمیم طرف در  اینستاگرام صفحه‌ای دارد. بازش می‌کنیم. اول پست‌هایش را می‌بینیم و  می‌خوانیم، بعد می‌بینیم چه کسانی را دنبال می‌کند، بعد چک می‌کنیم چه  پست‌هایی را لایک کرده است و چه کسانی پست‌هایش را لایک کرده‌اند، و این  فرایند را ادامه می‌دهیم تا به سرحد جنون برسیم. میل به تعقیب دیگران در  اینترنت از کجا می‌آید؟

قرنطینه که شروع شد، خیلی‌ها نفس راحتی کشیدند.  برای مدتی از دستِ رفت‌و‌آمدهای فلاکت‌بارِ اول صبح، و نشستن پشت میزهای  کسالت‌بار اداره خبری نبود. کار در خانه راحت به نظر می‌رسید و خبری از  همکارها و رئیس‌های ناخوشایند هم نبود. اما حالا، بعد از یک سال و نیم،  آنچه برایمان باقی مانده است خستگی‌ای است بی‌پایان، خستگی‌ای که انگار  سال‌ها استراحت هم نمی‌تواند آن را از تنمان در کند. چرا این‌قدر خسته‌ایم؟  بیونگ‌چول هان جوابی برای این سؤال دارد.

هیجان‌انگیزترین لحظات فیلم‌های هالیوودی  صحنه‌هایی است که در آن قهرمان فیلم ناگهان در برابر نظم همیشگی می‌ایستد،  خودش را به خطر می‌اندازد و می‌جنگد تا به‌اصطلاح «دنیا را به جای بهتری  تبدیل کند». اما در زندگی بیشتر ما آدم‌های معمولی، هیچ‌وقت چنین لحظه‌هایی  رخ نمی‌دهد. ما فقط خسته و کسل می‌شویم، بدون آنکه کار قهرمانانه‌ای انجام  داده باشیم. اما کتابی جدید می‌گوید برای بهترکردن دنیا، به قهرمانانی  متفاوت از فیلم‌ها نیاز داریم. به آدم‌هایی که کار همیشگی‌شان را  خستگی‌ناپذیر و متعهدانه ادامه می‌دهند.

انسانِ عادی مگر از زندگی چه می‌خواهد؟ همسری  مهربان، شغلی باثبات و مفید، و جامعه‌ای بسامان. دانیل گلمن می‌گوید راز  دستیابی به نیازهای اساسی بشر تسلط بر هیجانات است: اگر احساساتت را کنترل  کنی و رفتارت درست باشد، صاحب‌کارت تو را اخراج نمی‌کند و هیچ‌گاه با همسرت  پرخاش نخواهی کرد. گلمن در کتاب پرفروش خود، که ۲۵ سال پیش منتشر شد و  تاکنون پنج‌میلیون نسخه از آن به فروش رفته و به ۴۰ زبان ترجمه شده، مفهوم  «هوش هیجانی» را جا انداخت و آن را راز خوشبختی دانست. اما آیا واقعاً هوش  هیجانی می‌تواند مشکلات ما را حل کند؟

آدم‌ها با پیرشدن خسیس می‌شوند یا دست‌ودل‌باز؟  پژوهش‌ها می‌گویند همه‌چیز به این بستگی دارد که آن‌ها دربارۀ سنشان چه  احساسی داشته باشند. برخی پنجاه‌شصت‌ساله‌ها بیشتر اوقات زیر لب غر می‌زنند  که «پیر شدیم رفت»؛ بااین‌حال شبانه‌روز فکر حفظ پول‌هایشان هستند. اما  یکسری هم هستند که می‌فهمند قرار است سی‌چهل سال دیگر در این دنیا زندگی  کنند؛ گویا یک بار دیگر احساس جوانی می‌کنند و به این فکر می‌افتند که  چگونه از باقی‌ماندۀ عمرشان لذت بیشتری ببرند. این تغییر رویکرد باعث  می‌شود وقتی به هشتادسالگی می‌رسند، مثل بیست‌وپنج‌ساله‌ها ولخرجی کنند.

ماه‌های اولی که راننده می‌شویم، با هر دو  دستمان فرمان را می‌چسبیم و تمام حواسمان به جاده است، اما چند سالی که  می‌گذرد، دیگر رانندگی بدون موسیقی نمی‌شود، اگر کسی هم زنگ بزند، لزومی  نمی‌بینیم توقف کنیم و اگر در جاده‌های بین شهری باشیم، به این ترکیب  تخمه‌شکستن و چای نوشیدن را هم اضافه می‌کنیم. انجام‌دادنِ همزمان کارهای  مختلف برای ما لذت‌بخش است، اما خوب است بدانیم که معمولاً همراه این لذت،  مقادیر زیادی اعتماد به نفس کاذب هم داریم.

خانه فقط جایی برای آسایش جسم ما نیست، بلکه  شاید بیش‌ازآن دغدغه‌ای فکری است، چیزی که تمام عمر به آن فکر می‌کنیم،  برای زیبایی و تمیزی‌اش تلاش می‌کنیم و آن را نمادی از شخصیت خودمان  می‌شماریم. وقتی زندگی در خانۀ جدیدی را شروع می‌کنیم، یا لحظه‌ای که برای  آخرین‌بار از خانه‌ای پا بیرون می‌گذاریم، تخیلات و خاطرات به ما هجوم  می‌آورند. انگار ما رنگِ خانه‌هایی را می‌گیریم که در آن زیسته‎ایم. دبورا  لوی، نویسندۀ بریتانیایی، دربارۀ خانه‌های واقعی و خیالی زندگی‌اش نوشته  است.

اگر به‌صورت اتفاقی شنوندۀ صحبت‌هایی باشید که  بین اعضای یک خانواده در جریان است، متوجه می‌شوید که از کلمه‌ها و  تعبیراتی استفاده می‌کنند که هیچ تصوری از معنایشان ندارید. این کلمه‌ها،  که به ‌آن‌ها «خانه‌گویش» می‌گویند، محصولِ زندگی طولانی‌مدتِ آدم‌ها کنار  هم است. خیلی از آن‌ها درواقع واژه‌های بی‌معنایی هستند که بچه‌های خانواده  در کودکی ساخته‌اند. یا حاصلِ اشتباهات بامزه‌ای‌اند که حس صمیمیت و  آشنایی را در خانواده ایجاد می‌کنند. تحقیقات جدید از نقشِ مهم این واژه‌ها  در معنابخشی به خانواده می‌گویند.

یقیناً دیوید هیوم جایگاه رفیعی در میان  فیلسوفان دارد، اما وقتی سراغ سیاست می‌‌رود، بارها و بارها به دام خطا  می‌‌افتد. این غول دورۀ روشنگریْ دمکراسی را به دیدۀ تردید می‌‌نگریست و  علی‌‌رغم شهرتش به «کافر اعظم»، از کلیسای رسمی جانب‌‌داری می‌‌کرد. هیوم  همچنین نسبت به برابری حقوق زنان خاطرجمع نبود، در نژادپرستی شهرۀ خاص و  عام بود و در یک حملۀ نظامی بی‌‌دلیل علیه فرانسه هم حضور داشت. چگونه یکی  از بزرگ‌ترین فیلسوف‌‌های تاریخ این‌‌همه به اشتباه افتاده است؟ جولیان  باگینی توضیح می‌دهد.

به دیگران ربطی ندارد که ما چه غذایی دوست  داریم. اگر کسی از پیتزا بدش می‌آید، مشکلی نیست؛ می‌تواند از ساندویچ خودش  لذت ببرد و ما را با غذای دلخواهمان تنها بگذارد. به همین ترتیب، گویا  باورهایمان هم، مثل غذاها، جزو حریم شخصی ما محسوب می‌شوند و دیگران نباید  جرئت دخالت در آن‌ها را به خود بدهند. اما این ایده مخالف بسیار سرسختی  دارد: سقراط. او می‌گفت: «تا جان در بدن دارم از آگاه‌ساختن شما به آنچه  باید بدانید، دست نمی‌کشم». پس انگار در برابر سقراط هیچ راه سومی نیست: یا  باید قانع کنید یا قانع شوید.

هنوز هم در بسیاری از دانشکده‌های اقتصاد  اندیشه‌های دهه‌ها و چه‌بسا قرن‌های پیش تدریس می‌شود، اندیشه‌هایی که  فاصلۀ زیادی با واقعیت‌های زندگی انسان قرن بیست‌ویکمی دارد. کمتر از ده  سال پیش، کیت ریورت، که روزگاری خودش در دانشگاه آکسفورد سر همین کلاس‌های  اقتصاد می‌نشست، با نظریۀ اقتصاد دوناتی‌اش به جنگ این اندیشه‌های  عقب‌مانده آمد. حالا آمستردام و چند شهر دیگر در حال پیاده‌سازی ایده‌های  اقتصاد دوناتی هستند. آیا می‌توان به ظهور اقتصادی انسان‌محور و  طبیعت‌گراتر امیدوار بود؟

دزدیدن نگاه، ور رفتن با چیزی و تته‌پته‌کردن؛  این‌ها را نشانه‌های مطمئنی برای تشخیص دروغ می‌دانند. اما مطالعات متعدد  نشان داده‌اند که شانس تشخیص دروغ از روی این علائم خیلی بیشتر از پرتاب  سکه نیست. گاهی حتی تکیۀ بیش‌ازاندازه روی این کلیشه‌های دروغ‌گویی  می‌تواند نتایج فاجعه‌باری در اجرای عدالت از سوی پلیس یا دستگاه قضایی به  همراه داشته باشد. با این حساب آیا، به‌جز حرکات متهمان، راه‌های بهتری هم  برای تشخیص کسانی که می‌خواهند فریبمان بدهند وجود دارد؟

«دفتر کار خانگی» نام دیگری است برای اتاق  خواب، جای جدیدی که مخلوق دوران دورکاری است. کرونا ثابت کرد برای کارکردن  نیاز نیست تا آن سر شهر بروید و روزی سه ساعت در ترافیک گیر کنید. البته  دورکاری برای همه ایدۀ چندان کارآمدی نشد. در خانه، از بچۀ کوچکمان گرفته  تا سبد رخت‌چرک‌ها استعداد این را دارند که حواسمان را پرت کنند و  بازدهی‌مان را تا حد ممکن کاهش دهند. کال نیوپورت می‌گوید گرچه خانه جای  کارکردن نیست، اما به طرقی شاید همچنان بتوانیم دورکاری را حفظ کنیم.

توییتر عصبی و سیاسی و پر از فحاشی است،  اینستاگرام زیبا و آرام و رنگارنگ. گاهی بستن توییتر و بازکردن اینستاگرام،  مثل این است که از زیر آفتاب سوزان تابستان، ناگهان پا بگذارید به خنکای  خوشایند بهار. اگرچه در اینستاگرام دعوا کم است، اما فرقه‌ها فراوانند:  فرقۀ بدن‌سازها با شکم‌های شش تکه‌شان، فرقۀ شیرینی‌پزها با کیک‌ها و  نان‌هایشان، فرقۀ مدل‌ها، سلبریتی‌پرست‌ها، کتاب‌دوست‌ها و غیره. و بالای  سر همۀ آن‌ها، هوش مصنوعیِ ترسناکی که همه‌جا تعقیبتان می‌کند. دینا  تورتوریچی دربارۀ زندگی در اینستاگرام نوشته است.

تاحالا دعوا کرده‌اید؟ آن‌قدر که زیر مشت‌ولگد  کسی کشته شوید؟ لابد نه، چون زنده‌اید و دارید این متن را می‌خوانید. دعوای  فلسفی چه؟ در مناظره‌ای فلسفی طوری شکست خورده‌اید که تلخیِ شکست را زیر  زبانتان حس کنید؟ اگر این شکست را نچشیده‌اید، بد به حالتان. چون، در این  صورت، اصلاً نمی‌دانید فلسفه چیست. سقراط می‌گفت فلسفه مشق مرگ است. اما  اگر در گفت‌وگویی فلسفی آنچنان ببازید که چیزی برای گفتن نداشته باشید، آن  وقت اعتراف می‌کنید که فلسفه نه مشق مرگ، که خودِ مرگ است.

در دنیای مطبوعات، خبر فوری ارزشمندترین چیز  است. خبرگزاری‌ها به هم فخر می‌فروشند که قبل از بقیه اخبار را انعکاس  داده‌اند و هیچکس سرعتش به پای آن‌ها نمی‌رسد. اما این میل به گزارش سریع  اخبار، این روزها وضعیت عجیبی به بار آورده است. به محض آنکه اتفاقی  می‌افتد، صدها سایت خبری پر می‌شود از مطالبی مشابه. همگی نصفه‌نیمه،  عجولانه و سرهم‌بندی‌شده. آیا واقعاً سرعت اینقدر ارزش دارد که به پای آن،  همۀ استانداردها و اهداف دیگر خبررسانی را فدا کنیم؟ بعضی معتقدند که «نه».

در طول تاریخ، اغلبِ اندیشمندانْ «عقلانیت» را  عامل تمایز انسان و حیوان می‌دانستند و آن را، صرف‌نظر از ماهیت و  محدودیت‌هایش، جنبه‌ای ضروری از نوع بشر می‌دانستند. اما در سال‌های اخیر  گروهی از پژوهشگران تلاش می‌کنند به کمک یافته‌های جدید روان‌شناسی و  عصب‌شناسی نشان دهند عقلانیت چیزی شبیه توهم است. پژوهشگرانی مانند کانمن و  تالر بر روی سوگیری‌های شناختی ما متمرکز شده‌اند و می‌گویند مغز انسان  کشکولی از عواطف و پیش‌داوری‌ها و ترجیحات «غیرعقلانی» است. استیون پول  نسبت به درستی و همچنین پیامدهای این نگاه به انسان بدبین است.

تصور کنید اسمتان را جست‌وجو می‌کنید، و  بلافاصله فیلمی بالا می‌آید که در آن دارید به خاطر موضوعی مضحک گریه  می‌کنید، یا عکسی ظاهر می‌شود که در آن انگشتتان را توی سوراخ‌ دماغتان  کرده‌اید. این تجربه‌ای است که ما کمتر داشته‌ایم اما بچه‌هایمان کاملاً با  آن درگیرند. شاید آن‌ها با خودشان فکر کنند: یک لحظه پدر و مادرم فکر  کرده‌اند عکسی که گرفته‌اند خیلی بامزه است، اما من تا آخر عمر، شده‌ام «آن  بچه‌ای که توی دماغش انگشت کرده بود».

شب سالم و سرحال به تختخواب می‌روید، اما صبح  با گلودرد و تب بیدار می‌شوید. با خودتان فکر می‌کنید که آیا می‌توانید سر  کارتان بروید، یا بهتر است در خانه بمانید و استراحت کنید؟ بالاخره تصمیم  می‌گیرید که خانه بمانید. زنگ می‌زنید به محل کارتان تا مرخصی استعلاجی  بگیرید. رئیستان هم می‌پذیرد، اما می‌گوید حالا که خانه‌ای لطفاً این گزارش  را هم بنویس و آن موضوعات را هم پیگیری کن. برای خیلی‌ها، روزهای بیماری  دیگر فرقی با بقیۀ روزها ندارد.

همیشه شنیده‌ایم که شکایت از وضع موجود و  گله‌کردن دردی را دوا نمی‌کند و فقط روحیۀ خود و اطرافیان را خراب و  خراب‌تر می‌کند. باید دائماً حالمان خوب باشد و به دیگران انرژی مثبت منتقل  کنیم. اما کاترین نورلاک می‌گوید گله‌کردن می‌تواند مفید باشد و آدم‌ها را  از تنهایی‌شان نجات دهد. وقتی آدم‌ها، به مقدار لازم، کنار یکدیگر از غم و  غصه‌هایشان بگویند و بفهمند رنج مشترکی در زندگی دارند، روحیه‌شان ارتقا  می‌یابد. نورلاک اصول صحیح گله‌کردن را توضیح می‌دهد.

دو جور کار داریم: نوع اول که شامل انواع و  اقسام کارهایی است که کارگران و کارمندان زیردست انجام می‌دهند. و نوع دوم  که مخصوص مدیران و مسئولان است: «جلسه رفتن». هر اتفاقی که می‌افتد، اولین  چیزی که می‌شنویم این است که جلسه‌هایی برگزار خواهد شد. اما جلسه، چنان که  می‌دانید، یکی از بی‌ثمرترین چیزهای دنیاست. پر از جدل‌های بی‌حاصل و  خودنمایی‌های حوصله‌سربر. اما شاید بتوانیم با به کار بستن چند نکته  جلساتمان را کمی پربارتر کنیم.

خیلی از ما ممکن است در دوره‌هایی از زندگی‌مان  تحت تأثیر جو زمانه یا دوستان و اطرافیانمان به چیزهای عجیب و غریب معتقد  شویم. معمولاً در گذر زمان آن فکرها از سرمان می‌افتد و زندگی‌مان به  راه‌های تازه‌ای کشیده می‌شود. ولی گاهی اوقات، این عقاید چنان تأثیرگذارند  که حتی وقتی می‌فهمیم بی‌مبنا یا خطرناکند، باز هم نمی‌توانیم به راحتی از  آن‌ها دست بکشیم. نژادپرستی گاهی چنین چیزی است. عقیده‌ای چنان ویرانگر که  شاید حتی ساختار مغزی طرفدارانش را عوض کند.

موتزارت چطور می‌توانسته موسیقی را بی‌کم‌وکاست  در ذهنش بپروراند؟ داوینچی چطور طرح‌هایی به‌ظاهر بی‌ربط را به مفهومی  یکپارچه و معنادار تبدیل می‌کرده است؟ آی.کیو؟ نمره‌های مدرسه؟ کودکی  درخشان؟ شاید، اما استیون هاوکینگ تا هشت‌سالگی نمی‌توانسته بخواند و  پیکاسو و بتهوون از پس عملیات سادۀ ریاضی برنمی‌آمدند. اگر دربارۀ معیارهای  «استاندارد» ارزیابی نبوغ مبالغه شده، آیا می‌توان نبوغ را در چیزهایی  یافت که معمولاً بیرون از این معیارهای استاندارد قرار می‌گیرند؟ و آیا با  یافتن پاسخ هنوز هم می‌خواهیم نابغه باشیم؟

وقتی همه‌گیری شروع شد، خیلی‌ها دوباره یاد  طاعون آلبر کامو یا کوری ژوزه ساراماگو افتادند، اما حالا که بیش از یک سال  است در موج‌های بی‌پایان سرایت و تشویش و مصیبت گیر افتاده‌ایم، چهرۀ  یخ‌زدۀ کافکا بیش‌ازهمه وضعیتمان را نشان می‌دهد. کافکا در تمام عمر به  چیزهایی می‌اندیشید که این روزها دغدغۀ ما شده‌اند: حس اسارت در زندانی که  درهایش باز است؛ محکومیت به‌خاطر گناهانی که انجام نداده‌ایم؛ و معماهایی  که جواب آن‌ها را پیدا نمی‌کنیم. کافکا نویسندۀ دوران قرنطینه است.

پس از آنکه پدر آرتور شوپنهاور خودکشی کرد،  مادرش تصمیم به مهاجرت گرفت. چندی بعد که آرتور تصمیم گرفت هامبورگ را ترک  کند، مادرش موافقت کرد، اما شرطی گذاشت: اینکه فکرِ آمدن به خانۀ او را از  سرش بیرون کند و بی‌پرده به او گفت: «خیلی آزاردهنده‌ای». او نچسب و بدقلق  بود، چون زندگی را سیاه و رنج‌آلود می‌دید. در نظر او، «زندگی‌کردن  کسب‌وکاری بود که دخلش به خرجش نمی‌ارزید». اما آیا آموزه‌های شوپنهاور  سراسر بدبینی است؟ دیوید باتروودز توضیح می‌دهد که چگونه می‌توان سراغ  «خوشبختیِ نیمه‌رضایت‌بخشی» را در اندیشه‌های او گرفت.

تا حالا سر کلاسی بوده‌اید که بقیه از شما  چندین سال جوان‌تر باشند؟ اگر چنین تجربه‌ای را داشته باشید، احتمالاً آن  حس ناخوشایند شرم و نابجا بودن را چشیده‌اید. اینکه دیگر دیر شده است و  بهتر است صرفاً همان کارهایی را انجام دهید که بلدید. در واقع، عقیدۀ  جاافتاده‌ای وجود دارد که خیلی چیزها را فقط می‌شود در بچگی آموخت و اگر  بزرگ شوید، دیگر فایده‌ای ندارد. ژیمناستیک، شطرنج، موسیقی، زبان‌های خارجی  و بسیاری دیگر. اما، این عقیده هم غلط است و هم زیان‌بار.

خوشبختی چیست؟ هر کسی پاسخ خاص خودش را دارد.  بعضی آن را در ثروت و قدرت می‌جویند و برخی می‌گویند تنها از مسیر زندگی  اخلاقی است که می‌توان به آن رسید. در میان مکتب‌های فلسفی باستانی،  جنجالی‌ترین پاسخ را اپیکور و پیروان او داشتند. پاسخی که در نگاه عموم  مردم به لذت‌پرستی و خوش‌باشی معروف شده است، اما اگر سراغ متن‌های اصلی  این فیلسوف برویم، خواهیم دید که آموزه‌های او می‌تواند راهی برای  نجات‌یافتن از دنیای حریص و رقابت‌جوی امروزی به ما نشان دهد.

چرا بیماران لاعلاجی که چند روزی تا پایان  عمرشان باقی نمانده، باید با دردِ بی‌امان شکنجه شوند؟ اخلاق حکم می‌کند که  اگر می‌توانیم این دردِ بیهوده را تسکین دهیم، در این کار تردید نکنیم. با  همین استدلال بود که از دهۀ ۱۹۸۰ تجویز داروهای مخدر ضددرد رایج شد. اما  انسان‌ها در سراسر زندگی درد می‌کشند: درد دندان، شکستگی استخوان یا التهاب  مفاصل هم می‌تواند به همان اندازه مهلک باشد. و ماجرا شروع شد. چرا  بیماران -و حتی پزشکان- باید درد را تحمل کنند، وقتی مخدرهای دارویی در  دسترس است؟

خیلی از کشورهای درحال‌توسعه به فرایند پیشرفت  ژاپن غبطه می‌خورند و خود را ملامت می‌کنند. از آن سو، آمریکایی‌ها به خود  می‌بالند که «این ماییم که ژاپن را ژاپن کرده‌ایم». ماجرا آنجا پیچیده  می‌شود که ژاپنی‌ها به‌هیچ‌وجه خود را غربی نمی‌دانند. جان دیویدَن می‌گوید  وقتی پدران معنوی ژاپن با فرهنگ و صنعت آمریکا مواجه شدند آگاهانه دست به  گزینش زدند. یا برای مثال، هنگامی که مبلغان مسیحی به ژاپن آمدند،  ژاپنی‌های مسیحی‌شده آن‌ها را بیرون کردند و مسیحیت را به عنصری  ملی‌گرایانه تبدیل کردند. چگونه می‌توان نگاه ژاپن به غرب را فهمید؟

تا دویست سال پیش، اگر احضار روح و اجنه در فرایند درمان به کار گرفته نمی‌شد، آن فرایند «درمان طبیعی» نام می‌گرفت. اما حالا هر درمانی خارج از پزشکی مدرن «طبیعی» به نظر می‌رسد. مهم نیست این روش‌ها از چین و هند آمده‌اند یا یونان و مکزیک؛ هرچه باشند، به‌صرف مخالفت با پزشکی مدرن، طبیعی دانسته می‌شوند. همین امر باعث شده بازار مرشد‌هایی که با شربت یا سوزنشان همۀ امراض را شفا می‌دهند داغ‌تر از همیشه باشد. آلن لوینوویتز توضیح می‌دهد که چه شد که این دکان‌ها راه افتاد و پزشکی چگونه می‌تواند دوباره اعتمادها را به دست آورَد.

اولین کلمه‌هایی که بچه‌ها به زبان می‌آورند،  برای پدر و مادر لذتی به‌یادماندنی دارد. خیلی از والدین آن‌ها را ثبت  می‌کنند، تاریخ و نحوۀ استفاده‌شان توسط کودکشان را می‌نویسند یا صدا و  تصویرش را با گوشی‌هایشان ضبط می‌کنند. برخلاف آخرین کلمات هر انسان که از  دوران باستان اهمیت فراوانی داشته‌اند، علاقه به اولین کلمه‌ها گرایشی مدرن  است. اندک اندک از خاندان سلطنتی فرانسه تا چارلز داروین، به ثبتِ اولین  کلماتِ فرزندانشان توجه کردند، اما واقعاً این کلمه‌ها اهمیتی دارند؟ کتابی  جدید سرگذشت این کلمات را بررسی کرده است.

در عصر شبکه‌های اجتماعی که بسیاری از مردم  غذایی که برای صبحانه خورده‌اند یا تعداد قدم‌هایی که پیاده‌روی کرده‌اند  را هم به طور عمومی اعلام می‌کنند، فکر کردن دربارۀ رازداری سخت‌تر از  همیشه شده است. چرا که خیلی از ما احساس می‌کنیم دانستن چیزی که نمی‌توانیم  آن را با بقیه در میان بگذاریم، بی‌معنی و ناخوشایند است. بااین‌حال،  ماهیتِ پنهان و خصوصی رازها نیرویی خارق‌العاده به آن‌ها می‌دهد. نیرویی که  گاهی سازنده و شادی‌آور است و گاهی دردناک و مخرب.

فضانوردان غالباً آدم‌هایی‌اند مهندسی یا پزشکی  خوانده، اهل عمل، و ورزیده و نترس. کسی از آن‌ها انتظار ندارد حرف‌های  الهام‌بخش بزنند یا فلسفه ببافند، اما خیلی از فضانوردان، بعد از آنکه از  سفری فضایی بازمی‌گردند، از تجربۀ عجیبی حرف می‌زنند که با دیدنِ زمین از  آن بالا به آن‌ها دست داده است: نوعی حس ابهت و عظمت، درکِ ناچیزبودن حیات  انسان، و احساس خضوع و فروتنی. آن‌ها زمینی را می‌بینند عاری از مرزکشی، و  البته آسیب‌پذیر و شکننده. چطور باید این احساس را توضیح داد؟

ایشی‌گورو تلاش بسیاری کرده است تا، بعد از  بردن جایزۀ نوبل، به چیزی که خودش «سندرم نوبل» می‌نامد مبتلا نشود، سندرمی  که باعث می‌شود نوبلیست‌ها دم‌به‌دم حرف بزنند و نسخه‌های حکیمانه برای  بشریت صادر کنند. در رمان‌نویسی هم همین روش صبورانه و موشکافانه را پیش  گرفته است. او در گفت‌وگو با گاردین دربارۀ رمان جدیدش می‌گوید رمان‌نویسی  مثل مبارزۀ سامورایی‌هاست؛ ساعت‌ها دقت و تمرکز، و ناگهان چکاچاک شمشیرها  در کسری از ثانیه. ضربه‌ای دقیق و کشنده، و تمام.

حتماً شده است که کسی برایتان هدیه‌ای بیاورد، ولی با سلیقه‌تان جور نباشد. نخواهید آن را استفاده کنید یا حتی دوست نداشته باشید توی خانه‌تان بماند. اولین راه‌حلی که به ذهنمان می‌رسد این است که آن را به کس دیگری بدهیم. کسی که ممکن است به آن نیاز داشته باشد یا به اندازۀ ما از آن بدش نیاید. اما چیز ناخوشایندی در این کار وجود دارد. چیزی زشت یا شاید غیراخلاقی که باعث می‌شود در این کار تردید کنیم. چرا؟

این روزها شاید شلوغ‌ترین روزهایی باشد که  آدم‌ها در تاریخ تجربه می‌کنند. همزمان باید اضافه‌کاری کنیم، درس و  دانشگاهمان را پیش ببریم و به تربیت فرزندمان برسیم و برای همسر خود وقت  بگذاریم. قبل‌ترها، این‌همه نقش یکجا بر دوش آدم‌ها گذاشته نمی‌شد، یا  اینکه انتظار نمی‌رفت همزمان در همۀ آن نقش‌ها نمرۀ بیست بگیریم. این  پرمشغلگی باعث شده اغلبمان، آخر روزها، با دلهرۀ دَه‌ها کارِ نکرده و  عقب‌افتاده سر روی بالشت بگذاریم. کارها را فهرست می‌کنیم و هیچ‌وقت موفق  نمی‌شویم تعداد آن‌ها را صفر کنیم. انگار همیشه باید یکسری مأموریت  انجام‌نشده گوشۀ ذهنمان باقی بمانند.

فرقی نمی‌کند بی‌محلی و طردشدن از طرف دوست و  آشنا باشد یا یک غریبه‌. حتی خیلی فرقی نمی‌کند این رفتار دلیل جدی و مهمی  دارد یا به‌خاطر اتفاقی پیش‌پاافتاده باشد. تنها چیزی که واقعاً اهمیت دارد  این است که وقتی کسی را نادیده می‌گیرند، حسابی «دردش» می‌گیرد. اما آیا  تاحالا فکر کرده‌اید که این درد دقیقاً چطور دردی است؟ تحقیقات علمی  سرنخ‌هایی برای ما دارند: مغز انسان میان استخوان شکسته و قلب شکسته تفاوتی  قائل نیست.

این روزها، پزشکان و روان‌شناسان مدام از  تاثیرات منفی تنهایی بر سلامت می‌گویند ولی هیچ تشخیص پزشکی یا دارویی‌ای  برای تنهایی وجود ندارد. اگر برای مشکلات دیگری مانند افسردگی و اضطراب  درمان‌های دارویی وجود دارد، چرا برای تنهایی وجود نداشته باشد؟ عجله  نکنید، ماجرا کمتر از آنچه به نظر می‌رسد علمی‌تخیلی است. گروهی از  پژوهشگران همین حالا سرگرم تحقیقاتی هستند که هدفشان تولید «قرص ضد تنهایی»  است. آیا چنین قرصی به تنهایی پایان خواهد داد؟

اگر از شما بپرسند هفتۀ آینده درس می‌خوانید یا  سریال‌های آبکی تماشا می‌کنید، پاسخ می‌دهید معلوم است: درس! اگر بپرسند  میوه و سبزیجات تازه می‌خورید یا فست‌فود و شیرینی، باز جوابتان روشن است.  آینده محلِ وعده‌های تلمبارشدۀ ما برای زندگی بهتر، سالم‌تر و مفیدتر است.  پس چرا این وعده‌ها محقق نمی‌شوند؟ آیا راهی هست که بتوانیم از این وضع  بیرون بیاییم؟

«ساکت شو! ساکت شو!». اکثر ما این جمله را  بیش‌ازهمه به ذهنِ خودمان گفته‌ایم. همۀ انسان‌ها با خودشان حرف می‌زنند؛  توی سرشان به دو یا چند نفر تبدیل می‌شوند و دربارۀ مسائل بحث می‌کنند. یک  صدا نقش موافق را به عهده می‌گیرد، و دیگری نقش مخالف را. یکی سرزنشگر  می‌شود، و دیگری مستحق سرزنش. اما گاهی این وراجی‌های درونی آن‌قدر زیاد  می‌شود که زندگی را به کاممان تلخ می‌کند. روان‌شناسی که سال‌هاست دربارۀ  صداهای درونی تحقیق می‌کند، در کتاب جدیدش، تکنیک‌هایی برای خاموش‌کردن این  صدا طراحی کرده است.

در دنیای حیوانات، وقتی تعارض منافعی پیش می‌آید، دو راه‌حل بیشتر وجود ندارد: جنگ یا گریز. خیلی وقت‌ها در رویارویی‌های انسانی هم از همین قاعده پیروی می‌کنیم. مثلاً وقتی در محیط کار موضوعی پیش می‌آید که شدیداً با آن مخالفیم، یا باید بحث‌وجدلی پرحرارت را به جان بخریم که ممکن است باعث عصبانیت و کدورت شود، یا باید حرفمان را بخوریم و برای حفظ همکاری و روحیۀ تیمی سکوت کنیم. اما محققانی که مدت‌ها دربارۀ جدل‌های انسانی مطالعه کرده‌اند، معتقدند راه‌های دیگری هم وجود دارد.

وقتی دیگران حرفمان را نمی‌پذیرند یا اصلاً ما  را قابل نمی‌دانند که به حرفمان توجه کنند، چطور می‌توانیم آن‌ها را متقاعد  کنیم تا از مواضعشان کوتاه بیایند؟ آدام گرنت می‌گوید همیشه راهی هست:  «حتی در مواجهه با آن‌هایی که بالاترین حد اعتمادبه‌نفس کاذب را دارند و  همچنین کلّه‌شق‌ترین، خودشیفته‌ترین و مخالف‌ترین آدم‌ها هم می‌توان کاری  کرد تا ذهنشان پذیرای ایده‌های دیگران شود». او، راه‌کارهایی را معرفی  می‌کند که با کمک آن‌ها می‌توانید به یک خودعقلِ‌کل‌پندار بفهمانید که هنوز  چیزهایی برای یادگرفتن وجود دارد، همکار کلّه‌شقتان را مجبور کنید تا از  خر شیطان پایین بیاید، یک خودشیفته را به تواضع وادارید و کاری کنید تا  رئیس همیشه‌‌مخالفتان با شما راه بیاید.

حدود ۱۰ سال پیش، مجلۀ وایرد، مقاله‌ای جنجال‌برانگیز چاپ کرد که می‌گفت با ظهور کلان‌داده‌ها، «نظریه» از صحنۀ علوم انسانی حذف خواهد شد. طی این ده سال، اهمیت کلان‌داده‌ها روز به روز بیشتر شده است، اما نظریه‌ها هم مبارزه‌ای جانانه علیهِ برنامه‌نویسانی به راه انداخته‌اند که تلاش داشته‌اند تا علوم اجتماعی سنتی را از میدان به‌در کنند. افق آینده به کدام سمت خواهد رفت؟ آیا جامعه‌شناسی رایانشی مسائلی را که دو قرن است جامعه‌شناسان با آن‌ها درگیرند حل خواهد کرد؟

آیا می‌توانیم با دیگران اختلاف‌نظر داشته  باشیم، بدون آنکه با آن‌ها خصومت بورزیم؟ معمولاً وقتی موضوع اختلاف ‌چندان  حیاتی نباشد، ایستادن در موضعِ «بی‌طرفی» آسان‌ است، اما اگر بحث از  برده‌داری، تبعیض جنیستی یا نژادپرستی در میان باشد چطور؟ آنجا هم  می‌توانیم صرفاً بحث علمی کنیم و نظر مخالف را محترم بدانیم؟ اگنس کالارد،  این چالش را در مواجهه با ارسطو پیدا کرد، فیلسوفی که نه‌تنها زنان را پست  می‌شمرد، که مدافع برده‌داری نیز بود. اما در نهایت، راهی پیدا کرد.

چشمانت خیره می‌شود، سرت دائماً به‌نشانۀ تأیید  تکان می‌خورد، کم‌کم خوابت می‌گیرد و انگار دیگر گوش‌هایت نمی‌شوند. این  یکی از تکراری‌ترین صحنه‌های هر روز ماست: یکی با ما حرف می‌زند، اما ذهن  ما دوست ندارد حرفش را بشنود. بله، گوش‌دادن به صحبت دیگران یکی از  سخت‌ترین کارهای دنیاست. کیت مورفی برای نوشتن کتابش به‌سراغ کسانی رفته که  می‌توانند خوب به حرف دیگران گوش کنند: روانکاوها، آرایشگرها، رادیوبازها  یا حتی جاسوسان. او می‌گوید گوش‌ندادن نه‌تنها خود ما را منزوی می‌کند،  بلکه عواقب هولناکی برای سیاست دارد.

زندگی همۀ ما پر است از تصمیم‌های خوبی که گرفته‌ایم، اما ارادۀ کافی انجام آن‌ها نداشته‌ایم. خواسته‌ایم درس‌خوان و منظم و ورزشکار باشیم، یا سیگار و شکلات و رفتارهای بد را کنار بگذاریم، اما نتوانسته‌ایم. و حالا، با این کارنامۀ پر از شکست، می‌دانیم که هر تصمیم دیگری هم بگیریم با سرنوشت مشابهی روبه‌رو خواهد شد. آیا راهی هست که از این دور باطل فرار کنیم؟ تحقیقات جدیدی که متخصصان روان‌شناسی اعتیاد انجام داده‌اند، نور تازه‌ای به این مسئله انداخته‌ است.

کیت کلانچی، معلم یک مدرسۀ دولتی در انگلستان است. او سال‌هاست که در مدرسه‌شان یک انجمن شعر را اداره می‌کند. بچه‌ها شعرهایشان را پیش او می‌آورند تا درباره‌شان نظر بدهد یا بهترشان کند. اما در سال‌های اخیر، طوفانِ بی‌سابقه‌ای در این انجمن آرام به راه افتاده است. با ورود موج جدید پناهجویان به انگلستان، کودکانی با تجربۀ جنگ و فقر و مرگ وارد مدرسه شده‌اند و از هر سطر از شعرهای این بچه‌ها خون و درد می‌چکد. حالا او معلم سوگنامه‌ها شده است.

چرا خیلی از نابغه‌ها سرنوشت تلخی دارند؟ چرا  خودشان را با الکل و مواد مخدر جوان‌مرگ می‌کنند؟ فکر می‌کنیم آن‌ها چون  نابغه‌اند، چون ذهنشان یا بدنشان قدرتی مهیب و مهارناپذیر دارد، درگیر  مشکلاتی می‌شوند که ما آدم‌ معمولی‌ها درکش نمی‌کنیم. آن‌ها به چیزهایی  می‌اندیشند و از چیزهایی آسیب می‌بینند که برای ما ناشناخته است، پس راهی  نداریم جز آنکه کنار رویم و ببینیم چطور زندگی‌شان را تباه می‌کنند. اما  اگنس کالارد مخالف است. از نظر او، جامعه نابغه‌ها را طرد می‌کند و همین  نابودشان می‌کند.

اگر کمال‌طلب باشید، خودتان را می‌کشید تا  کارها را به‌ بهترین شکل انجام بدهید: کارهای نصفه‌نیمه اعصابتان را خرد  می‌کند؛ هر چیزی، اگر عالی نباشد، آزارتان خواهد داد؛ احساس شرم و گناه  هرگز دست از سرتان برنمی‌دارد و چون اغلب اوقات زورتان به واقعیت نمی‌چربد،  نهایتاً پژمرده می‌شوید. مارگارت راثرفورد روان‌شناسی است که می‌گوید  کمال‌طلبیِ ناسالم آن‌قدر پیش می‌رود که خیلی پنهان و بی‌سروصدا صاحبش را  دچار افسردگی می‌کند. او به این اختلال می‌گوید «افسردگی نقاب‌دار».  راثرفورد که سال‌هاست دربارۀ کمال‌طلبیِ منفی تحقیق کرده راهنمایی عملی  برای درمان آن پیشنهاد می‌کند.

باب راس بی‌تردید از مشهورترین نقاشان معاصر  است، اما در دنیای هنر او را جدی نمی‌گرفتند. نقاشان حرفه‌ای کارش را  بی‌ارزش می‌دانستند و حضور تلویزیونی‌اش را نشانۀ عامه‌پسند بودنش قلمداد  می‌کردند. هر چه باشد، او نه تحصیلاتی در هنر داشت، نه در حلقۀ هنرمندان  رفت و آمد می‌کرد. حتی با آنکه مشهور بود، تقریباً هیچکس از زندگی  روزمره‌اش چیزی نمی‌دانست. بااین‌حال، در حرکات دست او، در موهای فرفری  عجیبش، و در مهربانی و آرامش بی‌نظیرش چیزی سحرآمیز وجود داشت.

از استیون هاوکینگ نقل شده که «فلسفه مرده است». شاید راست می‌گفت، واقعاً فلسفۀ قرن بیستم جایی در جامعه نداشت؛ حرف‌های فیلسوفان، برای مردم، مجموعاً مشتی اصطلاحات نفهمیدنی بود. اما امروزه چه؟ لای کتاب‌های خودیاری را باز کنید تا نقل‌قول‌های هایدگر و سارتر خودنمایی کنند. افراد سرشناس مردم را به خواندن کتاب‌های فلسفی ترغیب می‌کنند. جک دورسی، بنیان‌گذار توییتر، خود را رواقی می‌داند و جابز هم حاضر بود همۀ فناوری‌هایش را در ازای فرصت ملاقات با سقراط ببخشد. اما این‌همه عامه‌پسندی برای فلسفه چه معنایی دارد؟

چه کسی دوران دبیرستان یادش می‌رود؟ دورانِ عشق‌های هیجانی، ژست‌گرفتن‌های مضحک، شیطنت‌های خطرناک، و درگیری‌های شبانه‌روزی با والدین. خاطره هرچه عاطفی‌تر باشد، ماندگاری‌اش در حافظه بیشتر می‌شود و شاید هیچ زمانی به‌اندازۀ دوران دبیرستان در ذهن افراد حک نشود. ما حتی وقتی می‌خواهیم موفقیت خود را در زندگی بسنجیم، خود را با رفیق‌های دبیرستانمان مقایسه می‌کنیم. واقعاً چرا این دوره معنادارتر و به‌یادماندنی‌تر است؟ فرانک مک‌اندرو، روان‌شناس تکاملی، می‌گوید تجربۀ آن روزها عمیق‌تر است، چون مغز ما قدرت فهم صاف‌وسادۀ آن اتفاقات پیچیده را ندارد.

شما معمولاً چقدر به دیگران اعتماد می‌کنید؟  شده تابه‌حال بسته‌ای گران‌قیمت را بدهید دست یک رانندۀ غریبه؟ یا مثلاً  بدون اینکه همان زمان چیزی تحویل بگیرید، چند میلیون به حساب فروشنده واریز  کنید؟ تا چند سال پیش، این‌جور اعتمادکردن‌ها اوجِ ساده‌لوحی بود. اما  امروزه استارتاپ‌ها کاری کرده‌اند که ندیده و نشناخته به غریبه‌ها اعتماد  می‌کنیم. ریچل باتسمن، پژوهشگر دانشگاه آکسفورد، می‌گوید این جلب اعتماد  اتفاقی نیست. او در کتاب جدیدش از سه مرحله‌ای می‌گوید که برای جلب اعتماد  ضروری است.

ما اغلب برای خوانده‌شدن خاطره نمی‌نویسیم. حتی  اگر کسی دزدکی سروقت خاطراتمان برود، ناراحت می‌شویم. حالا فرض کنید کسی  دفترچۀ ما را بردارد و آن را در فروشگاهی اینترنتی به حراج بگذارد. دیوانه  می‌شویم. سالی مک‌نامارا کسی است که تابه‌حال هشت‌هزار دفترچۀ خاطرات از  فروشگاه‌های اینترنتی و سمساری‌ها خریده و خوانده است. او می‌گوید «مرده‌ها  مثل ما غیرت خاصی روی خاطراتشان ندارند». خواندن خاطرات آدم‌های غریبه چه  چیزی دربارۀ زندگی افراد معمولی به مک‌نامارا آموخت؟

یکی از تفاوت‌های آشکار بچه‌ها با بزرگسالان در  نحوۀ فیلم‌دیدنشان است. بچه‌ها یک انیمیشن را صد بار هم که دیده باشند،  باز می‌خواهند آن را ببینند. با اینکه صحنه به صحنه‌اش را حفظ شده‌اند،  همچنان با لذت تماشایش می‌کنند. اما انگار یکی از اصول دنیای بزرگسالی این  است که هر فیلمی را فقط یک‌بار باید دید، یا هر کتابی را فقط یکبار باید  خواند. این تفاوت ناشی از چیست؟ آیا بچه‌ها هنوز درکی از کسالت ندارند، یا  ما فراموش‌ کرده‌ایم که چطور باید از تجربه‌های تکراری لذت ببریم؟

در زندان‌های آمریکا، نگه‌داشتن یک اسکناس  ۵دلاری چنان خطرناک به شمار می‌رود که پر دل و جرئت‌ترین زندانی‌ها هم  تمایلی به این کار ندارند. علاوه بر نبود پول، تحت شدیدترین محدودیت‌ها، نه  کاری وجود دارد که بتوانید با آن درآمد داشته باشید، نه محصولی که  می‌خواهید بخرید در دسترس است. اما ریچارد دیویس، اقتصاددان بریتانیایی،  فهمید که علی‌رغم همۀ این‌ها، حیات اقتصادی شگفت‌انگیزی در همۀ سطوح زندان  در جریان است. از تنباکو و قهوه، تا مواد مخدر، آب‌نبات گردویی و هرچیز  دیگری که فکرش را بکنید.

کلاس اقتصاد مقدماتی دانشگاه هاروارد، مشهور به  «اقتصاد-۱۰»، یکی از مهم‌ترین واحدهای درسی دنیاست. استادان این درس  عمدتاً از اقتصاددان‌‌های باسابقه و مشاوران روسای‌جمهور ایالات متحده  بوده‌اند، ازجمله پرفسور گریگوری منکیو که کتاب مقدمه‌ای بر علم اقتصادش  همچنان مهم‌ترین منبع درسیِ آموزش مقدماتی اقتصاد در سراسر جهان است. اما  به‌تازگی سروکلۀ استاد جوانی پیدا شده که ایدۀ متفاوتی برای آشناکردن  دانشجویان با اقتصاد دارد. راج چتی، که دکتری اقتصادش را در ۲۳سالگی از  هاروارد گرفت و در ۲۹سالگی استادِ آنجا شد، به تازگی، از طرح درسی رونمایی  کرده که می‌تواند نگاهمان به علم اقتصاد را به‌کلی زیرورو کند.

برای بعضی‌ها محیط‌های کاری تنفربرانگیزاند.  بالاخره همکار ناسازگاری پیدا می‌شود که با حرف‌هایش عصبی و ناراحتتان کند،  و همیشه چیزهایی هست که حواستان را پرت کند. شوخی‌های بی‌مزه، بوی بدن  آدم‌ها، نور نامناسب، سرما و گرما و یک عالمه چیز دیگر. حالا یکی دو ماه  است که خیلی‌ها از دست این محیط‌های آزاردهنده خلاص شده‌اند و پشت میزهای  آشپزخانه کار می‌کنند. با پیژامه، وسط شلوغ‌کاری‌های بچه‌ها و صدای  تلویزیون. اگر کارکردن در خانه هم آسان نیست، پس چطور باید این مشکل را حل  کنیم؟

دست برداشتن از سودهای کلان کار آسانی نیست.  همه می‌دانند که وقتی بازار سهام با سرعتی بی‌محابا بالا می‌رود، ممکن است  همه‌چیز ناگهان فروبپاشد، اما بااین‌حال، خیلی‌ها ترجیح می‌دهند همچنان  بختشان را محک بزنند. نمونه‌ای بسیار شاخص، آیزاک نیوتون، بزرگترین  ریاضی‌دان عصر خودش و مظهر عقلانیت و هوش بود که علی‌رغم هشدارها، تمام  ثروتش را پای سودای سود بیشتر در بازار سهام به باد داد. طرفه آنکه این  اتفاق سیصد سال است که بارها رخ داده و همچنان سرمایه‌گذاران را قربانی خود  می‌کند.

فیزیک شاید ربطی به بازار سرمایه نداشته باشد. اما باب هندرسون از اولین دکتری‌خوانده‌های فیزیک بود که، به‌خاطر مدل‌سازی‌های ریاضیاتی، جذب وال‌استریت شد. سال ۲۰۰۸، ناگهان با سقوط بازار، معاملۀ فاجعه‌باری کرد که حتی بر قیمت جهانی نفت هم اثر گذاشت. در بدترین حالت، پیش‌بینی می‌کرد فقط سی میلیون دلار ضرر کند، اما این رقم تنها یک‌ششم آن ضرر واقعیِ آینده بود. در همین زمان، هندرسون متوجه توهمی شد که افراد کارآزموده هم گرفتارش می‌شوند: هرچه قبلاً موفق‌تر و ماهرتر باشی، پس در آینده هم احتمال موفقیتت بیشتر است. او توضیح می‌دهد که چگونه دچار «توهم کنترل» شد و چگونه توانست، با رهایی از آن، همۀ ضررهای انباشته را جبران کند.

کره‌ای‌ها بعد از جنگ جهانی دوم، تکنیک بسیار  کارآمدی را برای شکنجه اختراع کردند که طی آن قربانی را مجبور می‌کردند تا  کاری را که برایش اندکی ناخوشایند است، برای مدتی بسیار بسیار طولانی انجام  دهد. مثلاً لبۀ صندلی بنشیند یا با زاویه‌ای ناراحت به دیوار تکیه دهد. با  طولانی‌شدن زمان، قربانی حاضر می‌شد به هر چیزی اعتراف کند تا از این عذاب  خلاص شود. دیوید گریبر، انسان‌شناس آمریکایی، می‌گوید این شبیه تکنیکی است  که اسرائیل روی کل یک ملت به کار بسته است.

مرگ سرزمینی است که تا به حال هیچ‌یک از  مسافرانش بازنگشته‌اند تا چیزی از آنجا برایمان تعریف کنند. اما آدم‌های  زیادی هستند که از دیوارهای این سرزمین سرک کشیده‌اند و آنچه دیده‌اند را  شرح داده‌اند. بسیاری از آن‌ها توصیف مشابهی از تجربه‌شان دارند: احساس  کرده‌اند در تونلی هستند که انتهای آن روشن و نورانی است، در هوا معلق‌اند،  از بدنشان جدا شده‌اند و آرامش و لذتی عمیق وجودشان را پر کرده است. یک  عصب‌شناس کوشیده است این تجربه را با زیست‌شناسی توضیح دهد.

وقتی بزرگ می‌‌شویم، یکی از اساسی‌ترین چیزهایی  که از دست می‌دهیم، لمس‌شدن است. نوزادان ساعت‌های زیادی از شبانه‌روز را  در بغل مادر یا نزدیکانشان سپری می‌کنند. بچه‌ها مرتباً به آغوش کشیده و  بوسیده می‌شوند. اما هر چه بزرگتر می‌شویم، تجربه‌های لمسی ما کمتر و  سریع‌تر می‌شود. دست‌دادن‌های رسمی، یا برخورد ناخواسته با غریبه‌ای در  پیاده‌رو. اما همه‌گیری و فاصله‌گذاری اجتماعی نوعی قحطیِ بی‌سابقۀ لمس به  وجود آورد که باعث شد بغل‌کردن عزیزانمان یا بوسیدن پدر و مادرمان به رؤیا  تبدیل شود. چرا به لمس نیاز داریم؟

آنگاه که عزیزترین‌هایمان را از دست می‌دهیم،  گویی ناگهان جهان در اطرافمان فرو می‌ریزد. وقتی جزمین وارد، همسرش را که  عاشقانه دوستش می‌داشت، طی چند روز در اثر ویروسِ تازه از راه رسیدۀ  کووید-۱۹ از دست داد، در دریایی از اندوه و سردرگمی غرق شد. توی خانه‌اش  قرنطینه‌ شده بود و احساس می‌کرد در گلویش اسید می‌ریزند. اما بعد،  خیابان‌های آمریکا پر شد از مردمی که می‌گفتند جان سیاهان مهم است و او، زن  سیاه‌پوستی از تبار بردگان، دید که هنوز قلبش می‌تپد.

گاهی با شنیدن داستان مشکلاتی که دیگران در زندگی‌شان داشته‌اند، کلمه‌ها در دهانمان خشک می‌شود. از خودمان می‌پرسیم چه می‌شود گفت در برابر این اندوه؟ وقتی بیماری را می‌بینیم که می‌داند بیماری‌اش درمان ندارد، یا وقتی پدر و مادری را می‌بینیم که نوزادشان را از دست داده‌اند، بدترین کار این است که آن‌ها را نصیحت کنیم که خودشان را نبازند و محکم باشند. شاید راه بهتر آن باشد که فقط در آغوششان بگیریم و همراهی‌مان را با آن‌ها نشان دهیم.

وقتی نوجوانید، به نظرتان چیزهای جذابی وجود  دارد که بزرگترهای بی‌ذوق چیزی از آن نمی‌فهمند. رمان‌ها، فیلم‌ها و  موسیقی‌هایی می‌شنوید که مخصوص خودتان است. اما وقتی از نگاه بزرگسالی  جاافتاده نگاه می‌کنید، می‌بینید نوجوان‌ها به چیزهایی بیخود و مسخره دل  باخته‌اند که هر کاری می‌کنید نمی‌توانید با آن کنار بیایید. چاک کلاسترمن،  جستارنویسی که متخصص فرهنگ عامه‌پسند است، از تجربۀ دشوار خود در  سروکله‌زدن با هری پاتر نوشته است. چیزی که می‌داند مهم است، ولی دلش راضی  نمی‌شود سراغش برود.

یک مدیر با ده‌ها پروژۀ عقب‌افتاده، یک کارگر  ساده با کوهی از بدهی و یک خانم خانه‌دار که درگیر رژیم‌گرفتن است چه  شباهتی با هم دارند؟ این افراد همه دچار کمیابی‌اند. یکی زمان کافی ندارد،  یکی بی‌پول است و دیگری نیز کالری‌هایش را محدود کرده. کمیابی به شکلی  اعجاب‌آور ذهن همه را تحت تاثیر قرار می‌دهد. مولاینیتن و شفیر، متکی به  آخرین یافته‌های علوم رفتاری و اقتصاد، تبیین می‌کنند که چطور ابعاد مختلف  زندگی ما تحت تأثیر ذهنیت کمیابی است؛ همچنین آن‌ها توضیح می‌دهند که چطور  سازمان‌ها و تک تک افراد می‌توانند کمیابی را مهار کنند تا به موفقیت و  رضایت بیشتری دست یابند. همان‌طور که تِیلر برندۀ نوبل اقتصاد ۲۰۱۷  می‌گوید، این کتاب از نظر علمی بی‌بدیل و از نظر روایی بسیار خواندنی و  سرگرم‌کننده است.

کمابیش در اغلب جوامع، توزیع ثروت از الگوی  شناخته‌ شده‌ای پیروی می‌کند که به آن « قانون ۲۰-۸۰» می‌گویند: یعنی ۲۰  درصد افراد صاحب ۸۰ درصد ثروت هستند. به‌نظر ناعادلانه یا عجیب نخواهد بود  اگر ۲۰درصد ثروتمند همان‌هایی باشند که بیشترین استعداد را هم دارند. اما  چنین نیست. گروهی از پژوهش‌گران مدلی کامپیوتری طراحی کرده‌اند که نشان  می‌دهد افراد بسیار موفق آن‌هایی نیستند که بسیار باهوش‌اند، بلکه آن‌هایی  هستند که بسیار خوش‌شانس بوده‌اند. با درنظر گرفتن این موضوع می‌توانیم در  سرمایه‌گذاری‌های مختلف عایدی دوچندانی داشته باشیم.

همۀ ما در طول زندگی با ناملایماتی روبه‌رو می‌شویم، و بعضی از ما، ضربه‌های روحی بسیار دردناکی را تجربه می‌کنند. اما مواجهۀ آدم‌ها با این رنج‌ها یکسان نیست. برخی می‌توانند آن تجربه‌ها را پشت سر بگذارند، بهبود یابند و حتی از آن آسیب‌دیدگی نیرو بگیرند تا به دیگران کمک کنند؛ و برخی هم در دام چیزی می‌افتند که روان‌شناسان به آن «ذهنیت قربانی» می‌گویند. برای این دسته، قربانی‌بودن به هستۀ مرکزی هویتشان تبدیل می‌شود، چیزی که نه می‌توانند ببخشند، نه فراموش کنند.

کلاس درس گاهی اوقات کاملاً یک‌طرفه و شبیه سخنرانی‌ای کسل‌کننده می‌شود. نه می‌شود راحت خوابید، نه حرف‌های استاد سلول‌های خاکستری‌مان را قلقلک می‌دهد. نتیجۀ چنین کلاسی می‌شود ذهنی کلافه و بدنی که از فرط نشستن خشک شده. اما شاید همچنان یک راه فرار باقی باشد: اینکه بگذاری ذهنت برای خودش پرسه بزند. کتابی جدید می‌گوید این موقعیتِ نیمه‌حواس‌پرت، اینکه هم گوشت به استاد باشد و هم نباشد، به ذهن کمک می‌کند تا بهتر فکر کند، و از این می‌گوید که چگونه پرسه‌های ذهنی می‌توانند برای یادگیری مفید باشند.

در دههٔ گذشته، دانشگاهیان بسیاری به نوشتن کتاب‌های خودیاری روی آورده‌اند، اما این کتاب‌ها هنوز هم با مشکل «اعتبار و مقبولیت علمی» روبه‌رو هستند. خودیاری صنعتی چندین میلیارد دلاری است که سودهای کلانی در آن جابه‌جا می‌شود، بنابراین چندان تعجب ندارد که همچنان چرندیات و یافته‌های من‌درآوردی مرشدانی دروغین بر بخش زیادی از این بازار حکم‌فرما باشد. با این شرایط، خوانندگان چطور باید درست را از غلط تشخیص بدهند؟ مارک منسون، نویسندهٔ کتاب پرفروش هنر ظریف بی‌خیالی، راه‌کارهایی پیشنهاد می‌کند.

یک بار برای همیشه تکلیف خودتان را با اخبار روشن کنید. مثلاً یک سال گذشته را در نظر بگیرید و از خودتان بپرسید: واقعاً کدام خبر را در روزنامه یا وب‌سایتی خبری خوانده‌اید که تأثیر مهمی در زندگی و کارتان داشته است؟ چه چیز مهمی هست که اگر خبر نخوانید از دست خواهید داد؟ جوابش تقریباً برای همۀ ما یکسان است: هیچ چیز. دنبال‌کردن اخبار نه‌تنها هیچ فایده‌ای ندارد، که همه‌اش ضرر است. پس شاید بهتر باشد این مادۀ مخدر را ترک کنیم.

وقتی یک نویسنده را در ذهنمان تصور می‌کنیم، معمولاً آدمی را در نظر می‌آوریم که پشت میز تحریری بزرگ و زیبا، با چهره‌ای آرام مشغول نوشتن است و دورش را کپه‌های کتاب و کاغذ پر کرده است. به همین خاطر وقتی می‌فهمیم نویسنده‌ای غیر از نوشتن، مثلاً سوزن‌بانی یا مکانیکی می‌کرده است، شگفت‌زده می‌شویم. الی گلدستون، نویسندۀ بریتانیایی از این دست بود. او که پیش از آنکه بتواند با نوشتن زندگی‌اش را بگذراند، نظافتچی بود، از موقعیت دشواری نوشته است که این شغل برایش به وجود می‌آورد.

بیش از سیصد میلیون نفر در سراسر جهان، به درجات مختلف، با افسردگی دست به گریبانند. بسیاری از آن‌ها در کشورهایی بحران‌زده و فقیر زندگی می‌کنند که خشونت و گرسنگی در آن‌ها تجربه‌ای روزمره است. مناطقی که در آن‌ها معضلات روانی همه‌گیر است، اما امکاناتی برای مشاوره و درمان وجود ندارد. یک روان‌شناس در زیمباوه، بعد از خودکشی یکی از بیمارانش، ناگهان راهکاری مبتکرانه به ذهنش رسید: آیا می‌شود از مادربزرگ‌های محلی برای درمان جوانان افسرده کمک گرفت؟ نتیجه شگفت‌انگیز بود.

معنای زندگی چیست؟ احتمالاً این سؤال را وقت‌هایی از خودمان می‌پرسیم که در رسیدن به هدفی شکست خورده‌ایم یا تنها و دل‌شکسته‌ایم. فرانک مارتلا، فیلسوف و روان‌شناسی که دربارۀ معنای زندگی تحقیق می‌کند، با ارجاع به تحقیقات مختلف، شرح می‌دهد که زندگی ما انسان‌ها، بیش از همه، در پیوند با دیگر انسان‌هاست که معنا می‌گیرد. در دوستی‌هایی که می‌سازیم، در محبتی که نثار اعضای خانواده‌مان می‌کنیم و در تجربۀ مشترکی که با آن‌ها می‌سازیم.

احتمالاً همۀ ما در شبکه‌های اجتماعی چنین تجربه‌ای را داشته‌ایم: نوشتۀ کاربری را خوانده‌ایم، به نظرمان اشتباه آمده است و تلاش کرده‌ایم تا با دلیل و منطق انتقادمان را برایش توضیح دهیم، اما در جواب بلاک شده‌ایم یا فحشی نثارمان شده است. بعید نیست که خودمان هم در واکنش به مخالفانمان دست به چنین کارهایی زده باشیم. چرا در شبکه‌های اجتماعی گفت‌و‌گوی سازنده اینقدر دشوار است؟ نیکول ییت‌من، متخصص ارتباطات اجتماعی، چند دلیل برای این قبیله‌گرایی رایج در شبکه‌های اجتماعی برمی‌شمارد.

اگر یک‌بار جِران لانی‌یِر را ببینید، برای  همیشه در یادتان خواهد ماند. مردی با چشمان آبی، موهای بسیاربلند  بافته‌شده‌ای که دور و برش ریخته، ریش بزی تُنُکی که زیر چانه‌اش پایین  آمده و هیکلی بسیار فربه. اما فقط ظاهر او نیست که عجیب است، در واقع  همه‌چیزش، از داستان زندگی‌اش، تا عقاید و علایق و رفتارهایش عجیب و  سردرگم‌کننده است. او را پدر واقعیت مجازی می‌دانند؛ دانشمندی که از اولین  روزها در این صنعت حضور داشته، و بااین‌حال، امروزه یکی از سرسخت‌ترین  منتقدان سیلیکون‌ولی به شمار می‌رود.

اورسولا لو گویین داستان کوتاه مشهوری دارد به  نام «آنان که از خیر املاس می‌گذرند». داستان شهری را توصیف می‌کند پر از  شادی و خوشبختی و زیبایی. اما این شهر یک راز دارد. کودکی که در بدترین  شرایط ممکن در زیرزمینی محبوس شده است. اگر آن کودک نجات پیدا کند، شهر  ویران می‌شود و اگر شادیِ ساکنانش بخواهد ادامه یابد، کودک باید زجر بکشد.  انتخاب شما چیست؟ آیا این قرارداد را می‌پذیرید و در املاس زندگی می‌کنید؟

سال‌های آخر زندگیِ سالمندان عمدتاً با بیماری  همراه است. بدن فرتوت آن‌ها توانایی بازسازی خود را از دست می‌دهد. هرچه  پزشکان نسخه می‌پیچند، اوضاع وخیم‌تر می‌شود. بستری‌شدن در بیمارستان هم  می‌شود قوز بالای قوز. پیر بیچاره فقط باید رنج‌های بیشتری را تحمل کند:  دیوار‌های بی‌روح، سرم‌های مزاحم، صدای دستگاه‌ها و البته قیافۀ رنجور  هزاران بیمار دیگر. ایزیکیل ایمانوئل، که خودش هم پزشک است، توضیح می‌دهد  که چرا پدر ۹۲ساله‌اش ترجیح داد روزهای آخر زندگی را در کنار نوه‌هایش سپری  کند، نه روی تخت بیمارستان.

ما انسان‌ها در یافتن نشانه‌های طرد به‌شدت قدرتمندیم. کوچک‌ترین چیزهایی که بتوانیم آن‌ها را تعبیر به کم‌محلی، بی‌عاطفگی، یا برخورد سرد طرف مقابل کنیم، برایمان دردناک است. فرقی هم نمی‌کند که این طرف مقابل، شریک زندگی‌مان باشد یا دوستی قدیمی یا اصلاً بیگانه‌ای که در خیابان سر صحبت را با او باز کرده‌ایم. اما آزمایش‌های جدید از این هم جلوتر می‌روند: حتی اگر یک شخصیت شبیه‌سازی‌شدۀ کامپیوتری که اصلاً وجود خارجی هم ندارد طردتان کند، باز هم دلتان می‌شکند.

در دنیای پرحرف امروز، زیاد پیش می‌آید که حرفی به گوشمان بخورد و با خودمان بگوییم: «خدایا، چطور ممکن است کسی چنین عقیده‌ای داشته باشد؟» با آدم‌هایی رو‌به‌رو می‌شویم که باورهایشان باعث خشم، تأسف یا خنده‌مان می‌شود و فکر می‌کنیم با آن‌ها ذره‌ای اشتراک نداریم. بااین‌حال، جاناتان هایت، روان‌شناس مشهور آمریکایی، در یکی از مطالعاتش، به حقیقتی جالب‌توجه رسید: باورهای ما، هر چه باشند، در نهایت به شش ارزش اصلی منتهی می‌شوند که همۀ انسان‌ها قبولشان دارند، اما وزن متفاوتی به آن‌ها می‌دهند.

اگر نویسنده‌ای، تنها کمی قبل از کرونا، رمانی  دربارۀ عالم‌گیرشدن ویروسی کشنده تحویل انتشارات بدهد، بیشتر باید جزو  پیشگوها حسابش کرد تا رمان‌نویس‌ها. حتی شاید همه‌چیز بوی توطئه بگیرد. اما  لارنس رایت برای نوشتن آخرین رمانش نه از الهام استفاده کرده و نه از  اطلاعات سری. او، وقتی می‌خواهد رمان بنویسد، مثل روزنامه‌نگارها دربارۀ  موضوع تحقیق می‌کند. رمان اخیر او، «آخر اکتبر»، سرشار از اطلاعات  ویروس‌شناسی و تاریخچۀ همه‌گیری‌هاست. او می‌گوید «شما می‌گویید پیشگویی،  اما من فقط به پیش‌بینی دانشمندان گوش دادم».

فقط رنگ چشم یا شکل دماغمان نیست که از پدر و  مادرمان به ما می‌رسد، در واقع، عقاید، رفتارها و نوع مواجهۀ آن‌ها با ما  تأثیری بسیار عمیق بر شخصیت ما می‌گذارد. تأثیری که خودش را در دوستی‌ها و  عاشقی‌هایمان و در تربیت کودکانمان نشان می‌دهد. روان‌شناسان مدت‌هاست که  دربارۀ تجربۀ کودک از والدینش تحقیق می‌کنند. آن‌ها می‌گویند سبکِ دلبستگی  ما به آن‌ها می‌تواند پیش‌بینی‌ کند که خودمان چگونه والدینی خواهیم شد.  اما آیا اگر پدر و مادری بی‌توجه یا بی‌عاطفه داشتیم، لزوماً خودمان هم  چنین خواهیم شد؟

گران‌ترین دوره‌های آموزشی جهان، دوره‌های  مدیریت کسب‌و‌کارند. مدرن‌ترین و مجهزترین ساختمان‌ هر دانشگاه به آن‌ها  اختصاص می‌یابد و فارغ‌التحصیلانشان قرار است مدیران بلند‌پایه‌ای شوند که  حقوق‌های محیرالعقول می‌گیرند و جهان را تغییر می‌دهند. اما همۀ آدم‌هایی  که با این دانشکده‌ها سر و کار دارند، مطمئن نیستند که این تغییر قرار است  دنیا را به نابودی بکشاند یا آن را جای بهتری کند. مارتین پارکر، بعد از  بیست‌سال تدریس در این دانشکده‌ها، آموزه‌های این رشته را بخشی از مشکل  جهان امروز می‌داند.

در ستایش بطالت، یکی از رساله‌های مشهور  برتراند راسل است که در اوج رکود بزرگ نوشته شد. در آن دوران، کسب‌و‌کارهای  فراوانی از میان رفته بود و هر روز بر تعداد بیکاران افزوده می‌شد. اما  مشکل فقط فقر نبود، آدمی که کار نداشت، گویی مهم‌ترین عنصر معنابخشی به  زندگی‌اش را از دست می‌داد. راسل می‌گفت تا وقتی چنین باشد، معنای فراغت را  درک نخواهیم کرد. حالا که جهان دوباره در آستانۀ بحران اقتصادی بزرگی قرار  گرفته، ایده‌های راسل دوباره موضوعیت پیدا کرده‌اند.

تصورِ اینکه ابتکار به خرج بدهی، و زندگیِ  منحصربه‌فرد خودت را داشته باشی، واقعاً وسوسه‌انگیز است. آدم‌ها به خلاقیت  غبطه می‌خورند. چه عالی می‌شود که آن فرد خلاق تو باشی و آدم‌ها، به‌جای  استیو جابز و مارک زاکربرگ، جملات انگیزشی تو را دست‌به‌دست کنند. اما اگر  در یک مسیری فقط استثناها پیروز شوند، نکند آن راه بی‌راهه باشد. جولیان  چانگ با الهام از فلسفۀ چینی می‌گوید خلاقیت اصلاً به معنای نوآوری نیست؛  کافی است بتوانید با ورزیدنِ مهارت‌هایتان از دل شرایط سخت و متعارض سربلند  بیرون بیایید.

زندگی موفق یعنی زندگی قهرمان‌ها. می‌خواهی در  شغلت برنده باشی؟ اهدافت را مشخص کن، بکوش، رنج بکش، فداکاری کن، برنده شو،  و پیروزمندانه بازگرد. پایان‌بندیِ جذابی است. اما پس از پایان چه؟ هیچ‌کس  آنجایی که قهرمان‌ها کنار می‌کشند را روایت نمی‌کند. کنارکشیدن یعنی  بازنشسته‌شدن. آرتور بروکس می‌گوید احساس سردرگمیِ بازنشسته‌ها دقیقاً به  همین خاطر است: بازنشستگی هیچ‌جایی در داستان قهرمان‌شدن ندارد، غافل از  اینکه غول مرحلۀ آخر در همین ایام به‌سراغ آدم‌ها می‌آید.

غالباً میان‌سالی را دوره‌ای حسرت‌بار و  غم‌افزا تصویر کرده‌اند. دورانی که در آن شور و هیجان دوران جوانی دیگر  تمام شده، آرزوهایمان از دست رفته و حس می‌کنیم زندگی‌ با شیبی ملایم رو به  افول می‌رود. اما بسیاری از افراد در این سال‌ها شوقِ معنویِ تازه‌ای در  وجود خود احساس می‌کنند. میلی درونی که معنای زندگی در جهان را برایشان عوض  می‌کند و آن‌ها را به تجارب روحی تازه‌ای می‌کشاند. تجاربی که گویا به  همان اندازۀ ماجراجویی‌های دوران جوانی عمیق و خوشایند است.

آن‌ها که همدم کوه‌ها و دشت‌هایند، گاهی هنگام  قدم‌ زدن در طبیعت، ناگهان سرشار از آن احساسِ ازدست‌رفتۀ دنیای امروز  می‌شوند: سکوت ژرف جهان. سکوتی قدرتمندتر از هیاهوهای شبکه‌های اجتماعی و  ماندگارتر از همۀ سلفی‌هایی که لحظه لحظۀ زندگی‌مان را ثبت می‌کنند. دعوتی  به درنگ‌ دربارۀ خودمان و دنیایمان. ارلینک کاگه، نویسندۀ نروژی، معتقد است  امروز، بیش از همیشه، به چنین سکوتی نیاز داریم، زیرا فناوری دیگر هیچ جای  خالی‌ای در زندگی‌مان باقی نگذاشته است.

کودکان از طریق بازی‌کردن است که تعامل با  آدم‌ها و دنیای بیرون را می‌آموزند. تحقیقات زیادی نیز تأثیر بازی‌کردن  بچه‌ها با مادرانشان را بررسی کرده‌اند، اما تأثیر بازی‌های پرسروصدای  پدران با بچه‌های خردسال کمتر مورد توجه بوده است. نتایج یک تحقیق جدید در  دانشگاه کمبریج نشان می‌دهد بازی‌های پدران با کودکان زیر سه سالشان،  نه‌تنها با نوع بازی‌ مادرها متفاوت است، که آثار متفاوتی هم روی آیندۀ این  بچه‌ها می‌گذارد.

معمولاً پدر و مادرها وقتی می‌بینند بچه‌شان غرق خواندن یک رمان شده، یا با دوستانش مشغول بازی است، خوشحال می‌شوند، اما به‌محض اینکه بینند فرزندشان مشغول بازی رایانه‌ای شده، احساس خطر می‌کنند. خیلی‌ها فرض می‌گیرند که بازی‌های رایانه‌ای جز ضعیف‌شدن چشم، اتلاف وقت و اعصاب‌خردی و بداخلاقی چیزی به بار نمی‌آورد. اما اگر این پیش‌فرض‌های منفی را کنار بگذاریم، خواهیم دید که این بازی‌ها برای بچه‌های امروزی فایده‌های بسیاری دارد. از تعامل و دوست‌یابی بگیرید، تا آموختن کار گروهی و هنر حل مسئله.

این روزها وقتی برای استخدام در شرکتی درخواست بدهید، احتمالاً همان ابتدا نامتان را در گوگل جست‌وجو می‌کنند. کارفرماها اینستاگرام، توییتر و شبکه‌های اجتماعی دیگری که در آن عضو هستید را نگاه می‌کنند و سابقۀ کاری و نحوۀ تعاملات با دیگران را ارزیابی می‌کنند. اما چند شرکت فناوری به چیزی بسیار فراتر از این اندیشیده‌اند: نرم‌افزارهای جست‌وجوگرِ قدرتمندی که بتواند تمام زندگی‌تان را برای کارفرما عیان کند. آیا ممکن است روزی برسد که دیگر خودمان نتوانیم برای دیگران توضیح دهیم که چطور آدم‌هایی هستیم؟

دیوید فاستر والاس یک‌بار در توصیف حال آدم افسرده‌ای که به خودکشی فکر می‌کند، نوشت: «شبیه کسی که از یک ساختمانِ در حال سوختن پایین می‌پرد، گاهی حتی یک لحظۀ دیگر هم نمی‌شود درد را تاب آورد». افسردگی درد دارد. دردی جانکاه و خردکننده. با اینکه در سال‌های اخیر دانش عمومی دربارۀ این بیماری رو به گسترش بیشتر شده، اما هنوز خیلی مانده است تا بدانیم چطور باید با آن مبارزه کنیم، تا آن روز، بهترین توصیه این است: تاب بیاورید. زنده بمانید.

دارید تند تند توی خانه راه می‌روید که ناگهان  انگشت کوچک پایتان می‌خورد به پایۀ مبل؛ می‌خواهید از ماشین پیاده شوید که  ناغافل دستتان لای در می‌ماند. زندگی روزمره از این نوع دردها فراوان دارد،  پس حتماً می‌دانید که در آن لحظۀ انفجار درد، اولین کاری که آدم می‌کند،  فحش‌دادن به زمین و زمان است. ولی آیا واقعاً فحش‌دادن کمک می‌کند که آرام  بگیریم؟ بیشتر روان‌شناسان معتقدند برعکس، ناسزا گفتن وضع را بدتر هم  می‌کند، اما تحقیقات جدید چیزهای دیگری نشان می‌دهد.

چند سال پیش، دانشمندان گفتند تنهایی «جذام قرن  بیست‌ویکم» است و از «همه‌گیری جهانی احساس تنهایی» خبر دادند. اما هیچ  کشوری برای این «جذام همه‌گیر» شهرها را تعطیل نکرد و در بیمارستان‌ها هم  آشوبی به پا نشد. آدم‌های تنها همیشه از این ناراحت بوده‌اند که هیچ‌کس  مشکلشان را جدی نمی‌گیرد. برای آن‌ها همه در حکم غریبه‌هایی هستند که  درکشان نمی‌کنند و حرفشان را نمی‌فهمند. اما شاید این روزها، آدم‌های تنها  سختی کمتری را تحمل می‌کنند. لابد پیشِ خود، می‌گویند «بالأخره بقیه فهمیدن  تنهایی یعنی چی». جیل لپور تاریخچه‌ای بر تنهایی نوشته است.

شکسپیر یک‌بار نوشت: «تمام دنیا صحنۀ نمایش است و هرکس در عمر خود نقش‌های بسیاری بازی می‌کند». بله، اغلبمان بازیگرهایی حرفه‌ای هستیم. دیگران هم خیال می‌کنند خیلی می‌دانیم و از پسِ کارها به‌خوبی برمی‌آییم. این توقعات گرچه تاحدی اسم‌ورسمی برایمان درست کرده، اما نوعی اضطراب هم در دلمان انداخته: این دلشوره که مبادا یک‌روز لو برویم و این عذاب وجدان که نکند واقعاً شیّاد باشیم. کلنسی مارتین می‌گوید اسم این احساس «سندرم حقه‌باز» است، و شاید یک‌جاهایی مفید باشد.

توماس پیکتی چیزی برای تبدیل‌شدن به یک اقتصاددانِ موفق جریان اصلی کم  نداشت. تحصیلاتی درخشان و استادی در دانشکدۀ اقتصاد ام‌آی‌تی در جوانی. اما  پس از دو سال تدریس در آن دانشگاه، به این نتیجه رسید که در برج عاج نشسته  است و آنچه به دانشجویانش می‌گوید، ربط چندانی به واقعیت ندارد. پس تدریس  را رها کرد و به پاریس برگشت تا این‌بار «واقعیت» را مطالعه کند، و آنچه در  این جستجو پیدا کرد دریایی از نابرابری بود.

دایره‌های قرمز رنگی که رویشان اعدادی نوشته شده و کنار برنامک‌های مختلف گوشی همراهمان ظاهر شده‌اند؛ فرشته‌های عذابی که یک دم از روی شانه‌مان پر نمی‌زنند. آنقدر وسواس انگشت‌زدن روی آن‌ها گرفتارمان کرده که حتی در خواب‌هایمان می‌بینیمشان. چرا اعلان‌های شبکه‌های اجتماعی یا زنگ یک پیامک یا تماس جدید این‌قدر برایمان مهم شده؟ نگرانی برای ازدست‌دادن خبرها در روزگار شبکه‌های اجتماعی چنان بالا گرفته است که حالا نامی برای خودش دارد: فومو یا «ترس ازدست‌دادن».

آبراهام مزلو را معمولاً با نظریۀ «هرم نیازها»  می‌شناسیم. هرمی که در قاعده‌اش نیازهای زیستی مانند خواب و خوراک قرار  دارد و در رأسش «خودشکوفایی». اما مزلو در اواخر عمرش، به نظریۀ دیگری  می‌اندیشید که شاید امروز بیش از هر وقت دیگری به آن نیاز داریم. او در این  «نظریۀ زِد» از فراانگیزش‌هایی حرف می‌زد که انسانیت را برایمان معنا  می‌کنند: عدالت، نیکی، زیبایی، عشق و کمال. او معتقد بود بدون این افق‌های  تعالی بخش، نمی‌توانیم به جامعه‌ای انسانی دست پیدا کنیم.

یک فنجان قهوه شما را یاد چه چیزی می‌اندازد؟  شروع صبحی تازه. دیداری خوشایند با دوستان قدیمی در کافۀ محبوب. بیداری  شبانه برای امتحانی سخت یا تمام‌کردن کاری عقب‌مانده. اگر بی‌خواب‌شدن‌های  گاه‌به‌گاه را در نظر نگیریم، قهوه نوشیدنیِ خوشی‌ها و خاطرات خوب ماست و  چه کسی در این زمانه، به چنین خوشی‌های کوچکی نیاز ندارد؟ بااین‌حال،  آگوستین سجویک این سؤال را از جای دیگری می‌پرسد: چه شد که در دنیایی گیر  افتادیم که بدون قهوه نمی‌شود با آن کنار آمد؟

یکی از گله‌های رایج مردان از زنان این است که  هیچ‌وقت گوشی‌شان را جواب نمی‌دهند. زن‌ها گوشی‌شان را ته کیفشان  می‌اندازند و اگر با آن‌ها کاری داشته باشی، صد بار هم که زنگ بزنی، متوجه  نمی‌شوند. اما بیایید از مسیر دیگری هم به این مسئله نگاه کنیم: لباس‌های  زنانه جیب ندارند، و گوشی‌های جدید بزرگ‌تر از آنند که زنان بتوانند آن‌ها  را در دست نگه دارند. در واقع، آن‌ها «مجبورند» گوشی‌شان را در کیفشان  بگذارند. کتابی جدید با چنین مثال‌های ساده‌ای نشان می‌دهد چطور زنان در  جامعه نادیده‌ گرفته می‌شوند.

اگر اهل خاطره‌نوشتن باشید، حتماً می‌دانید که  عمومی‌ترین احساسی که هنگام خواندن نوشته‌های گذشته به آدم دست می‌دهد این  است: «خدایا! چقدر احمق بودم!» اما اگر دربارۀ خود آینده‌مان نوشته باشیم،  داستان جالب‌تر هم می‌شود. خود گذشته‌مان را می‌بینیم که برای آیندۀ  خیالی‌اش رؤیا می‌بافد و بعد یادمان می‌آید که زندگی چقدر فراز و نشیب  داشته است. چطور به چیزهایی که می‌خواسته‌ایم نرسیده‌ایم و چیزهایی که  امروز داریم را نمی‌خواستیم. یک رمان‌نویس از رسم آیینی زندگی‌اش برای  نوشتن نامه‌های مهروموم‌شده به خودش حرف می‌زند.

یکسری خیلی به قدرت اراده‌شان می‌نازند. سحرخیزند، سرشان برود باشگاهشان  ترک نمی‌شود، ناخنشان را نمی‌جوند و حتی نوشابه نمی‌خورند. درواقع، برای  انجام کاری کافی است عزمشان را جزم کنند. حالا خودمانیم؛ در کل زندگی، چند  نفر از این سوپرمن‌ها به چشممان خورده؟ ما آدم‌معمولی‌ها گرفتار  عادت‌هایمان هستیم، آن‌هم عادت‌هایی غالباً مضر که آرزوی ترکشان را انگار  باید به آن دنیا ببریم. اما روان‌شناسی به‌نام وندی وود می‌گوید ترک  عادت‌های بد، آن‌قدرها هم که می‌گویند، ربطی به ارادۀ قوی ندارد. او راهی  متفاوت برای حل این معما پیدا کرده است.

وقتی در نوار جست‌وجوی گوگل عبارت «مادر یعنی» را تایپ کنید، بلافاصله چنین  کلمه‌هایی برای تکمیل جست‌وجویتان پدیدار می‌شود: «مادر یعنی مهر»، «مادر  یعنی ازخودگذشتگی» یا «مادر یعنی عشق واقعی». این تعبیرات تصویر عمومی ما  از مادر را ساخته‌اند. نگاهی اسطوره‌ای که گاهی باعث می‌شود جنبه‌های دیگر  این نقش پنهان بماند. مادری وظیفه‌ای درهم‌برهم است که خستگی و افسردگی هم  بخشی از آن است. آن‌ها آدم‌هایی از پوست و گوشت‌اند که باید نیازها و  نقصان‌هایشان را هم دید.

گرفتن مدرک دکتری در رشته‌ای دانشگاهی کار توان‌فرسایی است که تا مدتی پیش  ظاهراً به زحمتش می‌ارزید. منزلت اجتماعی بالا، درآمد خوب و شغلی مطمئن در  دانشگاه وسوسه‌کننده بود. اما این روزها سختی‌های این دورۀ تحصیلی طولانی  باقی مانده است، اما خبری از مزایایش نیست. هر ساله لشکری از دکترهای بیکار  از دانشگاه فارغ‌التحصیل می‌شوند، بدون آنکه چشم‌انداز اطمینان‌بخشی  جلویشان باشد. شاید باید این دوره را کنار بگذاریم و روش‌های دیگری را برای  تحصیلات پیشرفته امتحان کنیم.

وقتی چند ماه انتظار کشیده‌اید تا تعطیلات فرابرسد و راهی سفر شوید، کافی است اتفاقی بیفتد و، به‌خاطر آن، معطل شوید یا کلاً قید سفررفتن را بزنید. چه حسی پیدا می‌کنید؟ به این سرخوردگی دقیقاً می‌گویند «ملال». انگیزه‌ای درونتان هست، اما پاسخ درخوری به آن داده نمی‌شود. همه از این احساس فراری‌اند. صنعت سرگرمی، که راهی است برای فرار از ملال، سالانه ۲.۶ تریلیون دلار هزینه می‌تراشد. نیل برتن می‌گوید این کارها بی‌فایده است. به‌جای مبارزه با ملال، باید خودمان را در آن غرق کنیم.

کلماتی که آوایشان به گوشمان خوشایند می‌آید، اما معنایشان را نمی‌دانیم.  حروفی که پیچ و تابشان زیباست، اما دستمان به نوشتنش عادت ندارد. قواعدی که  پایان ندارد، استثنائات آن قواعد که گیج و سردرگممان می‌کند و لهجه‌ای که  هیچ‌وقت درست نمی‌شود. شناختنِ یک زبان تازه، مثلِ شناختنِ یک انسان تازه  است. خیلی وقت‌ها همان روزهای اول به جدایی و فراموشی می‌کشد، ولی گاهی  می‌شود دوستی‌ای طولانی‌مدت و گاهی هم عشقی دردناک که تا آخر عمر  نمی‌توانیم از آن دل بکنیم.

اگر دوستِ صمیمی‌تان یا یکی از اعضای  خانواده‌تان گرفتار افسردگی و ناامیدی شده باشد، چه ‌کار می‌توانید بکنید؟  احتمالاً همان دم شروع می‌کنیم به دل‌داری‌دادن که «غصه نخور» و «همه‌چیز  درست خواهد شد» و «نیمۀ پر لیوان را ببین». این حرف‌ها در کوتاه‌مدت بد  نیستند. اما تحقیقاتِ مفصل گروهی از روان‌شناسان دانشگاه نیویورک نشان  می‌دهد که «مثبت‌اندیشی» در طولانی‌مدت، معمولاً تأثیرات وخیمی بر عملکرد  انسان‌ها می‌گذارد.

هیچ بیمار سرطانی‌ای، حتی اگر کاملاً بهبود بیابد، دیگر به همان آدم قبلی  تبدیل نمی‌شود. سایۀ مرگ و رنج بی‌حساب درمان، او را خرد می‌کند و از نو  می‌سازد. کسی می‌شود که انگار دوباره متولد شده است، البته اگر جان به در  ببرد. انی بویر، جستارنویس موفق آمریکایی، از تجربۀ خودش در مبارزه با  سرطانی بسیار مهاجم نوشته است. از دورانی که بارها از خودش پرسید آیا تحمل  این همه رنج می‌ارزید؟ آیا بهتر نبود به تقدیر تن می‌دادم و مرگ را  می‌پذیرفتم؟

تصویری که زمانۀ ما از آدم موفق ساخته است، کسی است که صبح تا شب کار می‌کند تا پول دربیاورد و بعد آن پول را خرج کالاهای پرزرق و برق و سفرهای ماجراجویانه کند و دوباره بیشتر کار کند تا بیشتر پول دربیاورد تا بیشتر خرج کند. این چرخه پایانی ندارد. جایی وجود ندارد که اگر به آن برسی، دیگر بتوانی نفس راحتی بکشی و آرام بگیری. سوند برینکمن، فیلسوف دانمارکی، می‌گوید شاید وقت آن رسیده است که بایستیم و راه دیگری را پیش بگیریم.

«پول خوشبختی نمی‌آورد». این جمله را همۀ ما  شنیده‌ایم و احتمالاً پیش خودمان فکر کرده‌ایم که این حرف‌ها را می‌زنند تا  فقرا را دلداری بدهند و آرامشان کنند که اگر در زندگی‌تان هیچ‌چیزی  ندارید، به‌جایش خوشبختید. اما این گزاره، بیش از آنکه موعظه‌ای اخلاقی  باشد، حقیقتی برآمده از زندگی پولداران است. در واقع، تحقیقات متعددی نشان  داده است که داشتنِ پول خیلی زیاد، احتمالاً منجر به احساس نارضایتی و  بدبختی بیشتر می‌شود، مگر آنکه بلد باشید چطور پولتان را خرج کنید.

معروف است که دوران بارداری، علی‌رغم مشکلاتی  مثل تهوع و تغییرات هورمونی، از شیرین‌ترین دوران‌های زندگی هر مادر است:  ماه‌های انتظار برای دیدن بچه‌ای که ذره ذره درون وجودت شکل می‌گیرد و  خیال‌پردازی دربارۀ روزهای خوشی که با هم خواهید داشت. اما واقعیت  پیچیده‌تر از این تصویر ساده است. بسیاری از زنان در دوران بارداری درگیر  انواع و اقسام افکار ناخوشایند یا اضطراب و افسردگی می‌شوند، تجربه‌هایی که  همچون نقطه‌ای سیاه در کارنامۀ مادری‌ نگریسته می‌شوند و چنان انگ  خورده‌اند که اغلب زنان باردار را ساکت می‌کنند.

همیشه احساس می‌کنید زندگی چیزی کم دارد؟ حتی  وقتی در حال تفریح یا سفر هستید به نظرتان می‌آید که به اندازۀ کافی  تفریحات یا سفرتان هیجان‌انگیز نیست؟ «شادی» از نظرتان تجربۀ فوق‌العاده‌ای  است که با این دلخوشکنک‌های روزمره به دست نمی‌آید؟ اگر چنین فکرهایی از  سرتان می‌گذرد، پس قطعاً آن لایۀ سنگین غم را هم می‌شناسید که سرتاسر زندگی  را خاکستری و عبوس می‌کند. اما آیا نسبتی نیست میان این شادیِ دست‌نیافتنی  و غم همیشگی؟ شاید باید دنبال نوع دیگری از شادی باشیم.

تا ده بیست سال پیش، کاملاً عادی بود که بچه‌ای  ۶-۵ ساله، تنها در صف نانوایی ایستاده باشد، یا بدون نظارت پدر و مادر،  ساعت‌ها در کوچه و خیابان‌های محله بازی کند. امروز حتی نمی‌توانیم تصور  کنیم که بچۀ کوچکی را بفرستیم خرید یا آزاد بگذاریم تا در محله بچرخد.  دلیل‌های موجهی هم داریم: بچه‌دزدها، زورگیرها، راننده‌های بی‌ملاحظه،  منحرفان و هزاران دستۀ خطرناک دیگر در کمین بچۀ ما نشسته‌اند. اما  جامعه‌شناسی که ترس را مطالعه می‌کند، نگاه دیگری دارد.

چرا از بچه‌پول‌دارهای نازپرورده بدمان می‌آید؟  چرا حتی وقتی آرزوی پولدار شدن می‌کنیم، همیشه به خودمان وعده می‌دهیم که  پولدارهایی خواهیم شد که شبیه این بچه‌پولدارها نخواهند بود؟ در مقابل، به  همان اندازه که از پولدارها بدمان می‌آید، نگاه مثبتی هم به فرودستان  داریم. یعنی آدم‌های فقیر را، حتی وقتی هیچ‌چیز دربارۀ آن‌ها نمی‌دانیم،  آدم‌هایی ارزشمند و مهربان تلقی می‌کنیم. گویا ماجرا فقط نوع‌دوستی یا  برابری‌طلبی نیست. اگنس کالارد، فیلسوف پرطرفدار این روزها، جواب جدیدی به  این سوال می‌دهد.

پدر و مادر بودن وظیفۀ تناقض‌آمیزی است. تا  وقتی فرزندتان کوچک است، باید با همۀ توانتان از او مراقبت کنید، و اگر در  انجام این کار موفق شوید و فرزندی قوی و مستقل بزرگ کنید، رهایتان می‌کند و  به دنبال ساختن زندگی خودش می‌رود. گاهی دلتان لک می‌زند که دوباره به شما  پناه بیاورد، یا چیزی از زندگی‌اش تعریف کند، ولی دریغ از یک کلمه حرف  مشترک. اینجور وقت‌ها، شاید شبکه‌های اجتماعی بتواند کمکتان کند تا  بچه‌هایتان را دوباره بشناسید.

خیلی ‌ها بلافاصله بعد از اینکه یک مهمانی، جشن  یا سفر تمام می‌شود، مشغول دیدن عکس‌ها و فیلم‌هایی می‌شوند که از آن  لحظات گرفته‌اند. اما پژوهشگران معتقدند احتمالاً چنین کاری درست نیست.  وقتی فیلم‌هایی که در سفر از ما گرفته‌اند را می‌بینیم، تجربۀ دست اول و  پرشوری که از سفر داریم را از دست می‌دهیم و به ناظری بهانه‌جو تبدیل  می‌شویم که خودمان را ارزیابی می‌کنیم. و از آنجا که از بچه‌هایمان بیشترین  فیلم‌ها را می‌گیریم، آن‌ها بیش از همه تحت تأثیر این تغییر تجربه قرار  می‌گیرند.

چرا از آدم‌های چاق منزجریم؟ شاید دلیل این حس  ناخوشایند، تلاش‌های شکست‌خوردۀ خودمان برای رسیدن به بدنی باریک و  خوش‌اندام باشد. چاق‌ها ما را یادِ زشتی‌های بدن خودمان می‌اندازند. اما  اگر از منظری تاریخی نگاه کنیم، ماجرا پیچیده‌تر می‌شود. کریستوفر فورث در  کتاب جدیدی که دربارۀ تاریخ فرهنگی چاقی نوشته است، می‌گوید اگر می‌خواهیم  تنفر امروزمان از چاقی را درک کنیم، باید به دهۀ ۱۹۲۰ برگردیم. به سال‌هایی  که کارخانۀ اتومبیل‌سازی فورد تازه کار خود را شروع کرده بود.

همۀ ما تجربۀ سرهم‌بندی‌کردن بعضی کارها را  داریم. مقاله یا گزارشی را بدون دقت کافی نوشته و تحویل داده‌ایم یا  وظیفه‌ای را که به ما سپرده‌اند ماست‌مالی کرده‌ایم. اما به این فکر کنید  اگر چنین رفتاری به عادتی عمومی تبدیل شود، با چگونه جامعه‌ای روبه‌رو  خواهیم شد. جیمز پالمر، نویسنده‌ای انگلیسی که در پکن زندگی می‌کند، تصویری  گویا و البته آشنا از چنین وضعی ترسیم می‌کند.

لزلی جمیسون، جستارنویس مشهور آمریکایی، وقتی  پس از سال‌ها انتظار باردار شد، برای کارهایی که باید انجام دهد،  برنامه‌ریزی دقیقی کرد. اما وقتی جلوتر رفت، فهمید آن شناختی که تا به حال  از خودش داشته است، دارد کمرنگ‌ و کمرنگ‌تر می‌شود و شخصیت تازه‌ای جای او  را می‌گیرد. همراه با جنینی که در شکم او بزرگ می‌شد، یک «مادر» نیز از  میان جان او در حال متولدشدن بود. جمیسون در این جستار با نثری حسی، پرشور و  شگفت‌انگیز این فرایند را روایت می‌کند.

هر کدام از ما در طول زندگی رنج‌های بسیاری را  از سر می‌گذرانیم، اما سرنوشت بعضی از انسان‌ها با چنان سختی‌های عظیم و  تحمل‌ناپذیری گره می‌خورد که گاهی تعجب می‌کنیم چطور توانسته‌اند دوام  بیاورند. تجربۀ از دست دادن فرزند یکی از این رنج‌هاست. جیسون گرین،  روزنامه‌نگار آمریکایی، که در اثر حادثه‌ای عجیب دختر دوساله‌اش را از دست  داد، تلاش کرده است تا سوگِ بی‌پایانِ او را در قالب یک کتاب به زبان آورد،  تا شاید راهی برای تسکین خودش پیدا کند.

همۀ ما زن ایدئال را می‌شناسیم، صدها نسخه از  آن را در اینستاگرام دیده‌ایم: زیبا، باریک، درخشان و در حال لذت‌بردن از  تعطیلاتی ابدی. او نه مثل ما روزی ۱۲ ساعت کار می‌کند، نه نگران چاقی و  چروک‌های دور چشمش است. انگار زمان برای او متوقف شده است، نه پیر می‌شود،  نه فقیر و فرسوده و خسته. او مثل ما نیست و ما این را خوب می‌دانیم، اما  سوال این است که چرا هنوز تحسینش می‌کنیم؟ چرا نمی‌توانیم فراموشش کنیم؟

یک دانه کشمش بگذارید توی دهانتان و چند دقیقه  با نهایت توجه آن را بجوید. آرام باشید. ذهنتان را متمرکز کنید. بافت کشمش  را زیر زبانتان حس کنید، طعمش را بچشید. صبور باشید و خودآگاه. به این شیوۀ  غذاخوردن می‌گویند غذاخوردنِ ذهن‌آگاهانه. تمرین‌های مشابهی هم برای هر  کار دیگری که بخوانید انجام دهید وجود دارد. تمرین‌هایی که وعده می‌دهند  دنیای عذاب‌آور و پراسترس شما را می‌گیرند و آرامش و شادی را به ارمغان  می‌آورند. کتابی جدید می‌گوید این وعده‌ها خوشایند اما دروغ‌اند.